장음표시 사용
71쪽
s 2. De Hemmiis iuxta Democritum . 13plicia , o partes prima corporis humani, ET aliorum, ome in corpora diuersarumformarum diuidi minime possum ex quarum commixtione Pecies diuerse generatorum fiunt. Aristoteles autem .met. t. q. Elementum dicitur ex quo rvexi fitente indiu bib seιundum yeciem in aliam speciem, aliquid componitur a quo definitio metaphysica est & uniuersalissima, sed deinde ab eodem Aristotelercstringitur ad elementa corporum , cum ocat mistina in qua coVora diuiduntur, ilia mero non amplius in alias cie differentia corpora, g/siue inum ,siue plura huiuscemodisint, hac elementa aiunt, & in fine textus ibid. omnibus mero elementi acceptionibus commune est ud cuiusis esse elementum quod primum cuique inest; ex quibus manifestum est unicum elementorum characterem in quo tresisti litterarii legislatores conueniunt, esse persectam homogeneitatem. Definiri autem posset elementum sicorpus plex seupure homogeneum naturassa inEitutum it in mixtorum composetionem leniat ; quae definitio datur per causam finalem , & r spectum transcendentalem quo ab alijs distinguitur. Hae de finitiones optime sunt neq; Democriti sensibus vlla ratione contrarin imo potius fauorabiles, s prεlertim addamus pronuntiatum Aristotelis 1. metaphys t. q. Taruum,simplex, H- diuisibile elementum dicitur. Nihilominus tamen aliam colligo Democliti definitionem exl. I. phys. Rex Lucretio l. 3. Elementasunt mariu primu atomorusimpliciter figuratari; τὸ igenarumfundu quarum mariationem, , mnitionem Gersam amata 2 αui1generantur, ον in qua omnia vltimo refluatur. Dixi seminarium prHNum, quia dantur figurae ,& minima secundς krtis quae a Drma substantiali, caeli vertigine, alijsq; causis admixtorum obsequium variam obtinent figuram. Dixi smpliciter quia copositioi3e omni caret. Vocaui unigenas, hoc est,ifigurae aut atomi aquear omnes sunt eiusdem rationis. idcu
72쪽
s Deiatomis. Di t. L tquentibus. Confirmatur haec doctrina a Lucretis qui dicit' omnia corpuscula terrea adunata in unum, &de alijs elementis ita similiter docet l. . inuippe etenim primum terrai corpora quaeqs Propterea quod erant grauia, sedi perplexa, coibant. yn mediis imas capiebant omnia sedes. Denniuimus ergo elementum secundum Democritum .,
quoderat propositi nostri. PROPOSITIO. VII.
Elementum non componitur ex materia, δ' forma.
TY AEC conclusio necessario sequitur ex prop. 2.&3. Illud enim non componitur ex materia, & forma quod est in- generabile,&incorruptibile,sed eIementa sunt huiusmodi per
Prop. a. ergo uou componuntur ex materia, & forma. Maior
cuides est, incorruptio enim absoluta,& omnimoda, quale d mus elementis, non potest stare cum illa compositione quae se- Parationem materiae, &formae facit possibilem. Verum non est hie dissimulanda difficultas quae exurgit a definitione corporis naturalis ab Aristotele tradita, quamq; omnes adorant Philosophi. corpus natur e ect caempositu MLIantiale ex maloria , o forma habens principium motus, Irr quietissensibilis s quae ententia elicitur ex s. & a. physicae auscult. & ex cap. q. l. s. metaphys ad quam dissicultatem soluendam, & ponendum Democriti placitis stabile fundamentum, Obseruo primo et rationem corporis uniuersalissimam a strahere ab omni compositione ut colligimus ex Aristotel. l. 13. metaphys. c. 2.5 prsia tu rex eiusdem philosophi doctrina,qui materiam primam vocat substatiam corpoream seu corapus , & tamen omni serma caret. Adde quod ratio corp
