장음표시 사용
61쪽
c. I . Esementi esse materiam primam runtur sigilla quaedam accidentium, quae ipsi proportionatu Iomnino domicilium pr parent, at dum in ipso dominatur corpore , potest sese tueri aliquatenus contra institus contrariorum, suis scilicet qualitatibus vel occultis vel apertis, quas ex se immediateprofundit;&quae elementaribus legem faciunt; deinde quod vinculum sermae cum materia noni id facile dis solui possit, ob insitum rebus omnibus perennandi amorem; nam omnia fugiunt lateritum , neq; solum esse cupiunt commodam; durationem habere, verum etiam diuturnam. Ex-Perientia clara est in embryone,qui dubio procul moreretur si persentiret hyemale frigus,quod pueri impune tolerant. Ut pullulet e grano spica, tantus requiritur apparatus, ut gentilis superstitio spicae procreandae duodecim Deos praefecerit , maturis frugibus unicum. His positis . Probatur aquam non mutati in aerem. Primb experientia vaporum , qui iterum in aquam resoluuntur nubium rori'; forma, aut certe insensibili madore ut exprimit Lucretius l. l. qui ait vestes uvescere insensibiliter si aquaru habeant viciniaris paruas igitur partes Vergitur humor Deinde experimentis chymiae quotidianis, quibus aquae liquorumq; metamorphoses innumerae eo tandem deducuntur, ut expriaeatur sub vapoium forma defaecata aqua uiqvorq; purior. Probatur secundb ad hominem contra eosqui dicunt aerem esse frigidum. Raritas est dispositio ad sormam aeris, sed raritas est effectus caloris quo aercaret cx te, ergo ab aere non introducetur raritas in aquam ; deinde introducendo calorem in aquam ut rarescat, impedies ne fiat aer ; qui ex te frigidus est. Probatur tertib idem antecedens .. Maior est resistentia a aquae,quam sit activitas aeris, nam aquae resistentia: u ua tur ab
62쪽
- soreb. DO. I. humiditate,cui tam propria est adhεlio partium cum partibus,
Sadensitate sibi congenita, activitas vero aeris imminuitur tum ab eius raritate, tum quod vis activa aeris quae in calore sita est, minor est aliquanto eius humiditate si quam habet rergo aer non potest introducere in aquam dispositiones trans. mutationi aquae in aerem proportionatas. Dices mediante igne hanc mutationem futuram. Sed contra: Ignis non est sor maliter neq; eminenter aer,
ergo ignis non potest esse causa principalis generativa aeris ex principio s. in pari enim dignitatis gradu sunt .elementa unde nullum ab alio eminenter continetur 3 sed neq; formaliter, sunt enim contraria, ergo nullum produci poterit ab alio.Qngratiocinatio ut in meliotem diem ponatur, annotandae sunt quatuor regulae quibus rerum dignitas expendi, & conserri potest.
