De personis muliebribus apud Plautum thesim proponebat facultati litterarum Parisiensi ad gradum doctoris promovendus L. E. Benoist

51쪽

Ei qui esset cerebri felicissimus, ipse, quid faceret, haereret. Gloriae illa particula qua omni humanae menti inest lancem deprimit:

Age, mi Achilles, fiat quod is oro e serva illam pulchram pulchre: Exprome benignum ex te ingenium, urbicape, obcisor regum .

Itaque ipse Palaestrio illam excellentiam ingenii fatetur quumque architectus vocatur:

Non sum dignus prae te, ut figam palum in parietem ,

inquit. Non autem Milphidippa tantum, Pardalisco instar, quam infra videbimus, ut jure ulciscentem adjuvet dolos tractat, nec astutia tantum, a quoque allendi, et male faciendi studio cui indulget, quodque expletum praecipua est malesti merces . Uthera adolescentula est. Verum si aetate processerit, non miratusem quod Astaphio aut Scaphae simillima evadat. Quaedam imagines leviori linea productae sunt a poeta cui non otium est in minoribus personis diutius commorandi. Husmodi est ancilla, placendi cupida, quae in Poenulo hera sua munditiam tentat aequiparare, quaeque adeo comicum in modum significat, quam aegre serat infelicem exitum certaminis.

Tum pol ego et oleum et impensam perdidi .

Ejusmodi ancilla est Erotii, quae in Menaechmis, elegantem heroa avaritiam imitata , Menaechmum Sosiclem donum jampridem promissum tam lepide rogat M. Non tamen apud omnes astuta natura plurimum valet. Qua dam in torporem inertiamque recidunt, quibus nihil inter hominem animatque interest omnisque coelestis flammae is exstinguitur Specta duas ancillas cruciatibus assectas in Truculento duas illas perversas colubrino ingenio', quarum Fer pravitas, ut ita dicam, non movetur sponte sua. Parent enim matris Phronesii jussu quoquoversus concursant:

52쪽

Mater ancillas juboiAliam aliorsum ire, prae maintare et quiner Puerum aut puellam, qui sublionantur mihi. Uuii multa verba saeiam 3 tonstricem Surami novisti nostram, qui modo erga red is habet. Hae una opera eircumit per familias, 'uerum vestigat clanculum, ad me detulit. Datum esse sibi dixti

Quid respondent quum eas Callicles interrogatet e conantur quidem se facto purgare. Unam rem prae se serunt

Qui dare te huic puerum jussit -Hera major mea. Quid tu eur eum adcepisti mera mea rogavit me minor, eius.

Et altera addit, quum ei herus exprobrat, quod mala custos fuerit:

Plus potest, qui plus valet'.

corporis eruciatum unum metuit. Ultimum verbum prolatur, querendi causa de vinculis quibus impeditur testeis vinctos adtines . Exemplum aliud asseram istiusmodi stoliditatis et omnis sensus hebetationis Incuriosa alisca in Cistellaria, cujus lamenta scenam unam totam complent , quaeque tantum suis scapulis timet, postquam inter loquaciores querelas sensim sere omnem herae sua historiam palam fecit, ubi necesse est res amplius et absolutius explicet, lueret, trepidat, eretur ne male loquendo malum semper impendens capiti suo attrahat, adjicitque verbum hoc, quo omnia transigit, aleturque suum stuporem servasum .

Ut idimus meretrices in inolentiam delabi, quum sunt esseta libidine, deformalissimae, pannis squalidis obsitae, expertes alius voluptatis, ita erit de illarum servabus, priori etiam vivendi conditione esseratis .

Trucut ii, , 7, 9 sqq. - Id. IV, 3, 23. - Id. id id 38 Id. d. id. a. - Cf. illum locum Cistell. IV, i , eum hoc fragmento Turpilii l96 Fragm. Comie Laι in Otto Bibbeckὶ Me miseram i quid agam inter vias epistula excidit mihi Infelix inter tuniculam a strosum conlo- eaveram. - Cistell. IV, 2, 00. - uorat. I, piu. XIII, M. It vinosa glomus surtivae Pyrrhia lanam.

