Observationes Lucretianae et criticae et exegeticae

31쪽

24 non nisi compurandi causa in singulis lare capitulis commemorat s. 73 90 seq. 123 seq. 199 se l. 259 Pq. 599,609 690 . uomodo igitur in sine eius urgumenti, quod est de sola simulacrorum celeritate, versibus 1 et 1 annecti possint illi qui suo loco leguntur in libro VI 22-33, qui dem nullo modo intellego, quamquam cur ab aliis haec res

perspecta non sit causa apparet. Num de simulacris, ειδωλοις, Epicureorum plerique illi sentiunt, ut non ad oculos sumque solum ea reserant, sed omnem eis sensationem fieri credant. Non enim orbiger solus ichstadiusve in huius libri argumento quod proposuerunt sensus omnes simulacris moveri', , ocem c Onum corporeas esse imagines a Lucretio doceri volunt, sed quantum video omnes praeter Lambinum , sanissimi iudicii hominem, qui haec habet: totam hic liber simu lacrorum seu imaginum Epicurearum , quibus ille ad culos nostros affluentibus visum lacessi, ad animum autem accurrentibus eumque serientibus cogitandi vim et διανο ικας φαντασιας excitari putabat, explicationem complectitur. Qui quam recte vel solus senserit, intelleget quicumque accuratius rem examinaverit. Nulla ubi de coleris sensibus agitur simulacrorum mentio sit, quae tum demum, cum unimum quae moveant explicare aggreditur, iterum poeta advocat, his versibus usus 750 13750. quatenus hoc simile est illi, quod mente videmus atque eum, simili fieri ratione necessest B. 12 Nullam rem esse cum odoratu gustu, auditu, tactu simulaeris testatur etiam me do in I 6 Epicurus cum Don: ocrito idola nominat, quorum incursione non solum rideamus sed et opitemus. Nihilominus de hac re tam simplice atque aperta non solum Lucretii interpretes gravissime saliuntur sed etiam ipsi philosophi Legas enim quae Ruter isti uni phil. I p. 76 , III p. 489 docet, qui unde didieerit Eno οροιῆν et ειδωλον eadem esse I p. 577 Anm. 5), nescio Eum non correxit Zeuer III , 1 p. 10, 21 seq. 23 seq. Vera tamen sententia subest Brundisii verbis I p. 333 n. Fallere poterant I seudo-Plutarchi verba de piae phil. IV, in υκι ναιος κα Avμοκριτος rq rer ou πεν te νον νοοσιν γίνεσθαι εισιν ), εἰδω- Disitire by Ooste

32쪽

- 250uare salendum est, post v v. li, , T celeris enluviis commemorandi locum non esse Versus igitur 218-29 pau- cis mulatis a male sedulo lector e VI libro huc translati sunt, et a v. 217 statim vi v. 230 progrediendum es nobis. Sed inter versus 216 et 217, sive 92l-23 comparavero, sive quae praecedunt epulo et animo complector 176-2l5J, haud scio

an rectius senserit Purmunitus, intercidisse versum aliquem, quo haec illorum sententiae arctius adiungerentur, talem puto:

per 3etuo mitti de rebus mobili sesquam Lachmannus, qui in v. 216 mira vocent mulavit in mitti. Ad comprobandam autem meam de versibus 2l8-29 sententiam non desunt exteriora etiam argumenta. Primum enim conglutinationem videor mihi cognoscere in que particulae usu vel abusu, cuius simile exemplum non inveni; nam paullo dis

συυβαίνειν Neque aliter Diog. Laert. IX 44 de Demoerito tradit υρὰν δομα κατ' εἰδώλων υπτώσεις. Idem de Epicuro amplissImus testis X 46-54 hanc doctrinam eodem lare modo exponit atque Lucretius. In cap. 4 esse dicit τυnους μοιοσχήμονας τοις rερεεινέοις, quos explicat α ιοορονας τον θέσιν καὶ βάσιν διατορουσας, et addit, o Ους δε τούς υνιους ειδωλα προσαγορευομεν. Huiusmodi autem nec voces sunt neque odores nee sapores nec frigora vaporesve inpertis porro Verbi c. 49 haec habet: δεύσιε ραν μας τύπων ἐnεισιονγων νμῖν εἰς et i Oil ιν η λὶν διέξνοιαν, atque ne cui dubium videatur, adhuc de visu tantum dixisse eum, pergit e. 52 λλα ι , κα τὼ

