장음표시 사용
911쪽
occurrunt aspicit ex curiositate, nisi ex hoc oriatur scanda. Ium , uel periculum , quod animus eius inclinetur ad complacentiam , uel aliquod simile desiderandum, non uideo mortaler sed erit ueniale, supra , curiositas. s. h. Ludus. β. xi. Bonum tamen est, & securius, ab huiusmodi recedere.
SPONSALIA.i Q Ponsalia nominant suturarum nuptiarum promissionemi secundum Thom. iiii. sen. dist.xxvii. quaest.ii.ar.i.& in. ca. nostrates.xxx. quaest. V. & a spondeo dicuntur sbonsalia,nec faciunt matrimonium secundum Tho. ibi. Post autem matrimonium per uerba de presenti contractum,non dicuntur sponsi, sed maritus, & uxor,etiam ante copulam,quia animorum solus consensus matrimonium facit.c. sussiciat. xxvii. q. ii. Vnde appellatione, maritatae non ueniunt sponsi, nisi in materia fauorabili.xxvii. quaest. i. in principio. Ideo quando statutum dicit,quod mulier mari ta non admittatur ad successionem patris cum fratribus,berta desponsata per ue ba de sutueo,non excludetur, quia agitur de materia odi
et Non solum matrimonium, sed et sponsalia de futuro, publice debent contrahi, secundum dispositionem. c. cum inohibitio , de clan. despon. secundum Pan. ibi, quia sponsalia in multis casibus transeunt in matrimonium ipso facto, in c.is qui, de spon. Nec est necesse seruare huius. c. solennii a-tem, ubi non est consuetiido, quod fiant tales denuntiationes , sed sufficit publice contrahere, ut non dicatur clande stinus contractus, secundum Panorm. ibi, & glo. in uenclandestinis. 3 Sponsalia possunt contrahi absolute, & conditionaliter.
Absolute multipliciter contrahuntur. Primo,simplici promissione, ut dicendo accipiam te in meam uxorem,& econtra. Secundo, per fidei lationem , uel iuramentum. c. inter uirum, de spon. Tertio, quando ambo impuberes, uel alter eorum, maiores tamen septem annorum, & non propinqui pubertati contrahunt per uerba de praesenti, tunc iuris interpretatione sunt sposalia de futuro. c. unico, de spo.li. V .Quarto,P annuli subarratione. c.si qs despolauerit.xxvijq ii. Quinto,dado arra de qua supra. Arra. g.iij. De arra,& annulo iudicabitur secundum uerba acta, quae precesserunt,
912쪽
quia si fuerunt de fututo,erunt sponsalia,si de praesenti, erit
matrimonium: si nulla fuerunt iuxta consuetudinem iudicabitur. De his modis, uide Tho.supra,& Archi. sto. iii. Par. αi.Qxviii . a. Si uero praecesserunt uerba unius tantum, & datio annuli,uel acceptatio arrae,iudicabitur pro matrimonio: quia in hoc denotatur cosensus alterius expressus, & tuc uel matrimonium, uel sponsalia secundum quod uerba praecesi serunt,ut no gl.in. pen. de spon. sed in dubio pro matrimonio iudicabitur,quia est fauorabile.c.literis,de praesemp. Sed
si titius accipiat manum bertae dicendo,do tibi fidem,quod te accipiam, & illa nihil respondeat, uel non ostendat se acceptare,non sunt sponsalia, quia non debet claudicare, qui tamen promissit debet seruare fidem, secundu Ar.flo. supra. 4 Tempus requisitum ad c8ntrahendum sponsalia est septennium,secundum ThMibi supra, a iure rationabiliter institutum, quia tuc homo vii ratione incipit.Qunico,in. Vi.de d spon. impube. Si autem nudum complessent septennium,&haberent liberi arbitrij usum uidetur quod teneant sponsalia,secundum Tho. ibi,quia adest ratio, uidelicet discretio. Quia tamen ecclesia determinauit tempus completi septen- ni3,ideo tutius est,quod septennium sit completum, ut dicit Pan. in .c.literas, te despon. impube.sed quia legis intelio uerbis legis praeiudicat,ideo opinio S.Tho. est uera, cosentit gl.
