장음표시 사용
161쪽
. aios maximam habet vim , cum ipsi ponant aquam multis partibus terra malorἴ, nimirum in docuela proportione; Ex quo necessario consequitur,plura esse miruliaria in uno gradu superficiei maris , Quam in gradu terreno .F φbi' i , TERTa O poterit quispiam iudicio senius innixus in nos in iurgere , haeratione. Quonam modo fieri potest,ut unus globus cssiciatur ex terra,& aqua, cum neque terra,neque aqua lotunda videatur esici Qu rido enim quis luminitate alicuius montis coni cecidit, unde magnam terrae planitiem, marisque superficiem conspiciat, tam mare, quam terra plana a sensu iudicatur , ct nullo pacto rotunda r praecipueque de terra dissicultas esse videtur, propter tot ingentis altitudinis montes , & mirae profunditatis valles. Aecedit ctiam , quod Sol quando oritur, vel occidit, videtur a superscie terrae scindi secundum lineam rccta rigitur terra plana existit. Idemque diccndum est de mari. Nam si terra, & mare essent rotunda, abscindcrent utique a Sole exoriente , de occidente partes mas,& non rcctas: Quemadmodum videmus Lunam, qnoniam rotunda est, S sphaerica, in eclips Solis auferre ex Sole partes curuas , non autem rectas .
'l' '' IIuietamen obiectioni occurrendum cst. Senium nostrum in hoc mirum in mo' falli. Id etiam, quod supra montem, licet editisiimum, constitutus quis desuperscie terrae, marisque contueri potest, tantillum est comparatione totius terrae,& aquae magnitudinis,ut in eo nulla curuatura perpendi possit: Non Le- cus, ac si de maximo aliquo circulo, qui ambitu suo complectitur Loco. v. g. passuum, portio auferatur trium, quatuorue palmorum . Nam in linea ablata nul-dama rorsus cerneremus curvitatem, sed recta omnino apparerc t: Si iisq; r lio cst de sphaera aliqua eiusdem magnitudinis. Mirum igitur videri non dcbet, . cur visus noster neque terra,neque aquae rotunditatem, superficiemue conue Nam animaducrtere queat. Quod vero ad montes, ac valles in terra exilicetues attinet, dicendum est, Terram propter nimiam duritiem,rupium,S aliarum partium siccitatem, non potuisse ita pei secte ,ac integre, velut aqua,in gluum e I, proptereaq; maris sciam asperam,plenaq; tot collibus, motibus,
Qua in rc consiluita videtur natura quodammodo plantis,ae animantibus in terra depentibus: Plurimum enim ipsis conducunt huiuimodi montes , ct valles, ut optirientia docet. Ucruntamen istae eminentiae ' concauitate terrae,quamuis per se consideratae ingentes videantur , collatione tamen sacta cum toto gloE terreno, ita exiguae sunt, ut cius rotunditatem nihil stre an odiant, ut
a Ctit L, eminentiae , & concauitates . Uraeterea liciat, H in
minimum quoddam animal reptaret,nihil aliud ,quam planitiem , montes , vat lest; cons icerem, Tantae enim ei apparerent cxiguae illae incit. tcs i sic etiam nobis vivi mirumi,& iniensibilis quantitatis respectit ibi laetae ter stris sumus, accidit in terra obambulantibus. Denique ut in eodem gliari alacritates illae non impediunt, quo minus umbra ipsius rotunda cinciatur , de appareat Iita pari ratione eminentiae istae terr strin non possunt cile impcdini ext , quominus teri ae umbra rotunda fiat, ut videmus in octapsi Lunari .. 'ddeniq; ad illud attinet,quod de Sole oricnte, im occidente asserebatur,rct pon
162쪽
romonem inter elemεta colli inut
nimiam terrae recta videtur, ut supra diximus de portiuncula circuli, qui inge tem ambitum habeat: At vero quia Luna & visui nostro sphaerica apparet undique, α fere aequalis magnitudinis cum Sole, reficitur, ut in eclipsi Solis ipsa exbole auferat portiones circularcs, di non rectas.
E X his, quae de globo ex terra, ct aqua eonsecto diximus, facile colligitur,
quantum sensus saltatur, qui caelum terrae imminere, tanquam furnum existimat: bimiliter Hori Zontis extremum contingere & caelum & tcrram, quasi haec compora contigua essent: Pari ratione, solem, quando oritur, cx Occano cinergere, Quando vero occidit, sub eodcm mergi, ut & Poctae sabulan tur. c um enim probatum sit, terra,& aquam concentricas esse eum caelo, unumquc ex ipsis globum constitui, necesse est, ut omni ex parte et qualiter a caelo distent. Quarc hal. ucinatur sensus,propterea quod non comprehendit cx parte Horizontis spatium illud, quod inter caelum,& terram continetur.
