장음표시 사용
671쪽
omnibus,& semp,nis ubi prohibetur,ut cle.&c. si uero promulgata sit negatiue,omnia etiam sequentia negantur, nisi
7 Leges ciuiles,sequutur canonu disponena, secundu Pa. m. c. clerici,de iudi. Ideo licet aliter ius civile disponat, si canoni- ,in materia ad ecclesia pertinete,debemus sequi ius cancinicum,secundu doc.secus in materia indiffereti, & quia data cotrarietate cotra canone,& legem, cano seruatur in rosuo,iuxta glo. in regula possessor,de reg. iv. 8 Facientes leges iniquas,& colentientes,mortaliter pectat.Isa. x. Vhe qui codunt leges iniquas.Vt sectetes leges cotra libertate recte.& quod titurς soluatur:et non teneatur ad restitisetione de danis inde secutis & sunt excommunicati,supra,excommunicatio. lxxiv.& ultra,tenentur de damnis.s No omnis actus factus cotra lege est ipo iure nullus,ut quado causa prohibitionis no est Ppetua. c. i. de matri. Otra . cotra Inter. ee.Et dicitur no rpetua,sed teporalis,qsi est ad ce tum tepus restricte,ut traductio sposae, qa no omni tre possunt traduci,etc. Secudo,qsi prohibitio legis facta est in fauorem alicuius,M potius est,exhortatio illius, in cuius seuorε facta est ut si statuto caueatur. ne mulier possit cotractu secere sine praesentia duoru agnatom,si secit cotractum sine prisentia eoru,tenet,nisi statutu expresse anullet actu sectu,se cit. l. si sis in coscribedo. C. te paci&.Cad apostolica, de regitidi ibi Pa.Tertio,qn tendat certa se a super eo quod alicui couenit ex sua potestate,sicut si epo qui abso hiere pol ex sua iurisditione ab excoicatione,u sibi inditor canonis no reseruauit,lex madet,quod no absoluat nisi sectat siquet sic,tenet absolutio,etia quod cotrariu sectat. Secus qn lex dat tale potestate et,qui alias eam no habebat, tali Q a, qa sormano seruata,nihil iacit,ex Car. incle.i. de iuri P.& concor. glo. ibi,& Pau. Quarto,qn lex punit cotrasecietes,tenet actus, siexpsse no multet cotra factu,secus qn no punit,sed solu prohibe qa tuc actus no tenet. hoc ponit Car.in cle.i. de rescit.
di sic patet declaratio illius regulς iuris.sQuς cotra ius sunt debet pro isectis haberi. Vide plenius Sil. uerbo lex. .HViii. O Lex indultas aliud,quod pol tedere in alterius piudiciu intelligitur saluo iure partis, Pa. in.Q1. de iudi. Quo cosuetudo
uim legis hea di quid requiratur ad hoc quod tollat lege suPra, iuetudo. .v.In fraude. legis nihil est agedu.is de legi. l.
672쪽
LEX. tra legem,quia cum quid prohibetur una uia,intelligiturdi alia uia prohiberi.Lvi. de reg.iur.c.cum quicLPropterea in legis Daudem facta,non tenere dicuntur,ex nO. Bar.in.La-Plius .ff rem ra.ha.& de rat. Secus siquid fieret in fraudem hominis,etiam principis. Vide Pa. in.c.dilectus, el.ii.de prae-hen. Facit tex.in. l.si libertus.ff. de iure patr. Legem condere potest generalem papa in omnibus spiritualibus, & ecclesi, sicis .cfi. de consti.Legatus etiam in prouintia sibi commisisa.c.6.de of le.Concilium prouintiale. Q quid dicitur. xvi. d. episco palis sinodes.xviii. d.cii Episto pus in sua dioc sis.c. ii quis, de malo.& obe. Capitulum etiam.c. accessissent, de consti.Vniuersitas magistrorum, & clericorum. Q ex literis, de consti In temporalibus imperator. C. de te.l. u. Praefectus praetorio,& quibus imperator hoc mandat, populus Romanus,Senatus Romanus,leges generales codere possimi. Omnis ciuitas,uel populus,potest sibi legem statuere. Haec omnia Insti. te iure naturali . i.&.ii. & omnium hic dictorum rationes ponit Th. prima secundae. q.xc. &.ii. sen. de. xliiii. in litera. Ordinare enim aliquid ad bonum commune,mub titudinis est,uel uices eius gerentis.