ibidem. Si autem ambo,uel alter snt minores septennio, &ipit,vel parentes eorum contrahat,non ualent,qui uero ma
ior est septennio debet expectare alterum qui erat minor nefangat fidem,quia ex parte ipsius tenent. Et si puber cu impubere contrahat sponsalia, impuber cum peruenerit ad aetatem debitam, potest contradicere, puber autem nunquam, etiam ante aetatem debitam nullus potest contradicere, se cundum Pan. in.c. de illis, te despon.impu.s Quilibet ualens contrahere matrimonium, potest sponsalia contrahere,& per se,& per nuntium, per procuratorem, Per Patrem, & matrem, & per quemlibet: dummodo consentiant,uel rectificent hi, quorum nomine contrahitur: non tamen econtra, quilibet ualens contrahere sponsalia, potest Gmata imonium contrahere, ut dictum est de impuperibus et
913쪽
l SPONSALIA.. 4; a Parentibus contrahentibus pro filijs ipsis filijs prcsentibus,& non contradicentibus, lex pro matrimonio iudicat, in dicto. c.unico,quamuis secundum ueritatem non sit, nisi ipsorum atat consensus: sed quia ecclesia non potest uidere co- sensum,iudicat quod seris est. Non est autem simile de alijs contrahentibus,qui non sunt,parentes, nisi expresse consenserint. Pa.in.c.i.demat. contrac. contra. inter eccle.Idem esse
de fratre assi at Tab.uer.sponsalias.V. sed non probat. Sil. nihil dicit,ibi.q. ii.in s. 7 Qui sponsalia contraxit,tenetur sub peccato mortali contrahere matrimoniu, quia tenetur luere promissum, sed Th. supra,nisi legitimum interueniat impedimentum: In ro tamen contentioso non compelluntur, quia matrimonia coacta malum exitum habere consueuerunt, nisi interuenisset iuramentum,ut quidam asserunt,sed neque propter hoc cogendi sunt, propter dictam rationem. Consentit Pan.in.d. c. in ex literis,el. ii. de spon.&.c. requisiuit. Si autem contrahere cusecunda,per uerba de praesenti,non tenetur amplius contrahere cum prima, mortaliter tamen peccauit, & proiter ει-ctionem promissionis imponitur penitentia, in .c. Iacui, despon. Quod si cum,secunda tantum sponsalia contraxit, etiaturata,contrahet tamen matrimonium cum prima,in.d.c.s. . cui. Quomodo autem ex sponsalibus oriatur impedimentui publicae honestatis,etiaqu4d sint nulla,non ratione consensus,ut in .d.c.unico,de despon. puber.in.Q.Vide supra, trimonium. .xlvi.& de sponsa.c. unico,ti.Vi.
3 si petrus promittat accipere unam de filiabus sempronij, &ipse promittat dare unam de suis indeterminate, etiam cu iuramento,no sunt haec sponsalia.nec contractum est aliquod impedimentum,nisi una earum consensisset. . c. unico, despon. li. vi. petrus tame qui sic promisisti tenetur facere quod potest,& si unam proponat liberatur,quod si una superstite alijs morientibus tenetur superstitem dare, Sc si una earum in illum consensit, non potest alias accipere. Quod si nulla consensit,nulla potest cogi, etiam a patre.
' Antonius promissit desponsare benam per uerba de suturo,
non propter,hoc sunt spons,lia,nisi sic esset consuetudo,uel per desponsationem intelligeret matrimonium contrahere, uel tunc intenderet contrahere sponsalia. Tenetur tamen
914쪽
SPONSALIAE contrahere sponsalia, ne sit seactor fidei datae. o Poenae appositae in contractibus sponsalium comuniter non tenent,si ratione poenae,sunt positae,secundum Tho. supra.c. gema,de spon. Matrimonia enim libera esse debet ,in. d. c. requisiuit. Secus si ratione dotis poena fuit apposita: qa tenent. si Titius habens filiam impuberem promittit dare Sempronio iuueni. xviii. annorum,qui in quarto gradu attinet dictae filiae,& utraque pars firmat promissionem cum iuramento, Scmena pecuniaria apposita,tenetur quelibet pars iacere,quin potest in conscientia, ut matrimonium locum habeat, uide Iicet quaerere dispensationem, & si haberi potest , tenentur contrahere, ne sint fractores iuramenti,quia omne iuramentum,quod non uergit in detrimentum salutis aeternae est seruandum.c.cum continga de iure ivr.c. non licet,eo.ti. li. H.