ais apud Mathematicos aliud importat, unde definitur corpus
73쪽
2. De elementis iuxta Democritum.
ab ipsis pro fetura solida, ut sit habens longitudinem, latitudinem , & crassitiem, S pro extremitate superficiem, ita Eucta. Io. elem. definitione, I .& 2. qtue treSdimensiones sumuntur penes perpendicula rem, quae omnium linearum mensura est quia est una ibreuissima,& invariabilis. ut demonstrauit Proclus, in I 6. & I7. primi elem. Euclidis unde , S' ratio corporis apud MathematicoS sumitur tantum extensive vcI quantitati-ue.&reuera ipsi abstrahunt a materia, ut docet Aristotel. l. 1 3. metaphys summa l. c. s.
Obseruo secundo differentiam essentiaIem corporis physici , sumi penes intrinsecum illud principium immanens motus,& quietis sensibilis primo & per se , non per accidensi, quare corpus prout abstrahit a simplici, &composito nam mathematicorum corpus est figura tantum solida, & aequivoce corpus quale ab ipsis umbrarum terminis essingitur definiri i
quam debet. Subctantia materialis quantitatis ,-extensionis exigitiuas diuideturq; in corpus simplex,& compositum. COγpus simplex, es ubBantia materiabs homogenea exiguiua quant eat tua eatensionis, habens principium motus, quietissensibilis pri-mὸ, ω perfer non per accidens. Corpus verb compositum . 7 corpus naturale,se ubtiantia materialis completa heterogenea exactu subfuntiati,s materia composita, halens principium motus,ω quietis primo, 6' persi non per accidens. Cum ergo ratio corporis uniuersaliter sumpta no importet secum essentialiter comis positionem ex materia,& forma, sitque alia ratio corporiS simplicis, S alia mixti quς ab homogeneitate, & hetei ogeneitate tanquam a proprijs sigillis distinguitur ab Avicenna, sequitur ex hoc capite nihil ossici, quo minus demonstratum sit, marc-riam di sormam elementis non inesse, quod erat faciendum.
74쪽
In quovis elemento tria suntprimario consideranda, primo moles si santialis corporea secundo qualitas prima ue tertio appetentia
mixtionis. Secundario autem elementa contemplanda
sutit mi partes uniuersi, ω etit mobilia ' i localiter,
T Xplicatur, & probatur propositio. Moles substantialis
corporea in ens substantiale simplex corporeum sub tribus dimensionibus comprehensum longitudine, latitudine, & ab titudine , cum exigentia quantitatis qua fiat impenetrabile. Nomine qualitatis, quae est secunda elementi ratio, intelligo qualitates primas quas adinvenit omnium primus noster Hippocrates ex Galeno l. i. methodi c. 2 calorem, frigus, humiditatem,& siccitatem: Molis autem substantialis exigentia , est nota, & character eius essentialis, nam moles ignis a mole aquae in eo differt primh, quod ista humiditatem, illa calorem exigat. Et scuti in alijs omnibus philosophi essentiam nunquam constituunt in actu secundo, sed tantum in actu prumo qui est potentia respectu secundi ut ait Aristoteles l. 2. de anima cap. s. Ita moles substantialis aquae est in potentia ad humiditatem, quare elementum metaphysice componi inr ex mole, & exigentia qua ponitur in actu primo ad illam qualitatem quam moles prior natura, ex se profundit: itaq; exi
gentia illa est veluti actus metaphy sicus quae molem sub certa specie ponit. Dices nonnullos existimare in philosophia Democriti nulla dari qualitatem primam, S adducere possent pro se Lucretium qui varias atomorum figuras modo frigus modo calorem gignere dicit. l. a.