i Ad hoc quod lex obliget multa requiruntur,& Primo,quod sit dulla,quia si esset iniusta non obligaret,ut supra ,patet. Secundo,quod sit promulgata,& solenniter aedita, secundum Pa.de postu.praela.c.i.Tertio,quod sit elapsum tempus post quod incipit obligare,uidelicet duorum mensium, quo ad
constitutionem generalem,secundum communiter doc. Sic est roboratum iure canonico,in.c.nouerit,de sen.ex.Inferiorum autem lex,ut episcopi,cap tuli,&c.ligat incontinenti ficta promulgatione,secundumi Host.nisi abentes, & ignorates,quibus tempus limitabitur arbitrio iudicis.Q fi. qui matri.ac. posnisi ponatur in constitutio ne tempus determinatum quo liget. Vide Pa. in. cognoscentes, de consti quia bene divinguit.Nunquam tamen ligat ignorantes,quia est absurditas n.1c.cognoscentes,& in.c.animarum, li.vi. de concti. supra,constituti si V. Quarto,quod sit per inseriores sustepta,& approbata.c. in istis.d. iiii. 6 leges, quia si mores utetiumpossinit legem firmatam abrogare,possunt etiam sace- ' re ne firmeturn vim obligatiuam habeat. Si uero maior, pars accipit,& incipit seruare, minor pars tenetur acceptare:
673쪽
32sgat, non recipientem. Et dicit gl. in. c. quia circa, de consan. S ass. quod tolerantia, & dissimulatio principis, in actu de iure prohibito,in ducit dispensationem,quod d.Ant. intelligit,quando constitutio papae, a principio non recipitur, papa sciente,& tolerante,quo casu tolerantia excusat a peccato, non autem si a principio recepta fuit a maiori parte, secum dum quod limitat Pa. Ad hoc est.c.leges. d. iiii. II Non omnia quae sunt in decretis sunt modo seruada, nam multa fiant abrogata per consuetudinem contrariam : multa sunt correcta in constitutionibus posterioribns, multa intexuit etiam Gratianus ex suo sensu,quae non tenentur, sed reprobantur. Similiter sunt falsae, & non tenendae aliquam xl. decretorum. Item quantum ad ecclesiasticas doctrinas aliquae sunt reprobatae tanquam salsae,&haereticae. xxiiii. q. iii.
namus Quaedam reprobatur tanquam apochriphae,in. d. c. sancta romana. Quaedam sunt approbatae, in. d.c.fincta r mana,quae omnia praedicta non adduco. Qui uult ea in singulari uidere,legat. Sil.uer.lex.quaestione.xii. usque ad. xiii . parum enim ad consessores spectant. i3 Lex tollitur. Primo onsuetudine contraria,supra, consuetudo F.ii. Secundo, per non usum, ut colligitur ex m. c. Ioannes,de cle. coniti. Si non usus habet in se amam tacitu contra iuris dispositionem,uaducit consuetudinem derogantem legi. Tertio,per constitutionem posteriorem contrariam, licet non faciat mentionem de priore,secundum m.in.c. cum accessissent,&.c.i de cogna. spir.nisi habeat clausulam der gatoriam ad secundam,quo casu, opus esset sacere mentio- nem de prinia,in.cnonnulli, de rescr. quidam dicunt quod non oportet facere talem mentionem de prima, quia princeps praesumitur omnia scire,& uelle reuocare primam. Et
Ar. flo .dicit simplicite qudd posterior costitutio tollit priorem,etiam si de ea non fiat mentio, nisi prior sit rescriptum.
tem : nisi fiat mentio de ea. caicet, de consti.li. xj. Multς sunt constitutiones imperatoriar, quae cum sint iniuste obligare in conscientia non possunt,de quibus Sil. uer.l . quaevio.