53쪽

Lena, ancilla Cappadocis, qua partes agi in Curculione, uno in desiderio tenetur; iniim unum appetit, sed indomito impulsu, ob quem omnia pericula negligit. Invenit in crapula oblixionem sortis suae. Sunt iidem omni tempore ser illi ructus, oi illa vetula, cui inum lacium est quasi deus unuS, Spe una nonne revocat in mentem miseram aniculam recentius in sicia deservis narrationes depiciam, qua Semper ebria, licet semper vapulet, ipsa suam peccandi per ieaeiam prosiletur, quaeque bibacula est vila periculo. Ex turpi pra 'quo servitio oritur praecipue istiusmodi sensuum

corruptio. Verumtamen ser ilium ipsum: propter eas, quas adducit secum, aerumnas abjectionem, depressionem animi, quicumque sit herus, inolentiam parit. Quum Stalino Pardaliscam simulate molam, accurrentem ad se prospicit primum susIii iuream ebriam esse:

Timeo id negotium, quid est, nisi hae merario Se uspiam percussit noro Libye s.

Optimis etiam ancillis nomina sunt infausta, quae Spectant ad id quod vinosa sunt. Non Bacchi munera certe odio sunt taphyta translatorumque erb0rum, quae usurpat, delectu mores suos declarat. Bibacis mulieris in animum Venit malum moer rem mistum bibere ' Quin queritur infra temeti nihil adlatum esse . Sophoclidisca palam facit quam sit ad potandum prona:

Quanquam ego vinum bibo, at mandata non consuevi simul hibero Una .

Quemadmodum et ser ientes honestioribus seminis quaedam litia angunt nec tantum in cupido videas enim lephanti bacchationem ' ita nonnullis ex meretriciis ancillis supersunt

tirobandi Sensus. .

Sophoclidiscae, quae est in Persa, licet turpissimi lenonis in domo famuletur, animus bene olentiam adhuc capit. Diligit heram cui sors eam jam quintum annum addixit:

54쪽

Uuid sentiai, novit

Amas pol misera Di Diuos se ei animiis .

ideoque ei conciliata est

Certo is quidem nihil est, qui nihil amat quid ei homini opus vita si

Humanam sententiam quantum potest esse, imo muliebrem dixerim. M0 e quoque animum pietas erga adolescentulas abii ab anu Giddeneme cum illis olim in servilium abducia Mianda sunt quiae prima verba expromit, hero conspecto

Tu: plotas nonis plane auxilio suit, Uuom hue nil senisti hodie in ipso tempore. Namque hodie parum niularontur nomina, Faceronique in litatum eiuri inini'stum coryor ' .

Λ ceteris multo pru stant qua in honesta familia locum ha bent Uuotcumque mala in domos per lascia iam maritorum, luxum et suspiciones uxorum irruerint, ini dam vel enim mansit imago et forma morum. Ancillae illae plurimae textrices scilicet et sarcinatrices, balnearito et cinerariae et vestiuiicae, aliaeque amies, quae ad mundum muliebrem pertinent, facti lantes tantum apud actiosas et dapsiles seminas inveniuntur. Pluriniae paucioribus ane illis utuntur, et taxen ne habitu vestituque pedisequarum famam sibi minuant. Audi potius in Mercatore Demiphonem cum ulla colloquentem et de forma ancillis, quam convenit haberedisserentem

Νeque illa matrem satis honesta tuam sequi poterit eomes, Neque sinam. Qui vero Quia illa forma matremfamilias Magitium sit, si sequatur, quando ineudat per ias .

Licet nonnunquam male habila et agellis sectae, ut miserae

55쪽

- si illini Artemona in Asinaria famulanlur, exemplum habeni an eilla ante oculos mesticarum virtutum. Ad cum curam oculis heΠΡ, educaue easdem artes atque illa ei ciuia, lanificii , et aliis curis ejusdemm0di transigunt tempus' et si hera, vitiorum partem capiant, nihilominus religio es laris familiaris. consuetudo bonarum rerum, propter pla necessitudine quadam devinciuntur Amorem in eam d0mum, ubi silium aut filiam aluerunt, transferunt. Earum ilia Plerumque non pro-eaeitatis haud illepidae et astutietu elegantis sine transgrediuntur. Exempli causa, Pardalisca duae pie ancillis qua loquentes inducuntur in Casina, nasulae sunt e dicaculae. Illa, dum ultioni quam exerce hera in Si alitionem ei illi cum limpionem dat operam calliditatem et solertiam selinam ostendit, in qua certe seriplo curam maximam et studium Summum posuit, quamque indito illi nomine praenuntiat. Quam lepida est illa scena, in qua delirare et urere Casinam salso declaras , Seque animo linqui fingit Quantam sollicitudinem injicit misero tali noni non immani iro , liret seoriari cupiat

