장음표시 사용
961쪽
estemata aut generali stipulat: one unum petat,cum aliensistrum petere debeat , relicta reo conuento electione virum
siluere malit. Exempli gratia , qui iundum aut centi m sibi dari stipulatus est,nec fundum petere debet lieccentu sed alternate iandum, aut centum tem qui amphoram vini stipulatus est, non debet amphoram vini Maluatici, sed simia pliciter vini amphoram petere,* 3 3 . Uer plus autem. -rs Qui tempore plus petit, alteriim tantum temporis ex- perure cogitur,vixta id quod antieipare voluit: & eo tempore elapso,non prius auditurIquam omnia damna,quae rectob praeprosteram petitionemarassus est,resarciat, C.de plus petie.L t. is x. Qui alio modo plus petit,in triplum dati damni condemnatur, 3.versi d hac emidem , ut supra dictum fuit them xi. vers in triplum. Si minus petitum , & plus probatum sit: iudex in id quod probatum est,condemnare debet L si. 34 . . , II Qui aliud pro alio petiit, in eodem iudicio m e rem suum corrigere n, potest o. s. , I 8 septima diuisio est:quod aliae sunt actiones smpliciter in solidum p : aliae limitatae,ut peculio tenus.vel quatenus reus facere potest,uel aliqua deductione facta. Nam T. inctio de peculio q eatenus patrem debitoris fili j e demnat,quatenus in peculio est,*. 36.II. Actione ν de dote maritus condemnatur,quatenus sacere potest,ae deductis nececsariis sumptibus in rem dotalem sectis, 3. 3 . III .Parens,p tronus,socius iudicio pro soc:o s conuentus,donator e,non in plias damnantur quam Reere possuntu. 3 38.IU. Compensatio apposita condemnationem minuit, M. 3 9.osupra them. I x.vere in quo illud V. Qui boni; cessit, si postea aliquid aequisierit, quod idoneum x emolumentum habeat. in tantum conuenitur .in quantum facere potesY s. vis. a Presiae est res istor Malis, C.de praestri t. long. temp.'. It,vers.'deo, nam quacumquo in iure emsistunt. incorporalia sunt, supra de reb. corpor. 8e incorpor. Vers. iocorpo
b La ιὸ aeeipe, non rear ngens ad perseeutiones extraorAnarius,ut in i .pecuniae verbum, I g. g. actionis, ista Veib. s, Pr riὲ loquando, in rudirio est eream iussire pedaneo e Murr,corami ux dicente, sed hac interdum eonfunduntur, ut
962쪽
in l. . . I. g. le Interrog.in iur.faciend.& hic.d DebEndi quoque verbum hἱe latὲ arcipitur, ut hae de ianitios comprehendatuν etiam rei vindicatio , qua rem no-yram persequimur,nam proprie loquendo verbum debend νε- fertur ad obligationem,qua parit actionem in personam : in hae augusta significationa deberi nobis non potest, quod nostrum est, aede auro & argen.lerat. l. Quintus, 7. l. scribit,3 Pn princ. e gruemadmodum duo sunt rerum attributa,domistam, se obligatis r ita duo sunt actionum genera, actio in rem qua ex dominis oritur : or actio personalis . qua ex obligatione nasciatur. Res eism dico, non solum 'tellige corpora, sed etiam res incorporales,ut seruitutes opossessionem, nam ha quoque ressi nostra sint, in rem actione petuntur : si nobis debita , in
f. sinuιι est in rem, in personam proinde non eonstrituit nouum actioni- gmus:quod inim mixtum est, sub μ-plicibus continetur, gl. in l. 2.s de Vest oblig. g Appellatione contractus significatur etiam quasi coni, ἀ-
aui ct appellatione malefici, Otiam quasi malorium,ut alia si sape.
