장음표시 사용
141쪽
a quibus de semes, & flumina fiunt. quare omnia fieri possent, nisi aurea, specus, & cauernae, in ip serent tellum. quapropter recte canebat Pontanus, de terra loque . Nec uero quamvis solido Bet robore tellus in Mole sua gravis, est densio se robore firmit, Non siis intus Pecubus patet, atque hiat Immerson ductis abrupta sede cauerim, E qu bus aut Euini sparsi fundinitur anhelis Faucibus , istatori. attollum galibi iUM ,
Et stragem dant arboribMs, rectis . ruinam,
ut amnes subter lapsi de montibus altis . Einrumpunt cursu rapido, σμβ ψ si Cum itaque sit cauitatibus repleta tellus, fit ut ficile spiritibus repleatu : imus enim gignuntur Siritus: nam ut alii millies
eac Arist. sententia diximus . necessarium est, ab humido, ficco exhalationes fieri . his uero existentibus, fiut terrimotus. existit enim tellus per se si co: S cum suerit a pluuia madefacta, in se ipsam plurimam contrahit humiditatem. quae a bole. ct igne, qui in terrae uisceribus, dc cauitatibus continetur inc rescit, & in miritus re&luitur. qui, modo eκtra omnis evilur modo totus intra continetur: modo partim laro prorumpit rpartim ueris intra terrae cauernas, Porositates, meatusque conti Ietur. qui aliquando adeo impetuosius mouetur, uel eXitum Quaerendo, ut terra moueatur. Vnde si ingens spirituum copia 2t, maκimi terrae motus fiunt. minorcs uero ideo euentum, quoniam diuisum est principium aptarum: nemperitusve . quae omnia non minus docte,quam pulchre exerum
si ventos moueant uis, quiso halitus auras Mactems . mihi cure Puer . nunc Vnde tumultus , Et tanti veniant terrarum in praelia motμ , de vagi excutiant diuul a cacumιna montes, , a Flumina coisertant cursum, aut premat alta νουν,
de tremat tellus, quam prinum caduerte γ docebo . Trincipio ingenti lare circundata ponto naui, fumificis incendia piscit in antris. Inde tepens bruma fontes, cerealiaque aurauauit saepe misi, quas euomit Aethra favillis ε
142쪽
mee ad sub speburcis tenuem aera claudit . . , Inde sonant saepe occultis mugitibus antra. Arida quamquam etiam,ac venis sitientibiuam GEnnitit tamen, o dulci rigat aura guore. Et quamuis largum coelo ruat agmen aquarum , ' Excipit in sese, ac rursus madefacta remittit. Hinc ergo humentes animas, furidumq. vaporem spirant agens, talido aut rursum secat aera fama. Nunebatut siccum, crasso de pectore flamna . . Aut tenui volucrems lim xuscitat auram . . H ne ille o motus Iarilisq. visibus acer rspiritus, atque imas babilis penetrare cavernas , Et rursum violentus, atro . erumpere , clauaris . Inclusus fremit , o multus vacua atria versat. Idem etiam in flammas abit, mi Tneus, atroditorquens lapides tormento exclusus abeno , Et vocat haec genitor rerum soti excipit aer.