e. quamuis, de pact. in . H. si tamen intendebant se Obligare. Est &.c. ex literis,es.si.de despon. ex quo uidetur,quod etiam. cogi debent ad obseruanduin, & ibi Pan. Et licet non promisierint accipere dispensationem, tamen ex eo quod iurarunt contrahere,& contrahere non poterat sine dispensatione, propter impedimentum quod non ignorabant, ideo interpretandum est, quod etiam iurauerint accipere dispensationem, quia hoc est accessorium. Si autem nesciebant rein quiri dispensationem,& si sciuissent non se obligassent, non tenentur, quia iuramentum non ad plus obligat, quam sit iurantis intentio. Et quamuis iura dicant matrimonia debere esse libera, ut supi a diximus, hoc intelligitur quod quailo sunt sine iuramento,ecclesia non cogit,ut dicit Pan. in. d. ex literis,secus cum iurameto, quod papa seruari iubet,in. d. c. ex literis,nec obstat. l.c. reuiluit,ubi dicitur monendi sunt, non cogendi,quia dicit gl. ibi prius moiaeda, & post cogeda propter iuramentum suum, ideo ad hoc seruandu cogendi sunt,nisi legitimii interueniat impedimentu, ut esset periculum uxoricidi j,adulterij,belli,& huiusmodi, ad arbitrium sapientis . Quida tamen dicunt, quod in foro contentioso nopossitnt cogi,tamen in consuentia tenentur,& ad poena et latenentur,secundu Pa. in . d. c. ex literis, secundum .i.xl. si. non
seciunt quod possunt,ut dispensationem habeat a superiori. Sponsalia per religiones ingressiun,secundum Th. supra, ariiii.ad. I. intellige & professisne, in qua quis spiritualiter naua
915쪽
do moritur,etiam quod quis iurasset contrahere soluuntur,& licet quida dicant, quod prius debet cotrahere, & post ingredi,ut seruet iuramentum, tamen est necessarium, ut dicit si .in. Q comissum, de spo.& Pa.& In .exponeteS. s.c.commisseium,quod uidetur esse cotra hoc,etia si fuit matrimoniti per uerba de praesenti soluitur.c. uerum, de cover.cOiug.c. 8X publico,eo. Item soluutur sponsalia per sacrii ordinem superueniente,quia maius uinculia alterius rationis est: quod uinculti si mederet, lueret matrimoniu contractu de ficto p uerba de praesenti,supra,matrii nonita. salii. Item per uotum sirinplex si 1 cedat,non aut si sequatur,quonia hic duo scilicet uotum simplex ex sponsalia etia iuram,sunt,aequalis ponderis. Ideo quod que horu pcedat, impedit reliquit,supra,matrimoniu. 6.lv. Ite solutitur quado alter statuto tepore no com- paret ad perficiendu matrimoniu,secvn.Th. supra, ad. ii . nec peccat contrahedo cu altero,uel altera, si ex parte eius no stetit quin matrimoniu locu haberet,& libere fine aliqua licetia pol cotrahere,qa tex. dicit libere. c. de illis aute. de spo. Quodli alter ad loginquas partes pendetibus sposalijs se trassen,&mo est spes cle proximo redditu, alter nubere pol libere, nec tenetur expectare per bienniu, in. d.c. de illis. Ite si ante matrimoniti contractu alteri supermeniat grauis infirmitas,que eumultu debilitet,ut paratisis,uel multu deformet,ut cecitas,&huiusmodi,uel cotra bonii prolis,ut lepra,que prole solet in inscere,sicut morbus gallicus,& huiusmodi. Haec enim dirimunt sponsalia. .literas, te colu . lepro .ne. salter alteri displiceat,& malu exitu tale matrimoniti habeat, secundu Tho. supra. Ite si assinitas superueniat,ut quia alter consanguinea alterius isto thterim cognouit, ad quod probandu sola fama sufficit. c. super eo. de cosan.& assi. Secus si superueniat impedimentu publicae honestatis,quia no dirimit sposalia, in nost quid maius,cum sequatur. Ite si se mutuo absolviat,serim dum Th. supra,ad. V.& in .c.praeterea, te spon. etia si sint iurata.Concor. Pa. in . d.c. praeterea, & haec est comunior opinio.
