장음표시 사용
81쪽
hese δ. in ἰtuen. υρν . quo. Vr irrui alienen'. cuius sententiam Iustinianius noua ratione sumpta ae luitate confii.Iaauit : quia cd in dominiis velit seruum fieri hare dem , consc-quenter vult eum fieri liberum ; quandoquidcm haeres fieri non pote i , quin liber fiat. δ. . iiani3Mi. Nota tertio, hunc semum ita demum fieri liberum haeredem, si nullus alius haeres ex eo testamento exiliat: quia cum fauor succcni sonis id eis, ut obaeratus ponit habere heredemi hanc ex- ceptionem suaserit: certe si alius successor reperiatur noae est opus ut hic admittatur, cui tes lator in fraudem Oed: torum libertatem dedit. Opcr. et igitur hunc necessarium ha retem Colum haere dcm fieti. Ouoa ad eis vel una est, ut ne quidem duos necessarios haeredes tellator in fraudem creditorum facere po1 Iit. id ebque si duos lia redes simul instituerit, puta duos Appollonios , neuter liber heresve ficta, niti altero ante testatorem mortuo, unus sit superstes: quo casu solus liber Ic haeres fit. 1. δε haered instit. l. rui soli enato γ n e/et, duos h. ct l. . . Si vero alterum primo , alterum secundo loco haeredem scripserit , ille solus liber & hanes fici, qui primo' loco initi tutus est. f. eod. l. qui / νrc η ρν. t , sie Mu/Π.6o. nisi hoc in seruitutem retracto creditoribus fetis fiat, quibus non fatis fiet si hic fiat liber, & secundo loco itistitutus reti-- ncatur in seruitute. 'μ-n anum. l. si ruis h.ι-
s. 3. Posterior exceptio est , nisi vel re tant dira, vel consilio tam id in fraudentur creditores. ut enim libertas impediat tir,opus est ut tam consilio manumittentis . quam rei pla traudentur - . S. ιn Hinc nota fraudem duplicem esse, alteram in mente , alteram in re. in mente est dolus, in re est damnum. I. βe par is l. f, se i si risus taxi. i. g. . Polleriori capite prohibetur minor Io. annis aliter manu iam ter e , quam vindicta poli causam manumissionis in i co isi io probatam. De vindicta dixi tir. prox. b. I. . . Consilium c ut Theophilus definit ) erat certorum virorum uisestiis , statis anni diebus coeuntium. Romae praetor con- stio praeerat eique assidebant quin qne Senatores ,& quinque equites. In prouinciis autem Plaesidi ssidebant io .ciues K mani, qui vocabantur RecuperatoreS Theoph. Ic. Vip. D- libert. eadem lex. Primo Liaperator sententiana huius, casellis propcnit, in si' ' g. s. becmido e. po ut, quae sint iustae causae manumittendi, ia
82쪽
q. ructa. Vbi inter iustas causas enumerat, si quis velit serinim manumittere procuratoris habendi gratia. intellige proculatorem ad iudicia non ad negotia extra iudicialia quia teruus potest negotia extra iudicium gerere,sed non habet le- igitimam persqnam standi in iudicio Ctim igitur dicatur opiis 'elle ut is,qui manumittitur non sit minor siemptemdecim annis,id est, ut septemdecim annos in totum compleuerit, siς
enim non minor septemdecim annis ascipitur etiam in . I. f.
non male Theophilus interpreta, tur,accipien5 pro maiore septemdecim annis: quoialam & in is manu nu .vin-. dicitur debere esse non minor octodecim annis:aded ut debeat esse ison minor septemdecim completis, siue octodecim inchoatis cum inquam oporteat manuminum , ut pro cuiator in iudicio esse possit septimum lacimum annum compleuisse, & octauum decimum attigisse,perspicuum est,hac aetate procuratores iure ciuili admitti,qua aetate etiam postulare quis, & de iurei es pondere potest, initium. Iure tamen canonico minor
viginti quinque annis non potest esse procurator in iudicio.