Ipsa parens: Dilui large indefessa nainstat. Eua tamen δ nimiis nune Me calaribus usta,
. Hiηc nume 'hicta gelu, est multa durata pruina , contraxit dubios languenti corpore morbos,
Ut neque sitsuperante anima spirare potestas. Ergo incerta ferens raptim vestigia anhelus
spiritus incursat nunc huc, nunc percitus illve, Exploratque aditum inmens , edi singula tentat . M ' .et Si qua forte queat victis erumpere claustris . Interea tremit ingentem factura ruinam Terra suis quatiens latas cum moenibus urbes. Dissiliunt avulsa iugis immnia saxa, Procu mbunt tuνresserenuritur funitus areres ' Magnorum . eadunt templa impolluta Deorum . Exodium ut magni iam, iam timeatur Olympi. Quapropter iam hariolor, Thaletis &Democriti sententiam, nisam eue rqvi Arith Sc Plutharco referentibus terraemotuna in aquam referebant. nam Democritus dicebat, terram, aqua Uenam eκistentem, & multam aliam pluuialem etiam suscipientem, ab hae moueri. amplior enim cum fili quia non positant suscipere cauitates, inserentem vim: idebωraemotus fiui ad quorum
143쪽
ad quorum opinionem Lucretius allusisse uidetvi: cum ait. Fit ouoque ubi in magnas aqire nastasq. tirunas cliveta e ὸ terra prouoluitur ingens, Ut iactetuν aqua st inu quo e terra vacare . Et cum exiccatur, Strahit in uacua loca ex repletionibus, transiens inuadendo inouere. Nec minus sallitur Anaximenes, qui terr motum ideo fieri dicebat, quoniam inrigata terra ab un-bre, cum tellus eκiccabatur disrumpebatur, ut in maximis aestibus accidit, nam terrae partes dehiscunt, inuicemq. separantur. S. ut in telluris superficie euenit, sic iste, de in protundo fieri parabat . quam Anaxamenis sententiam, est sere sequutus
Terra superet tremi magnis eos 'ruinis Subter , ubi ingentes Jeluncas subruit aras. Quippe cadunt toti montes, mum'. repents
concussu late discerpunt inde tremo e/. . .,
Et merito, quoniam plaustris conc issa lumi cura i. ncta viam propter non magno po' a ui etiam, ut refert Seneca putabat, ut vexera aedilicia ob vetuatem, dehiscunt, & decidunt, ita dc terrae, in terrae motibus euenire. Errauit etiam dc Anaxagoras, qui terraemotus causs in aetherem reserebat . cum enim aetheris natura sit ut suisquiferatur. si in terra concludi cotingat, dum ad ipsius superficiemeκitum quaerendo uenit, nec viam ut extrudatur, inueniat; terra tremit. quod Rutharcus non in aetherem, ut Ariae reserti sed in aerem. ni ut saepe fieri soler aetherem pro aere accipiat Ar sto.cum sit aeris sublimior pars, quae sub ignis concauo continetur, aether Metrodorus etiam foedo errore, in terraemotus reddenda caussa labitur . qui tunc fieri terraemotus dicebat, quadaterrae partes inter sese commutabantur. Parmenides uero in terrae vibrationem, terraemotus reserebat. quare otrima falsa sunt , tu ex iisque d)κimus manifestum est. non enim vibrat tellus, quando praeter rectum motum, nullum alium habeat. Undec chac hominum inconstantia essectum esse puto, ut apud Romanos ignorare ur, cui Deo res diuina esset facie da dum terra m tibus istis agitaretur . nam ut in Gelliam est, aliqui etiam ab aquis subter ro fluentibus heri terraemotus putabant: dc ideo Plurimum. ισίνιον Φρεισι ca ara VPes,auc uiri; dcti'si Rr
144쪽
in author Coelius Rhodiginus rem sacram parabant, cum esse e
terraemotus laetus. Cuius terraemotus non est unica species. est enim inter ipsos, ut eκ Trebellio reseri Rhodi gin us, quida mu- situm referens . quae terraemotus species audita est Galieno im- Perante. eκ qua multae labricae sunt uoratae, & multi mortalet sorti. est & Palmatias altera terrae motus, species: ut cum humum altius propellunt tememotus. & laaec species accidit cum Delos in Asia emersit. sunt de ri τι υ terraemotus, qui limes ruentes, & obliqui: urbes, ac montes in Planum deuoluui. quo argumento Sismatian Spartani sepulchrum dixerunt: in quo nebi iacebant; Gimnasii ruina ex terraemotu elisi . sunt de Chasmatiae, qui motu grandiore pae e factis sit bito uora trinis. terrarum partes absorbent. sunt Mycematiae qui Phallaris Aeneum Bouem imitantur. Et tamen nulla alia de caussa filii,
quam a spiritu intra terrae cauernas orto. Vnde eae regiones quς magis cauernosae sunt: magis, magisq. terrae motibus insestantur, ut Helespontus, Achaia, Sicilia, Euboea, dc Baiae: & circuSiciliam adiacentes insulae ; ut Liparis; & etiam in Euκino Poeto, Sacra insula, sunt enim ualde cauernosa loca. Coeteru quisierit quis, cur est quod magis in tranquillitate accidant terr
motus, quam aliis temporibus. respondet Arist. hoc eκ alia nulla caussa euenire posse; nisi quia in tranquillitate plurima spiri.
