장음표시 사용
61쪽
Iram appellat. ibi ut diximus accensa, uaria incendia sunt, de
Cometarum species. at materia illa quae communi nomine si ca, aridaq. eXhalatio, dicitur: corpus humidum est . non tamen illa, aquea est, ut recte ait Averr. sed aerea. allioquin non ageret ignis in ipsam; sed contra potius extingueretur. qui cum apphreat ita luminosus in Cometis , signum quippe est, quὁd tui se
maxima flamma, dc etiam materia multa, in qua sanima est a censa. CCeterum cum illa materia sit tenax, dc crassioris substritiae,sit ut diu duret.durat etiam,quoniam ipsi continuo a eorporibus inserioribus sit bministiatur materia:quae cum non adhuc si temperata, fit ut ignis haud descendere possit, sed cum pro-Pe temperetur accenditur etiam; ct si ille apendiκ qui comae figuram uel barbae, vel alterius rei resere. na cum sit cohalitus, ct inhaeretis materiae tractus longior, quod in apibus videmussquae ramo arboris suspensae, dependentes uuarum racemi speciem,reserunt, redduntq. & etiam in mulieribus incedentibus, cum uestes posterius trahunt. quamquam etiam pro materiae sumimigabilis ratione Cometae variam effigiem representare possint,non solum in figura, sed etiam in colore. at fama quae est in eκhalatione illa magna non sit est opus, neque tam Parua, quae cito extinguatur: sed sit ueluti si titionem,in palearu in gnum cumulum, Sc congeriem; iniecerimus: & tamen palea illa, paulatine, ac paulatine consumaturisic in proposita eκhalatione intelligere oportet,repugnat autem,& materia illa eκhalata; quoniam non adeo est bene ab igne disposita, ut statim tota consui naturi ut in igne,qui apud nos est, videmus,circa ligna, lnec uiridia, nee sicca ualde sunt,agere. quae materia, ut diXimus & suapte ut, & attracta ab aliquo sydere sursum ducitur. at si a sua natura illuc deseratur sequitur raptus motum: & sic
moueri uidetur. nam uere cum aeris circumrotatione mouetur.
fi ueris ab aliquo sydere est attracta, uel erroneo, uel fixo: tunc
ueluti Halo facit, sic & ipsa cincinnata suum sequitur sydus. sic enim dicebat Arist. Q uando igitur iuxta stellam facta uerit talis concretior eadem necesse est apparere latione,& moueri Cometem,qua quidem sertur stella. cum autem constiterit per set. tunc tardior uidetur. talis enim est latio mundi, qui circa tertii d
& ideo docti hanc νist sententiam, sic carmine descripsit ca
62쪽
Ddtra st inimi inta, errantum more vagantur. cproprid immensum circumdac tur olympam Vaturae ui atque aether' θatiantur ι noris ,
Praesertim quod signifero procul Orbe feruntur ; Inq. illam declinani partem qua ardua mundi Inrtιἰur aetherei sublimi cardine moles . Ergo seruiu raturi erraritarasse more cometae, sed proprio ac rario, quam illorum iuuia motui Vagantur enim, cum ab errantibus, uel a fixis stellis circumducuntur eorum more; at Propria ui, cuin in aethere spatiantur; Sc Mundi motum sectantur. Coeterum quaesiverit quispiam, cur est,quod plures 'on oriantur Cometς,& saepe, est ei respondendum cum Aristot.inquit enim. Eius autem, quod est non fieri multos, neque saepe Cometas,& magis extra tropicos, quam in tra,caussaeli, Solis &astrorum motus . non solum segregans calidum; sed dc disgregans quod consistit. maxime autem caussa est, quod plurimum congregatur an lactis regionem . si quidem ut git Olympiodorus nihil aliud est via lacte , quam magnus Cometa. quando si crinitum