장음표시 사용
581쪽
rizando, ut quando praelatus facit celebrari coram se, sit i tegularis,quia ingerit se diuinis,& uiolat interdictum, in. c. f.ae 1en. excom. lib.Q. ideo dicit Pan. quod praelatus caueat, ne tempore excommunicationis,suspensionis, uel interdicti faciat coram se celebrari, uel intersit celebrationi. Idem dic de eo qui pulsat campanam,&c. ut supra dictum est,quia ui detur authorizare, incidit si est clericus, ut supra,secus si ficit ista non ut celebrans principaliter. coΙs cui interdictus est ingressus ecclesiae,si celebrat in ecclesia, uel cimiterio, secundum Pe. de pal. supra, essicitur irregularis,secus si extra. Sed si effet suspesus absolute a diuinis, ubicunque celebraret esset irregularis.c. i. de sen.excom. lib. j. ci Celebrans scieter in loco interdicto,siue coram personis interdictis a iure,uel ab homine,uel publice interdictos,ad di-υina ossicia,uel sacranaenia recipiens,uel ad sepulturam,etiasi non sit irregularis, est interdictus ab ingressu ecclesiae, in Zc. episcoporu.& si in ea se ingerit in ossicio suo,fit irregula Tis,per. d. c. is qui. Disterentia tamen est inter istos, nam celebrans in loco interdicto, est etiam irregularis . Admittentes uero ad sepulturam ecclesiasticam nominatim interdictos, uel publice excommuni tos, sunt excommunicati , ut dictum est, & etiam qui tempore interdicti sepeliunt desumctos in ecclesios,uel cimiteriis, in casibus non concessis,sunt excommunicati. c. eos, te sepulturis,supra , Excomuni.xliiij. 62 Celebrans,uel faciens aliquod diuinum in ecclesia, uel cimiterio pollutis, non est irregularis, uel suspensus,licet peccet. c.is, qui de senten. excom. lib. H. 63 Clericus interdictus, uel non interdictus , sed in loco inte dicto benedicens aquam, secundu Inno. fit irregularis,quia annexa est ordini,nisi seruata moderatione. c.alma. Nec de bet sacerdos aspergere seculares aqua benedicta, nisi in sestis de quibus m. d. c.alma. Si tamen aspergeret, putat Ioan. L non incurrere irregularitatem, quia hoc non est iure cautia , nisi serte hoc faceret in principio missae , quod uidetur esse proprium sacerdotis. Intellige sine moderatione.c.alma. 64 Per benedictionem mensae etiam a clerico interdicto, uel tempore interdicti, non incurritur irregularitas, quia nulli ordini est deputata,idem de benedictione itinerantia,quam
selent facere priores,& episcopissi fiat simpliciter, di no cum
582쪽
solemnitate, secundum Ioan. cald. De alijs benedictionibus dictum est supra, Benedictio olivarum,candelai una, in diebus suis, licum, paramentorum, secundum Ioan. cal. fieri non potest a clerico interdicto , uel tempore interdicti. NeZie secundum eundem introduci potest mulier in eccisia tempore interdicti post partum, pro purgatione solemniter fienda sine irregularitate,quia hoc ossicium ordini clericali competit: poterit tamen per se intrare sine officio, ut
eratias agat Deo. Potest etiam praedicari tempore interdiem,m. s.c. responso, cum pulsatione campanarum pro hoc, pro hora nona,& aue maria, & pro quacunque causa, ex cepto diuino ossicio. 6s Violantes interdictum , quamuis magnam poenam incurrant, non tamen mortaliter peccant secundum Caie.in summa. uer.interdictum: cum aliquando quis efficiendo irregularis mereatur, & ponit exemplum de participante cu excommunicato , qui licet incurrat poenam magnam, uidelicet, priuationem a sacramentis : non tamen mortalrter peccat. Not. tamen quod ubi lata est excommunicatio contra
Diolantes interdictum , & uiolari facientes, uiolando mortaliter peccant: idem dicerem de eo, qui contemnit sentenistiam: uel ratione standali, quod aliis praebet. Nota etiam quod hic nomine clericorum uenitit moniales, licet non sint capaces ordinis.c. postulastis de sen.ex.ideo &ipsae dicendo ossicium, quasi ecclesiam ossiciando,& faciem clo ea, quae clericis sunt prohibita, tanquam competentia ex aliquo ordine, uiolarent interdictum. Ex poenis sequetibus irregularitatem, & suspensionem, apparet esse peccatu mortale. Tanta enim poenarum multiplicatio graue delictum supponit,in clerico praesertim, non tamen omnem irregularitatem mortalem dico.