tuum copia gignitur; quae est terraemotus caussa. sunt etia ma- igis noctu qua die terr motus propter maiore Antiparistasime non enim euocatur spiritus a Sole; ut in die accidit. nec miraculi loco ista sunt habenda. nam non solum intra terram spiritus generantur, qui terraemotus caussae sunt. sed quibusdam in iocis, spiritus ij, si soras producantur; homines fanatico furore afficiuntur. alibi tabifica ui absumuntur: alibi prorsus enecantur homines, ut in Phrugia, & alibi. apud Delphycos, ct Lebadicos,homines ab iis eκhalationibus, sati dici efficiuntur haruenim rerum est author Arist. simili modo apud ipsum, sunt se κterraemotuu species, non quinque ut Coelius Rhodi ginus ait, ct eum sequutus Andreas Gallus. ut Cmo wria . quasi in transiuersum se terraemotus agat βραστρα cum sursum . deorsumque quatitur tellus, ut seruens olla cum labem rerrae re linquunt, in cauam subsidentis. ηκτια', nelnpe. Gactores;&hii, uel saxa secum adducunt, uel terram, vel coenum .dc ab ii R etiam
145쪽
ellam sontes, & flumina, quae nullibi eκtabant, erumpunt. sunt S serra , qui uno obniXu, quod impulerunt subuertunt: ob id
nobis trusores dicuntur. sunt&παλμαται, hoc est uibratores, quoniam terraemotum efficiunt tremori haud dissimile. appetii. Iantur etiam μυκηψια. . qui cum mugitu terram qilatiunt , ut fu-.Pra eκ Coelio adnotauimus: quare seκ sunt Aristoteli terraeinotus species. quae omnes Possunt dum Cometa apparuit fieri; na ab ipso occasione ut maior ampliorque flatuum copia, eκ ipsius tum calore, tum siccitate fiet: ut supra, eX una, vel altera hystoria, est adnotatum . si unt & etiam absque cincinnata; ut multis temporibus accidisse memoriae proditum eis. ut dum irriperium Constantinus, Constantius, & Constans, tenebant: in Phoenicia apud Berytum fuit. & etiam Valeritiniano imperarite, ita per totum orbem terraemotus factus est, ut multarum iri
sularum urbes concussae, & obruit sint e & etiam innumerabiales populi ruinis oppressi fuerint. S paucos ante annos, adeo ingentes Ferrariae terraemotus facti sunt, ut toti Italiae timore imincuterent. At Theodosio iuniore imperante, ita magnus essectus est terraemotus, ut eXtra ciuitatem degeret, quuin & imperator, tum & uniuersus populus: Vnde Proclus Episcopus, cuὰ Ctio uocem diuinam audiuisset; iussit ut Populus Deo optiMaκ. litaniam caneret. ut pote quod esset terremotus factus, ueea gens scelerum, prauorumque lacinorum poenam lueret. PoPvius autem cantabat Sanctus Deus, Sanctus Fortis, sanctus immortalis iniserere nobis. huiusce rei est mihi author Eutropius. α eκ eodem authore cum trigesimo imperii Iustiniani am in metes apparuisset adeo terribilis est subsequutus terraemotus, ut diebus decem continuis, totidemque noctibus , terra sit concussa. quem etiam experti sunt Othonis imperatoris tempora mortales; cum Ugo ipsius Uuκ Etruriam regeret. nam multa oppida, dcciuitates a terraemotu destructae sunt; & paullo ante conspectus est Cometes. QSod & Hyppocrates obse
nauit dum dixit, circa solstitium hybernum sydus non Paru quinta & sexta, Postea terremotuL
146쪽
Xiccantur uero & a Crinitis sederibus, sontes,& ab ipsssi D producti amne, nam cum sit accensa eκhalatio Cometes.