modo igitur talis fluctus -- appellari debeat, cuius natura poscit, ut neque confundatur neque diffundatur Luer. IV 609.)3 Eodem modo . 3 asserit: κα μ η, και τον ου δμην νομιστέον con ερ . r. i. manc rem de simulacris neque eisacker in egregia dissertatione sua, quae inscribitur stuaestioue Lucretianae Bonnae 1847), detegere curavit vide enim, quae purum accurate dixit p. 3, 5-6, 18 seq. et Lachmannus se eam non perspexisse declaravit in p. 221, ubi, quod his verbis dixit fieri non posse ut singula simulacra sensibus nostris percipianturμ, accuratior dieendum erat oeulis risu.

33쪽

l 93 haec autem quare simu lucra mitti necesse est suteare et perpetuoque fluunt, ab rebus odores etc. non coire dicendu sunt, quoniam, ne a quare coniunctione v. 218 cum relicuis suspendatur, ipsa philosophica ratio vetat. Deinde nonne admodum mire evenit hoc, ut versus 229, qualis numquam a Lucreti proficisci poterat, ad litteram idem sit atque V 933:

cernere odorari licet et sentire sonare'

Cuius tamen versus sententia non adeo mihi inepta et absurda videtur atque Lachmanno, qui hac in re acumini nimium in aulail. Verumne est igitur perpetuo nos et omnia sentire' 'lman multo verius es illud, omnia licere Semper cernere, odorari et audire, quod nemo non recte capiet. Gustare suteli non licet, nimirum, quia cibus sponte sua in os nobis non advolat, sicut odores, sonitus, frigus calorve, simulacra adceleros sensus accidunt. Itaque non erui nullius suile iudicii, hic gustum omiuere. Merito tamen ossendii Lachmannus in sentire ter , cum mullo melius proprio verbo poeta uti posset. Lumbinus dedit ieet exandire sonorem, sed addamus quae desideratur particulam:

cernere odorari licet atque audire sonorem.

Sive igitur tali sere specie a Lucretio prosectus est, sive ad interpolator assicivm credere mavis, cum ad illaxam bis idem exstet, alterutro in libro ex altero eum adscriptum non esse vix poteris tibi persuadere. Quodsi vero hunc iam aliunde

translulum esse constat, non solus id passus erit, sed una cum eis quibus adhaeret.

Sed quo copiosior de hoc loco sui, eo brevius nunc derelicuis iam dieturus sum. uibus igitii versibus in libro Il784-07 usus est, ut eum corpore animam una interire nec sine illius coningio durare posse demonstraret, OSdem repelitos legimus in V 28-4i, ubi tamen longe ulla res agitur. Maria enim terras, coelum, solem, lunam, sidera fore ut pereant demonstraturus cavet antea, ne credat uenunius, irinoum sera praedua et propterea aesernu esse. Iantum abesse

34쪽

dicit, ut vitaliter uni multi sint, ut quid vitidi notu ac sens norbis in Sit, noli iiii in prueboant 125)

I26. quippe eterum non est, eum quovis torpore ut east posse animi natiira putetur Consiliumque.

His pinnum eosdem umitiuor versus initio paullum mutato subiungit, qui sunt in il 84 87 s.cut in aethere non arboreici, piissime hoc quidelia sed qua deinde secuntur sic animanarum neqvit sine corpore oriri Sol etc. quid nec iam sibi volunt, ubi de eo res non est, num sola sibi vivere possitamma Mara corpus, sed potius num in talibus inesse possit qualia sunt terra, mare, caelum, sol, lunu sidera itaque non dubito, quin haec V libro laetor importunus largitus sit, Lueretio autem reddenda haec rationis continuitas:

132. si amni natura inquit aliis forma animui Mi in 142. putribus in globis terrarnm aut solis in igni aut in aqua durare aut altis aetheris oris.