sydus sequitur alicuius astri motu, a quo etiam accenditur, ut supra est explicatu .maῖisputare debemus talem eκhalationem ascendere, attractam l. esse , a tanta stellarum multitudine, quae in lacteo circulo existiti quia ut Diuus Thomas inquit. iste Circulus, in quo apparet nobis uidentibus, lactea claritas; est conus, maximorum circulorum. quoniasphaeram per medium secat, & diuidit, est l. etiam ita dispositus, ac locatus; ut eκ utraque parte, utrumque tropicum ualde excedat: hyemalem nempe, & cstiuum:licet ipse aia odiaco inter- secetur.& quoniam est iste locus,magnis, plurimis, sulgidisque repletus syderibus; quae ob seequetiam,& multitudinem, ipso-xumq. inae ualitatem, uocantur moradicae, id est in coelo disseminatae stellae. igitur nil mirum et si ibi maxima eκhalationis
copia colliga , & coaceruetur. ex qin denique fit iste magum semet
63쪽
natura,illud sequi uidetur, ut dedisserentiis ipsius agamus. Quae cum trisariam sint ordinatae, lotude illis ex quibus Cometa constat, uerba faciemus.quae primo a Cometae forma accipientur ι deinde uero a materia .& istis eXplicatis, & persectius absoluti ad naturiacs Cometet essectus --, demonstrandos progrediemur. itaque Epigenes, uoluit tantum duo esse Cometarum generat. dicebat enim, Cometem uaporem terrae commirutum esse, eui. iii sublime accensum. id enim ideo sentiebat Epigenes, quoni exhalationis, uaporisq. natura, quae Comete sacit, est terretiri & sicca: ct in sublime si igniatur solum duas referre poterat u- ruras. Cuius sententia magni ponderis est existimanda, α eo
Praesertim, quia Arist. de duobus istis solum senetibus, uerba
64쪽
de crinnio. ydere,& barbato. quod ab ipso Pogonius Cometes dicitur. Vnde uolebat E Eenes; ut aliae Cometam spe cies, non uenirent hoc nomine,inugnitae:quando sub ali is ignistis impressionibus reponi poterant nani si Comatuin sedus, auePogonium non esset,ad quid uocandi erant Cometes 3 sed ceste, si particulatim loquatur Epigenes, sallitu ratio autem est, quoniam plures Cometarum tigurae uisae,ac obseruatae sunt. Sequamuis Aristoteles de duabus speciebus uerba fecerit ; uertia tamen id negare haud ausus esset. quando materia quae accensae est, possit uarias configurationes accipere, prout disposita, aelocata est, unde reperti sunt Cometes, qui potius figuram referebant, quando cum Sole coit, ut sub Michne Imperatore accidit; quam stellae alii uero Cometes vibrant; ut sub
Tiberio Caesare accidisse sertur. alii uero, ut fulgentissimus ensis, apparuere: ut sub Flauio Vespasiano Hyerosolimis accidisse, Ioseph, dc Eutropius commemorant. At si uniuersaliter loquatur visenes, ut alii ardorem undiq effundent, nec loca mutent: alii in unam partem, igne ad Comae institipolrigante
tune uera narrat Epigenes. nam nec minus duorum generalis- fimorum generum sunt; neque etiam hunc dualem numerum .Xcedunt, sed certe nobis non de duobus tantummodo generibus, uerba sacere in animo est; sed de omnibus speciebus, qui subistis generibus collocatae sunt. igitur, potest ensis praeseserre figuram , ut sub Flauio Vespasiano accidisse diximus. cum quo filius Titus, Patrem Imperium accepisse cognouisset; adeo hilaritas in ipso uisuit, & aucta est, ut exteplo ei dextera Tibis. ita magna sit essecta, ut non amplius in illo quod gerebat cataci amento ipsam continere ualuerit. sanguine prosed ὁ excalf cto, ac a natura in