INteresse,uidetur esse ut dicit Bar.l. unica.C. de sen. quae pro eo quod inter. proser. existimatio alicuius utilitatis non habitae propter alicuius factum iniustum,uel iniustam concese
sonem,& horum quoddam dicitur lucri cessantis ut quia non dedisti mihi pecuniam meam cessauit lucrum, quod cura faciebam. Aliud dicitur damni emergentis, ut quia non dedisti mihi pecuniam meam, oportuit me accipere ad usu
583쪽
,ex quo damnum incurri. Quando autem possit in conscientia peti,inta, usura. β.x.&. iij. Quando in contractu pe
INTERPRETATIO.INterpretatio dubiorum in meliore partem semper est senis da, secundum glo. Ro. xii. quando scilicet necessitas iudicandi occurrit. Qui autem in rebus importantiae determinant in malam partem, aliquid de re rubia, non ratione Ur Sent mortaliter peccant. Potest tamen quilibet rem suam seruare a quocunque ita caute, ac si est et latro,non tamen iudicando 1psum furem esse. Praelati autem & 1i non debent de actu mentis iudicare, actus tamen exteriores punire de bent, secundum quod apparet de eis exterius, quia sunt iudices. VideTho. secunda secundae. quaest. lx.ar. iiii. Existimare
enim malum de proximo sine suincienti causa, est ipsum
Interpretari legem pertinet ad illum,ad quem pertinet condere generaliter tamen quantum ad unam causam,potest tiam iudex, ut no. Inno. in.c.cum speciali, te appel. Interpretatio priuilegh, an potuerit dari, ad solum principe spetit,
Interpretatio legis diuinae,& canonicae pertinet ad papam .c. per uenerabilem,qui fit. sint legi.& ciuilis,inquantum concernit clericos,etiam ad ipsum pertinet,ut in.c.j. de iur. l. secudum uero quod pertinet ad laicos, ad Imperatorem spectat, I. fi. C. de te quia eius est interpretari cuius est condere, de re. iur. lib.Q. generaliter ut dictum est supra sal. Interpretatio priuilegij, an potuerit princeps dare, ad nulluipseriorem a principe pertinet secundum m. m. cicum uenisi sent. de iudi. Si uero sit dubium de ualiditate, uel surreptio potest iudex,inferior secundum communiter doc. Si autem dubium sit super,uel circa uerba solum,& casus est clarus,&decisibilis,de facili etiam potest inferior cognoscere, ad prς- iudicium partium,ut no. I .m .d.c. m speciali. Facit.c. inter alia,de sen. excom . Si casius est dubius ad principem spectat, si de facili eum potest adiri,ar.in. l. c. inter alia. Quod si non Potest sic adiri,per naturalem rationem poterit Interpretari,& pro hoc est casus in . l. ex facto.s .ii. Ede uulg.& pup. substi. quod no.Inn. in. Sc.cum speciali.Aut dubitatur circa int
584쪽
INTESTATUS. IN TR US Vs. INTER. agationem principis,& non potest decidi sine magno dubio', &sic solus princeps interpretatur: eodem modo si uerba sunt obscura, uel ambigua, secundum Host. illius est interpretari cuius est condere. Et dicit Specu. in titu. delega. .nunc oste-dendum, episcopum posse interpretari iurium allegationes,c.significate, te pigno.procedit in arduo negotio. Et legatus potest interpretari mandatum papae, ut tenet glo. in .d. j. de postu.& Pa. post Inn.idem dicit,nisi in aliquo arduo, scilicet in causa uertente ante eum,& probat per.c. super hieris,de rescrip. tibi iudex interpretatur rescriptum ad suam potestatem certificandam. Interpretatio in contractibus fit plena, in testametis plenior, in beneficiis plenissima.c.cum dilecti,de dona. Interpretatio locutionum debet fieri secundum personas quae loquuntur, uel quibus quis loquitur . xxvj. d. c. deinde,in glo.