Regula prima logica est: Illud est nobilius alio q uod de meliori, & nobiliori specie, & differentia participat ita equus nobilior est lapide, quia hic sub Mixto, ille sub Vivente reperitur. Cum ergo omnia elementa sint sub eodem praedicato corporis simplicis, habeantq; vltimas differentias sine ullo eracessu alterius in alterima, sequitur quod nullum continet aliud
eminenter, & quod in eodem dignitatis gradu sunt posita. Regula secunda ist metaphysica . Contrariorum postiue,ti propriὸ eadem est dignitas absoluta. Dixi positive, nam in contrarijs priuatiuis ignobilius est non Ens ipso Ente, sic tenebrae luci, umbra lumini, mors vitae concedunt. Addidi proprie ut contraria relative excluderem, Dominus enim sesevo, Pater filio, Praeceptor discipulo dignior est, subiunxi dignitamen absolutam, resimi ue enim potest fieri ut aliquid alio sit
optabilius. Dices alexipharmacum potius esse veneno digniusque absolte, O tamen sunt in positiva contrarietate . Respondeo
63쪽
e. I. Ehis id esse Hateriamprimam'. η pondeo negando esse confiatietatem post tuam sed tantuni respectivam, mediatam 9 & ina proprianas alexipharnalicunt enim veneno aduersatur, venenum autem homini non verbalexipharmaco. Cum ergo elementa ex Sta gyritis sint proprie contraria, sequitur illa in pari dignitatis gradu esse constituta, quamuis secundum situm, locum, S alia respectiva, nonnulla digniora videantur. Regula tertia physica est. Vbi actiones qualitatum non e
trahuntur extra competentiam aut contrarietatem, tum in i
tentione , tum in ratione categorica, ibi substantiarum est aequalis dignitas; quam ab actionibus tantum nosse possumus: sed actiones elementorum nunquam sunt extra conitarietatem,& competentiam suntq, in eadem serie, ergo etiam substantiae elementorum paris, & aequalis erunt dignitatis, ac proinde nullum alterius causa esse poterit: neq; calor frigore n bilior censendus, caeteroqui sui contrarij perpetuo victor esset, quod est contra experientiam. Regula quarta est geometrica . Ubicunq; eiusdem rationis sunt numeri ibi est aequalitas, sed in via Aristotelis aequales sunt numeri in qualitatibus elementorum, ergo inter ea pura interuenit aequalis'; ratio. Ita ignis ex Circum ambulonum placitis est calidus ut 8. Siccus vi q. Aer calidus vi q. humidus Vt 8. Aqua humida vi q. frigida ut 8. Terra frigida vi q. sicca Vt 8. Cum ergo paribus momentis contrarie ills qualitates sint disti ibutae , sequitur ad hominem aequalis dignitas , pastvndique, & geometrica aequalita S. Confirmatur haec doctrina, quia nulla qualitas prima con tinet aliam primam ves formaliter vel eminenter, ob contrarieta ij rationem, ergo sequitur neque eam praeeminentiam e Ium formis substantialibus esse concedendam. i dDices ignem esse omnium nobilissimum ratione aestiuitatis, effe-
64쪽
effectuum, loci & Imperij quod habet in natura
Sed contra. Sequitur ergo ignem esse ingenerabilem, &incorruptibilam cum non sit assignabilis causa vel nobilior vel aeque nobilis qui illum vel generet vel corrumpat a quis enim unquam Peripateticorum concessit ignem frigefieri,& tamen id de aqua concedunt, obliti sui principis quod contrariorum eaedem sunt passsiones Θ Dices eam mutationem fieri a causis aequi uocis. Sed contra , ear enim cause sine certis dispositionibus formae introductiori non prς sunt, cum autem nihil sit quod in ignem introducat aque dispositiones, siquetur ignem
