Observationes Lucretianae et criticae et exegeticae

21쪽

culo ub uno argumento ad aliud trangrediatur, sicut supra V. 451, s. V 705, 1350. Neque aliter poterat fieri nonnumquam, praesertim in V libro et VI, ubi tot variae res ei explicandae orant, nisi orte eisdem semper vocibus nunc age, quod Superest, nunc expediam, similibus ad fastidium usque abuli volebat. Quod si igitur porro vocubulo minus plum videtur, quo ad alterum argumentum transeu tur, videndum St, num fortasse leniter eliminari possit, ut si temptemus Frigidior fitti in puteis aestate sit timor, arescit quia stic. Denique nullum tunis lucunae vestigium exstat in capitulorum indice, cuius quanta sit vel saltem possit esse huc in re auctoritas, praeler aha cf. ad VI 890 litulorum ad V326 et 3I adscriptorum ordo ostendat, qui vel solus illam schedam arcti utSpi converSum suisse arguere poterat. Iusta igitur , ut videtur , causa sublata ne illud quidem Lach manno rediimus, quod per Se tum valde incredibile est, in pagina, quae sui a V 980 LX, praeter XIII postremos libri versus consertos suisse una cum subscriptione titulos libri Iomnes, qui in oblong cod. ut ipsum numerum XXVI versuum efficerent . . unius paginuo patium explerent, casu facium esse non credo. Itaque a v. 40 novam quidem urchelrpi paginam, non vero schedam incepisse si aduendum erit, ut hic quoque liber a pagina recta initium sumpserit cs. p. 13. Praeter has ampliores lacunas, quas viri docti in archetypo exstitisse aut certis argumentis ostenderunt, aut coniecturis assecuti sibi videntur, hic illic unum vel alterum versum missum esse sive librarii neglegentia sive nescio qua de causa, cur minus Lucretio accidisse credamus quam aliis scriptoribus, non est. Itauue huius rei certissima quaedam exempla cum con

stent post Ι 860, d 600, II in alii aliis locis hoc idem

usu venisse suspicati sunt, recte quidem, ut mihi videtur,

6 versum I 860 qui secutus sit necesse est, eum Lambino rectius sieresingemus nemosque eae alienigenis consistere rebus.

22쪽

Bernaysius post II 681, V 31 et ante IV 671, Purmannus inter I 21 et 217, non recte Lachmannus in versibus 96970 Bergkius I 86T , Bernaysius post I 65 et V 47, 48.

De quibus singulis breviter nunc rati reddenda est. Ac priuilina quod Berna ysi assentire malui quani Lachmanno de II 681, ideo factum est, quod in priris pluraque dona, si iam possit sonare et in singulis complures qualitates , tamen neque ple sententiam claudet, et magis e poetae consuetudine est, ut eorum aliqua nominatim altaru L, quae imprimis plures sensus assicure possint. Accedit quod . 680, quem suo loco Lachmannus mendatum reddidit, qui huc irrepserit pli me ita perspicietur. Etenim lacunam in re hetypo indicalain, illum autem versum margini adscriptum fuisse puto. Deinde post V 31 salius est, ut cum Marullo uerna ioversum aliquem excidisse credamus, quam cum Lachmanno et anes e nobis eruamus, quoniam tam paucis verbis de Harpyiis

vix dixerit, qui reliquis bestiis omnibus tot epitheta largitus sit, et nobis alicuius ponderis esse docent v. 2 et 26. Denique versus IV 67 et 72, quamquam recto Lachmanno non

mannus arbitratus est, nec verba temptanda potius, pro manifesto inde mihi olligi posse videtur, quod v. 602- similiter omparati sunt atque ut 492-50l, per quos eorum quae modo dixerat eausas poeta exponit. Quodsi hoc etiam loco idem fit, quae quidem mea est

sententia, aliquomodo quae perierunt possumus recuperare. Nam peragrem in curru serri et murali corona insignem esse deam supra

scriptum fuerit. Itaque uti turrita Virg. A. VI 786), turrifera 0vid. Fast. IV 2193 corona ornata, turrisera aliis poetis Cybele appellatur, ita ueretio haec tribuere onor: LTurribus insignem ferri rixam inris Itis 60 Sedibus in curru biiugosqtis agitare leones. Versum denique, quem post III s excidisse puto unum, ita ad exemplum II 67 refingere possumus, ut optime, qui sorte ab archetypi librario missus sit, intellegatur:

97. Atque oculi Dartes antinantis totius exstant. fAt qui in contra hanc eram rentur rationem,J98. sensum animi etc.

23쪽

coire dicti sunt cum iis qui in libris proximi praecedunt, vereor tamen, ut quadrent, ubi ab ipso collocati sunt. Etuniin suave esse ullis quod aliis amarum, duabus e causis poeta repelit. primuin quod semina in rebus mixta leneuntur 642 44 . deinde quod pro texturarum uri et ille animantibus elium lorum in interna cuuiarumque forma disserant 645 IT). iucconcludit quae conlinuntur versibus θη-62. uodsi deinde prius illud urgumentum breviter revocare in unimum volebat, non poteriit tumen de melle id praedicare potius, quam de quovis uti sapore. Neque enim coniunctis qui recte se habeat video, nisi generaliter Lucretius dixerit: utraque enim sunt in quovis commista sapore. Itaque aut sic sere emendandum

est quo facto eam quoque disti cultu leui tollemus, quod de melle nihil huius modi singillatim usquam dixit), aut cum Bernuysio lucuna statuenda ante v. 671, cui sententiae lavet v. 663. Nam consentaneuin est, cum dicit quaeque hinc cognosci posse, amplius unum exemplum ab eo uisurri. - ostremo cur inter v I 216-18 Purmania versum excidisse recte visum

sit, apparebit infra p. 25.

Minus recte autoni mea quidem sententia lacunam Lachmannus odoratus est in versibus V 969-70. Neque enim tam absurda ac plumbei acuminis mihi videtur ista priorum

hominum cum suibus comparatio cs. 32, 39, 56, quippe

quae catenus solummodo suci sit, quod nuda membra soliis ac frondibus involvebant, neque lana dissicile, si de subus formuut sibi constet a poeta agitandum sit, unam quae tum deficit syllaba in recuperare. Quid enim, si insertam suisse credamus, qua toties usus est in hac descriptione, tum particulRm: Sae-ιigerisque pares subus tum sitnestria membra' versum autems75 Λvantius rectissime post 6 reposuit. Nec maior cum iure ergkius de lacuna cogitavit intra I 867-68, argumentationem sic procedere iubens:

terram constare necessest

ex alienigenis, Duoniam eonstare fatendumst ex alienisenis, quae terris exoriuutur.

24쪽

qua ratione tunium bost, ut sententiam adiuverit, ut strictam atque pii inam argumentationem pessum dederit. Ἀ alterum enim exemplum si consormare voluerimus hoc, quod pressius proposuit poeta, sic dicendum crit: e terra quoniam res variae crescunt, scire licet has Omnes e terra constare, sive dicent terram o ipsis esso, fiet ut terra ex alienigenis consistere puletur Ergo non erit homoeomeria. Hoc optimo poeta Sic expressit:

867 praeterea quaecumque e terra corpora rescunt, si sunt in terris, terram constare necessest ex lienigenis uve terris exoriuntur ).

Haud magis merit BernuTsius biit in eam opinionem, quam nolim annus indicaverat, excidisse versum liquem postl 465, ubi nequo quidquam ad sententiam desideratur, nisi sui est II 308, V 055 aut habendumst IV 256 aul eon stat IV 98 M, et sucili negoti versus nutu omen duri posse iudico, si scribimus

minime mirabile id scit

ubi in libris est debet. Facillime obscurari poterat an liquior torma qua semel tantum reperitur . I 19.

7 Rectissime autem n hoe loco id addam, v. 873 et et si scriptos in odicibus: praeterea tellus quae corpora cumque alit, suget ex alienigenis, quae lignis oriuntur idem Berghius eum prioribus plerisque editoribus excludendos ensuit. Nam in propatulo est, verba postrema quae ignis orirans se adscripta suisse versui 872 ad exemplum 69, et alterum versum 874dittographum esse illius 867 raeterea quaecumque etc. medit quod alias constanti usu Lucretius haec verba eoniungit alit atque auget, unget alitque Vide I 229 859. V 220, 322. V 946.8 Hoc ipsum aliquando restituenduin esse duxi, de eodem exitu proxi

morum versuum securus, ut qui nec rarus sit, et ipse in causa esse potuerit cur verbum oblitteraretur. Ita sine consilio aut elegantia idem

exitus est versuum I 793, 4. II 597 8. III 430, 1. 702, 3. V100, 1. 339 40 509, 10. 605 6. V 677 8. 680 1. 11 78 s. V 684, Io 823, 4. ne obstat Bernab si contueturae I rei.

