장음표시 사용
121쪽
disserentiam, cinae penes magis, & minus attenditur, secit: quomodo a nobis Cometes videri potest. Breuiter hule negotio satisfacientes dicimus, omnem sensum, suum obiectum percipere aliquo mediante corpore: alioquin sensatio minime tieret, es:
quamuis id de aliquibus sensibus haud affabre percipiatur, ut de gustu, ct tactu: tamen & isti duo sensus,sensibile per media accipiunt: tactus per neruos sentit, &gustus per humidum, qae in lingua & palato est. ideo dicit Aristoteles,u in aqua essemus, ct aqua dulcis emet, tunc dulcedinem absq. medio perciperemus. at aliorum sensuum aliquis, unum tantum medium ad sentiendum habet, ut auditus: cuius medium est ger percessus; quivndulatim ad aures peruenies sensum ad Percipiedum sonumeκcitat. de alij plures medios habent,ut odoratus,& visus. quo. niam & in aqua, & in aere odoratur & videtur. odoratus autem tunc fit, quando odorati corporis vapores medium alterantes, ct in suam dispositionem trahentes cum medium intra nares attrahitur, causatur odoratus sensatio. At in visione opus est, ut medium alteretur, ut uisio fiat. medium autem est, ut supra est
dictum, corpus diaphanum, quod est sine colore, cuius Persectio est luκ ipsa. at diaphatia corpora cum sint aeria qua, & humor christallinus qui oculis eκinit, cum illuminata ista media a luce sunt, fit ut alteretur a coloribus, qui participes lucis sunt; ει sic corpora illa colorata, ex se veluti pyramide faciunt, cuius basis est in ipso colorato corpore, Pyramidis vero conus ad ocuIum terminatur: & sic oculus a colore illuminatus, & medrum
cum sit a luce alteratum, tunc oculus corpus coloratum perci-lsit, & sic uisio fit . quae usque adeo produci potest, quousque
ineae illae pyramidem efficientes, quae a colorato corpore Pr'
deunt perdurare potant. idcirco non videtur corpus nisi debita cadat distantia inter ipsum & oculum, etiam si medium sit illuminatum,ut Euclides in optyca docet & Cardanus, quoniam Pyramidis coniis ad oculos Peruenire non potest .
122쪽
UENAN ZI B AFFICVR IN ALTENs Is
Vbi hucusque,quat emas dilucide fieri potuit, omnium Cometarum elemeia,Prima Principia,& caussae uita lint, quibus & cognitae eorum disterentiae sunt:ut de eis uberiorem , amplioremq. scientiam habere postimus, erit nunc tempestiuum, &doctrinae ordo requiret, ut eorum esse tusmonstremus. inii adeo tremen---ἰς λι di: aegrisque mortalibus metuendi sunt: ut uere possim id quod Aeneas apud Virgilium dicebat, in medium promere. Quamquam animus meminisse horret, ἰαLq. refugit. Taceo quantas moestitudines asserant, quam dira nobis minentur,quam crudeliter irascantur , quam truculenter omnium generum calamitates inserant. id uero tacerciminime potero, mat
123쪽
mas ingente'. siccitates; tentos truces ac minascos,rememorias, perilitatem, Pestem, Principum mortem Regnorum euersionem , sectarum & legum mutationem, Belium Montimi deccetera huiuscein odi mala portendere possunt ne haec ab . lachrimis dici, eNplicari , line luctu, in medium absq. ululatu proini; & denique sine lamentatione exarari dc eo praecipia cum iust pro peccatis nostris affligamur,& ad nihilum dedit.
camur. dc adeo socordes sumus, ut potius alia omnia in mentem veniant, quam sint haec ex Primo omnium potentissi ino, ac summo Deo parata. Scante praemonstrata, ut delictis vale dicamus, scia os mei colligentes, misericordiain Dostulantes, veniam habeamus: neque amplius ipsius furor nobis uastatur . si quidem nisi conuersi fuerimus, arcii suum vibrabit adhuc, de illuinin ii ostri perniciem, ac desolationem parabit. si uero colauertemur, & ipse conuertetur, agnoscet, di nolui iniserebitur; cum ei sit proprium misereri , sumper dc parcere . dc semper Ia' , audiat, si ad ipsum nostras praeces deducamus, non enim Irri. tae tunc sunt, ut etiam Paulinus ad Ausonium scribens cognouit. aliae non missa Deo, vacuis in nubibus haerent penetranti uperi Sullanum Regis in aviam. . . sectitur enim multis modis Deus Opt. MaX. ut ieiunio, sera Plantu , charitate erga miseros, dc oratione: quae cognouerunt
etiam gentiles, dc prophani Poetae; unde dicebat Martialis.