75쪽
6.1. De Elementis lama nemocritum . 17Sed neforte putessolostobata colore. Isorpora prima manere, etiam secreta teporis Sunt ac frigoris omnino, caudiqs maporis Effultu herilia, s succo ieiunaferuntur. Et libro quarto ubi qualitates sensibiles explicat 'per figuras, S meatus excipientes ; verum tantum abest ut sit Democriti sensus, ut ipse quidem secundas, tertias , quartasq; qualitat a proportione secundarum, tertiarum, quartarumq; atomorum Oriri existimet, at pii mas influxu vero distundi posse cen- 'set; Lucretius quide Empedoclis sententiam sequitur , nos autem Democritio Sed de his fusus dicemus disp. a. Deinde dico unam atomum seorsum sumpta non posse frigefacere, aut calefacere, quia actiones physic construuntur uti pyramides quarum basis est in agente, vertex in passo, atqui ubi tantum
est punctum non potest fieri basis , qus linea indiget physica,
ergo neq; ab una atomo potest ulla actio sensibilis promanare . Appetentia veris formarum,& mixtionis omnibus elemenistis est essentialis quatenus sunt principium materiale, &subitactum sermaru m,moles itaq; , exigentia qualitatis, & appetentia mixtionis sunt essentialiter in quovis elemento , & sicuti varia est in singulis qualitatu exigetia, ita dici potest, appetentiam Armae omnibus elementis comunem , ad unumquodq; contrahi per peculiare subiectationem qua formi subseruiunt, nam aliter ignis, aliter aqua, & terra ad mixtionem veniunt quamuis simul sumpta faciant unicam materiam primam co-pletam. Quae doctrina adoratur ab Avicenna l. I. Fen. I. doctrina Σ .cum ait . Terrae Uur est ad relentione fixionem ad inseruatione figurae,.sormae , aqua extendit; suscipit Aurai saersubleuat, stattenuat ; Ignis maturat, permiscet eiussi penetra-etiove currit substantia aerea, mi duomum elementorumgrauia rigidorumq; puram frigidit at frangat, ω mi de eumentana pro-
76쪽
prietiate ad complexionalitatem redeat. aeuo autem grauia plus imuant admenbrorumgenerationem eorum quietem e ω duo leuiata ad piritus, motionemque tum pirauam tum memirorum: licet motus
no sit nisiab anina ;hscdobissimus Princeps,quae videbis elacidatius exponi prop. in . huius disp. Differunt autem appetitio, & potentia recipiendi sermas
eo quod appetitus con notet tendentiam ad sui perfectionem, potentia vero solam recipiendi capacitatem videatur significare: sunt autem due sermalitates re'; unica. Quoad alia, quae secundario consideranda dixi, nempe de mobilitate,& quatenus sunt uniuersi partes, reiectis ad disp. 3. quae ad motum pertinent, Obseruo eIementis triplicem inesse mobilitatem , prima quatenus sursum deorsum ue proprijs nutibus seruntur, secumda est superioris ordinis nempe ad bonum commune, quod ut magis promoueant frequenti generatione sunt locis permi xta omnibus elementa, neq; terram, aut aquam puram habemus sed omnia sunt immixta ad uniuersi bonum, praesertim quae iaatmosphaera circa terram reperiuntur. Tertiae mobilitati cedunt dus iam explica tae, nam ista ordinatur ad generalissimum uniuersi bonum ad sugam penetrabilitatis, ta vacui. Corpora enim simplicia, ut pote machinae mundanae iundamenta debent seuere connexionem uniuersalem, & omnia loca replere. Prima mobilitas oritur a densitate, raritate, latitudinh, S c paginatione, aut grauitate leuitateq; . Secuda ex appetentia mixtionis , & sormarum. Tertia ad totius commodum cui priuata subseruiunt, ut in Repub. ita in natura. Ob primam' mobilitatem elementa mouentur lineis perpendicuIaribus ad centrum vel circumferentiam. Ob secundam oblique moue- turdum quaerunt mixtionis locum aggregativum, in ipso a tem actu mutionis nullum motum respuuat . . Ob tertiam ve-
77쪽
e. 2. me elementis iuxta memocritum. stb omni motu per omnem lineam cientur,his ita explicatis. Probatur propos elementumest substantia materialis simplex exigitiua quatita tis,est enim de ratione corporis ut sit impenetrabiliter in loco: deinde vult poni sub certis dimensionibus, ut pote ens finitum,& determinatum: Exigit pr terea suas qualitates quibus agere possit ad extra, cum enim eius el- sentia sit pro alio nempe pro mixto, actio etiam Elementi deinbet esse pro alio, ergo extrinseca est, & transiens, actio autem transiens non potest fieri nisi per qualitatem, ergo elementum
illam exigit. Appetitus sormae est essentialis principio primo
materiali, conuenitque elemento mobilitas, ut melius naturqinstitutis subseruiat, ergo haec omniain elementis sunt agnoscenda, quod erat nobis propositum demonstrare.