Tertio docet causam qualemcumque semel probatam non ς ε retractari quod i auore libertatis receptum est q in 'ratione etiam restitutio contra libertatem quae semel competiit, denegatur F..e minor.ι. si en causa 9. C i ad
Quarto huic capiti derogat, constituenς ut maior septem- cdecim annis possit in testamento manumittere f. '.. t umex una parte puberi, id est, maiori qua tuos decim annis , qui in testam et o de omnibus rebus suis disponere potest multo magis concedendu Videatur, ut libertat te serui sitis in eodem testamento dare possit:ez altera vero parte libertrs,quae est res inaestimab iis, non videatur temere permittenda ne liberorum hominum ordo multia C serui lite passim in eum confluentibus inquinetur . idcirco Imperator mediam qu dammodo viam eligenS,aetatem,quae est a decimo quarto unque ad vigesimum annum com I letum,ita Partitur, ut tres priores annos leg. Eliae sentiae subiiciat: sequeutibus vero annis libere in teltamento manumittere permittat. Quid si foemina manumittere velit,quae biemio citius qi amma cuius , id est, duodecimum annum excedens pubes c P auis
tribuitur haec sententia,ut pulcnt eam post decimumquinta D annum
83쪽
annum in testamento manumittere posse.Ego dissentio : quia Iusti Dianus praecise loquitur de anno t7.nec omnino assirmaei e mediam viam eligere , ut dicere debeamus tam masculum, quamifeminam post triennium a pubertate elapsum, posse manumittere: sed adhibet particulam quoia'. mo ko, indicana se n*n omnino sumere aetatem mediam inter pubertatem Seviginti annos,sed quasi mediam: quia non est atque media in Imminis,ut in masculis. Nouissime autem puberi, id est,manculo maiori r . annis & foeminae , quae duodecimum aetatis. ae annum excessit ibere in testamento manumittere Permia
i Quod lege prohibente fit,non valet. Aprinc conium L. em; t. ἐν nuptis l.s.C. - ι ι ., Fauorabile est hasere heredem .s r. 3 Ignominiosum est pati bonorum distractionem t.6. . . 4 Qui vult consequen vult etiam antemden&S. L. conium
s sape homine; putant se plus habere in boni quam re ve
et Cui conceditur quod est eius,id quoque eo edi debet,
quod est minus. .etit .coniun. L non debet cui x. f. de vi μεν. v.iuri similis est regula, Cui plus conceditur,etiam minus concessum censetu Infri uremveUbisque.s Libertas est res inaestimabilis. f. vlt.comuit. l. non essu grati, i 714ediis tauri. In dubio inedia via est elli ida.eo. F.vst.
De rege Fusiis Caninia togenda. Τ i v. VII.
LEge Fusia Caninia sertus modus constitutus
erat in seruis testamento manumittendis et quam .
84쪽
De lege Fusia Caninis tollenda 1
vam, quasi libertates impedientem , & quodammodo inuidam , tollendam esse censuimus : quum latis su rat inhumanum , vivos quidem licentiam habere totam suam familiam libertate donare, nisi alia caiisa tria pediat libertatem: morientibus autem huiusmodi lucentiam adimere. Naee quoque lex Augusti tempotibus est lata , I .Furio m. milio , Caio Caninio Gallo Coss. anno ab urbe condita Furium,an Fusium,Furiam, an Fufiam, dicas , nihil interest. veteres enim dixere Fusios, recentiores verbeosdem Furios appellauerunt. Pomponius L. f. post Aprius, si . Morit:-ait Appium Claudium literam R.inuenisse , ut pro Valesis Valeri j essent,&pro Fufiij.Puri j I iu.lib.3. Finios Fnsiss
haec lex Fusa,sive Furia Caninia ideo lata est. vi nimiam te' statorum in manumittendo facilitatem coerceret, quasi ni mia libertinorum multitudine ciuitas inquinaretur. statuis ergo certum modum id est . certum numerum seruorum testa mento manumittendorum,ita ut testatori non liceret, Plure in suo testamento manumittere. Hunc numerum decura VUiari. tis. da libere. s. penultim. Calus lib. I. Inflisur. tit. L. Paul.lib.4 sententak.υstim. f. vlt. sed Iustinianus hanc legem libertati & vltimae voluntati fauens, abrogauit. Duplici di tur arguinento legem reprehendit. I. Quia libertati homi num inuidebat,qua nihil est fauorabilivs.lina de donat.*. v ν-.-de legar. 6. ante Eaνeris. II. Quia vetabat in ultima voluntate fieri quod inter uiuos permittebatur: cum ultim voluntas sit fauorabilior,quam alius inter vivos. C. .e sacro Obserua, in contextu vivis opponi morrcnies: di vivos quidem appellari eos,qui aliquid agunt inter vivos morientes vero vocari eos,qui testantur: propterea quod ple rumque morte imminente homines testamentum facere io lant. eterum etiam hi qui moriuntur, dum moriuntur vivisunesvi manunu .de rasamanta.sui duos I . S. l. Gellius.ιιε. o.