parte demisso, cum maXime ex calefactione halituosus esset factus sanguis,fuit i caussa ut pars ita aucta fuerit . quapropter nil miri uideri debet, si maxima hilaritas possit etiam morte inferre . quippe cum ut inquit Galenus, animata facultas gaudio laxata eκteriora petat; disiipatum. in motu, ac dissoluitur, & statim concidit animal, ka morte occupatur. cuius rei testis est Diagoras Rhodius apud Gellium, qui cum tres silios, unum pugilem, alterum pancratia item, tertium luctatorem haberet, oc eodem Olympiae die uictores habuisset, inter Adolescentum siliorum amplexus, animam efflauit nec mi
65쪽
nus mulieres duae apud Liuium,testatae sunt, quarum altera cafilium vivum conspeXistet gaudio periit, altera cum in Trata mena clade filium occubuisse ei relatum esset, de multo luctu,
atque moerore fuisset affecta; tandem cum adolescens eκ ea pugna in urbem uiuus rediisset, essetq. a matre repente visus, eκ inopinato gaudio oppressa, exanimata est, quam etiam hyst xiam rece et Valerius Maκ. cotra uero a timore accidit mors. calor enim intra reuocatur, in repentinoq. motu suffocatur, aceXtinguitur. apparent etiam, & aliae Cometarum species: ut ille
Cometes suit qui sub Iustiniano Imperatore uisus est, qui a Septentrio , adi occidentem usque conti ad instar, se einen de-Dat. de Oibus omnibus non erit ab re paruis dissererer ut a n bis superius est propositum .si quidem ex Galeni sententia, uniuersalia si quis noscat, nec in particularibus se eκerceat: cognitio illla, uel parum prodesti uel certe nimis confusa est.
PRin ip tum itaque tenet Crinitum sydus, inter omnes e
metarum species; quoniam frequentius fieri cospicitur. quod etiam a semetipso secundu maioris, minorari. disserentias uariatur . nam quado copiosa est exhalatio,in qua tyis accenditur, tunc proculdubio maximus conspicitur. li uero minor adsit materiae sumigabilis portio, tunc minimus obseruatura minus etiam tunc durare solet; nempe per septem dierum spatium . at si maior materiae fumidae abudantia adsuerit, ultra seκ mensium spacium perdurare solet, & etiam ultra annum. ut P
tisii inu factum fuisse legimus in Cometa illo qui supra Hyerosolimas Gladii figuram reserebat. Unde mirari hoc loco Pliniu, uirum alioquin, ct doctissimum,&multae lectionis subit: qui logissim uili Cometarum spacium octuaginta dierum censet, MProfecto nescio qua ratione ductus .nam si ipsius, ut modo diximus perennitas sumi ex materiae copia in qua ignis in suprema aeris regione accenditur, debet: ne ut quando maior riae moles adsuerit, tunc diutius durare Cometem, sit necetiariuruod Crinitum sydus Caesariem post se trahit, unde, dc nomen bi adsumpsit, ut mulieres faciunt: quae uestes post se trahen
66쪽
te uestium extremitates per terram conducere solent qui una, dc eadem materia est; quae ibi accenditur, & inflammatur. quae materia, cum sit ita dilPosita ac locat comam sultiquod etiam Μ.Manilius suo carmine dixit. Tum qim non una specie di eritur omnis
Aridin terras vapor comprehenditur igni. . '. Diuersa quoque per facies accensa ferunt . Lumina ; quaesubitis exiliunt nata tenebris. Nam modo ceu lani aeuirent devertice crines, Flamma comas imitata volat tenuesq. eapillos. attrahitur uero materia, a sederibus, nempe amotu,&Ipsorum lumine, ibique attracta, ut ex sententia Averrois diximus accedatur . quoniam syderum proprietas haec est, ut materiam illam