h Obligatio igituν vel in dando,uel in faciendo vel in pa-'tiendo, mel in non faciendo consistit, sed hac quatuor membra ad duo referri possunt.id est,ad dare os arare, suprὶ de verb. oblig. in princ. ita ut faciendi vocabulo etiam paesti ,'non
i Id est,corporis. Nota νει vindie tioncm esses'eciem vi dicationis,nam omnis actio in rem appella in vindi atio, nis hoc tir. 3.appellamus,itaque cofessoriactnegatoriasunt vindieationes,qua tamen hἱc distinguuntur a rei vindicat one. K Id est detinentem,'rei restituenda facultatem habenis ram,ffide re i vitidie. l.ossicium, s. ta rei vindication m requirere dominum ex parte actoris, o possessiorum ex parte rei
t Bine recta vindicatio dici potest. Ci acius negans hanc actimum esse mindicatiorum, ad seruitutem rubexit, non a libertatem eo deceptus, quia uentoria nomen hac actio Aec pit a serui te, quam negat, sed Me non obfiat, quo mini svindicatio lornatis recte dicaturim Nam actor intenti mem suam a matione sui iuris,non
motione Hieni huis fundare debet.Sed cur hac ratio no
963쪽
mere actioni negatoria de rebus incorporalibus' uia seruituri contraria est libertas, quare negans seruitutem , asserit liber--em,or hae assertione intentiorum suam fundat.Corpori Q nihil est contrarium : θ dum quis negat corpus esse alterius,inde non potest Uirmatio colligi qua fundetur astoris in
n Vt reus in excε tione fungitur partibus actoris id est,n bandi onus sustimi, F.de probat. l. in exceptionibus, I'. mprinc .nam fungi partibus a toris, nihil aliud est , quam pro- . bandi onus subire, quod regulariter incumbit actori, fide Ope
nou.nunciat l .priuDiuam, I'.iu princ. o Non dicuntur pratoria, quacumque a pratore in edicto proponuntur: quia prator tam ciuiles, quam pratorias actiones dabat radi irco tam illas,quam has in adicto proponit. Exempli causa inator proponit acIistum de conflisura pecunia pratoriam, si de pecvn. constitui. l. . commodati ciuilem, E
p A quocumque possessore, praterquam A vero doninu, T
q Non voratur rescindenssed rescissoria: quia trim rescin- disded per rescissionem eo etit, est actio utilis, non dissecta quia directa est amissa istomnis actio qua amissa resti- .mitur,ex diret ia, villis r Osi ciuilis a natore roituatur
euadit pratoria. vr Vt quia dominus reipublica eausa aberat, dum res usu
sSecundo decreto. m primo decreto tantum m possesenem mittuntur eustodia on pignoris eam4sed non pos4 m. t Ne a creditoribus possideri posset. Nota,ut actiom rescissoria sit locus, fraudem requiri tam in an imo debitoris Alien--. ris, uum in reusa, id ast, opsu est,ut debitor res suas alienavit in hu finem, ut ereditores suas fraudarat , ct mire ipsacos fraudauerit, quia ex reliquis bonis non possir eis Iacis Oi,Tquae in seaud. redit. l.ait praetOI. u Nista croditores, postquam secundo decreto possidere iussi sunt ,habere vindicationem rerum, quas posdere iussi sunt,i es,quas inuenerunt in bonis debitoris , o rescissoriam, id est, utilem rei vindicationem . quod ad res,quas antea debitor
964쪽
I2O i Sele Ioram. iE Sie dicitur,qui persequitur lypothecam supiwι , nam inter pignus hypothecam, quod ad hane actionem att- nihil interest, alias disserentia est, qua mox in contextussib
a Expresa eouentione: quia taeise non obligantur, E in quib. cau. pign.rac.contrah.l4.in princ.b Hel deterioratione fundi. e Pecunia appellationecatur quacunque res, C. de constit. pecvn. l. 2.d mPl eiviliter,uel naturaliter ob ato, Ede pec. conssit 1.3.debitum autem, & g. seq. Sin aώtem nullo iure debit uni β:constitutum non valet,Eeod. l. hactenus I I. '
e Certa die: qua spratermissa sit,subauditur tempus δε-