25쪽

sacito os pessime habitus, recte a Berna ysi lacunani statu tam sse iudicem, ut apertum faciam, do totius loci indolo paullo altius mihi repetendum si Ac primum Lachmannus, quum in eo Berna ius sequitur, laec inlPrpretari oblitus est in v. 4 quaecumque siunt Pleraque dissotri. Tacite am-hinus haec non tulit D Creochius recto ineras nugas appellavit; nam quaecumque fiunt, ea non pleraque sed prorsus omnia dissolvuntur ovi viribus ac plagis externis. Videas praeterea hic libri V argumentum paucis comprehendendum fuisse, quod non recte sit. Nam in V libro non soluui mundi

rerum tuo omnium mortalitatem truciat, sed cosmogonium quo-

qtie 4l6J coeli siderumque molias 5l0 Poruinque quae inde

fiunt causas disponit, deinde 772 terra quo ordine modoque unumquidque creaveri agit, denique hominum originem et a rudi initio per inventa et artes ad provectiorem ullum pro iressus narrat. Atque ea omnia hic, ubi id genus quae re stant, de tonitru lulgure presioribus, nubibus pluviis, iride,

relicua traditurus est, ne uno quid in verbo respexisse credendus sit 3 Non credo. Itaque mihi utrique ostensioni providundum esse videtur, quod siet, si leniter inulenuis:

25. et quaeeumque in eo fiunt fierique necessest, pleraque essesui, quae restant Pereipe Porro.

Ita resoleere dixit V 73 de duplicat s littera vide Lachm. ad V 514.

Haec igitur qui iam secuntur versus tres, in codicibus sic scripti:

47. quandoquidem semel insignem eonscendere currum ventorum exiriant placentur omnia mirsum quae fuerint sint placato conversa furore.

quam perturbati sint, non est quod exponam. Longum est omnium inde a Io. Aurato usque ad Lachmannum eos redini egrandi conatus enumeraro, qui nihil sere certi erui posse ac de medicina paene desperandum esse docuerunt BernaΥ-sius igitur sententiam mittit alam quam corruptam credere maluit et coire eum illis quae secuntur ita, puto ut tonitrua hic

26쪽

tum vero cerium mihi videtur cetera verbum reserendum esse ad v. 4 et 5 sententiam, qualem statuendam esse supra incitui. Nun re quidem vix dubito, quin horum versuum simile urgum illum sit ori vique 2 Qq , Sic sere, si licen incerturum tini uolui urum numerum novo conatu augere:

47. inuundoquidein, simul instini conscendere currum vetitosum, exortust, Placentur ut obvia rursum quae suerint, spes, necti eonversa rore.

Ventosum appella carminis quem conscenderat currum,

quia multu sibi obviae uel ne sint dissicultates I 13 seq. nec nisi mugno cum studio ac lubure quamvis dulci III 419. II 30 praeclari sita carmina pepigerii sed laudis spes acrilliyrso cor percussit et sua 'Ρm Di in pectus usurum amorem in sudit I. 23. V prooem.), ut omnia vincere studeret speraretque ore id ut perficeret. - Simul ut sit simulac habes 87. - nidquid autem de hac emendatione dixeris, acri medicina ut , τορ ωιτι, uti τι opus erit, nisi eandem quam Bernaysius viam ingredi tule malueris. Restat, antequam ad alterum caput transeam, ut paucis dieam de duobus locis, ubi non per fore ut haud magis me cum iure de lacuna cogitasse iudicer, quam alii illis de

quibus nunc ipsum disputavi. Versum igitur IV 290:

illis quae reddunt speculorum ex aequore visum

Lachmannus retrahendum putavit post v 270, cui deinde Bernaysius elim praeponere maluit. Sed his locis cum nequaquam tule liquid requiratur, quoniai neque illis ultra speculum apparere uiago, neque semotu videri dicenda est ab illis, quae reddunt speculorum ex aequore visum, sed explicatur si inpliciter, cur non lai in ipso specuI aequore quam ultra esse videantur rerum imagines, hisce de causis haud si an . et suo loco illum versuin vindicare ei antea aliquem periisso credere praestol, velut si hunc fingamus:

27쪽

- 2028s quare etiam atqne etiam linime mirarier est par quasque foris res iam simili ratione rider J290. illis quae reddun speculorum ex aequore Visum, aeribus binis quoniam res confit utraque.