Non essetis probatum a pbilosophis dari quatuor elementa .PRrobatur ex consutatione rationum Aristotelis, Avicenng, Galeni, & aliorum. Aristotcles ita argumentatur in l. de caelo, &meteor. Tot sunt corpora simplicia quod sunt motus simplices, sed sunt quinq; motus simplices, sursum secundum quid, & simpliciter,deorsu simpliciter, & secudii quid , ct m tus circa cetrum, ergo erunt quinq; corpora simplicia, quibus
hi motus conueniunt, caelum , ignis, aer, aqua, terra, Ma ior probatua quia cum natura sit principium motus, Scum
sint quinq; motus illi primarij, S simplices motus, sequitur
dari quinq; prima naturae corpora; minor argumenti primi est adaequatae diuisionis, & inductio experientia confirmatur, ergo sunt quatuor elementa prater aetberem.
Respondere posset Democritus Aristotelem supponere tria valde dubia, & quaerere ignotu per ignotius, primum de principio motus localis intrinseco corporum, secundomotus catalorum
78쪽
6o . tae intomis. Dis'. 'L. P .elorum ad rationes antiquorum astronomuru expensos. Tertibde natura centri grauium . Verum ne videamur dissicultatibus nouix hanc obiectionem inuolutam eludere , aut totius
philosophiae naturalis fundamenta uni diluendo syllogismo
conuellere, transeat motus elementorum a grauitate,&leuitate oriri, secundo transeat in caesis dari homocentrica omnia ut explicuit Fracastorius, tertio transeat canoS moueri a propria forma, haec enim ab Aristotelis argumento supponuntur, nam excentrici, & epicycli quos inuenit omnium primus ex Arist. l. I 2. metaphys. t. qT. Calippus astrologus, limn mouenetur circa centrum grauium et deinde si caeli sunt fluidi, neq;
Planetae mouentur circa centrum cum habeant varietatem cursus sui aded variam ut annotarunt astrologi , & si in xclligentia caesos astraq; mouet ut ipse Aristoteles docet l. I a. metaphyst. q8. quid conuincet ab illo motu qui externa vi imprimitur PHis ita dissimula tis . Respondeo in forma transeat maior, nego minorem ; sunt enim tantum tres motus simplices sursum deorsum, & circa centrum, alter a grauitate, alter a leuitate , tertius a vi motrice in nominata 3 magis enim, S minuS non
faciunt differentiam essentialem unde deorsum simpliciter , di secundum quid nullatenus differunt specillae, neq, vero abs late loquendo datur ullus motus deorsum secundum quid, nana aqua, cui ille motus abscribitur, pςr viam breuissimam ad ce trum usq; pergeret nisi praepediretur, sicuti terra non desce dit dato obitaculo. Dices motus specificari a termino ad que qui quadruplex est pro elementorum sedibus. Respondeo prumo hos terminos ad libitum constitui, nam illos v t lubebit multiplicabo, in aere enim tres sunt regiones ergo tres termini ad quem. Vnus est autem grauium terminus ad quem,centrum mundi ad quod licet non perueniant, illuc tamen collinrant,
Sper accidens est, si nutu suo dciraudentur, deinde quutus-
79쪽
c. a. De elementis iuxta Democritum. 6 Iisq; admittit ignem in concavo lunae, quem multi pabuli gratia
vagari credunt e ijs tamen tanquam suppositionibus nititur Aristotelis ratiocinatio. At suppositio vel nunquam fallax es.se debet,qualis est mathematicorum, vel certa experientia,aut alibi demonstrata. Vis autem corporum motriae quam parum habet apud philosephos in sui notitia conuenientiar dum alij grauitatem tantum, leuitatem praeterea alij , nonulli solum .impetum, mechanici extrusonem, Aristarchi Sectatores qui pernici stipendia merent, virtutem magneticam, nonnulli virtutem motricem indifferentem, alij antipathiam, sympathiamq; , Lucretius,& Empedocles primorum corporum cursitationes in meatibus, alij alia comminiscuntur ξ Cum ergo tam dubia pro certis supponat philosophus, S conclusios quatur deteriorem partem, dicamus eius propositionem paruveritatis minusq; certitudinis habere.