INTESTATUS.I Niestatus quis dicitur decedere,vel quia nullum fecit testamentum,uel quia non iure fecit,uel quia factum, posthumi natiuitate est ruptu,uel quia capitis diminutione postea Dcta testatoris,est sectum irritum, uel quia nulli sunt haeredes ex eo testamento:Aute. de haere.ab intesta. in prin. Addidi alii duo modi possunt,scilicet per quaerelam expugnato testamento,& per bonorum possessionem intratabulas. AZo. in summa. C. de suis & legi. haere.
I Ntrusus est,qui non canonice,sed uiolenter occupat honores,vel benescia ecclesiastica:unde est fur,& latro, sicut dicitur an Euagello. Qui non intrat per hostium in ovile ouiu, sed ascendit aliunde ille fur est, & latro:& est in mortali, restitutioni omnium quae inde recipit,obnoxius. c. grauis, de
re dicitur intrusus omnis,titulum habens uitiosiun. stricte
I MOm3ationes ite necessariis tenetur facere consessor, qn sine illis non potest discernere,necessario discernenda,aut quando putat,uel rationabiliter dubitat, aliquid omitti necessario confitendum si non interrogat, ut si confitens dicatre carnaliter peccasse,& non dicat speciem, debet interrogare
585쪽
in qua specie,quia est de necessitate confitenda: alioquin ut
iudex abutitur ossicio,& sic mortaliter pecciat. Ad hoc es .c. onmis,de poe & re.& de poe. dist.H.c. j. Quando autem consessor credit non esse necessarium interrogare,non peccat nointerrogando confitentem.
2 Interrogandus est ergo primo,an sit ei subditus,idest de sua parochia,uel habeat icentiam, aliter non posset absolui, ut supra,confessio. s xij. Secundo,an habeat impedimentu pro-I pter quod non possit absolui ut si est excommunicatus, uel concubinalius,usiurarius, uel huiusmodiui uelit perseuerare, ne conteratur frustra tempus,& confitens postea dicat, uoluistis me audire,& non uultis absoluere. Idem de clericis an habeant beneficia plura,curata,incompossibilia,& cum qira onscientia teneant, & quo titulo: a& quando sunt comati, prius uadant ad tonsorem. 3 Tettio,si precogitauit super peccatis,sinautem vadat, & praecogitet,maxime qui stetit per annum, quia necessaria est co- tritio,quae sine praecogitatione non uidetur posse esse. Quarto,si paratus est relinquere omnia peccata prius facta, & dolet de omnibus,aliter non est audiendus: quia est amissio teporis Est tamen hortandus bonis uerbis ad contritionem, quia saepe conteruntur sub manu consessoris. Postmodum faciat consessor quod poenitens dicat pecciata sua , eo modo quo scit,quia si dicere nollet aliquo modo,nisi interrogatus esset in malo statu:& ubi ille deficit,suppleat confessor interrogando secundum quod uidebitur oponunum. Non enim debet omnes de omnibus interrogare, sed secundum quod credit expedire,considerata persona,statu,aetate,&c. Et cum magna discretione interroget poenitentem,primo in uniuersali, postmodum in specie, & si in genere non precinuit non est interrogandus in specie. Et potest consessor seruare hunc ordinem,incipiendo a primo praecepto,usque in finem,quia omnia peccata sunt contra praecepta legis diuinae,riatur ,uel humanae . Pratica talis seruetur', consessor sic primo
4 Interroget circa primum praeceptum,si non credit,si est hqreticus, si dubius in fide cum deliberato consensu , mortalia sunt. Si negauit fidem uerbo,uel signo,etiam quod non me-w,mortale est. Si adorauit aliud qua Deum latraea, ii blasphe
586쪽