siccam S sumidam, accendati hinc iactum est, ut sub stella illa quae Canis dicitur: cum sit ex decem & octo sederibus constitutum Astrum; uisus est Cometes Arist. tempore sub stella illa quae in ipsius femore est. & Cometes qui uisus est in fine elapsi anni is r. suit sub uno eae quadraginta duobus astris, quae Aquarium constituunt. Attrahitur etiam materia sumida, a materiae fumidae maiore copia, & mole . quando simile attrahitur a suo simili. Hoc autem exemplo manifestat Hypp. quoniam si
vitreum uas accipiamus, inq. eo aquam, cenum, arenam, Plum
bum, &aliquoa aliud corpus iniiciemus, uasque diu agitauerimus, ut eκ omnibus fiat confusio, & missicela;deinceps ut aqua residentiam faciat si curabimus . tunc proculdubio,arenam, arenam petere uidnimus; & plumbum, plumbum:& sic terra,&alia corpora intromit Ia peragent. Coeterum solent hi Cometes frequentius conspici, dc ut multos alios praeteream, apparuit crinitum sydus sub Ioanne XVI. Pont. Maκ. & intone II LImp. anno ab incarnatione no strae salutis 982. quintiam conspectum est sub Ioanne XVII. Pon. anno Domini 99 6. auctores sunt mihi Platina, de Iacobus Pitylippus, Sante pluries uisum fuerat et ut anteaquam Magnus Constantinus e uiuis discederet: Marco primo Pont. Diui Petri Cathredam tenente. & antequam Cicero, Marci Antonii iussit, esset obtriacatus; quum esset, & m se proscriptus, a tribus illis immanissimis beluis, Octauio, Marco Antonio, & Lepido; inter alia si- 3, ct Prodigi , quae reseruntur,a Dione; uisum est S crinitu G a sydus.
67쪽
cydus. apparuit etiam, Sc post Cleopatrae mortem. quae inibo istisicio Augusti milites decepit. Cuius mortis Hystoria, a nemine ita eκculptὸ celebrata, a Galeno in huc modum resertur. I
ter aspides nominata pthias, ceruicem exporrigens, & eκ intervallo metita rationalis cuiusdam animalis modo, uenenu corporibus inspuit. Harum igitur serarum una, nam tripleκ aspidum species eu, haec uidelicet, Chersca, idest terrestris, ct Cheledonia, perhibent Reginam Cleopatram, quum uellet latere eustodes: statim . & citra suspicionem,mortem sibi consciuisse.
Quum enim Augustus deuicto Antonio: eam capere incolume uellet, ac uiuere: studiosius I. sicut par erat seruare:ut Ronia, si is tam insignem mulierem, in triumpho ostenderet: haec alutite intellecta, optauit Regina adhuc ex humanis potius decede-xe, quam priuata Romanis uideri & tunc molita est sibi hac bestia mortem consciscere praeterea memoriae produli ipsam duas omnium si dissimas mulieres ad se uocasse, quae ad pulchritudinem corporis mundo subministrando erant accomodatae, nominabantur Naerea, & Carmione: haec comam decenter implicabat: illa extremos unsura. dextia praecidebat: deinde iussisse. ut feram uvis, si cubusque tectam importarent, quo, ut diκi custodes fallerent, prius experturam in ipsis mulieribus,an subito possit perimere. Et haec cum actutum periissent, deinde ipsam ibi exitum attulisse. Ob quam rem Augustuin uehementer uisse attonitum commemorant, partim ob harum erga Regina amorem, ut cum ea mori non dubitarint: part2n quod illa generosam potius mortem oppetere maluerit, quam in seruitute uiuere. Etenim aiunt ipsam manu dextra capiti admota, de diadema sicut est consentanei ina tenente, fuisse inuetam:utueIeo usque s rectatoribus, Regina esse uideretur. Quemadmodu, ct Tragicu Poeta scribit nobis, Polixena, quae ct ipsa mortes,acurate tamen dedit operam, ut cum decoro caderet. Porro qu Mulieris prosperum, ut falleret custodes, conatum:serae aute ad occidendum, pernicitatem, uolunt ostendere: reserunt ipsam suum mei brachium, magno morsu, eoque alto uulnerasse: dc