Nec desunt hic quoque pravae iterationis indicia in ipsis litteris a syllabis; nam utrobique eadem vilia deprehenduntur, talia, quae haud lacile aliquis corrector in alterum locum transtulerit. In v enim III 89 aeque atque V 133 legitur tongius, quod debet esse longiter in v. III 790 et iterum V 134 exstat quod si posset enim, ubi vel cum Lambino hoc si posseι enim, vel cum Lachmanno quid si posse enim legendum

Itaque hi quoquo versus secludendi sunt, nec aliter iudico equidem de vorsibus III 87-904 II 864, sive haec omnia et plura ortasse unus idemque lector illo philosophus margini adscripsit, si v alii eandem sivi licentia in sumpserunt. Ulaumque hoc se habet, neminem puto mihi contrudi clurum esse, Si V. t 864 adscriptum fuisse iudico ad uv. 862 lectore haud quidem Oinnianii, qui his versibus

862. inmortadia a volumus subiungere rebus tundamenta, quibus nitatur summa salutia. 13 Bernaysius cur altero loco Iterum sequi malaerit , ansam nussam

invenio.

35쪽

eandona inesse vidit sententiam atque illi, qui suo loco supra

ne tibi res redeant ad nilum unditus omnis

quein ne ab ipso poeta hic repetitum credam, praeter Sententiam bis xpressam votat oratio hians nec apte n a. Denique nemo eine admonitus non videbit, quam incondite atque inscite in III libro versus 87-90 nam veluti pueri finguntque sutura subiungantur iis qui praecedunt nam iam saepe etc. Nam illis versibus, ubi iterum leguntur in II 55-58, V 35-38 nil perstringi aliud nisi ipsum religionum, mortis, Acheruntis timorem, quae cum hoc loco inde a v. 35 multis iam ac definitius locutus sit, parum ple tectioribus verbis iterum asserit. Quare mihi dubium non est, qui hic item atque I 146-48 ipse poeta res tantum versus 91-93 repetiverit, ceteros lector ille adscripserit. His finibus hoc genus eorum quae abundani circumscriptum sit, iamque ad illos versus accedam, qui non alienis locis male iterali, sed ab aliis atque ab ipso poeta conficii vi deantur, quibuscum insequenti capite una complectar eos qui transpositi ubeantur. D. II.

De totis ersibus aut spuriis aut transpositis qui

rideantur. I. 1. de v. spuriis. Quam parum integro et puro e fonte optimi Lucretiani codice nuxerint, inde maxime conspicitur, quod ne spuriis quidem versibus liberi seruntur, quos nescio quis versificator

36쪽

- 29 importunus poetae largitus est. Itaque ex hoc genere Laeliis mannus, cum plures notaverit, mihi persuasit habendos esse IlI

T43 et V 1006, nec minus II 1015, 1016l 1020 V aio;

quamvis ex ipsius poetu versibus hi conficti sint. Deniquedittographos esse II 636, V 328 nemo non videt uis addendos videri versus I 873 et 4 ut supra monui not. ita infra apparebit, cur . III 85 merito Bernuysius excluserit,

Lumbinum potius quam Lachinannum secutus. Altura tamen ex parte ut spurios mihi persuasum est Lachmannum multos

abiecisse, qui et optimi sint et religiose servandi Versum igitur 1230 offensioni non osse vidit Bernaysius, de IV 229 in I933 supra dixi, et versus II 474-75 quomodo uero apponendi essent palam laci p. 20. Nunc cur haud magis de ver

sibus his i 334 454 III 412 et 415, 3 et 33, VI 228 29

Lachmanni partibus stare possim, ratio erit reddenda. Ac primum versura 334 quo iure definitionem contineripulaverit, non intellego. st idem valet atque aestat. Tum quoniam quod est nunc alias dicitur esse intactile, I 437 inluctum V 358), non est cur locus ac spatium cs. I 26, 955 etc. ita appellari nequeat. Ergo sola offensio est in voce quapropter Sed optime hanc tolli iudico, si versum ipsum suo loco reddiderimus, qui est post v 345 J. Prorsus nulli autem offensioni ostis. III 412, modo recto

sententiam teneamus. Sine Visus pernicie, si pupula incolumis relinquatur, circum lacerari posse dicit orbem oculi, nec tamen omnem omnino circumcidi debere, prorsus uti non omnimodis, Sed magnu ex parte, anima membrisque homo privari possit sine vitae damno. Versus 10 et 411 parum recte Lachmannus sic interpretatus est, quasi Lucretius dixisset,

14 Maximo meo eum gaudio laetum est, ut eandem hane meam sententiam in ephemia litter Monach. 1851 p. 784 propositam esse reper rem etiam a Spengelio v. cl. qui ibidem versum l 454 non improbabiliter defendit vel sic emendavit: Tactus corporibus cunetis intactu inani Dissilias by Ooste

37쪽

9diimmodo ne lotuin corrumpas oculum, sed ipsam aciem inc lituistin olinquas. Sed ut a tot oculo diversus es luminis

orbis, a disseri ab acie sivi pupula. uod ipsum discrimen non satis perspexi librarius ille, cuius ex additamento alioqui in v. 15 irrepsisse milii videtur; nam optimus erit hic quo

415 incolumis quamvis linquuιur splendidus orbis.