Contine poetus saeo ventulum, amabo,

pullio

Quam improba laetitia , postquam ei dixit Casinam occidere vello eum qui hac noelo steum cubuerit, xelamanto latino ne

excipit

Λ Pardalisca procacior est quam pejor Ser ii in honesta domo. Stali nonis lascitia videri potes ille ad juvenili rellitus, qui sa)piu in quietos o placidos homines eadit. Certe in Cleostrata a qua

56쪽

dolus omitis i paratur, quaedam reprehendi possunt, uian autem sunt xiii pessima : maritum ulciscitur ii id quidem libet tor ipsa non altissimi animi est. At si rem penitus inspexi ris , non libi prava neque corrupla esse idebitur. Ei grati sissima inter ancillas Pardalisca est ejus spei consiliorumque particeps est, at nihil omnino turpe ac damnandum agis Eodem modo Crocotium in Stiches ad id tantum apparet, ut Gelasimum parasitum derideat. ullius rei in lamis aut turpis est

conscia.

Staph viam, inter proprias aerumnas, semper angunt calamitas Philiane, necessitasque miseri illius casus dissimulandi Ea est inter gratissimas anicula curas. Ipsi malum impendet illa re autem acerbissime pungitur, nec dubilat, quo lardius omnia fiant palam, immanis axari ira se opponere . Syra et Bromia herarum suarum utilitati consulunt Broi P minime in dubio est Alcumena castitas Λudixit, lateor, erba ad axe de coelo missa sed antea nulla suspicio debuit ejus animum in Vadere Innocentiam uxoris coram Amphitruone asserit ea fide, qua responsionem non patiatur, quaque sibi rem indubita lani, ideri denuntiet.

At ego laetam, tu litem ut aliter priaedices, Amphitruo, piam et pudieam esse luam uxorem ut scias A.

Syra indoles copiosius est definita. Misella paulo asperius a di

mina habetur.

Quin is ocius - Nequeo mecastor, tantum hoc oneri si quod sero. Multi oneris' - Annos octoginta et quatuor; Et eodem adcedit servitus, sudor, Mitig .

inuis tamen fortunam, quum eam insidiose tractari videt amplectitur, nec astutia ancillari ut facit Pardalisca, sed insita probitale et quadam communitate muliebri Quam ironia plenum

Pardalisca conserenda est eum Lisetta in Amatoriis Insaniis nostratis Poetae. s. notam edit. Naud. Vol. I, p. 23, Biblioth Lematre. - Sιich. I, 3. Aulul. II, 3, 5. - Amphiι V, 1. 33. - vereat. IV, 1, 5.

57쪽

os illud bellissumi cognomen doloso marito indilum Alludii mirum in modum ad Iunonis et Alcumenet sabulam his versibus:

Iesia mecuni ut viileas simul Tuam Aleumenam pellicem Iuno mo t.

Λ mare queritur de conditionis irilis muliebrisque iniquitate:

Mior, lege dura vivont mulier A, Mulloque iniquiore miseri quam xi: δ.

oeum vero rursum venit in praesentiam adolescentis heri luem aluit, domus cura praeeipue tenetur Tua mater rure rediit, inquii sua quidem salute et famili e maaeime. damdudum in herorum domo versata , quanquam insima conditione . Staphyla S raque ejus quodam modo pars facta sunt, neque id eas fugit. Durius appellantur, cum illis asperius agitur. Νon autem metuunt ne supplicio assiciantur, aut enumdentur foras. Itaque earum sensus non equidem elati sunt ni sormam peculiarem induunt. bava sunt illarum ancillarum , quibus apud uolerium saepissime impinguntur colaphi, quibusque intentantur miruB, quarum ero sermones serunt patresfamilias, quae sere semper domesticis in rebus jus habent sussi agit quarumque sententia nonnunquam pollet plurimum