Num quid mirari non par esse dicat quamquam facile perspicitur, solet tamen Lucretius in sine capitulorum summam sententi uiri brevilo coinprehendere, praesertim ubicumque quare etiam atque etiam locutione uSus est. s. v. 216 856. 207.

295, 1049. II 43, 377, 064. III 228, 576 etc. Deinde

ii sere explendum esse, qualem versu Speciem proposui, do cent in v. 291 verba binis et utraque. Allor locus est post III 461. Inde enim a v. 459 usque ad 525 leti participem esse animam hinc opetit, quod et morbis obnoxia sit se medicina flectatur. Sed ut purum novi poeta morem, aut sicut in sine summam rei his complectitur ergo animus me aegrescit mortalia signa Mittit uti docui seu ste titur a medicina, ita b in illo quoque eorum quae Socuntur summum sententiam breviter adumbraturus hanc sententium proponere debebat: videmus ut ipsum corpus sic animam quoque suos morbos ac dolores susciperea nec minus medicina flecti: Quare participem leti quoque connenit esse μAccedit quod, ni hanc reni hic iam tetigisset, longe aliter infra v. 10 de ea dicturus suisset, nimirum ut appareret, novum proferri urgumentu illi sic sere praeterea quoniam etc. vel porro animum quoniam etc. Nec deest, unde aptissime quae desiderantur repurumus. Gam post v 473 hos versus sine sensu praebent ei denses:

474. Et quonia. n mentem sanari corpus ut egrum 475. et pariter nientem sanari corpus inani

e quibus Bodleianus conflatum hul, ut hunc versioulum:

Et quoniam mentem sanari corpus inani

eum priori illi 474 in antiquissimae Veronensis 1486 exemplari e vetus lis codicibusμ, ut narrat uvercampiis, adscripta essent haec verba et pariter mentem. Quisquis sui ille et undecumque hausit, quod verissimum os videtur intellexisse,

28쪽

et pariter mentem avari corpus ut aestrum

quent ipsum equidem post 62 requiri censeo. In archetypo vis eius diale exstitisse mihi singo v. 475, cui postea, ad quem exitus emendaretur, adscriptus est v. 10 α 474), unde quae insana sunt eo magis oriri poterant, quod, quo ista reserenda essent quidque sibi vellent, perturbato semo versuum ordine

non videbatur. Sed iam satis de illis diximus, quae deesse videantur in libris nostris reperiuntur elium e contrario quae supersint. Quod genus cum haud pauca inveniantur, primum tumen locum sibi poscunt, ad quae nunc transibo, moleste ac prave iteratη. a D. E.

I e rersibus prave literais.

Versuum moleste ac prave iteratorum duplex genus distinguendum est. Alii enim incuria quadam eius librarii, qui nostrorum archetypon scripsit, vel etiam ideo, quod in antiqui ore sonte verus versuum ordo iam turbatus ut parum clare in margine indicatus erui, e proxima potissimum vicinii in ulte num locum commigraverunt. Hos facile, si quis ne accuratius quidem semper animum allenderit, inveniri licet. Itaque ut alii antea multos nunc admonito lectore nunc silentio omiserunt, ita Lachmannus huius generis haud parvum numerum curiose

notavit. Vide I 69. IV 4 et 50 102-3 808, 1000 3, 1047. V 596, 771, 1328-9. VI 56 7. Alterum genus est eorum, qui non sine consilio quodam et certa voluntate iterum scripti inveniuntur. Ita V 574 α 570 videtur mihi adscriptus suisse ad 573, ut quinam huius locus esset appareret, eademque

29쪽

v. 990 appositi fuerint. Itaque saepius Lachmannus e antea Bemaysius lectorem quendam philosophum deprehundit, qui nunc explicandi comparandi, nunc deridendi gratia alios poetae versus aliunde adsciverit. Vide ea quae illi dixerunt do