85쪽
Quod inter vivos fieri permittitur,inulto magis permittenaum est in νItima voluntate.
i TIT. VIII. SEquitur da iure personarum alia diuisio. Nam quaeiadam personae sui iuris sunt, quaedam alieno iuri subiectae. Rursus earum,' quae alieno iuri subiectae sunt, aliae sunt in potestate parentum . alia in potest te dominorum. Videamus itaque de his. quae alieno iuri labiectae sunt. iram si cognouerimus, qxiae istae personae sunt: simul intelligemus quae sui iuris sunt ac prius inspiciamus de his, quae in potestate dominorum suci. i potestate itaque dominorum sunt serui. quae quidem potestas, iuris gentium est. nam apud omnes peraequὸ gentes animaduertere possumus , do- miuis in seruos vitae, necisque potestatem fuisse &quodcumque per ieruum. adquiritur, id domino adquiri.
. a Sed hoc xempore nullis hominibus , qui sub
imperio nostro sitiat, licet sine causa legibus co- gnita, in seruos suos f supra modum J saeuire. Nam ex con .titutione diui Antonini , qui sine eausa seruum suum occiderit, non minus puniri iubetur, quam si alienum seruum occiderit. Sed & maiora eritas dominorum, ciusdem principis constitutiona coercetur . nam Antovinus J consultus , vi-
86쪽
De his, uisui,vel alieni iam sint. IIbusdam praesidibus in prouinciarum de his seruis , qui
ad aedem s acram, vel ad statuam principum confugiunt, praecepit , t si intolerabilis videatur Leuitiast dominorum , cogantur se tuos siros bonis conditionibus vendcre , ut preturin dominis dare- tur. dc recte. expedit enim Keipublicae : ne tua requis male uratur.' Cuius rescripti ad AElium Martianum emissi verba sunt haec : Dominorum quidem potestatem in sermos suos illibatam este oportet , nec cuiquam hominum ius suum detrahi. sed dominorum interest , ne auxilium contra saeuitiam vel samem , vel intolerabilem iniuriam denegetur iis , qui iuste deprecantur. Ideoque cognosce de querelis eorum, qui ex familia Iuli j Sabini ad si tuam confugerunt. & si vel durius habitos quam aequum est, vel infami iniuria adsectos esse cognoueris : venire iube, ita ut in potestatem domini non reuertantur. Quod si meae constitutioni fraudem fecerit , sciat me hoc admissum seuerius exeis
Exposita est personarum diuiso a iure gentium sumpta
sequitur altera,quae ad ius ciuile refertur. Primo Imp. hanc diuisionem affert, quod alii sunt sui iuris,alh sunt alieno iuri subiecti. & hos iubdiuidit: qvia sunt vel in potestate dominorum,uel in potestate parentum. Sui iuris sunt patresfam.in potestate dominorum sunt serui r in potestate parentum sunt filii iam. 6.i. st rii. ρήπαἰρώ- 4.Hanc diuisionem refero ad ius ciuile quia patres & filii familiarum sunt ciues Romanis. do AOmὶ 4. & patris potestas est iuria ciuilis. insea νια ox. g. en. seruitus autem, quae supra considerata fuit secundam ius gentium, hic sepectatur, quatenus iure ciuili
restricta de limitata est. infra tit.W-.6. Ult. Secundo agit de potestare dominorum : Sc ἰn. g. I. domet,
quanta sic haec potestas iuῖς gentium, quo recties 3c facilies
87쪽