Item per sornicatione sequentem,tunc qui non est in culpa, potest solutionem petere,quia ex hoc fiunt inuicem suspecti de seruanda fide in futurum,secundum Thom. supra,ad. Q. etiam si iurasset ducere,in .c. quemadmodum,de iure iur. nisi uiolenter ei hoc accidisset: quia cessat ratio repudiandi.
916쪽
Eodem modo sic inuenit haereticam, uel cognoscit non es. uirginein sicut credebat, & huiusmodi, cuius ratio esse potest, quia si hoc sciuisset non promississet,ideo implicite uidetur cum hac conditione promississe, sicut qui nouit ire ad sanctum Iacobum , credens non distare nisi per quadraginta miliaria,& postmodii reperit distare per quin Seta, uel mille miliaria, quod si sciuiliet nullo modo uoui siet, tale uotii non tenet: H in hoc simili casu. Item si contrahat cum alia ter uerba de praesenti,uel per uerba de futuro cuin copula. i contractus rtiores sunt, quia faciunt matrimoniu, ideo
et ii. de spon. Poenitentia autem fractori fidei imponi debet, in .c.sicut,despon. quisit quidem iustum esse uidetur. 3 Item quando impubes cotraxit sponsalia post septennium, cum uenit ad pubertatem petit absolui a sponsalibus, & dari licentiam alteri nubendi, similiter si ante septennium contraxit,licet non fuerint uera sponsilia, tamen secundum Tho. supra,ad.viii. debet potere licentiam, ne ueniens ad aetatem legitimam uideatur approbare. Si maiores septennio contrahunt sponsalia, neuter ante pubenatem resilire potest, & ille qui prius ad pubertatem uenit alterum expectare no ten tur secundum Pa. in.cide illis,&. c. sequenti,de spon. Et si tempore contractus alter erat pubes,alter impubes,hic factus paues, potest resilire,nisi carnalis copula interuenerit,non autem ille qui tempore contractus erat pubes, secundum Pan. ibident. Not. quod petens in artate nubili liberationem, ausam aliquam allegare non tenentur, cum ius sic concedat, quia in illa aetate non erant potentes obligare se ad consentiendum inseparabiliter. Not. etiam secundum Tho. quod
huiusmodi absolutio in dictis, semper debet fieri, praeter uam in casu, quando quis religionem intrat, uel quano quis aliam , uel alium accipit per uerba de praebenti, uel secundum aliquos quando fuit appositus terminus , post terminum liber est , in cap. sicut ex literis , de spori. Potest addi & alius modus , quo sponsalia possunt separari,
quando inter sponsos orta est uehemens inimicitia, propter rationem capituli secundi de spon. Item si fama habet: quod inter eos est canonicum impedimentum, dc de fama doceatur , tunc debet impediti ne contrahant,in. c.cum in tua,e
917쪽
STAT V 1 UM. STRIGI AE. 433 Item quando post factum accessit magna sposi sevitia , in. c.