Ita, ab eo aer, de terra exiccantur. quare aer, qui in terrenis Misceribus continetur, in aquam haud conuerti potest. tunc. n. aqua sit, cum aeri qui in humi meatibus, ac uisceribus, illius cauitates ingrediens, a terrena frigiditate incrassatur,& in aqua vertitur . est enim ubi Fontium scaturigines adsunt, terrenum spongisorme. ut cum e Patauio Curinalium redirem, mea, Maliorum ciuium qui tunc aderant, uoluptate conspeXi. Est qui PPe Curinalium , omni res qua ad animantium uitam tuendam, utimur, satis superque abundans: sed aquarum penuria laboramus. unde quum Fons, qui extra moenia situs est, sti sunt omnes eXtra muros, ita ut unaquaeque Cunnalii Ianua , ct suum fontem habeat, qui omnes de optimam aquam a natura loci, dc situ, sunt sortiti) tamen pro potu eius aqua nobis usui est, cuius situs extra nouam Portam eκistit quare cum sons exiccatus esset , a Ciuibus, duo magni cuniculi sunt essecti, ut deperdita squa reperiretur; quod &fictum esh Vnde cum cuniculos ensem ingressus, illum praecipue, qui collem Curii alto oppositum habet . uidebam, cum funalia praemanibus gestarem, intra illas cauernulas meatus, ac anfractus, aquae guttulas esso ari, hincque indecliuem locum aquam excurrere . at Peractis cuniculis, amplius aquarum penuria haud laborauimus. quapro- Pter uerum est, quod narrat Aristo. quod aqua ab evaporante aere, cum intra, tum extra terram gignitur. Hinc est etia quod tibi adsunt magis terrae partes cauernosae r ibi & maκimi sontes gignantur: a quibus & flumina magna prosiliunt. quare cum
maiores sunt montes, eo quia ipsi magis snongiosi sunt: qualis in Asia Parnasus, in Aphrica Athlas , in Europa Pireneus, de in Italia Boiorum montes: hinc Padus, Rhodanus, Sc alii magni amnes: & in Parnaso Bactus, Choapes, Araκis, S. Tanais: αin Aphrica Nilus, Aegos, ct Nises. simili modo semper perpetuoque durant sontes, dummodo terra non adeo exiccetur, ut
uel cauernas non adYSi amplius uel uapor in eκhalationc
147쪽
habeat,nec ob caliditatem in aquam conuerit possiti ut accidit cum Cometes suas exercet uires. hocque uidetur non solum in locis cauernis plenis, sed dc in marmoreis columnis; in cinibus
aer circunstans in aquam conglobatur. quare merito ita eri comfeκus Pontanus, caussam, sontiumq. perennitatem doce Hic ego digrediens,fontes te nate docebo , Et cur perptiuis decurrant gumina venis , Extremus labor vigilara adluimina noctes Tu mea dicta puer , memori nunc accipe corde. USpiritus bie cgrais fecerunt aera nomenst , rei terras pontumq. leui circumtegit νmbra , Et penetrat rimo a means in viscera terraccerta fides facite humentem permanat in νώ- ι :In liquidumq. cogi contracto stigore rorem, di Mox abat in latices ,-ripis plenior errat , Et magis labens intrat eum murmure pontum. .arniatas etiam raptans ad littora classes . IIpse vides saepe in soribus sudantia saxa , Et guttas de marmoreis stillare columnis. Tamque aer circumfluxus dum frigora sentis. Taulatim se sie cogit mox destiat humor,
Ille quidem sicco ducens ἐ marmore guttas , Speluncis quoque de gelidis manare liquorem continuum vndestuunt crepitanti murmvire riui ci eκ illis sontibus cum Perpetuo emanent cum murmure riuia S gelida limpha; illa optima erit, quae coenosa, turbida, auernale olens non erit: neque odore aut gultatu alienam prae se ferat qualitatem, ut Gal. ait. quae certe est, quam breui aphori
ino descripsit Hypp. quem sic Noysius Luisinus latinum redididit. adiae calet extempla , qt a friget lympia repente,
Et levo eximie est. O velox permeat artus.