Evilem esus deinceps limitationem ac definitionem exponat. Iure gentium duae sunt inrtes potestatis dominicae. Una est, Quod dominus seruum plenissime coerccre, & calfigare, atque adeo etiam occidere potest. Altera est . quod quicquid seruus acquirit,domino acquirit. Utramque partem ius ciui- , , Ie limitauit& coarctauit. Priorem limitationem Iustin. declarat is quia si d minus seruum suum sine causa occiderit , aeque punitur, ex constitutione Antonini, quae non extat ac si alienum seruum occidisset,& si durius,quam ut ferri possit, eum tractauerit, bonis conditionibus eum ex alia eiusdem Antonini constitutione vendere cogitur. Atqui nemo cogitur eruere,aut vendere. amot. ι. non enim '. is de contra b. empl. l. inuitum. Ir. o de iure delib.ll. nec emero, i6. Fateor hoc esse regularistet verum : sed varios casus excipi in tractatu de emptione , cap. I r. inter quos hic , de quo nunc loquimur, est referendus. Porro conditio hic, ut multis aliis locis, significat pactum, seu legem contractus. Dicuntur autem ferui ν vendi bonis conditionibus:quia tam domino vendenti, quam seruis venditis utiles sunt. Domino utiles sunt: quia non cogis tur, nisi iusto pretio vendere; propterea quod reip. interest neminem re sua male uti, aded ut nec seruum suum quis duri sis tractare debeat,nec donare , aut vili pretio vendere co-. gatur. Seruo utiles sunt: quia pacta contra eius commodum neri non debent, veluti, ut ab emptore vapulet ac male tractetur, vel ut venditori reddatur. Quod si dominus in iuris fraudem clam eiusmodi pacta adiecerit, grauius extra ordinem punitur. Posterior limitatio est quia seruus non semper domino acquirit , sed interdum fluctuario, interdum bonaebcre, possessori , infra per quata per nob.acq. f.de iis autem ,
Haec de dominorum potestate dicta sint: consequenter depaiclitum Potestate dicendum.
i Contrariorum eadem esiabentia in coniun. μα
' - . Potestas dominorum inserum est iuris gentium.*.1 sed
88쪽
i nnitaria iure ciuili. g. auri.Θ vhim. Iure gentium domini in seruos habent ius vita de neeis,
ν Quicquid seruis acquirit,domi aequirit. d.*. . o. Nemini licet seruum suum occidere, aut durius tractares quam par fit. et Nimia astinitas est coercenda. 8 Interdum aliquis cogitur rem suam vendere. s Expedit reipublicae,ne quis re sua mala utatur.d. .vinio Nemini ius suum detrahi debet.
De patria potesate. TIT. IX. IN potestate nostra sunt liberi nostri, quos ex im
stis nuptiis procreauimus.1 Nuptiae autem, siue matrimonium, est utrire mulieris coniunctio, indiuiduam vitiae consuetudinem
1 Ius autem potestatis , quod in liberos ha istbemus, proprium est ciuium Romanoram. nulli enim alij sunt homines, qui talem in liberos habeant potesta
tem , qualem nos habemus. i, Qui igitur ex te & uxore tua nascitur, in mapotestate est. Item qui ex filio tuo & uxore eius nascitur, id est, nepos tuus & neptis , . que in tua sunt potestate, & pronepos pronepxis & deinceps caeteri. Qui autem ex filia tua nascuntur , in potestate tua non sunt, sed in patris eorum. In parentis potestate lil ri sunt vel quia nati sunt in eius potestate,vel quia ex post facto in eiu' potestatem transieruntide his dicetur . Ad illos quod attinet, ut hi potestate in parentum liberi
89쪽
raseantur, Imperator requirit, I. Vt liberi sint procreati ex nistis nuptiis, non ex concubinatu, vel illegitim coniunctio
Vndenii pliariam definitionem adiungit. Nuptiae, seu ma- trymoni una nam haec pro eodem accipiuntur est viri & mulieris coniunetio, indiuiduam vitae consuetudinem continens.