674쪽
I Ibellus saniosus,quo quis cedulam scribit continente crimen,uel infamia,aut iniuriam alicuius, & proijcit,uel appendit in publicum,ut quis infametur, ex se peccatum mortale est,quia contra bonum notabile proximi, uidelicet sa-mam : nes serte ex imperfectione actus. Et pertinet ad detractionem,si est occultum nomen scribentis,ad contumeliam uero si sit manifestum. Per legem autem, contra tales statuta est magna poena.c.si quis famosum.V.q. i.& secundum canones, alis debet sagellari,& excommunicari. v. quaest. L c. qui in alterius. In Gro poenitentiali tenetur talis ad restit tionem famae,supra,detractio. .idi. Restitutio. adii.
I Iteras alterius signatas aperire sine licentia mittentis , uel eius ad quem mittuntur, uel sine authoritate publica, uel rati habitatione, peccatum mortale est ex genere suo, ad iniustam curiositatem pertines,maxime quando, sit animo iniuriandi, uel infamandi. uel damnificandi proximum in rebus,aut in fama notabiliter. Potest etiam esse ueniale, quando non adest mala intentio Mec est periculum de damno notabili corporali, uel spirituali. Si autem ex causa rationabili aperiantur, ut propter proditiones,uel ut faciunt practati, &superiores erga subditos,& patres erga filios, & filias, & --
Titi erga uxores,non peccant,quia iure suo utuntur, nisi se
te mala intentione hoc lacerent supra, falsarius. . iiii. Sed si ad cauendum malum fiat, peecatum non est. a Literae si sunt generales, ut cum dicitur praesentium latori
adhibeas fidem, secundum n. in .c.fraternitati. de cle.no relL.
non derogant scribenti,nec lator per hoc potest aliquid intentare in praeiudicium stribentis, cuia potius sunt literae commendatitiae. Si uero aliquid adaeretur, ut puta) detis quod petit sub periculo meo,uel fide mea,& huiusmodi, secus esset,uel nisi dolose dederit illi literas, quia tunc tenetur. M.Lquod uenditio .ss. de dolo. Quando uero literae sunt magis speciales, ut cum dicitur ali qui de mente mea est in se matus, fidem adhibeatis plenam: tunc tenetur seribens,&ille cui stribitur aget contra eum: non tamen debet ei credere in aliquo,quod ei approprietur. Facita.si uero remune
675쪽
a I Itigium quo quis se omnibus opponit utino, uel motu, quibus se molestum facit,intendens proximum confundere, uel contemptibilem, aut despectum reddere , mortale est,contra charitatem proximi,alias ueniale,contra uirtutem affabilitatis: ex Cale in summa ibi. Proprie autem in uerbis litigium consistit. 2 Litigare in iudicio,secundum Tho.i. Cor.vi. quatuor modis peccatum est. Primo, ex irrationabili causa,puta ex avaritia, uel odio . Secundo ex modo litigandi, ut non loquendo cuaduersario,& ut inimicus se habendo. Tenio, fraudulenter, di peruerse procedendo,cum cautelis,& alijs,ut seri solet inter malignos. Quarto,quando ex hoc sequitur scandalum , ut si diues pauperem impotentem nimis arctet, cui donare deberet,uel sortunam pinguiorem expectare. Communiter enim haec sunt mortalia,contra charitatem proximi. Si auatem de re modica sit,sine iniurijs,& sodalo,mortale no erit.
3 Litigans, & sciens causam esse iniustam, quam defendit, ini rinsipio, Mςl in processu,& non desistens, tenetur aduersa
arti de damno: ar.in.c.dominus,de secun .nup. De Ordinetis iudicialis, uide si uis Sil. uer.lis. Quomodo autem peccatur per aduocatos in litibus,dictum est supra, uer . Advocare, circa medium.
s Liuellum, quod idem est, quod emphiteosis : supra Emphiteosis, per totum. LOCATIO. a Locatio importat concessionem sectam personae, uel rei
ad usum,conuenta mercede in pecunia numerata : & si ν-liud daretur non esset locatio, sed contractus innominatus. Conductio uero est personς,uel rei ad usum acceptio interuentu pecuniariae mercedis : ita quod conductor est cui soluit pensionem, locator aute qui dat ad usum modo dicto si quis.Tdepo.l. i. Si uero conductio sit respectu operis , est monuerso. Nam qui ponit operas est locator, & qui soluit est conductor. Leo.ti.l. Item quaeritur. a. Et si est coductor rei urbanae dicitur inquilinus,rusticae uero colonus.