Nec minimam partem hac re factum esse, ut tot tantisque nonnunquam repetitionibus' , quae ad epicorum consuetudinem referri non iam poterunt et molestium saepe parant, Lucretium contaminatum habeamus, etiamnunc mihi persuasum est. Quod cum idem olim Bernaysius iudicaverit sty, nescio num sorte, ut hanc rem in recognitione suu non persequeretur, inde sactum sit, quod propter ea, quae de peris Lucretiani conditione Lachmannus disputavit, sententiam mutaverit. Verum est, cautius paullo decere nos de multis nunc iudicare, quam si ab ipsius poetae manu persectum carmen absolutumque haberemus, velut de libri IV prooemio, sed tumen persuasum habeo, ex eodem depravationis genere quod cernitur I 44 seq. III 806 seq. nonnulla nos investigare posse certisque argumentis ea a Lucretio, ut alieno loco, repetita non esse vincere. Itaque equidem nunc tria vel quattuor repetitionum

exempla hoc pacto ad milienda non esse ostendam, II 864, III 87 90 IV 218 29 V 133 41. Primunt igitur, quod maxime temorabile exemplum est, versus IV 218-29 prave repelli sunt e libro VI 22 33. De

his cum nemo antea scrupulum PnSisset, sanum iudicium modeste probavit urniannus p. 676, qui similiter atque do I926 50 ira 1 - 25 iudicavit, si Lucretius opus suum ab-M Earum tabulum qua etiam amplificari possit, omposuit amannus in Ialin Ann. LXVl p. 664.10 es. Nov. Mus Rhen. V p. 74. In p. 7 haec verba sunt: persequerer relicua iterationum exempla, si id aut necessarium esset, aut tam breviter fieri posset quam potest probari, facile omnes molestas iterationes ex locis similibus margini adseriptis esse ortas.

30쪽

solvisset, stiluruui luisse existimul, ut hinc ius uisus unis

veret. Sed rem ipsuiu si ullius persequi voluisse , vidisset arbitror, non posse hic ab ipso poeta illos versus positos esse, quos considenter equi leni ab hoc loco prorsus abhorrere iudico. uod iudicium uti eonfirmem, pilucis quid poeta disputatione agatur in antinum inducamus. Postquam igitur esse rerum imagines et simulacra denio traxit 42 10s inuo v. 10 usque ad 29 illarum tenuitatem iraetat, deinde ubi asseruit, praeter ea simulaera, quae ex missis imaginibus fiunt, aliud eorum genus in aere gigni, a v. 143 - 176 1acileni si mulacroruin tum horum quam illorum originem, uo. 76 21 bcelerem eorumdem motum agit, iamque a v. 230-52 ex his ipsis imaginibus sive linulacris nam nunc non inplius discrimen curat cs. 209-2l5, 239-24M nisum explicat, ut, licuos deinde sensus ex similibus rerum siluviis, nonοιαι . Sed odores, Sapores, voces , frigora et calores ex ullo duui veniunt, per iter flexum scinduntur 92), at contra simulacra,

ειδωλα, suntino de rerum corpore quia recedunt, omnem ea

rum formam figuramque servant. Αlque de his simulacris solummodo res est usque ad . 522 relicuas nομοι-il In universum certe, eet Laclimannus id negaverit v. 10 poeta onchidit e superioribus, quae est totius capituli summa esse iritur tenues rerum oras atque D es. Quam enim versibus 42- proposuit sententiam, eam tribus rationibus efficit princisis, ait, in rebus apertis ut alia multa, sumus, vapor, similia ex alto penitusque, iis ei darum uini e vitulorum4 ascentium membranae serpetuium exuviae es denique colores summo eruin de corpore saepe iuuntur, iunci iam certa

formarum esuriti videantur 54- ); νraeterea nihil est, quod tentiem nummi coloris membranam uti odorem laminii, alia discerpat 9097ὶ murem in speculis quae nobis apparent, quia tam simili rerum specie praediis sunt, imulacra ex inaginibus missis consistant necesse est 98-102). in denique eonesudit, quae comparatis v. 42-3, et ratione impriinis habita versus T. hune in modum rectius

redintegrari posse credo: sunt igitur innites formae rerum similesque euigiae, singillatim vias cernere te.