Hipocrates ut ait Gal. l. I. de elementis c. s. midetur priamuS omnium naturae elementa excogitasse atque quantum fatis esse possit Aemonstrasse , γ' jse Aristoteles ex Gal. l. I. de elem. c. 3. Uidetur in fluarum rationum syma Hippocratem imitatum. δε se. Diuinus itaq; senex l. de carnibus textu primo ubi ostendit quomodo ex elementis quatuor varie immixtis homo sit generatus,hanc adducit rationem pro elementorum num Pro . Datur corpus intelligentiae particeps sue calidum immoris
tale quod vocant aethera ; datur quod occupat medium mundi locum, infimum, & supra illud infimum, humidissimum quid ac crassissimum,ergo sunt quatuor elementa ratione sui situs satis distincta, hanc autem rationem deduxit suo modo Aristo tele illiq; satisfecimus. Verum in tenebris natus Hipp. ijs erroribus hic scatet, quos Christiani in admirabile lumen vocati deridemus, hominem scilicet ex putri natum, deinde animam, di ignem calidum esse,quod Democrito etia placuit quare sua
friate ruit Hipp. ratiocinatio. 9atq
80쪽
61 De Aremis. Di p. I. . Galenus l. r. de elementisc s. sic argumentatur ex Hipp. placitis. Corpora quae reruin uni uersitatem componunt, &ex quibus omnia fiunt, sunt elementa, sed iniquatuor huius modi,regionibus, qualitatibusq; disti iacta, ergo sunt quatuor elementa, quae, & ipse recenset terram,aquam, acrem, ignem omnium prima, Se simplicissima. lResponderi potest ex Democriti placitis concedendo maiorem ,& negando minorem, nam licet dentur haec quatuor corpora,negabit tamen exi s Omnibus proprie mixta fieri, vetusius explicabitur in serius,& qualitates primas singulis inesse.
Avicennal. I. Fen. I. d. a. sic argumentatur a causa finali.
Non potest fieri coporis naturalis generatio quin ad se fixio quaedam, extensio, & dilutio partium, permeatio, & subtiIia
satio, deinde mixtio cum motu . Atqui fixionem terra prae, istat, extensionem, S dilutionem aqua, permeabilitatem, de tenuitatem aer, motum vero mixtionis ignis promouet, ergo cum haec quatuor ad generationem Omnem concurrant,sequiatur este elementa. 'Haec ratiocinatio doctissimi Arabis pIus apud me est quam
Aristotelis. Concedo itaq; requiri haec omnia ad generati nem persectam, concedo etiam ab quatuor istis corporibus alia quid horum fieri, concedo aeris beneficio porOS eise permem biles, at nego attenuare aerem, cum unus ignisad hoc munus lassiciat: aer enim non figitur ut dicemus inferius, estq,alijs elemetis impermiscibilis, ut voluit Democritus, qui illum consedit cum inani, corpora enim ex tribus elementis componi censuit quae facerent molam, meatus autem ab aere, quare lucet optime Princeps Avicenna probet dari quatuor corporata, quae concurrant ad generatione m, non probat tamen satis illa esse elementa proprie, & peripatetice dicta .