a Omnia quae uendi possunt, possunt etiam locari, exceptis T T a
676쪽
seruitutibus praedialibus,ut ite actus,uia,&c.quae Iocati no possunt: glo. & tex. in .l. locare. Uloca. 43 Seruitutes personales quae sunt ususructus,bene possunt Ioscari l .arboribus. fi de usus sed non seruitus usus: Insti. de usu.& habita. .minuS. 4 Res uenalis locari non potest aestimata periculo conducentis, quo ad perditionem, & deteriorationem, sed uidetur fieri in fraudem usurarum, quia res aestimata intercedit loco pecuniae.l. si uero. E sol. ma. nec est uera locatio, quia locatorrem suo periculo tradit: Locari possunt fructus decimarum ad annum censum laicis, secundum Pa. in. etiam, de loca.& conducis Praelatus potest locare fructus rei ecclesiasticae ad paruu tempus,qudd est infra decennium,secundum gl. in cle. i. de rebo .non alte. & si obiiciatur quod Paulina determinat tepus triennij, respondent quidam quod illa non est in usu , uel uod fuit reuocata per Sixtum secundum aliquos : uel quia icitur ibi praeterqua in casibus a iure permissis, & sic quod est secundum ius,erit secundum Paulinam, & quia secundutus est spatium nouennii, quod dicitur paruum secundum doc. Ideo uidetur quod possit fieri locatio per nouennium, non obstante d. paulina. Si quis,tamen bene consideret uerba paulinae,clare uidebit quod huiusnodi locatio fieri non potest. Si illa sit acceptam,quod mihi est dubium,an uniueri aliter Vide supra. excommunicatio. lxii. 6 Non licet locare operas suas clerico pro diuinis ossiciis dicendis,alim,esset simonia.c.cu in ecclesijs, de simo. pro tem poralibus bene licet, potest tamen pacisci cum aliquo, ut moretur in aliqua ecclesia ad celebrandum ibi diuina. Ita tamen,quod intentio non dirigatur ad diuina,sed ad mansionem,quam ibi facit, uel ad laborem, quem ibi sustinet, uel ad damnum quod ob moram patitur, ut in. c. ad quaestio
et Conductor potest alteri rem conductam Iocare, secundum Pa. in .c inter dilectos, te fi.instrv.&.l.nemo.C. loca.nisi aliud esset conuenitura. in. s.l. nemo: uel propter hoc alteri fiat praeiudicium, ut si personae inhonestae, uel insolenti loc retur,uel inuitis soci)s,secundum communiore opinionem.
3 Domus propinqua alicui magistro lectori, non potest loca-
677쪽
H steri,ita ut uoces adinvicem confundatur,ut serrario,vel ψteri lectori,dc si sic fieret prior alium posset expellere. l.uni
in. l. LV lu.mat. In arbitrio iudicis est iudicare, quis talium. sit expellendus, consideratis circunstantiis , dc his quae ad ςquitatem pertinent. s Locari potest res omnibus,qui possunt emere, excepto mili- te,dc curiali,quibus praedia ad colendum locari no possunt.
C. locati.l. milites,&. l. curialis: clerico,& monacho, nisi nocessitatis causa.ne cle.uel mo.c.i.&.c.secundum. Vbi haec notant Ber. dc Host.
to locatio potest fieri ad tempus,& in perpetuum.l.j. g si ager
vecti. 8c si moritur conductor infra tempus locationis,haeres
eius succedit in iure coductionis, secus in ususructu vi extinguitur cum persona. l. si quis domum. . usustuctuarius .ff loca. ii Merces locatori soluenda est secundum Pa.in.c. propter sterilitatem,eo.ti secundum quod conuentum est liter secundum consuetudinem regionis,quod si non apparet de ea,soluetur in fine anni,sacit.c. in obscuris,de re. tui .li. Q. Et Pa. in c. peruenit, te arbi. No. differentiam inter soluere annuatim, dc omni anno, quia qui tenetur soluere annuatim in principio anni tenetur, qui uero omni anno,in sine anni debet.