beluae uirus in uase quodam ipsi allatum, uulneri infudisse. mao sic transmisso, haud multo post, nesciis custodibus prom-Pte interiisse. hactenus Cleopatrae mors a Galeno, ita examus exarata. non autem sic Dion habet. sed cum acu, uenenotincto
68쪽
tincto sibi mortem conscisse ait, uel cum belua. Apparuit etiatrict Crinitum sydus, dc aliis temporibus ut ante obitum Tiberii Claudii Neronis, qui a Romanis ob vinolentiam, Biberius Caldius Mero est dictus. qui Sc sublatus est boleti uenenati eis, ab Agrippina: locusta uenefica foemina docente & ab eadem A-εrippina inter Deos relatus est Εκ quo indisno lacinore, eκtat Peronis de fungis facete dictuin . nempe fun3os esse deorum cibum: quoniam Claudius etiam, Boleti eis;Deus est iactus . fuerunt &alia Crinita sydera, aliis temporibus; i etiam tempestate nostra, ut illud suit ι 29.& i 3 o. a & is 3 . Scis 66.est mihi auctor Ludovicus Guiciardinus. taceo innumera alia, quae aliis temporibus apparuerunt. ut stib Bcrengario Imper. Sergio iri. Pont. Max. A sub Paschale secundo. hi. Cometae, non ut alia rari sunt, sed frequentius spectantur.
.. Ogonia siue barbara stella,sic dicta est, quoniam eum apu- dicem, quem post se trahit Crini tu sydus, non habetis edac in inferiori parte, in speciem longae barbae, promittitur iuba:quae πωγωνων graecis, id eis barba dicitur. quς etiam in animalibus barbatis, eo modo quo pili, capilli ve in capite,& toto corpore fiunsuum ortum habet. Cur autem in maribus barba fiat, ct in sceminis minime: multae sunt caussae. quando excrementa illa fumida, ac fuliginosa, quae in toto corpore fiunt; per consu los menses Mulieribus eXpurgantur. addatur etiam, quonia casit Mulier,mare frigidior: &densam magis cutim possidet, &paucas huiuscemovi fuligines facit. nam hae calido nunt. Vnde mulieres barbatae, magis uiriles sunt, calidiores: oc si quae fuligines fiunt;ob cutis densitatem,eXtra haud prorupere Possunt. addere etiam Sc aliam ridiculam caussain lubet, ex Rhodigi nodecerptam. quoniam cum Mulieres intra testiculos habe nr, dcno extra ut uiri: quippe quaru testes, sint iuxta uteri apessices γMo psit uaPor,eX quo pili gignutur reflecti, qui pili per partem, post parte ut loquutur) ortu habet. na pars illa sumida, si magis
terrestrior est, pilos facit. qm cum eκ crementa, quae Per cui maexcernuntur sudore relicto, cuius excretio, an esset naturalis, dubi-
69쪽
dubitauit Diocles) trifariam ex Galeni auctoritate discHmIntatur; alia etenim eκ crementorum pars insensibiliter evaporat, altera utpote quae vii prima non eli tenuis, sed inter crassitiem. Ec tenuitatem, mediam est sortita, naturam,sordiciem quandariis acit, quae nostris corporibus adhaeret: tertia uerb pari,quae maris terrestris & sesculenta est, non in superficie nostri corporis eruatur,ut secunda: sed ex ipsi ut pote magis usta pili procreΣtur. &dum pars parti connectitur pilus augeturiquod etiam in quibusdam Germaniae, Britaniaeq. locis, in auri generatione cospicitur . nam cum gignitur, ueluti nigra brionia facit, ac uita