Et Dominum mundi Lectere vota valent. iaci ante eum Ouidius. l,l Hectora donauit Priamo, prece morata Achilles Flectituar iratus voce rogante Deus.
si uero superbi elatiq. erimus, tum nos refrenabit, de clastatε obscurabit; nam iese obscuri nomen adauget, miserum q. facim Ie erigit, ut Hesiodus uetustus Vates ad Persem fratrem scribit, quem sic latine loquentem fecit Valla. Pierides Musa juari m uiget inclita Cantu Fama ducum, is nomen veneum immortale parentin Dicite eur bominum pars Me sine nomine vitam. Ducat illius cur fama aeterna per altum
Euolete Hae Iouis eis Magni diuina voluntari - Iae etenim Mutitonanssummi retrator Obmpi
124쪽
citat imbelles animos, ct fortia corda Debilitat, eMe quo Drtmia inimica superbos Deprimit, atque humiles, clarum super albera tolliti At Vulpius ita carmen respondens carinini uertit. - Mi se Pierides, praestantes laude canendi i .ad sitis, patrem celebrantes dicite vestrum, Dicite eum homines inter,sit nobilis ille conspicuusq. hic obseurus Iouis illa voluntas iri am facile extollit, Iacile elatumq. refrenati iEt clarum ob curans, obscuri nomen adaugeter Erigit θ Miserum facile, extinguitq superbum.. IMpiter altistemus. At ne itis morer, cum & de re hac pauculam superioribus egerimus; probantes, quod a summo rerum opifice fiunt haec di simila; quod & innuit Arist. O a primo ente comunicatum est esse, & uiuere omnibus, his quidem clarius, his uero obscure .dixerit. quod & Manilius designauit cum diceret. Sive igitur ratio praebentis semina terre In volucres ignes possunt generare cometas, diue illas natura faces sub cuncta creauit bdera per tenues coelo lucentia flammas. Sed trahit ad se mei rapido Titanius astu, Ιη Iutiq. suos flammantis igne cometas, A e modo dimittit sicut cyllenius orbis,
- Et Venus accenso cum ducit vespere noctem Serpentem, falluntq. oculos ruris q. revisunt Eeu Deus instantis fati MiseratuI in Orbcm digna per lectus, Cortiq. incendia multi ita P umquam futilibus ex canduit ignibus aetber.
nam non solum haec similia ob. nostra scelera immittit Deum, sed, & maiora, ct etiam Diluui qm, quod ob hominum peccata
ammissit; ut etiam diκere Poetae. unde Ovidius. o Taena placet diuersa genus mortale sub undis 2 Perdere, edi ex omm nimbo demittere coelo.
At ne gratis haec dixisse videamuri Cometatum dici esse ctus o dine promatur, & hystorijs rationes solidentur. unde primo da siccitate verba faciamus.