non posse unquam mutari in aquam , neq; aquam in aerem Contraria enim se se potius expellunt quam generent , & inimicitia elementorum , ut mixtis prodest, sic ipsis necessariam affert sterilitatem. Cum ergo aqua nec ab aere nec ab igne mutari possit, multo minus id a terra fiet, cum e diametro aduersetur: in generabilia itaq; & incorruptibilia sunt elementa. Confirmatur primo , quia nullum in animatum habet vim produci viam sui simillis, sed hoc viventibus proprium est ergo neq; ignis ignem, neq; aquam aqua, aut ter Iam terra genera-.bit, quod si inmixtis animo carentibus hanc sterilitatem animaduertimus inintq; illorum causi: equivoce , quanto magis in .lementis concedi debet, tum ob iguo biliorem sui conditionem, tum quod generare sibi simile perfectius sit quam nutriri ..HI augeri, uiuentia enim nisi certum attigerint perfectionis gradum semine carent. Adde quod, hac iterilitate mundi totius tuteIs cautum este debuit, ob insanam elementorum extensionem, quare virtute assimilati uacarent, qui etiam ipsis eo nomine est deneganda, quod cum finis essentis, & acti num sit idem, esse enim est propter Operari, ut loquuntur m taphysici, ergo essentia se habet in ratione analoga me dij ad finem: sequitur elementis nullam nisi mixtorum gratia com-yctere
65쪽
c. r. Elemmia esse materia primum. 67 petere actionem , at mixtis transmutatio illa omnino inutilis est, ergo non datur transmutatio inter elementa, sunt ergo in- generabilia, & incorruptibilia. Confirmatur secundo ex princip. o. posita experientia oportet philosopliari,sed in omni corruptione mixtorumq;dis. solutione videntur superesse elementa, terra in cineribus , qui nullo igne flamma fiunt, aqua in vaporibus denuo in Guttas reformatis, cur ergo de igne aliter philosophabimur quam illuna cineribus, & rogo suo superesse immortalem Probatur quarto elementa esse in generabilia, & incorruptibila. Elementa esse formaliter in mixto existimat tota fere iuniorum schola, quod placitum licet non habeat expressas
Principum nostrorum leges, tamen FerneliuSl. 2. de elem .c. 6. Veterum esse contendit, fuit enim Democriti, Empedoclis ,
Leucippi, Epicuri, Platonis, Pythagors, Lucretij &c. Hanc
certe sequutus est . quitem ul. I. Fen I. Oct. 3. videturqό fauere Hipp. L de natura humanae Gai autem l. r. methodi c. a. de his definire superuacaneum medico osse censet. viri Ioteles i. I.
meteor. sum. r. c. 2. negatiuam sequi videtur; ut ut sit assim malitiam admitto supponoq; stabilitam apud Feruta. loc. cit. st in L de abditis. T an insem, Lan unu is , Dubertum alios
qui ut prudentissime Armas admisere partiales , & elementa
formaliter in mixto, ita non video quanam ratione loquantur consequenter , dum corrumpi transmutariq; concedunt. I. Quia transmutatio,&corruptio inutilis cst ubi integra, Suraq; requirutur elementa,atqui in mixto debent esse serna iter, cum ergo ex principio I o. omnes elementorum actiones ms pi Opter mixta, ut omnia serui commoda pro domino, nequaquam corrumpentur aut transmutabuntur.
a. Si admittunt minima in clementis quomodo cΩrrumpi explicabunt et Sit enim minimum terrae: B. illud ex aduersario,
66쪽
diuidi potest, diuidatur ergo in partes duas A. C: sequitur vel
materiam esse spoliatam omni forma natu taliter, quod negant fieri posse, vel dari annichilationem naturalem quod nullus admittit, vel in partibus A. C. remanere formam esementare,
proinde B. non esse minimum physicum in quo forma posset subsistere, con ra su ppsi tionem.
3. Si elementa sutar corruptibilia quomodo erunt in mixto formaliter ὸ nam ibi debet corrumpi ignis ubi caret dispositi nibus necessarijs, S conditionibus ad existetitiam connat ratibus, quales sum latitudo med ij, alimentum extra sphaera, 'intensio certa qualitatum suarum, quibus omnibus in congelato saxo caret, ubi sine calore actitati, sine alimento,sine spatiis,angust ijs coarctatus est, ergo vel ibi vel nuspiam corrumpi debet: remanet autem in saxo in statu adeo violento , & quidem diutissime, sequitur ergo esse incorruptibilem, & ingenerabilem. Elementa itaq; perennia sunt , & in generabilia 3 erunt proinde primum uniuscuiusq; rei subiectum, omnibus mixtis inerunt , Sper ultimam dissolutionem in ea mixta Omnia rcsoluentur, quod erat iustituti nostri probare.