x a Locator potest inquilinum ante finem locationis, quattuor ex casibus expellere. Primo, si non soluit per biennium est: tamen audiendus si paratus est soluere.l. quaero.TIoca. si tamen alius casus de sequentibus,non est. Secundo, si domus locata est necessaria locatori pro sua habitatione, ex superueniente casu,cui aliter prouidere nequit n. l. aedem. C. Ioca. fiet tunc remissio pensionis. Tertio, si domus reparatione indiget, quia ruinam minatur, quod non seciebat tempore Iocationis: dc etiam in isto casu siet recompensatio sicut in praecedenti ad ratam temporis,in .d.c. propter sterilitatem,&, d. l. aedem : uel locator prouidebit de alia domo aeque idoneau. cum plures. geo. ti.& ea resem,inquilinus potest petere reponi in ea: peristi. dc tex. l. si duo. ss uti possi. . cum inquilinus. Quarto , si conductor peruerse conuersatur in ea, etiam sine laesione rei, ut quia ibi tenet meretrices, dc similia: dc tunc non fit remissio pensionis se dum Hosae uel lae-
678쪽
dit arbores, non colit tempore debito, & huiusmodi: Ze tu remittet dominus pensionem, & aget de danno,& interesse,
secundum Host. in. d.c. propter sterilitatem, & sic concorda. d. l. aedem,& d.c. propter sterilitatem, quae uidentur contraria. Alexander imo .consi. cxxvj. addit quintum, quando scilicet iurauit omni anno soluere,& no soluit, & cessat uno anno soluere. l.si quis maior.C. de transac.& hoc communiter secundu docto.la.d.l.tenet in omnibus contractibus iuratis. 3 Inquilinus propter superuenientem probabilem necessitatem,ssimittere, potest domum conductam,etiam contra uoluntatem Domini,secundum m. in. d.c. propter sterilitatem,& sic in conscientia esset seruanduin, licet sorte in soro contentioso aliter fieret. ι Si conductor non potuit uti re locata propter locatoris Uoluntatem,locator tenetur conductori ad interesse.l.si de sundo. C. loca. Si per casum sortuitum locatoris, ues rei locatae, ut quia ex culpa locatoris sundus fuit publicatus,vel domus corruit,pensio remittetur pro rata . l. si quis domum. Uloca. Si stat per conductorem, ut re locata minus utatur, uel ob eius culpam nihilominus totam soluet pensionem. I. ω Dus. .nauem . si loca. Si aute casu sonuito hoc aduenit conis ductori,sim1liter tenetur, quado locator alteri locando mercedent habuisset: alias non. Tad. l. rodi. de iact.Lfi.. .i. Facit I. sed addes..cum quidam. Tloca.rs Quando quis lorauit operas suas alteri , nec stat per ipsiam quin soluat, sed per conductorem: sic talis conductor, etiasi impediatur casu sortuito, luet mercedem: & est casus in s.cum quidam .ffloca. l .sed addes,intellige quando talis Iocato non habuit cui locando operas acquireret mercedem, quam mercedem habuisset si tali non locasset in costientia. Si uero stat per locatorem,casu fortuito non impeditum,locator restituet damnum conductori: & non habebit mercedem,si casu fortuito impeditur, remittetur pensio pro rata temporis. l.si uno. K loca. . Item cum quidam, nec tenetur ad interesse. Et si iam inchoato opere, secisset aliquas expensas,ad se praeparandum,& casu fortuito impediatur, repetet expensas propter hoc sactas. l.pecuniam .ss de condi. ob cati. in principio. Fallit in aduocato,qui si moriatur non repetetur falarium ab eius haeredibus .l.i. Ede ua.& extraoncri. &
679쪽
idem de quocunque habente ossicium publicum. I arborisbus. 6.de illo.Ede usustu.nisi consuetudo obstet. 16 Si sterilitas ex Casu sonuito proueniat,uel uitio rei locatae, sine culpa coloni,ut quia timet ager siccitatem, uel humidiatatem,uel grandinem, uel huiusmodi, & non potest recompensari mna fertilitate anni praecedentis immediate, uel sequentis, durante locatione eadem , secundum Host. in sum.