125쪽
TAnta est huiusce rei experientia, quam nostro graui damno experimur,ut superfluum uideri debeat, & hoc rationibus monstrare, & demonstrata, summorum uiroxum authoritatibus firmare. siquidem eum Cometes in fine ia elapsi anni I 37 .& in huius principio 1 78. sit uisus ; adeo aquilonaris constitutio uiguit, ut pluuia fuerit maκime ab omnibus desiderata. nam Aquilonaris constitutio, & mperientia, & Galent authoritate sicca est. dicebat enim Gal. Boreas uentus frigidus, & siccus est . & Aristoteles dicebat, ct circa magnam stellam Comatam, sicca erat hyems, ct borealis. quare pluitia hac praeterita hyeme nusquam comparuit. Vnde non sol iam sumina magna , ut Padus, Tibris,& alia,sed mediocria, ct minima, & diminuta, & eXiccata sunt; ut inter coetera Misa, Vel Pomponio Meli amiternus & Cesanus, flumina quae perluunt - α rigant solum patrium: & sita sunt inter aesinum flumen, &Metaurum .nam Alisa Senogalliae Ciuitatis maenia perluens, in
Adriaticum mare terminatur. Cesanus uero Prope metaurum,
etiam in Adriaticum mare desinit, suntque prope locum eius ostia, in quo illa nuquam satis celebrata poenorum clades suit: Asdrubale, a Liuio Salinatore,& Claudio Nerone Consὸeubcto. sed non imperite quaeret aliquis, si Cometes est exhalatio sicca accensa in Diblime, cum flamma sit calida & sicca, qu modo potes , frigidum, & siccum producere ut huicui satis. saciamus, erit ex Aristotele, Avicenna, Auerroe, S Alexandro Aphrodisiensi statuendum, duplicem esse siccitatem: una quetes in materia terrestri, altera quae est in materia ignea. at illa quae est in materia ignea, quoties aerem frigidum reperit,uel ei alia, quae est in materia terrea, fligiditatem operatur. & hoc ualida ratione: quoniam in hyeme Sole altero occupante Polo,
haud aer calfieri potest, in quo naturali frigiditate ex hyemeeκistente, fit ut magis siccitas uigeat, & etiam magis attenuatur aer, & cc frigus oritur . cuius proprium est in hyeme uigere. quod eκpressit Poeta dum ait. Et Glacialis hyems eanos hirsuta capillos. . - . ut non immerito dixerit Horatius latuitur aeris hyems . qui OD
126쪽
tum duest, ut ex Columella habemus v. idus Novembris . nam cum quatuor sint anni Partes, uel tempora, ut uer, quod calidu& humidum est , ct aliorum habita temporum consideratione Galeno temperatum dicitur. quod incipia Martio mense cuin Sol primum Arietis puria tum ingreditur. at Varoni vo . ido
Februarii incipit. quod ita a Vergilio describitur,si ii est.
Verque nouum stabat cinctum florente corona.&lepidissime etiam ab Horatio describitur. Soli stur acris Denas grata nice veris , O fauora Trabuntque siccas machime carinas sneque in stabulisgaudet pecus , alit arator igni,
c prata canis albicant pruinis. Iam therea choros ducit Venus imminente Luna, Iunctaque rumphysgratia decentes Alterno terram quatiunt pede, dumgraues Cyclopum , Vulcauus ardens urit officinas .& Andrea, Dactius sic describit ver ueniens. . Melices redeunt dies, urea redeunt saecula , ' Tosuit Turbidos Imems procillifer aminas δ λ. Fosuere venti. Iudit iunior ann s sLemque fauonio Floridaicaui ἰ i I i.Sinu refundit diuite uomnigenos fatus.
Aequo lumine Iupitere olimseniori Humi latentem viperam
creuit per membra vigor , Adsiectum Decoris De a Merito motitit Honora tandem caelitum cardine potectas. A
127쪽
me vatis augiicio frater patria Sic orbis olim crestus Edges habenas. Aestas uero calida & sicca existit, coem humiditas a siccitate niticatur, a calore uero frigus: quae dum Sol Cancrum ingredituriit,& usque ad autumnale aequinoctium protenditur. At aestatu initium ex Hypp. dc Gal. quando Vergiliae oriutut quae ut est author Aetius nonis Maij, mane nascuntur, & tunc aer sedari incipit. at Vergiliae septem sunt stellae in Tauri genu posita. quarum nomina sic Ovidius est prosequutus.
Pleiades incipient humeros releuare paternos
a septem dici, sex tamen esse Alent. Seu quod in amplexustae hinc uenere Deorum; Nam Asteropen Marti concubui se ferunt,
Neptumo Alcyonem inteformosa celeno . Maiam, atque euctram, Tanete que Din.