mauit Deum,uel anctos,uel eis maledixit,aut iniuriose me-bra impudica eorum nominauit, si iudaei Zauit, aut in cultu ecclesiastico Blsum asseruit,si adiunxit cultui durino aliquas cantilenas in uoce uel organo turpes , uel amatorias , quod mortale est ex suo genere, secundum C i. quia intuitam culis tui diuino irrogauit,si inuocauit daemones explicite,uel im- Ilicite,uel habuit pactum,uel semiliaritatem ciam eo: tamen qui cum eo in daemoniacis ob uenitatem , uel curiositate, non uideo propter hoc mortale: si fecit incantationes , diuinationes per superstitiose, in quibus inuocatio daemonis implicite inuenitur,quia iam alia 1unt, &α His adiuge diuinaationes per astra,somnia,auguria,sortes, quando superstitiosae sunt:& de tenentibus orationes super te sipstitiose, quod potest aduerti ex caracteribus diuelsis, ex obseriratione numerorum,temporum,& huiusmodi. Si uouit facere malum, non facere bonum,quia non tenent haec uota, sed fuit peccatum,&c. Si tentavit Deum. s Circa secundum,si iurauit scienter,& assertiue filium:uel dubitans, tamen assertiue iurauit:si iurauit promittendo, & no intendens seruaremel comminando,uel facere quod mortale est,uel aliud malum: uel sine cauta rationabili iurauit, & si fuit cause talium in aliis directa,uel indirecta, inducedo eos
ε Circa tertium, si dies festo uiolauit opera seruilia faciendo, uel alia prohibita ab ecclesia: uel hoc fieri mandauit. Si missem sine rationabili causis diebus festis omissit,& diem festa
consumpsit in uanis ludis . Si no ieiunavit diebus prcceptis, absque Cause rationabili,aut cibis uetitis usus est. Si non est conressus debito tempore,uel non bene. Si non communicauit in paschate,uel pluries, secundum quod tenebatur , qua-do casus urgebant. Si non permit poenitentiam. Si contraxit matrimonium cum personis colunistis confinguinitate, uel assinitate,usque ad quartum gradum inclusiue, uel clandestine. Si neglexit secminent una conficinationis pro se, ac suis, quorum curam gerit,& scire necessaria ad tautem, Scire ad praedicationes propter hoc. Si recepit aliquod secramentum in mortali,uel aliqucis actus ordinis , ut cantare Epistolam, Euangelium,uel lacrametum ministrauit in mortali, aut ad
hoc aliquem induxit. Si excommunicatus ingressit se diui-
587쪽
nis, uel excommunicatis mi ticipauit in diuinis extra eas concessos. Si excommunicatus minori suscepit aliquod si cramentum. Si suspensus,aut irregularis,aut inte ictus4ngessit
se sibi prohibitis. Si non dixit ossicium ad quod tenebatur, di quando tenebatur,& potuit dicere. Si illud dicens ex pro-
Ponto uagauit ment pro parte notabit uel occupauit se,ita ut non posset ad officium attendere. Si non expressit uerba, sed tantum principium & finem uersus fecit sonare: quia nosatisfacit. Si mutauit ossicium pro libito sine necessitate. Si uiolauit ecclesiam,vel cimiterium semine, uel sanguine humano. Si uiol ivit immunitatem loci ecclesiastici furando,rapiendo,extrahendo hominem ui, uel ibi prohibita exercuit, ut iusicium seculare,uel partamentum, uel non seruauit in terdictum. Si abusus est sacramentis,aut sicrametatibus, aut eucharistis,oleo sancto,& huiusmodi. Si non seruauit forinmas sacranientorum. Si secit iniuriam reliquiis, uel imaginibus sanctorum. Si usurpauit res ecclesiis diciatas. Si percussit, uel uiolentauit personam ecclesiasticam. Si peccatum carnis post ordinem fici una commissit, uel professionem, uel uotum castitatis. Si a personis ecclesiasticis gabellas,& prohibi in exegit,cotra libertatem ecclesiae,in multis de his, ultra peccatum excommuniciatione ligantur delinquentes. γ Circa qua itum,si parentes non honorauit, non eis subuenit in necessitatibus. Si sanguine iunctis debitum honorem,uel subsidium non impenssit aut patriae,uel benevolis simile nosecit. Si filios,nepotes,& sibi commissos non educituit,instruxi curauit,nec correxit uerbo,uerbere,ut expediebat, praecipue in mortalibus. Si uxorem,aut uirum male tractauit,sa