V. QUID DE MULIERIBUS AETATIS SUE Os DOCEAT PLAUTUS.Illde sunt mulierum omnis generis personae inuas complectuntur Plauti sabula3. Jam saepius eas Romanarum ad imaginem esse composilas subieci. Sed ea endum est ne obstet exceptio, et nequis omnino neget quidquam in illis esse Plauto peculiare Constat enim eum , celerorum Latinorum Comicorum more, sabulas m ea lingua vertisse, aut saltem de proximo imitatum

58쪽

- 53 osse Melas O ; comit iἰP. Nec desunt tuticiaci Plautus enim ipse in Prologis id saletur actum esse. Porro , qui contulerunt cum idus sabulis fragmenta clerum Comicorum censuerunt posse illis tribui archelypum consilium nonnullarum ex illis. quarum exemplar poeta ui sier n0n declarat is i id sit. Sic igitur multi in eo consenti lini, ut credant Amphitruone referri formam Epicharmi fabuli cujusdam . et nil ii alludere nolum

Horatii carmen

Plautus ad exemplar Sieuli prolierare Epicharnu .

Fuere alioquin plurima de tali re coincem: . inter quas saliserii, si indicaxero opus Platonis Comici, cui litulus inscriptus

ri: nomen esse Graece Onagon, Demophilum scripsisse Mamrum , ii est, se ortisse barbare . Sunt Gra3cae plurimae fabula, de Λ aro, de Thesauris desiissis , ut Θααα οι ei φιλαογυρος Dio' ippi Dαργυρο Diphili et Theogneti Ῥυιi Menandri ci I te ivi nescio an sint ox Aiχαα iam lexidis descripti ' Quidquid id si Casina orsa est e, 66υ iabo i Diphili; Oeatur quoque latine Sortienteis. Verisimile est Cistellariam Menandro deberi . Mercatores 'hun6ρο Philemonii Plautus id ipse prosit 'tur . Sunt quoque Bacchides a isti ζα-9 6, Menandri' uostellaria, Φασμα Theogneli'. Poenulus graece voeatur Carchedonios cujus ero si . non addit Plautus'. t exstat litulus ejusmodi inter Menandri fabulas Forsan solidolus acceptus est ab Λxionis fio ii0men enim famosi Ballionis in uno eius fragmenti memora-

vir'. Rudens, ut opinor Diphili L. V. est ' Trinummus con-

59쪽

ersus est o Θηο ρ , Philemonis . Miles Gloriosus est Αγαζὼυ :llic autem ut in lunulo , nihil, nisi titulus denuntiatum est. erte, plures etiam apparerent sabulii'. inde argumenta d sumpta sunt a Plauto, si lotum Gri eorum theatrum exstaret

adhuc.

Num vero Plautus nihil sui nisi Graecorum interpres ad verbum Ili Odost idus uultur', etsi cibum Atticum Romanis palatis aptavisset et sapore quodam acriori imbuisset, eum cibum Atticum tamen suisse Censeo severiorem erga Plautum osten de re se criticum illustrissimum dam mihi videtur illa ipsa conversione operi Plautino proprium quiddam esse inditum. Quod gi aeeis cumicis excerpsit, non Terentiano seribendi generisimile est. Si et celeri comici latini superessent, sane causationes olim audivi, Car. Denoit, in lilir de Comoedia graeca, propter queni praemium ab Instituto accepit, excogitavi titulum hunc : Σκο tutae, tanquam caosset sabula Diphili, a quo Plautus nudentis materiam est mutuatus. Est enim in Prologo. 32 earmen hoc Primumdum hule esse nomen urbi Diphilus Cy renus voluit. At inter lilutos Diphili comoediarum nulla exstant χοtυια. Exstat eontra 2Bais, cujus unus versus ad nos traditus ostra ματτου et Ii κε tu κε/ευε πορκω et κυοτὲ γους Frum. Dei. Omic. 9r ec. d. Didol, p. ιι. l. i. Ita convertit Bollitus: Ocius densiora retia plecti jube. iiii vero maxima es similitudo eum illo Brulenι is versu ael. IV, M. a. v. 1 ineus I manes Uuid maneam' Dum hanc tibi, quam rahis, Ru lentem eonplico uicrudens naulicus unis esse debet qua retinebatur rete, dum raderetur imum inare Forsan Post πυκνοτερου erat in alter versu, qui desideratur, καὶ ωe, et ita sensus plenus esset. Nemo infitiabitur quin simili de re agatur. Si quis objicio tertiam personam in graeco exemplar adesse, eam quae satur Dore, quid in o mirum Samo Ormam seon: mulaverunt, dum Pera verterent ogra eis tali ni eomiei, et accidis se potest, ut exempli causa, herus Trachalionis ades et in comoedia Diphili, quam rem Plautus immutavit, quo lepidior esset utriusque Aervi disputatio. Nunc vero quid est χεο i Nam quid aliud, quam scapha, de qua tam multa mentio est in Prologo, et in aetus Imi seon. M Denasi timidi desiluere in scaphum Prol. 53. Diphilus titulum indidit tabulae