i. intellige animorum, non corporum coniuncti Item: 'aia nuptias consensus facit, non concubitiis. θ. d. don. interi vir. uxor. I. cum hic Dim 32. mulier.-decond. o de-
Consensus, inquam , nuptias facit, qui in praelen tempuse'nsertur: nam in futurum collatus non facit nuptiaS,seu matrimonium , se ponsalia d. Jonsalib.l. i. Quod diximus
matrimonium continere vitae consuetudinem in diu Iduam, iure civ. omnimodo verum et '.iure autem canon. non obtinet, nisi quoad intentionem contrahentium , matrimonium. scut enim dotis causa dicitur esse perpetua , quia datur hac mente, ut perpetuo apud accipientem maneat. r. iur. doti l ita etiam matrimonialis vitae consuetudo dici potest in-
iuges simul vitam traducant, licet ex posti acto contingere Possit, ut fi t thori separati O. eat. diuort. c. 2. Nota igitur discrimen inter ius ciuile, & ius canonicum. nam Iure ciuili matrimonium est diuiduum, quia non solum morte,sed etiam Aiuortio dirimitur: vitae autem matrimonialis consuetudo mi indiuidua ; quia non admittitur thori separatio stante matrimonio. contra iure canonico matrimonium eli omnino individuum, quia non admittitur verum diuortium , quod dissoluat matrimonium : sed vitae consuetudo diuidua eit, quia ex iusta causa datur thori separatio matrimonio manen re. ext. 6ήνω-.e.2.. Alia nuptiarum , seu matrimonii definitio traditur a Modestino in is ritu nut . videlicet Nuptiastini coniunctio mari, Ic fmaritiae,& consortimia omnis vitae diuini & humani iuris coinmu Iucatio, . Lx. II.Vt parentes sint ciues Romani. -υtκm. quamquam hoc poterat sub primo requisito contineri: quia loli ciues Romani iustas nuptias contrahunt. nfra tit. prox.in prisc. Sed hoc specialiter ei adiectum . ut intelliger: Mas patriam l)otestat' esse iuris ciuilis. Quamuis enim patria potelias limpliciar consularata , sit iuris .entium. se deius. θ' iur. l. 2. ta-
90쪽
men haee,quam ciues Romani habent.est iuris cinitis. Si e Vt exemplorem illustrem a natura habemus,ut sermone utamur:
sed ex hominum instituto quod Graeci dicunt
est , ut Graec , aut Latine , aut Gallice loquamur. Porro ciuilis puentum potestas olim , quam nunc , plenior 3c maior fuit .nam parentibus licebat liberos occidere.Sed haec potestas est parentibus adempta , ut patria Potestas potius inpietate, quam in atrocitate confitiat. f. de liber. , po thum. I.is suis f. aia lin. Pompe. do 'Arricid. l. s. θ C. de pam. pol ga.υθι .Item olitii quicquid filius acquirebat , patri acquirebat: sed Imperatores exceperunt peculium Ogrense, &quasi castrente, Ze proprietatem peculij aduentiiij. ἐU- ρεν
III. Vt parentes sint masculi , 8c 'er lineam masculinam g. vis ascendentes. f. quia nec mater, nec avia, vel proauia, nec avus, aut proauus materni l: beros in potestate habcnt,sed Pater, aut avus, siue proauuS Raternus. Eadem distinctione utimur in vitetioribus parentibus , ut abavo, atauo, di c. Si quaeras, unde dignoscatur, num in potestate patris, an avi q. aut proaui, vel ulterioris parentis liberi sinit respondebo tempus conceptionis spectandum esse. in cuius enim potestate concipiuntur, in eiusdem potestate nascuntur. Quare cum nepos concipitur,si pa erest in potestate alii, licet postea ab auo emancipetur, tamen nepos in aui potestate nascitur : sin autem eo tempore , quo nePos concipitur, pater sui iuris sit, in ipsius patris potestate nepos nascetur. ' ν bus modis ius po ectat. to. uit. penule. quod tamen cum hac exceptione debet accivi, nisi pater interim in alterius , puta arrogatoris , potestatem transierit : quia liberi patrem arro Fatum 1 equuntur & potestati arrogantis quas nepotes sub
x Coni tigalis vitae consuetudo est in diu lava .l. a Patria potestas est iuris ciuilis , & ciuium Romanorum