Vorsus eiusdem libri 30 et 433 propterea retinendos Psse iudico, quod intellegi non potest, quanam tenui magis causa anima ictu moveatur, ubi somnis sopiti uporem su-viumque ab aliaribus exhalari cernimus, nisi de illorum imu-ginibus cogitamus. Itaque etsi iam supprimantur orba, cogilando nihilominus siet simulacroruiu mentio, quam tamen o sa-ciat ante librum I vetare, penes nos non erit. Haud nunita pauca sunt, quae quarto demum libro perlecto plane intes laganiur, exempli gratia I 298 seq. t 414 seq. 854 seq. cuius rei causa baec est, quod aliter atque Epicurus canonicam physicis decretis non praemisit Lucretius, sed in IV demum libro traelavi 'D. Itaque in v. 33 solummodo hinc emendandu es cuin ambino et enlleio, in 30 moneιur. Deniquo ne intra v. VI 228-29 quidem interpolatoreiungnosco sic:

228. transii enim validum ulmen per saepta domorum, 229. elamor ut a voces, transit per saxa per sera.

De his versibus omne iudicium pendet a libri I v. 489 et 90 Transit enim fulmen caeli per saepta domorum Clamorti ac voces, ferrum candescit in igne, ubi Lachinantius caelum' et clamor i ac voces corrigit. Sed quid id si, coelum si transire dicitur fulmen, ut inde videatur, in rebus nil solidi inesse Sin dicitur fulmen caeli transire per septa domorum sicut voces transeunt 356 i. e. tam volubiliter ac sine labore, hoe utrumque ostendit muros esse raro corpore nec solutoS.uaqtie neque comparatio illa male me habet, ut eupidius

38쪽

3 instat Lachmannus, et oblongi cod. cui rectori potius in 1244 una cum uadrati testimonio quam primae manu ob secundandum esse iudico, ut illic quoque habeamus seu caeli fulmine misso. Missum fulmen sine termino qui appellatura quo, dictum est ut in V 407, nenti is missa VI 300, 310. - uare etiam v. VI 228-2 uli in libris inveniuntur

Sanos osse existimo.

Bernuγsius praeterquam quod du his omnibus Laelimanno assensus est, alios liam ex eodem hoc genere esse voluit. quod ultra sine ab illo constitutos pertinere iudicavit in prael. p. VII. Itaque spurii ei videntn III 358, 362 764, quos e quidem omnes Lucreti vindicabo. Ac primuin quae mouisset de . 64 sententia, supra in p. 2i iam indicavi; nam qui cum

eo coniunctus prave iteratur . 63α745, cum obsona in osse equorum mentionem, ubi do hominum animis sermo sit, cum Benlleio Bernaysius intellexisse suilein verum versuum ordinem ostendere poterat. Addito igitur es verbo substantivo, quo cur in v. 74 crescit eum corpore toto dixerit appareat, hos ursus sic ordinabo:

744. et iam etera de genere hoc en omnia membris ex ineunte evo generascunt ingenioque, 764 nec tam est doctus eqviae uiatis quam fortis equi ria. 746. si non certa suo quia sen in seminioque vis animi pariter crescit cum corpore toto

Nec mugis recto idem Berna ysius duos relicuos versus exclusisse videtur. Atque primum illi qui ipsum corpus uini sensu expers esse Solamque animam sensiferos molus suscipere uial, quianam dimissu anima corpus sensu careat, haec Lucretium respondentem facit Lachinannus:

357 perdit enim quod non proprium in eius is aevo, nullaque praeterea perdit quom expellitur aevo.