trapeoli, qui palis, es herbarum stolonibus, & uirgultis adhaeredo, ipsa uirgulta circumcingunt, & amplexantur . sic & auri Mlamenta cum in illis Regionibus nascuntur, faciunt; & adeo augentur, ut aliquando palmarem figuram eXcedant. quae nora ut capilli tenuia sunt, sed crassiora, ct paruos funiculos referetia. ua 'ores enim illi ita probe elaborati sunt a Io, Sminerarum calore,ut posiint excrescendo, & forMyrorumpendo, hoc facillimE iacere. quod non est miraculo adscribendum sed magis ea debemus admirari, quod intra Danubium, sunt quaedam roca, in quibus, nisi contra frigora, & gelu; ac seram, saevamque
hvemem: uites maxima anni parte,sub nive, terreno conlectae iaceant: pereunt, sit hoc dc in Nursino agro, plerisq. in locis. cum nulla sit maior, ualidior,ac firmior, contra rigidam, ac ualadam glaciem ; uitium de sensio: quam eas humo obruere;&curet enimuero,i& tutae fiunt, unde nec rigidam Coeli tempestatem sentiunt. aduentante postea uere, liquatis niue ac glacie; aestate
anni ingruente, & Ccesi calore ; mirifice uites illae eminant , ct frondes geniculatas emittunt; sed uini parum emandunt.m-
terque eas nonnullae uites existunt, quae cauliculos filiaq. ca dicantia eκ puro auro, germinant. at illud magis miraculo adscribi potest, quod in Cypro circa Tyrrhiam, quoddam aemeenus,auro non absimiles gignebatur. quod in frusta minutiisima concisum, agricolae serebant:moκ ad pluviam exoriebatur,& coalescebat; & post quam ad iustam magnitudinem; adol uerat, colligebatur, & recondebatur. quod si quis haec naturae miracula haud credatiauctores uideat Aristotelem, AleXandruin Aleκando Vannuccium Berenguesum, & Holaum magnu. ceterum Barbam Adrianus Caesarum Primus,nutrire morsus ell,
70쪽
est Dione, & Coelio Rhodi gino reserentibus. antea enim tondenti barba cadebat, ur ait Vergilius. qui Alexandriam,ab Asexandro Magno conditam in Aegipto restaurauit; ct antequam a morbo intercute oprimeretur; ita ad stratu animam, uti olor
Hospes comesque corporis rmitati, rigida,nudula.
At Pogonia ; de qua sic Marcus Manilius scripsit; iriune prisrhaec facies, dispersius crinibiu exit, Et globus ardentis sequitursub imagine barbae.
raro conspicitur. ratio autem est, quoniam ex materia constat laeterogenea, ac dissimili nam materia illa,quae accensa barbae figuram refert, est, & crassior, dc terrestitor: tamen quia humis ditate illa unctuosa est reserta, hinc facile descendit ignis, ut ii Iam comburat . ut inextinctis lucernis videmus.nam si sanama superponatur,descendit persumum illum,qui eκtincto lychino, procedit. & tamen ille fumus est crassiori & ideo barba fit. cuius color etiam differens sit oportet, a colore Cometae supra bribam constituti: quando sit ex puriore, & subtiliore exhalatione concinnatus. secus autem videmus in crinito sydere,quia materia est unius modi, & similium partium . quod videmus et in fiamma, quae eκ diuersis lignis,uiridibus, ct siccis originem trahit. nam aliqua flammae pars nigricat, altera rubeus eri, alia
uero,&albidior, dcclarior uidetur.
AContius Cometes, & adhuc ipse rarius se uisendum praebet. siquidem solus ille, qui quinto consulatu Tiberii Caesaris apparuit, memoratur: de quo etiam ipse egregio carmine cosmpsit. qui ut supra diximus a Romanis ipsius naturam callentibus: Biberius Caldius Mero dicebatur.tamen in ipso multa litterarum ornamenta spectabatur, ut de ipso re- Tranquillus: unde, dc de hae Cometarum .ecie, optim egregieq.