e scapha vel κε ut π, qua mulieres utuntur ad enatandum, Plautus e rudente, quom animadvertit Trachalio, ita ut villulum a piseator receptum videat. Non desunt exempla, quibus sim fretus Casina, ut vidimus, vocatur Κὶκουυuευ Otin exemplari; latu μαπατω Bacchidibus mutatur. Licet certe mihi, quam PrOPOmi, Onjecturam dileero Oilem jure quo lo alii qui de litulo hujusce eomaritia disputarunt, teste Bilqcheso Parem Plautin. I. in o lori Olerum non nisi pro conjectitra eam valore rupio. Trinum in Prolog 18. s. - Mil. Glor. II. uiat Litterui. Furc. eap. XXIV. in versioni italida Prosessori Forrai non sis, T. li, P. 2.an.

60쪽

nobis esse cur alias dissimilitudines notaremus Deliique pro prium esset aliquid. Imitatur Planius Graecos ut illo temporo mos erat imitandi Fabulli' i ta ea . quorum exemplaria habebat in manibus, quas etiam aetas id ore i iluit in urbibus ejus

Italiae regii is, tui Magna Graecia vocabatur, ei sui peris

sitndamentum . argii mentum . Subtemen, ut ita dicam , sulliciebant. Ex eis nodum, easuum arietatem , appendiculas rei para,ripinu . primam adumbrationem sabula . mores etiam excerpebat . Uliae omnia latino sermone, pro ingenio, pro spe latorum, quorum plausus optabat studio vestiebat. onne hinc

aliquid proprium oritur ' Et apud nos es exemplum notabile hujusce imitandi rationis Molerius, qui situm jus . ubicumque reperiret repetebat qua in multa debet riveis Latinis, Italicis. eleribus apud i allus ocorum ae loribus Si quem iuxabii sciri quo modo Latini Comici e Cir eo in patrium sermonem furta sua. quum fragmentum etiam lolum transferretur, Omerlerent, licebit id discere ex ili enii ruulum Gellium Menandri Caeciliique ad in do re genus dicendi comparantem'. misso judirio, quod habe de uiroque i dia, nec uitiata infirmitate qua ei incis Latinum . id tamen superestis ibis animadvertendum, argumenium s ilicet sabula nihil aliud esse nisi maleriam , quam artaron imitatores, ut circa idem canti eum multimodis lexionibus ei modulationibus uti intur musici Quod ad Plautum ipsum attinet, non ex iis seriptoribus quos imitatus est tam longa fragmenta relicta sunt, ut ejusdemmodi collatio haberi possit. Sunt vero esti monia non dubia exi, edita facilitatis quam adhibui in imitando Terentius enim, in delph irum pr0logo , ait ab eo , quunt

ti,tetuli erit litis iiii eoinmentario uiu Iam illa lis rosessor amplissimus Patin hac ipsa morum alienorum x position il ob Tlari plebem Romanam. At nihil inde nimium insoremium si, ita ui rellamus in Oro Plautini heatri amnitici gra ras ossi'. tu tem ra eorum norit in Polius Diam grITOS Ur Νillo estinxit. Nonne Moli ri vortiunt in Afranii ortii Oxplanatum vi illatur: ni Hr, Sumpsi non ah illo in ilia . . . ut quisque habuit e n ontroi pio, mihi. Quo sui non O Ao mi sit, ne oro rediit Eliam a Latini . Asran. 25 o silit Orio