ueniens, qui cle. uel uo.& propter conditionem non honestam appositam n. c. de illis, te condi. ap. Pro his quae dicta sunt,Arch. flo.nOt. duas regulas. Prima, quotiescunque contrahuntur duo uincula aequalis potentiae, incoinpossibilia, primum praeiudicat secundo. Secunda,quotiens contrahuntur duo uincula disparis potentiae, incompossibilia, fortius repellit minus serte: ut sponsalia etiam iurata, & uotum solemne,secundum repellit primum. io Sponsorum peccata in modo triplici inueniuntur. Primo in ipso contractu,si ficte conmahant, non intentione contrahedi,uel fidem seruandi,& est mortale quia pernitiosum multum: uel si clandestine contrahant, & uidetur mortale, sicut de contractu matrimonij,licet minus,propter pericula quae communiter sequuntur,& prohibitionem,aut quia apponitur poena,quasi poena conuentionalis cotra prohibitionem iuris,in .c. gemma, de spon. di si desit contemptus secundum Cai. ibi,ess ueniale,& poena nulla est. Secundo,in dissolutione sponsalium,quando sine causa dissoluuntur sussicienter, quia est peccatum perfidiae,& mortale, quia proximo pernitiosum.Tertio,in usu quando uacant actibus impudicis, ut supra dictuni est. Impudicitia. .ix. Oscula tamen, amplexus, & huiusnodi,ex beniuolentia,non sunt peccata, si uero delectationis causa sani affectu maritali iam inchoate, absque impudicitia,tantum uenialia sunt. Huiusmodi enim oscula,
incnoationem uenerear uoluptatis important. sicut & spon- inchoative est sponsi. Caueant tamen a consumatione antequam contrahant,quia mortale esset.
STATUTUM.STatutum,supra,constitutio. .vij. in uer. lex, per totum, exequiς. .j. An statuere supra mortuariis sit contra libertatem ecclesiae,Exequiae. .j. quomodo simi excommunicati,Excommunicatio.xxxj.s TRIGI M.
S Trigiae,seu lamiae, licuntur pertanae quaedam, quae in nocte maxime exercent se in maleficiis. Hae aliquando crediit se portari ad ludos quosdam,& deluduntur in sbmniis .c. eviscopi. XXV .q. V. aliquando realiter portatur, Ut expertum est:
aliquando per se vadunt,nec hoc est contia ditium. c. episco
918쪽
pi.Na illa secta, te qua loquitur. d.c.episcopi, est alia ab hac, quae modo dicitur secta strigiartim, licet in aliquibus cum illa conuenia in aliquibns disconueniat. Nec est uerum quod mutentur in gattas,uel alia animalia ut dicitur)quamuis uirtute demonis hoc possit uideri per artem prςstigiJ,uel circu- ponendo figiuam,& haec saepe fiunt. Haec secta non est proprie haeretica,& express e,sed praesuinptiue,quoniam diabolo,quem inimicum Dei credat, diuinum honorem exhiber, abnegat fidem,& baptismum,contemnit sacramenta,& crucem, homines percutit morte, & aegritudine per fascinatio- tnem,& per activa naturalia edocta a diabolo, & per uirtute ipsius daemonis assistentis,& cooperantis propria uirtute,ut in re aratione portarum,& multorum aliorum. Si quis autebene inspiciat illud Cepiscopi,intelliget, quod inquisitores non agunt cotra illud, sum officium contra has exequutur.
1 S T V P R V M. S Tupriam per quod mulier uirgo extra matrimonium deis
floratur,mortale pec tum est,constituens propriam speciem,ex eo quod aufertur uirginale signaculum paternae custodiae commissima. Si autem alio modo perdat uirginitate, ut per uoluntat iam pollutionem ex se,no erit stuprum, sed mollities. In mastulo autem adhuc uirgine,coeunte cum meretrice,uel alia,non erit stuprum, quia non ita sub custodia patris est quo ad hoc,nec fit minus nubilis amissa uirginitate,sicut Qernina,Tho. secunda secundς. q.cliiij. ar.vj. Ad quid teneatur qui stuprauit uirginem,supra, restitutio. .xxij.
functis posse prodesse,& credo quod qui pertinaciter no crederet,esset haereticus,quia uidetur repugnare scripturae Mac. lib. ij.c.xii. qui liber est in canone ecclesiAut patet per Aug. li. XViij. de ci.Dei,& per concilium Carthaginem licet apud iudaeos non sit Canonicus, ut dicit Hiero. in prologo galeator S pro hac haeresi, suerunt Graeci condemnati in Concilio Floretino,supra,purgatorium,per totum, indulgentia. .xis.