Tales enim, ut idem Hypp. ait, fuerint quae ex sublimibus Ioccis, ac terreis collibus stu unt. haec enim, dc dulces sunt, &M-bae, de uini modicum ferre possunt: &hyeme calidae fiunt, via
terra calore consi Paro, ac concentrato calescat: aestate uero sersidae sunt, eur,cat' calore a Sole, qui, in terrae utero continebatur. Sc tales fuerint ex profundissimis sontibus. Maxime a tem
148쪽
tem Iaudantur, quarum fluxiones ad Solis exortus erumpuntide praeseritin ad aestiuos: necesse est enim esse odoratas, ac leves. unde aquae quae suos fontes ad Orientem habent ; hae prae omnibus optimae sunt. secundum locum tenent, quae inter aesti-Mos Solis exortus, ac occasus emergunt, & magis eae quae ad Orientem . Tertio loco sunt quae inter occasus aestiuos, ac b er nos scaturiunt. Pessim et quae ad austrum, dc inter aestiuunt ortum, &occasum exurgunt. de hae quidem ad australes in tes ualde prauae sunt, ad boreales uero meliores. At sunt aliquae aquae quae medicis usui sunt. ut salset, nitrosae, sulphureae, aluminosae, de quae ferro, uel aliquo alio metallorum genere
miscentur: Sc calidae, Sc frigidae; quales sunt in Patauino agro. quae multis morbis commodae sunt. &de quibus egregio ca mine Claudianus dicebat Fons Antenorea vitam qui porrigo urbi;
Factaq. vicinis noxia pellis aquis. α multis aliis carminibus, eorum persectionem celebrat Claudianus. sunt Sc aliae multae thermases aquae in Italia celebratae, ut in agro Neapolitano, Siculo, Viterbiensi, Lucensi, Senensi, Felsinati, Piceno, Aemiliano. & etiam in Germania,& Europa tota, Asia, ac Aphrica . sunt enim aliquae per aluum Pu gantes, ut nitrosae Pinninae, Vestinet, & Cutiliae apud Vitru- Mium s quae etiam strumarum minuunt tumores: aliquae ad st rilitatem arcendam faciunt, ut apud Senenses aqua de Cornetis. quin& scelus retinent, paralysim curant Patauinae the mae, duricies tophosque emolliunt, scabiem emendant, & elephantia sim, ac pruritum; & dolores quum articulorum, tum es capitis arcent, ut aquae aegrotorum , dc Diuae Helenae sa-ciunt. Sunt uelo aliae aquae, quae maiora edentes miracula a
sumi, intus non possunt: quia aliquae ebrietatem iaciunt, ut
lyncestis aqua, quae Plinio uocatur acidula; de qua sic dicebat
Huic fluit effectu di par bneestitu amnis ,
suem quicumque param moderato gutture traxit.
Haud aliter titubat,quam si mera vi et bibisset. Est aqua apud equi colos, quae eκ ipsa bibentes emc t gutturo sos. Eit . in Arcadia Clitori Ciuitas, in cuius agro est spelunca aquae pro suciis, quam qui biberint abstemii sunt. unde naquis
149쪽
is ex illa bibat epigrammate graeco cautum est. quem sic uta
rite, Mue meus medio sitis Orbe disi . . Cfontis Panor, clitonsi a tra premat, Inde tuam restingue sitim, quin prop/ηisphar. . Naiadas omne tuum, tu quoque siste pecus.