f Notasseeiale hἱe esse,ve ex nullo pacto detur actio. g Id est actio utilis ex ea causa,de qua iuratum est:veluti si iurauit se emis, habet utilem actionem ex empto. h Vel iudiee . E. de iureiur. l. imonendi ,3 I. in fi.& C.deIeb.cred.l. 3 .ctui vero nemine dormiessonte sua ,rat in yra iurat. V. de iureiur. l. 3. in princ i mi autem uerauit remsuam esse, habet giridem actis nem in factum ex iureiurandosed in rem,non in personam, C. e .l.nam posteaquam. 9 3.vit. l.sed si ressetari, i I .g. r. 'κ Hae est actio popularis in eum, ui id, quod iurisdictionis . perpetua causa in albo,vel charta,vel alia murem is pratore propositum est , dolo malo edirrupit,aut sustulit, aut corrumpi mandauit,poena autem est soo. aureorum, Ede iurisdict.l. Vt In quinquetista aureos, fide in ius voc. l. perum In quantum res ab actore ammata est, Ene quis eum qui in ius vocat.l. pen. I. I. n Praeiudicia seu preiudiciales actiones dicuntur : quia grum aliis iudiciis concurrant ante illa agitantur,stillis prἀ-
iudiciam faciunt,verbi gratia si queratur, an aliquis sit ha res lentimus,ct liber: prius quarendum, an sit liber: quis ausliber sit,hares legitimus esse non potest. o Id s.cism quaritur,an aliquis sit filius,neene.
p Propriὲ acceptum , interdum enim dare latii s accipitur: mi chm dicimus utendum dare.
η A vi imaginaria , qua solamnitatis ergὸ olim in iudieis' reali adhibebatur. 'r A denunciatione olim in his iudiciis Uraia,quia Iocus cyrici litigandi significabatur, nam coriores es denu, iam. 's Non
965쪽
c Non γ contrario omnes actiones res persecutoria sunt is
t Supra cap. . in fin. u Vide supra cap. memb. 3. o ibi notata. x mis diuisioni aecedunt prassationes personales, quarum ratione hae a ctio est personabs e nam reθectu diuisionis es
y Vide d.memb. 3. li. 3 c. I 3. y ibi notata. E Sive ex societatis, siue sine societate , veluti quia eadem res ἐκώψωgatas, Ecommv. diuid.l. 1. in prine. Illo casu est actio ex contractu : hoc casu ex quasi sontractu.
rius cui adiudicatur,infra de ossic. iud.*.Vltic Hira quadruplum nulla es actio.d.supra de oblig. quae ex delict.3. poena. i e Cum agitur in reum inficiantem, Infra hoc them. veis
g Multa sum condiction/s ex lege,nam quotiescumque lex nouam actionem dat, nee tribuit illi actumi nomen:toties v catur condictio ex lege,Ede condie . ex leg.l. I. Hoc loco I quimur de condictiona ex lue lamniani in eos, si plus diatra quantitate petunt. h υ ψε-a te vera debetur.i Sportula meton'mia co tinentis pro contento, significat pecuniam, qua instortula d fertur : sed hic suetuste accipitur pro eo, quod datur voc-- , risus siue executori s litium e quamquam stortula etiam .dicibus dantur. R A reo cstmunto, nam quo plus petitur,is maiores sumnus itoris lina executoris θortula. C. de fructib. & litaexpensi. 4. Iseophilus indiciu in centenos aureos petitv, dimiri id tum aureum a reo prastari vparitori. Constitutio Iustiniani qua modum nutarum satuebat,hodie non extat. t supra de obli 3.quae ex delict. 3. poena. m mc actioim renetur,eiis metu illato rem sibi dari compulἰt, nec non is, ud quem eo res peruenit,licet ipse metum non fecerit,temtur Ἀ- quam intra annum is quadruplum,nisi rem arbitratu tuaicis restimatos anmum in sum,ff. quod met. cauc l.9. 3. Vlial. irem si cum exceptione, I .g I.& 3. in hac actione. n Hac actio intra annum est in quadruplum, ps AEn m
966쪽
O Id est,non ei pecuniam dedit, sed alii. vetiti, do tibi ρε-
ut MN,ut indicio vexes Titium, hoc casu actio non mihi, sed Nitro duur,ffcod. l. 3. 3 Vlt. p Litem moueret vel eum accusaret Teod. l. I. 3. I. . q Sub. ei qui pecuniam dedit, hoc casu is in factum agit, qui pecuniam dedit, d. l. 2. inr Hanc aqionem Iasiimanus introduxit. s Vide suprὶ de oblig.quae quasi ex delict. them. vlt. t Coniun. g. v. t. supra Ae obligati quae qua ex contraαu ride '. illiar si cum exceptione, I .3. I.& 9. haec autem, Kquod mer. a is . x Etiam si re retii uat. y Qua ex sua natura Me habent,ut iudex ex nono is aquo condemnara , vel absoluere post non a rictias raria formula, nec rigori iuris.