919쪽
. SUFFRAGIA. 434 Non est igitur negandum sust agia pro mortuis fieri eG
a Qui in suo testamento ordinauit aliqua bona fieri pro anima sua, post mortem praemium talium bonorum, seu suffragiorum consequitur etiam antequam fat ab executoribus, quantum est ex operae operante principalis agentis, siue testatoris,sed quantum ad efficaciam suis agiorum, quae est ex
opere operato,uel ex opere operante exequentis,non conse
quitur,si uctum antequam fiant,& hoc modo tarditas executorum,nocet deiunctis,quo ad poenam purgatoriJ, quae est temporalis secundum Tno. supra,ad quartum. Non possunt ita men desiliam defraudari quo ad aeternam retributionem, nisi per propriam culpam,supra , executor. .xvj. & ibi quo modo grauiter peccant tales defraudantes, tanquam egen
3 Susagia facta pro mortuis, non tantum prosunt illis , sed
etiam ficientibus, inquantum procedunt ex radice charitatis, qua faciens sitfagium meretur uitam aeterna
modo unus pro alio setissecere potest, supra ,
4 Suffiagia a peccatore secta prosunt mortuis, quantum ad ipsum opus operatum, idest quantum ad efficaciam, quam
habent ex se,& quantum operans operatur in persona ecclesiae,uel ut alterius instrumentum:& inter suffragia pro mortuis,magis proscit misi a.c. nihil, te conse. dist. ii. & Tho. iiij.sen. supra,& Pe. de patu. Secundo elemosina. Tertio,oratio. arto,ieiunium.c.animae defunctorum. xiij. q.ij. Quomodo elemosina sit magis sitis Actoria,supra, elemosina. β.xiii. es Qui multos recipit ad participationem suomm bonorum, licet mereatur,quia ex charitate hoc secit, tamen quo ad expiationem poenae,sunt sibi minus utilia sua bona, de rigore iustitiae,sed sorte Deus ex sua misericordia facit,quod etiam pro se setis sectant,hoc autem incertum est. 6 Dicere missam demortuis, uel de aliquo sincto pro mortuis,non multum refert,sed bene deuotio rogantis, & offeretis,ideo considerem eis,qui uolunt facere dici missas , ut dicerent lacerdoti pater dicatis illam,ad quam maiorem haberis deuotionem .uel talem, ad quam ego habeo deuotio ne,
920쪽
C Vbsannatio,supra, terisio,per totum.
C Vbstitutio,& successio,quia ad ius ciuile magis pertinet, se dunttiantur.Vide sit uis Sil.uerbo haereditas.Tab.uer. substitutio,& successio.
C Vperbia secundum quod nominat inordinatum appeti- tum propriae eccellentis,peccatu speciale est,de quo Tho. secunda secundae. q. lxii.ar. i.&.ii.& quia superbus extollit se supra id quod est pr fixum secundum Dei regulam,ideo ex suo genere peccatum mortale est ueniale autem ex impersectione atriis,& est grauissimum,quia superbus diuinae regulet subiici non uult.Contingit autem peccare in hoc ouatuor modis distinctis specie. Primo, cum quis bonum a semeti so habere existimat,& non a Deo. Secundo,cum existimat a Deo datum sed ex propriis mentis.Tertio,cum se iactat habere quod non habet. Quarto,cum despectis caeteris appetit uideri habere,quod habet. Qisendo talis appetitus est secundum rationem deliberatam,mortale est in omnibus speciebus secus quando secundum primos motus, ut quando homo laudat s Gnon tamen propter hoc uult non subiici diuinae regulae.Non enim est hic actus perfectus circa appetitu inordinatum propriae excellentiae. i Cum quis ita Deo ingratum se exhibet, ac si non accepisset omnia a Deo,est in prima specie superbiae. Cum quis conqueritur de Deo,quod non exaudiat eum,uel det aliqua bona,est in secunda specie.Cum quis existimat se sanctum, liberalem,& huiusmodi , & non est,in tertia specie reperitur. Cum quis negligit operari,appetere spiritualia, ct pro peccatis propriis satis tacere,est in quarta specie. Contra uero proximum peccatur,si quis proximo crudelis existit, incompatiens,intollerans,iniurians, patiens, egreserens se despici, indignans ct huiusmodi.Haec enim sunt signa, quial homo plus de seipso sentit,quam de aliis, quia existimat se non debere particeps esse poenarum ipsorum. Et hoc quidem pecca