TXAEC propositio conclusio est syllogismi cuius duae priscedentes propositiones primistarum loco se habent. Il- Iud est materia prima , quod est primum subiectum, ex quo in existente fit unum per se , ct in quod si quid corrumpitur vlti md resoluitur; sed haec conneniunt clementis, nam sunt priamum subiectum, ut pote ingenerabilia, & incorruptibilia, iise existunt in mixitis, ex his, & serma substantiali fit unu per se, de in omni corruptione resolutio fit in elamenta,ergo sum m
teria pruna,quod erat demonstrandu. Pro-
67쪽
6. Merirema esse materiam primam . 69
ateria prima quam Aristoteles proponit ex AD ptiorum mente, omnino mutilia eLI, tum ph7sico , tum dico.
P Robaturpi imb,quia ea omissa facilius explicantur omnia,
ut patebit inserius et deinde quia elemeta ad omnimodam mixtionem sussiciunt i tertio quia medicus eIementa tantum an corporibus contemplatur, phy sicus autem nullam materiae primae Aristotelicae necessitatem Ostendere potest, quare cum nihil in natura frustra sit, eam materiam non dari concludendum. Reuera Arabum Medicorum Sullanus Avicenna nullam preter elementa agnouit materiam, quem multi e peritioribus medicis sequuntur. Neq; vero mihi inutilis tantum,1ed etiam impossibilis videtur, & in terminis contradictionem an uoluere, certe illius cenceptum idaeamq; animo nunquam potui adaptare, quibus autem fundamentis nitatur perpende- reus capite 3. huiuS disp.cum aduersariorum retundemus tela, obiectiones enim nisi explicatae acuratius Democriti sententiae subdi ncn debuerunt, ne ordo confunderetur doctrinae.
De natura, numero; ct proprietatibus elementorum, iuxta Democriti placita
OLo hic sese de elementis pertractar ed quantum ad praesens institutum de atomis necessarium est, prs- termissis curiosissimis quaestionibus, de igne artificia- Orco iub ςrraneo I signi insi:a : de atmosphaeia, de spiritibus aereis, Signeis, demutatione , N rbas bus ae- D
68쪽
so De Atomis. ΓDissut. I. ris: De aquis mineralibus, & bituminosis, desentium miraculis praesertim quae in Indijs utrisq; i nouis Argonautis sunt reperta r de virtute magnetica terrae, de centro grauium, de quiete terrae, de terrarum varietate ; his inqua alijsq; omissis me eosero ad ea quae lumen dicedis afferre necessario debeant.
a' atuor fuit Neotericorum de Elementis opiniones praecipue.
P Rima opinio sic elementum definit; corpus simplexformaΓ-ter existens in mixto, evtprincipium materiale ex tiribus et elutiis
copactum humore mucco, o solidasubstantia. Prima pars definitionis usq; ad id ex tribus metutior. aperta est, sentitque cum Democrito dum vocat elementum principium materiale: at vero quis succus ignis, quis terrae humor , quae soliditas aquae aut aeri adscribi potest Θ An ignis humidus est, & succi plenus ρ humor .n. supponit humiditatem, succus mistionem cum concoctione ex Theophrastol. I. hi I. plant. c. I9. De soliditate nihil disputo illa enim mathematicὰ penes dimensones,physceqs penes plenitudinem potest explicari. Is tamen, qui hucius opinionis est caput, adscribit igni siccitatem in summo,scuti etiam terrae, ubi ergo erit humor succulae qui semper degenere liquoris est, cet addensari possit ξ unde videtur sibi ipsi parum consentiens; Sed cum nemo non auditus damnandusiit, ab hac opinione exagitanda supersedeo , cuius nudam solummodo thesim vidi editam Lugduni. Secunda opinio sic clementum definit. Corpus plexmim torum basis,'materia e duobus coalfens, mole sic licet,/in xu o. Ita nobilis Hungarus quem forte fortuna in itinere biduo comitem habui cum secundb in Italiam venirem. Influxum dicebat esse portionem aetheream ipsi elemento congenitam quaecum orbe superiori, Seccesestibus mixta singula coniunge-