et ex sua natura hoc talent, ut iudex sit certa seri, mula, fricto iuri adstrictus. a ex sua natura sunt stricti iursi , sed eae accidentifun' bona fab: ut eum quis stipulanti promisit se certo loco soluturam : nam actio ex stipulatu est stricti iuris i sed si alio
loco agatur, in tibZilo conuentionali facienda est mentio Iovi. quo solui dρbui' ne plus loco petatur, insta hoc tit. 3.plus a 'tem, atque hac loci adiectio reddit actionem arbitrariam . quia iudex arbitrari debet, id est, astimare,quo mi vel actoris, vel rei conuenti interest , eo portus loco solui de quo conuenit, quam ubi agitur,fide eo quod cer. loc. I.2. in princ.& F.Vlti .s 6. & T. b u es, tam actio empti, qua datur emptori contra venditorem,quam actio venditi, qua datur venditori contra emptorem e Id est,fam actio locati qua daturis fori,ailue sus conductorem quam actio conducti qua datur conductori aduersus
d Tam directa quam contraris,de qu4bus dictum est supra
e Tam directa , qua datur mandatori eorum mandatarium , quam contraria, qua datur manLuario cαntra man
f Tam directa,quam contraria,de quibus dictum est,supra
967쪽
i Tam direm,quam contraria,de quibus dictum est septa
x Tam directa qua debitor soluto Lbito repetit a crisitora pignus , quam contraria qua datur creditori aduersus debis rem, puta ad repetendas necessarias impensas in rem pigne- rotam factas vide sup. l. 8 3 cap. c.them. vlt i, ibi notata.' I Aduersus eum qui rem a limatam certo pretis vendendam acevit hac lege,ut mel rem. vel a lima:ionem restituat. De hae actione agitur sub tit. Ede aestim.act. Alia es actio Uimatoria, qua etiam vocasur quanto minoris, qua emptor, qui ignorans rei empta mitium,rem eurius emit artem pretii repetit, Ede aedit .edict. l.sciendum,in 3. vlt. Liustissime 41.3. vlt l.si tamen 68. . non nocebit. m Actio prascriptis verbis dicitur, quia prascriptis verbis rem gestam demonstrat.C.de transact. t Iian fi.Datur autem I. Ex contra tibus nominatis,prasertim sipactum sit eis an situ, C.de pact. int. pr. l.2. a Ex contractibus innominatis, ' fide praescript. verb. l. s. ut ex permutatione. infra memb. Prox.III. Ex contractu dubio, veluti eum res datur astimata, ut vel pretium , vel νηs ristituatur, ut hic. & F de aest m. ad . l. I. Regulariter est yricti iuris , exceptis duolus ensibus
renuenitur ad dotem restituendam et utroque enim casu actio
ex stipulatu es bona fidei. Alias constat actionem ex stipui tu se ricti iuris.