Membra lauanda tamen caveas committere lympha οπe noceat vinctis ebrietate potus. Uribas in Iestis fuge aquas, ubi nempe Melampus 1 rumauit diras praetidasa rabie. Arcanam abstergens maculam, Osee pretinui arris Ad tetrica montis contulit arcadia . Vci ouidius de eodem sente dicebat. clitorio quicumque sitiis, de fonte lauarit Hua fugit ,gaudetq. meris abstemi us vitalis
Seu uis est in aqua calido contraria uino, Gue,quod indigenae me orant, Amithaone natus
elidas attonitas post qua per carmen o babaa Eripuit fariis purgamina mentis in illas, Misit aquas , odiumque meri pe rmansit in undis . Est in dodone Iouis fons dictus, cum sit gelidus, & Immersas saces extinguit, at sit eXtinctae admoueantur accenduntur. in Ciconum sumine, ct in Piceno lacu uelino, lignum deiectum lapideo cortice obducitur. dc in Lucio Colchidis sumine adeo, tit lapidem plerumque durans adhuc integat cortex. similiter in sumine stari ultra surentum, non uirgulta modo immeria, uerum & folia lapidescunt. Nec fieri non posse est dicendum, uod ex Plinio omnium rerum foecundissimo ac amenissimo octore adnotamus:quando dc non semel hisce manibus lignit, Iapidem in nostro sumine Nisa fictum, Curinalti in Aloysii Amati Iurisperiti libraria officina obtrectauimus. quippe iste Aloysius, ut litterarum legumque scientia per belle possidet; ita & rerum nouarum, & a vulgi sensibus remotarum, maXime studiosus est. Est & in insula Chio sons, e quo qui imprude terbiberint, sunt insipientes. dc ibi est epigramma insculptum istius sententiae . Iocundam esse potionem, sed qui biberit saxeos habiturum sensus. sunt autem uersus hi, quos eκ Gist C:rii uersione excerpsit Daniel Barbarus. πρ
150쪽
it gelidi sontis titices, dinesque libenti,
saxeus attamen hic, illico secus erit. In falisco clitumni amnis aqua potata, candidos boves redolebat. caussam cur modo non reddat, per belle docet Alphon susCiccaretius . In Boetia amnis Melas, oves nigras facit.&eXeodem lacu profluens Cephiscus albas. Xantus rufas, & nigras. quin de susis, in qua Ciuitate est Persarum Metropolis, sonticulus reperitur, eκ quo qui biberint dentes omittunt. Vnde est epigramma inscriptum rem hanc admonens ἷ quod ita uertit
Antonius Muretus. Hostes aquam cernis metuendam , innoxia membris Sumere mortales νnde lauacra queant. Sin imum in ventrem nitidam deieceris undam, Ad moris tantum labra suprema licet, Trotinus in terram labentur ab ore molares, Etsedes linquent mandibula vacuas.
Sunt Sc in Ethiopia flumina, quae unctos reddit natantes. suntdc aquae, quae calculos generant, comminuunt, lac augent, Pedes tentant; Scaliqnae, quae podagricis auxilio sunt. est authot Theophrastus quod in piraeo agro aqua extitit, in qua homines toti leprosi fiunt. sunt etiam aquae quae bitume habeat; dc quae calidae cum sint, tamen in eis ranae uiuunt, ut Pisis. est qu*, quamuis calida sit pisces alat. sunt quae herbas, alant, ut Patauinae aquae terinales. est de aqua, quae uini saporem stato tem. Pore fluat, ut in Andro insula nonis Ianuarii. sunt &Fontes qui terram subeunt: unde si aliquid intus proiiciatur, in altera Iocum reddunt, ut in Arethusa Siracusano sonte, in quo redduntur iacta in Alpheum, qui per Olympiam fluens, Peloponesiaco littori infunditur. quis fontium miracula enarrare Poterit Z nam etiam in alienas species mutantur. ut Augusti tem-Pore Romae, Fons olei ortus est transtiberim, Sc ita per diem totum fluxit, sunt mihi authores Eusepius, ct Platina. dc Benedicto vir i. Pontificatum tenente, Lotharingiae Fons uiuus, Scdulcis aquae, uersus est in sanguinem. IIoanne XI i. sedente apud Genuenses singuinis Fons ortus est . quae omnia prodigia sunt, uel boni uel praui euentus. ut fons olei Bonum euentum denotauit: quoniam praemonstrauit summum sacerdotem, summumque Monarcham, e Coelis ad terram descendere uelle, ut mortalitate