69쪽
s r. De Elementis iuxa Democritum. IIungeret mediante ipso elemento, & singula ad suos planetas reserret, ut planeis ad stellas fixas, & ipsi referuntur analogiamn ana. Volebat elementa esse septem , terram, aquam, ignem, spiritum, seu ventum, essentiam, reguIam,numerum, quae septem in sngulis mixtis reperiuntur. Terram diluit aqua,aquam distribuit spiritus, spiritum vegetat ignis, ignem elevat essentia, seu radicalis ros mixtorum cui insiti sunt, &veluti radicatae proprietates, totum certa figura coercet regula , & numerus partibus modum ponit, Regula autem,& nu mero substantias intelligebat , improprijs ad eum sensum vocabulis. Terram Saturno, aquam Luns, ignem Iovi, Spiritum Mercurio, regulam Marti, numerum Veneri, essentiam Soli non absurde componebat. Sed cum de planetis Iouialiabus fieret a me certior, unde S adinvenienda quatuor elementa sympathica igni prostellis Medicaris , & duo sympathica terri , nam Saturni stella tribus globis deinceps positis dicitur componi; Respondit ea se habere per modum unius: gratis audiui que gratis dicerentur,nec mihi ad alia sestinati tot resellere vacat, vel tunc scholastica contentione curiosas confabulationes corrumpere .
Tertia opinio est multorum Chymicorum E quorum numero, S superiorem fuisse puto. Illi duo dari volunt elamenta, Terram quam damnata, maledictam, & caput mortuum vomcant , & Aquam vel insipidum phlegma, quae omni sale, mesecurio,& sulphure careat. Quorundam Chymicorum absonet sententis etiam vocabulis, quibus nitor, & claritas adesse semper debet, magnam authoritatis partem sus arti abstuleiunt, quid enim deus censendum est quam quod Lucret. l. I. Aia
Heraclito pronuntiat, clarus ob issuram linguam, magis inter inanes,a2uam1rmis Graios , inter erui mera requir*nt:
70쪽
sa De Atomis. Duput. I. . Omnia enim Liuiae magis admirantur, amantque, diuersis quae sub merbis latitantia cernunt.
Chymicorum plurimi a suis ossicinis egressi ab alambici fulucris tanqua ab Apollinis tripode, reuesata sibi arcana iactant,& ea loquuntur qui nec ipsi met intelligant. Naturς mysteria etiam si mille facibus revelentur, albitrantium oculis nunquam tota excipientur, restabit semper quod qu gras, &quo plus scies, eo plu ra a te ignorari miraberis. Quarta opinio sic definit elementum, corpussimplex a nullo naturaliter didolubile, constans substantia, qualitate acerrima , ω mobilitate primaria simplici. Verum quidem est, inratione qualitatum sensibilium Mementares esse omnium acerrimas vincuntur tamen in activitate ab ijs quae a formis substantialibus mixtorum immediate promanant. Admittit haec sententia quinq; elementa ignem, seu aethera,aquam, tcrram, influxum quem astra rerum, & stellarum particulas vocat, &gultinosum tartarum ad omnium unionem necessarium. Prima opinio fundatur in proportione eorum qui ad mixtum videntur accomodata. Secunda nititur analogia maioris,& minoris mundi, & relatione quam sublunaria habent cum cslestibus, quam quisque ad libitum explicat. Tertia prς tendit experientiam,&sensibus nititur. Quarta ut nouum quidpiam afferret astrorum fiasmentis nos ditauit, sed illa exhibet Chymicus.
Elementum iuxta Democriti placita definire. N Lementa definiuntur a Galeno I. I. de elementis c. I. quae natura prima, Crassius*nastat, quaeque in alia non amplius difflui queunts in quam desinitionem recidit Avicenns definitio l. I.Fen. I.doctiinaa. cum diciis Alement uvi corpora sist