mulos male gubemauit, & si ipsi domino debitu secundum
Posse non secerunt. Si crudus ad pauperes,negligens ad opera misericordiae,non fecit elemosinam de superfluo,no subuenit existenti in extrema necessitate cum posset. Si impediuit pauperum elemosinas uerba,uel aliter. Si ex contemptu non obediuit,uel non obediuit in his, quae sunt importan tiς notabilis,uel non obtemperauit principibus, quo adobseruationem legum,statutorum,& huiusmodi meque eis debitum honorem exhibuit. Si stat ingratus contemnendo, dissimulando, non recognoscendo beneficium, uel benefactorem. Si non habuit animum retribuessi. Si oblitus est be-
588쪽
nesciorum,uel uituperauit, uel malum pro bono reddidit, quae ad ingratitudinis uitium pertinent. 3 Circa quintum,si homicidium secit,uel procurauit. Si insanistem tenuit in lecto cuin periculo suffocationis , uel contra prohibitione episcopi. Si procurauit aborsum foetu formato anima rationali,uel ante: quia etiam mortale est. Si fecit aliouod pro sterilitate,aut dedit alteri aliquid ad hoc procura dum. Si hoc secit fieri,uel consuluit,vel adiuuit. Similiter in
terroga de uerberibus murilatione uulnere,Uinculis,tormetis,exilio,si contra iustitiam facta sunt. Si uoluntate deliberata aliquid horu sibi,uel alteri euenire desiderauit per se, uel per alium,propter iram,uel odium,uel alium malum finem. Si desiderauit alteri malum in corpore, uel in anima notabile,propter odium,in honore, fama, & in rebus notabiliter. Si gauisus eIt de malo alicuius,& quali malo. Si fecit, uel fi ri licit uindictam propria authoritate. Si noluit parcere quoad ostensam. Si subtraxit communia beneficia propter hoc. Si Quit inimicitias,& de multis peccatis, quae ex hoc oriun tur. Si fecit,uel iuit ad bellum iniustum scieter, uel dubium, sine principis mandato,quod posset eum aliquado excusare. s Circa sextum , si peccauit cum persona coniugata, quod est adulterium si cum cosanguinea,vel assine,quod est incestus es cum Deo consecrata ordine,uel uoto, quod est facrilegiue si cum uirgine,quod est stupruntisi cum solum,quod est sinet plex sornicatio:H contra naturam per se solus,quod est molities:si cum alia persona,quod est lodomia:si cu bestia, quoa est bestialitas. Quo autem ad modum,est maxime culpabile:si mulier supergrediatur uirum . Alij uero modi sunt tolerabiles, dummodo non impediatur generatio, uel etandatur semen extra uas. Ideo de illis modis non sunt sollicitandae mulieres per interrogationes. De osculis. de tactibus interroga solutos, coniuges uero , quando ex hoc sequeretur Periculum pollutionis extra uas,&c.tuc enim esset mortale,si Doc intenderent,uel huic periculo se exponerent. xo Circa septimum,si furatus est,& quantum. Si inuenit aliqd, quod non haberetur pro derelicto. Si ex naufragio aliena ac cepit. Si emendo , uel uendendo commisit fraudem circa re, Precium,mensuram,pondus,numerum ,substantia, uel qualitatem. Si contractus usurarios seci uel imposuit nouam
589쪽
hellam,uel exegit a personis ecclesiasticis huiusmodi. si ut
lenter alienum accepit,aut proprium a quieto posses re. Si iniustum cotractum fecit alicuius societatis. Si usurpauit bonum commune. Si iniusta secit cambia,uel in 1llis fraudauit, uel fraudare uoluit quempiam.