Pratar supra dictum,quod est bona fidei, q me priuilegio gaudet maritus exigens dotem, o muliεν eam soluto matri-- repetem, Cale rei uxor.act. l. D. g. . . I Etiam tempore anterioribus, C.qui pol.in pig.hab. l. ita qua mihi videtur ρινθiche preferre mulierem in dotis repeti tione etia prioribus mariti creditoribus expressam hypothecam habentibus, lieet hae de re Doct. ui'utent. communiter mulierem praserant creditoribus an erioribus habin iluis tactatam hi othecam , non habentibus expressam. .
968쪽
eνeditores sunt,quibus res pignori obligata est,adis ut nons Inm personalem, sed etiam hypothecariam actionem habeant, chirographorij vocantur,qui pignus non acceperunt, quispia rumque solant accipere chirographum a debitore. t Liquiaeo. u Ex Iustiniani constitutione.C. de compen
x Interlocutioni. y Puta rem restituat, τει exhibeat,m.I fluat. et sententia definitiva. a De supr.them. anembr. I. b De quibus supra them. 6. membr. 3. c De qua supra
them. II . vers.in quadruplum.
4 Actio de dola est pratoriassubsidiaria.ε. de dol. l. I. I.& s. ait praetor, arbitr ria, Teia. .arbitrio I g. in princ. e Lege nomia adnmc.huius them. is verbo arbitrariae. f Mae amo datur ei cuius interest rem exhiberi. f ad exh. . I. 3.3.sciendum, , plus dieit,& 3.Pomponius, aduersus eum, qui rem tenet,exhibendiquefacultatem habet,d.L3.ciam sim.vit risi arbitVio iudiris exhssest, in tantum condemnetur. quanti actoris interest 3. praeterea, in fimbie.
g Id s.corpore, se sterie, ut Sticho. h interdum sente pia rena feret potest, viqina petitum fuit id quod interest, quod Est res incerta, sed in iudiciiprogressu probatum est quari interest,in hane igitur quantitAtem probatam,qua certa est, tandemnatis fieri debet: interdum necesse est incertam sententiam fere veluti cum petita est res incorporalis : nam omnes res ineorporales in iure dicunitur incerta. Item inerata tandemnatio fit in eris,l. 3 .ffsi pars haeredireterat. i Ne inteIligas mauorem residua partesed madorem quam debeatur di veluti si is cui sextans ribetur,quadrantem petat. nam quadrans non est major pati ossis , nec mador parte rem dua id s sesso sed maior sextanta debito.
x De qua supra them Iz. in princ.m verbo arbitrariae. I Ex eonstituisone Zenonis contru regulam illam, quod sen- tinfla deb/t asse eonformis libello,sicommvn.diuid. l. vi sutidus 16.& C de fideicom. liberi. l.vit.Nec requiritur libelli eme datis ut falso putant Doct. quia carnemm genonis eonstit orione,qua nune exto sub tit.de plus petit.ordine prima. in Ergo etiam post litem contemtam e quia nm est iudirium ante litem contestatam, Erem ratiliab. l. plius I s.
n μta errorem libelliposse corrigi etiam in stibsantiali-kμs nam res petita lentinet ad sufflantiam libelli. . ' o Nos
969쪽
o Nm ex conuitutione aenonis, qua de hoe easu nm loquia. bur, de C.plus peti .l. I sed ex vetustiori iure, E de noxab
p ripleraque regulariter. q De qua xii.seq.r Ex stipulatu supra them. L .m gr. I s.s Si ali4 actione conueniatur,mn habet hoc beneficium,msi sit omnium bonorum socrus, E de re iudic. sunt qui I 6. sed in ctione pro socio,item benefellan tribuisur υnius rei serio, si pro soc l. verum 63. in princ. r Hies per stipulationem se obligauit, eonuenitur actione ex stipulatu;si nudo pacto donauit,tenetur condictione ex lege, id est ex constitutione Iustiniani, CHe donat.I.si quis argen
u Alii dicuntur facere, id est , soluare posse deducto naegeant: solus donator deducit etiam as asenum, ff. de re i
X Non exiguum. y f uia iniquum est bonis θοlia sconueniri in selidum,m ait Imperaιor in fin.huius tit.