Septima mortali Merope, sibi sitsi be nupsit i
Tenitet, es facti bola pudore latet.
riue quod electra Troiae spectare ruinas On tulit, ante oculos opposuitq. manum Cum itaque pleiadum ortus aestatem faciat, ut ait Hypp.runc . Sol ad nostrum borealem polum sic cursim uenit, ut dies,& maiores fiant, & calor augeatur, & squaliori quoniam Solis uis omnia eXiccat, ut Homero litterarum Principi placuit;quando ne ab Apolline . Hectoris corpus eκiccaretur, nude defendit. Vnde quicunque suerit ille appositissime de aestate dixit. Scindit agros ellas Phrebeis ignibus ardens. quando solibus sit calidissima. sequitur deinde Autumnus. calcatus corbibus xuis . nam in ista anni tempestate. Labra per autumnum muno spumantia feruent. tunc enim fructus ad maturitatem perueniunt, estque frigidi Ec siccus, dc in equalis . quae omnia tempora anni, breuiter Galenus hisce uerbis exculpsit. Temporum autem ordo talis est. Vergiliarum ortus aestatis est initium .post quas Caniculae ortusoporam appellatam; idest pomorum, seu fiuctuum, cortice molliore generationem inchoat . quam ip m esse uolunt alteram statis Partem post eam arcturus suo ortu autumno dat initium,
128쪽
deInde Vergilia tam occasus, hyempsacit principium; quam excipiens aequinoctium , veri initium impertit ha ctenus Galenus.quibus temporibus non solum tertae facies immutatur, uenim dc nostra corpora mutationem non paruam accipitat . namhVeme humor se lidus & humidus, qui pituita, ct phlegma dicitur , in nostris ni corporibus, uere sanguis calidus dc humidus humor, state bilis, calidus dc siccus humor, sic autumno humor frigidus dc siccus, qui melancholia dicitur. dc haec perpetuὁ cor Pora seruant, cum anni tempora suam naturam habent. contra uero fi sua natura non gaudent. utputa cum hyems haud humida de frigida suerit; sec frigida, dc ucca, qualis in Comete appa-xitione esse solet; ut experientia hoc anno euasit clarum ac in Difestum . si quidem cum Cometes sit accensus sumus de inhalatio r necessum est, ut aer eXiccetur . exiccato aere, cum in ipso
sit frigiditas quae hyeinis propria est, remanet porro aer frigidus dc siccus. quod autem hyemis proprium sit frigiditas, de si ex eis quae dicta sunt patere potest; nihilominus per ea quae dicenda sunt etiam atque etiam manifestum fiet. si enim hyemis contrarium animo reuoluemus, uidebimus, quod cum aestas sit calidissima,non fit in aere illa uehemes caliditas, nisi Solis ratione, cum ad nostrum aenit, siue ad capita nostra accedit Sol, de ideo ad Borealem tra ctum ut diximus uenit. ratio autem huius est , o Auerme, cum diceret. Videtur enim quod cum Sol uenit ad meridiem, minuitur caliditas eius in Septentrione, dc sortificatur natura elementi aquc, propter intentionem frigiditatis, de transmutatur aer in aquam,& fiunt pluuiaer cum autem ascendita meridie, intenditur caliditas eius in Septentrione, dc augumentatur natura ignis, Sc aeris. haec actio eius est secundum es culum, idest quot cum fuerit frigiditas in parte Septentrionali, est caliditas in parte meridionali, Sc E conuerso. dc ideo hyems nostra, est aestas in parte meridionali, idest in climatibus, quorudistantia a Sole in illa parte, est distantia climatum nostrorum τα aestas e contrario huius hic. dc paullo inferius huius rationem reddens Averr. dicebat. Declaratum est etiam in libro C i,
α Mundi causam esse, quod Sol eales acii, dc reliquae stellae: de quod hoc fit duobus modis, unus eorum est motus: alius reflexio luminis. sed uidetur quod causa in calefactione Solis, cum fuerit ascendens in circulo suo obliquo directe uersus capita no
129쪽
sim, non est nisi per resexionem tantum: propterea quia lineae radiales sunt propinquae, ut causent angulos rectos, aut causent eos in terris , in quibus Sol aspicit e directo capita hominum. hactenus Averr. qui postea pluribus mediis contendit, quod calor, ob lumen, non autem ob Solis motum causatur. si itaque haec Auere. demonstratio est vera;uerum erit frigidum,propriuhyemis esse. Vnde si contigerit quod sit adeo multiplicata e-halatio sicca in aestare,de Autumno, in quibus eκ eiusdem testim monio ratione luminis Solis multiplicari solet exhalio,si accem datur,fieri non potest, ut hyemis frigiditati siccitas non coniungatur. siquidem cum ignis non sit,nisi quidam eκcessus super.