eo.ti. fiet remissio pro rata,& secundum Pa. in. d. c. propter
sterilitatem : utputa collegit tantum duas tertias partes de solito, luet duas tertias de pensa. Si autem sit partiarius,
diuidens cum dominolucrum,& damnum,non fiet recompen satio,ut no. gl.in. l. c.propter sterilitatem, & secundu Io.&Pa.in. d.c. propter sterilitatem. In conscientia annus dicitur
sterilis, quando de tribus partibus solitis colligi, non colliguntur nisi duae,quamuis doc. suerint uarij in hoc.c. propter sterilitatem. Si uero fructus collecti marcescant, uel per milites,aut aliter pereant,non dicitur sterilitas, nec fit compensatio. l. ex conducto. . si uis.ss loca. secus si ante collectionem hoc accidat.
tr Si senilitas augeatur casu sortuito , ut quia alia molendina sunt destructa, meum plus sortificat, augebitur pensio prorata, sicut fieret remissio propter sterilitatem: hoc tenet gl. in. l. si merces.sseo l. tit. & Pa. supra, non autem si augeatur, quia fructus plus ualent, aut si per industriam coloni augeantur : sicut nec fieret remissio,propter negligentiam coloni , uel si parum ualerent fructus. l. ex conducto. K eodem tituta.
ε3 Titius conuenit cum paulo, ut serito precio molat pro se, &suis haeredibus in perpetuum, in processu temporis multiplicantur haeredes iiiij quasi in infinitum, nunquid molens naeredes pauli pro eodem precio 3 Dicit Ugo,quod no: quia non uidetur paulum de hoc cogitasse,quando se obligauit: dc haec opinio est in conscientia aequio licet Alberi. in aute. hoc ius. C. de sacr.san. eccle. lior teneri ad hoc de stricto iure. Pro prima opinione facit.l.si quis in una. Ude peri. & co. rei uendi. 9 Colonus conducens sindum ad medium, nulla secta mentione de arboribus, nullum fructum de eis habebit, sed locator omnes habebit.I. ructus. Ede usur.& si colonus arbo-
680쪽
aduersus colonum, ius odii colonus dedit causam,hoc faciat. l. si merces. . culpae. T loca. di secundum glo. ibi , tene- .
ao Agro seminato per colonum,& post uendito per dominii e colonus partem sumi habebit,secundum quod inter eos est
conuentum. Si tamen uenditor omnes fructus accepisset, agere poterit colonus contra uenditorem. si de leg. i. t. nishil speciale. xi si conductor aliquid expendit necessario expediens, uel uti
te in re locata: locator restituet expensas.ffloca.& con. l. dominus. Si tamen potest tollere expensas sine laesione rei lo-eatar,tollet,si uult,quia tunc locator non tenetur. . si inquilinus.Jl.sed addes.Non intelligas tamen de expensis, propascendis animalibus,uel colando agro locatis. ra Conductor pro re conducta si pereat, uel deterio retur , ex dolo uel culpa sua, etiam leui tenetur locatori: quia gratiae utriusque contrahitur,insti.qui.mo. re.contrahi. obh .ult. &haec est communior opinio, quod non teneatur de leuissisma. Id em dic de locante operas suas: Si tamen tale opus re- quireret diligentissimam curam,ut polire preciosum lapide, di huiusmodi, teneretur etiam de leuissima. s. qui columinnam.l. si merces.ss. loca. supra,custos. .secundo. Depositum f. secundo a3 Locans rem uitiosam pro bona scienter,tenetur conducto. ri de damno: .in. l. l. sed addes:& si etiam ignoranter locauit uitiosa pro bonis,tenetur de damno: non enim debebat dare pro bono,quod nestiebat bonum esse, licet crederet, iquoniam exposuit proximum periculo: ideo de damno secuto tenebitur:secus ti dedit simpliciter sicut erat,dicendo credo esse bonum,tu uide dic.Fecit enim quod potuit, & do.
14 Si locator ponat res meas in una domo,uel camera alia sne uoluntate mea,& pereant igne,uel aliter: quod non fuisset,si in primo loco remansissent,tenetur restitutioni.l.item quaeritur.s eo.ti. Secus quando fecit hoc sine culpa, bona fide,nec etiam tenetur,quando etiam mala fide ponens,ita periissent, ibi, sicut hic. ffad.l. Ro. de lac.Lf.Et dicenti fuisse dolum,uel