l Clica octauum,Interroga de me latiis dictis in iudicio, quoad iudicem,reum, acclisatorern testes,aduocatos ,& procura tores: si extra iudicium mentitus est, detrahendo, contume
hando,rixando contemnendo,litigando, susurrando,irridedo, maledicendo .Et no. quod non solum mentitur in iudicio,qui falsium dicit,sed etiam qui tacet quod tenetur dicere,
uel qui loquitur sophistice,& non ad mentem iudicis. Haec
omnia quidem mendacia important iniuriam. Si mentitus est in damnum alterius,ammae,uel corporis,aut rerum, siue
scienter,sive ossiciose,aut iocos uel simulatorie. Si metitus est per hypocrisina. Si mendicauit quasi egens, & non erat. Si finxit reliquias,uel miraculam propter quςstum. His annecte de maledictionibus,malis in precationibus animς,& corporisμ maledicendo diei,tempori,& aliis creaturis, de uerbis turpibus,& male morigeratis, & huiusmodi quae in multis
casibus mortalia censentur. Circa nonum,& decimum, interroga de cogitationibus circa ea,quae dicta sunt de suito,nuaritia, luxuria,de cogitatio nibus morosis,& cum deliberato animo,circa ea, quae dicta
sunt de uitio carnis:& si fecit aliqua signa, uel mist Epistolas,& quicquid fecit propter hoc extrema matrimonium, qamortale est, ut in suis locis dictum est,& dicetur. 3 Circa superbiam, si extimauit bonum quod habet ex se habere,& no a Deo. Si crediderit habere a Deo,sed propriis meritis. Si iactauit se habere quod non habet. Si aliis despectis singulariter desiderauit apparere. Si suit ambitiosus, quaerendo honores,praelaturas,& huiusmodi. Si suit adulator,praeis sumptuosus,pertinax,impugnator ueritatis,obstinatus, imis Poenitens. De aliis uitiis,quia continentur in. X. praeceptis satis dictum est.Interroga discurrendo per singula si sorte ali. quod fuisset omissum. Item de opetibus misericordiae corporalibus,& spiritualibus,quae continentur in his uersibus. Visto,poto,cibo,redimo,tego, colligo,condo. Consul casti. S 2Jare remitte se ora quae opera, si praetermittatur a P
590쪽
tente,in articulo extremae necessitatis,est mortale. Vt supra, in uer. elemosina,satis diximus. I4 Poteris S de quinque sensii bus interrogare pro meliori me moria considerato statu cuius ibet personae,quo ad aetatena, ossicium,tempus,statum, fortunam, locumque: quia aliter interrogandi sunt senes,aliter pueri,uliter sortunati,aliter tribulati,aliter fani,aliter infirmi,&c. Aliter seculares,aliter clerici,quae omnia discretioni consessoris relinquuntur. Facta igitur consessione diligenti, dicat consessor poeniteti,an de omnibus doleat,& si leuiter dolet,ammoneat eum, quatus debet esse dolor de peccato mortali,uidelicet maior super OnInes alios dolores intellectuales,& quod saltem doleat, quod non habeat illam contritionem,ouam deberet habere, & conetur illum ad uerum dolore adducere : postea dicat si uult in futurum ab omnibus toto suo posse cauere, & si credit, uel sperat,quod Deus adiuvabit eum,quod non cadet. Si re spondeat sici dicat consessor si est paratus facere poenitentia, quo respondente ita: iniungat poenitentiam discretam, qua
credit ipsum facturum, & post absoluat instritendo, quod
maiorem meretur poenitentiam, & quod conetur facere ingratia Dei,ut satisfiat Deo:& quod sit sollicitus P bona opera delere poenam, quam ficturus est in purgatorio, nili hic
soluat orationibus,elemosinis,& huiusmovi: & caetera quae supra dicta sunt,uer. Consessio. Si autem nolit deserere peccata ut concubinam,iniurias relinquere,restituerem possit,
nullo modo est absoluendus,sed iudicio Dei relinquendus.
I N T 1 Μ I D I T A S. I Ntimiditas,quae opponitur sortitudini, qua homo non timet pericula uitae,integritatis membrorum , & bonorum temporalium, quando, ubi, & sicut oportet,ex deliberato cosensu,contra rectam rationem,nocendo sibi notabiliter, uel Iroximo sue causetur licc intimiditas ex pauco amore uitDiue ex elatione animi,ut frequentius accidit:peccatum mor . tale est,ex sancto Thom. secunda secundae. q. cxxvi.& Cai. in
summa ibi,alias ueniale,ut quando ex stoliditate, uel ex imperfectione actus,uel in re parua est,& reducitur ad praesumptionem,siliam superbiae. Aliquando etiam prouenit, ex eo quod quis minus debito uitam propria amat, ideo sine Pec cato tae non Potest.