abundantiaq. ealoris, qnae numquam in aquam conuerti potinisi in aerem prius, ex Themistii sentcntia conuertatur, habet secum anneXam siccitatem, qua uis siccitas, calore sit debilior . ut Aleκander Aphrodisiensis, & Auer. notarunt. tamen ab iΡso primo de per se ut unt producitur. adeo quod aliquibus caloris lima dicitur . qua de caussa potest, uel facile Cona tes aerem eWiccare ι at cur non calfacere & hoc etiam agit, sed non hyeme quando maior sit aeris frigiditas ob Solis a nostro tractu recessum; quae non potest a Coniciae flamma superari. ideo in aere relinquitur. qui facile ab omni impressione,alterationeque ob ipsius raram naturam mutatur . cui cum addatur a Cometae corpore siccitas, fit ut ipse aer frigidus dc siccus eu dat. quae siccitas in Jies magis, ni agisque augetur, & frigidioti connectitur . quare merito dicebat Auer. Cometaru prooriaci primum esse, siccitatem inducere . quod animaduertet martus si edicebat. si contigerit plures ardere cometas Invalidas segetes torrebit siccior aer a m Namqus prorumpinit natura rebus ultra Spiramenta Solis ,si iussus defuit humον. Arida per coetum surgentia ,super atra u scutit flammis, mussique expMisa ealore Excutimit stellas, ct crebro crine rubsint . Nam cum Crinita sydera, flammam evomant, ut scipiocius hisce carminibus dicit. Demura qua coelo fulgentia erinibus ardent uaflammiuomo errantur more Naga tuum .
130쪽
fieri non potest quin siccitas non inducatur. quod sciens Mariscus Manilius sic dicebat. futilibus excanduit ignibus aether Squalidaq. elusi deplorant arua coloni. At Ptholemeo, non omnis Cometes siccitatem parit, sed solu na Saturni, dc Martis Cometes squalorem immittunt, cum ista sit dera suapte natura sicca sint. Qio siccitas est a nobis experimeto tognita . siquidem adeo Boreas uiguit, ut siccitas per totam hyemem maxime uiguerit: dc in praesenti anno seκtodecima Chalendas Maias adeo frigore aer eκcanduit, Sc Boreas uim suam eκercuit, de niκ de coelo elapsa est, ut fores omnes combusserit, dc uitium gemmas contriuerit, ut maximum animantibus omnibus incommodum tulerit. At quaerere no ab re fuerit, quur est quod Boreas germina comburat. an hoc agit anthypari ita si ut ait Arist. uel potius quia calor retrahitur Sc in retractione emoritur, dc deficit. Vnde uere sit, quod Virgilius dicit, quod germina Sc frondes a Borea comburutur, Sc in polline iri rediguntur. sed interim Sc hoc non est omittendum, cur
est quod sanie Aquilone in frigidis locis. Sc uehemes per livemem, Sc ualidius spiret, dc ut proκime nubilus, sic trasuersum liquidius D rtur, atq; illustrius an ratione qua frigidus boreas. eadem etiam uehemens sit. quod tamen E propinquo frigidior est, occupat priusque nubes gelu indurat, quam repellat; quae induratae pondere suo obsistunt, dc manent. transuersum auteuehementia sua potius, quam frigore agat. qui semper ualidior ingenuusque interdiu spirat quam noctu: quoniam ex imbre gignitur cogelato, qui a dole dis luitur, cum autem noctu id effici nequeat, ideo maxima in parte boreales uenti nocte MIent . quorum vim, dc naturam maxime mortali uni genus hoc anno expertum est. quod etiam uidit Aristo. ut supra diximus cum magnus Cometa ortus fuerit, tunc enim dc hyems sicca.dc borealis fuit . quam etiam siccam constitutione e reti sunt mordales Henrico v I l. Imperante. cum enim apparuisset C metes, paullo ante Henrici Imperatoris obitum, qui a florentinis ueneno uita priuatus est, dum aquas Thermales ualetudinis
rccuperatidae gratia , apud Maceretum bibisset, Sc cu ex aquarum thermali una potu deterius se habere coepisset: ad oppigum quod Bonum conuelitum nominant se contulit, dc ibi ueneno