0uorum primum allor hic orsus quid hac specie ad rem faciat non video, deinde accedunt alia quibus laboret incoimnoda. Nulla enim ui si pro accusativo nihil, tutas res, nemo a tinus unquam dixerit ac ne pro nominativo quidem Lucretius

39쪽

hubei, nisi cogitulione ubi addenduin sit corpora J. At quod grammatica non seri, magis etiam ipsa sententi respuit; nam non languide sulum sed adeo suis adderetur talis v. 358, quoniain praeter SonSum corpus alia multa milli frangente

vexo aucturn mulum, iuventuti storum, vire o innes ac sa-

cultates corruit igitur iam Lucinnanni sententia Uuod cum perspexisso BernnSsius, hunc versum uncis inclusit, quod uniuetiam Creuchius secerat. Priorum, quamquam alter absit a Vaticano eod. eiciendum iudicavit Lambinus, cui idem utriusque versus exiliis persuasit alterutrum ori irrepsisSo. Duundoquidem duo v. inter se proximi in eandein vocem desinant, inugno id esse argumento , inquit, alterum esse alienum ita

exstimavit etia in de VI 15 et 6). Sed eam poemati elegantiatucomparare Lucreti v aut non curavit, aut certe ne laceret salis impeditus est vide supra . . Ita quo de emendando potius quam delendo versu cum cogitarem, ansam mihi praebuerunt ulterius versus postrema verba in aero, quae quid sibi velint frustra quaero. Bene intellego haec perdit enim quod eius proprium non fuit', sed in aeno num recie cum Croechio interpretemur dum vixit, valde dubito. An sorte post mortem eius proprium erit liaque conicio quod non proprium fuit eius in eoo m deinde alteri versui optime sententiam stare puto, si empla una syllaba legamus multaque praeterea perdit, cum pellitur aer i. e. pSum eum aevo, aetate frangitur, senio expugnatur, quae longe requentissima aeri signislatio

16 Non recte Lachmannus nos relegat ad I 242, ubi si eius interpretatio vera esset, necessario legendum foret quarum vel earum l. e. re rum l. 238. 246 . Sed in v. 239 aeterna absolute dictum est, sicut prima II 313, 1 186. Addas cogitatione corpora. Haec enim, non ipsa materies, nexu inter se impedita dicuntur et huc denique refero quod legimus in v. 242 quippe quorum etc., ita ut ubi nulla forent aeterno corpore idem sere valeat atque ubi non forent aet. c. in v. 11 cur Preigeri inendatio inarum Marullianae, quae est in lorum. Praestet, pparebit eup. IV. Dissilire by Ooste

40쪽

est s. I 25 553. V 58, 1, 306, 314 379, 32 etc. Ergo

sic propono:

357 perdit enim quod non proprium sui eius in aevom, mutaque praeterea perdit, cum pellitur aevo.

Versum huius libri 362 mirum in modum relicuae Sententiae interposuit Lachmannus, cuius rationem suo iure sprevit Bernaysius. Num luce clarius est lumina luminibus quia nobis praepediuntur erba nec divelli debere, et eius rei causam continere, quod cernere saepe nequimus. Versum suo loco tuentur Turnebus in adv. XXX, 10 ἡtrahit enim et detrudit Sensus ad aciem ipsam aspectumque et ad testimonium suum adducit* o M akesieldus, qui sic interpretatur: sensus, quem habent oculi rubus externis percussi, evocat animum ad eo-orum acies, ita ut consociatis animi et culi potestatibus videndi acultus exoriatur.' uorum mentem se non percepisse dicit Lachmannus. Ipsum tamen versum et optime se habere iudico et sic interpretor: Cum rerum Iulgore impediti, culi cernere ac bene dispicere saepe nequeunt, hic eorum senSus trahit ac detrudit nos ad ipsas acies, ut magis acute videamus. Comparare possis IV 807-10. Expulso autem versu illo manca exoritur arguinentatio; num, si quid video, quemnam laborem in videndo ipsi oculi susciperent, dum ostiis nullus esset, Lucreti indicandum erat.

Merito tamen cum Lumbino Bernaysius expulit v. III 685, qui cum 84 hunc in modum coniunctus traditur:

684 sed velut in avea per se sibi vivere solam

convenit, ut sensu corpus tamen affluat omne.

Hic Lachmannus cum vidisset contrariam sententiam postulari , pro afflua scripsit arceat; quod si largiamur, repugnat adversandi particula, quae eius esse nequit qui arceat voluit. Itaque lotus ille versiculus a lectore aliquo imperito consectus est, qui eruditi attentique nomen assectabat Meminerit ille eorum quae supra sunt 350-69, neque curavit ea quae statim secuntur post v 690.Nec difficile est, quomodo natus sit perspicere. Scilicet ut explicaret infinitivum inere so-