C A p. V I I. uod cum eo qui in aliena potestate est, negotium se m esse iacitur.
1 VI eum filiosamilias Iussi patris contrahit, contra patrem habet astionem praetoriam quod iussu in Iidum a. g. r.adhibitis versis quia,in prine. O g. s. 2. Exercitoria est actio praetosa in solidum, quae datur in exercitorem ex contractu magistri, dummodo eius rei gratia, cui praepostus suit, contraxerit. Exercitor est , ad quem quotidianus nauis b quaestus pertinet Magister est. qui naui praepositus est , 2. seu cui totius nauis cura incumbith de exerrit.aAEI. I .f. I. 3 Institoria est actio praetoria in stlidum. quae datur ex contraAu institoris, aduersus eum qui institorem tabernae, aut cuilibet negotiationi praeposuit,dummodo institor eius rei gratia contraxerit,eui praepositus est, nam qui negotiationibus praeponuntur,institores vocantur, ius . . quia ne-ootio gerendo instant, instis aci L 3. . Si filius ilias in merce peculiari,sciente patre,nego 1 4 ix tietur;
970쪽
tietur & quid cum eo eius rei causa eontractum erit: iura praetorio, quidquid in his mercibus erit,qu6dque inde receptum erit, ut inter patrem, si quid ei debetur d , & ceteros creditores pro rata portione e distribuitur. quam distributionem ipsi patri praetor permittit. sed si quis ex creditoribus queratur quasi minus acceperit f, quam accipere debueri cractionem praetor ei accommodat, quae tributoria appella-
s Quamuis sine voluntate patris negotium gestam sit,i men siue quid in rem ii eius versum fuerit, id totum praestate debet creditori fili j isiae qui ἡ non sit in rem eius versu. id eatenus praestare debet, quatenus peculium subaudi, prosectilium patitus. In rem autem patris versum intelligitur , quidquid necessat id in rem eius fi ius impendit. At licet una sit actio K , qua de peculio,& de in rem verso agitur,tamen duas hab2t conde nationes:quia iudex ante dispicit, an in re patris versum sit, nec aliter ad peculi j aes smationem transit. quam aut nihil ,aut non totu in rem patris versiam sitan peculio aute aestimado ante deducitur,quod filius patri l , vel alij in eiusdem patris potestate constituto m debet n. g. 4.ε si exercitoria vel institoria actio concurrat cum acti
ne de peculio , & de in rem verso : rectids actor faetet si exercitoriam vel institoriam eligat quippe qua facilidssolidum consequetur , vitata dissicultate probandi in rem patris versum esse . vel tantum esse in peculio , ut solidum Diui possit. g. s.adhib. . I. 9 3. 6.τ Quando tributoria cuni actisne de peculio de in rem verso cocurrit,actor dispicere debet, utra sibi utilior sit: quia
in tributaria non veni I totum pecussu O , sed tantum merx peculiaris, pater vero ceteris cred toribus exequatur p : in actionem autem de peculio E contrario venit totum peculium . sed mater deducit quod sibi debetur, ut ex eo quod in peculio remanet,ati s creditoribus satisfiat. Cert E qui proba te potest in rem patris versia es dr trietem verso agere deinbet quoque.adii b.g. - Θ βs Qui mutuam pecuniam r fi tofamibas dedit, exceptione s s matusco sulti Macedoniani summouetur; siue contra fi .liu amillas, adhuc in potestate constitutu . vel sui iuris factu agat; si se contra parentem t qui eum a huc in potestate haset, vel emancipauit v. Ratio senatusconsulti est , quiasilia familiataonerati aere alieno ob pecunias mutuo acceptas,