Ex dictis quoque perspicue colligi potest, quam sit absurda sententia quorundam Poripateticorum, qui volunt secundum Aristotelem & veritatem, inter clementa seruari proportionem decuplam, ita ut aqua sit decies maior, quani terra, Q 'l' in superet in decupla proportione, ignis denique decies maior aere existat. Cum enim eandem habeant supersciem conuexam terra Ar aqua, sitq; vel maior pars terrae, vel certe non multo minor detecta, quam aquis conlccta, ut diximus, dilucide perspicitur salsitas illius sententiq. Tantum unim abest, ut hac ratione aqua decies terram superet, ut potius a contrario terra vincat aqua in magnitudine: Quandoquidem terrae profunditas ad contrum usque cxtenvi tur, complcctiturque milliaria 3 soo.& amplius, ut ad fine huius cap. dicemus ;maris autem profunditas vix ad duo aut tria milliaria perueniat,immo,ut plurimum,semimilliarium non excedat, ut Nautae nostrae tempestatis experti sunt, qui in medio ctiam Oceano bolide profunditate maris inquirentes ubique sun dum repetiunt,& non longe a superficie maris. Ex quibus constat, multo min rem esse aquam terra. Ucrum& Geometrice talis sententia impugnari potest. Si enim clementa seruarent cotinuam proportionem decuplam, totu compositum ex clementis contineret terram duntaxat millies , centies & undecies, ut patet in hae continua proportione decupla. I. Io. ioo. IO OO. Omnes enim hi numeri in unam collecti summam Asciunt i iis . At vero hoc est prorsus salsum , de
temere dictum. Nam secundum Astronomos semidiameter totius regionis esc-mentaris, id est, distantia a centro mundi usq; ad concauu Lunae, continet semidiametrum terrae trigeses & ter, immo secundu aliquos haec distantia maior est: Quarc & tota diameter sphaerae elementorum toties etiam diametru totam terrae con tinebit, cum cadem sit proportio diametrorum, quae semidiametrorum. 1 f. quinti Quoniam vero sphaerae sunt in triplicata diametrorum proportione, csscitur, I r. d. vi Lota sphaera cic mentorum contineat sphaeram terrestrem trigcscs quinquies millies,nontenties,trigines & scptios . ut in istis cernis numeris I. 33. Io 89.
3 937. Adde, quod secundum ipsorum opinionem distantia a centro mundi usque ad concauum Lunae solum decies comprehcnderct semidiametrum te rae , & paulo plus, ut secundum legem triplicatae proportionis sphaera clementorum sphaeram terret comprchcndat millies , contios , & vndccies, ut ipsi
volunt. Ex quo sequeretur, oculum nostrum nouem duntaxat semidiametris
terrae ab orbe Lunari distare , quod est contra omnium Astrologorum experientiam . Quod si quis dicat, ut nonnulli ex ipsis volunt,illam decuplam p portionem debere intelligi de diametris seu semidiametris elemcntorum,
163쪽
nci sit aer, quam tet ra, te ignis: Item quanto maior stirn siquam
& non de corporum quantitate scii mole , id multo abi irdius tritr. 1 timuisi .
quia salsissimum est, Lunae distan tiam ἱ terra continere iii r semidiametro: tεrrae, cum hoc pugnet cum omnibus Astronomis, S uix Sol tanto interuallo a cetro mundi remoueatur. Demde, quoniam sphaerae triplicatam proportione dia metrorum habent, sequeretur,aquam illa millies maiorem terra, & totam sphaeram clementoria ad terram habere propo monε,qua hic numerus io o oooo. ad i. vi manifestum est in his num cris i. io oo.. ioco ooo. IODO OOG o. quod quidem ridiculum est, seque ullus unquam Astrono moririd asscruit. Quis inimdόcat, aquam millics maiorem esse terra , cum e contrariis terra mulio malor si, quam aqEa propter modicam cius profunditate in ,ut paulo ante diximus,eHerim ento nauigantium nostri temporis comperium cste Relinquitur igitur, icntentiam illorum Peripateticorum absurdam esse. Immo non solum clementa hanc proportioncm continuam decuplam minime scruant, sed nec ullam aliam continuam , ut recte pmbat Alex. Piccolomin. in opusc. de quantitate terrae& aquae; idem 6ue confirmat Fornelius Ambianas in sua Cosmoth coiia. Neque vero obstat auctoritas Aristotelis, quam dicti Peripatctici in confirmationcm suae sententiae adducunt,quando videst cet dicit ex uno pugillo terrae decem pugillos aquae generari,& ex uno aquae decem acris, cx vhb denique ac is decem ignis. Nam hoc Arist. asseruit. vcl cxcmpli gratia , vel si vere ita sensit, illicli
gendum est , si ex tota quantitate terrae aeberet generari aqua , cssct aqua pro creata d c cupio maior quam terra , & sic de caeteris: non autem, quod ro ipsa clementa,quae nunc extant, talem habeant pmportioncm : ita cnim deberct cia se aequalis materia in omnibus clementis, quod tamen nusqtiam Aristotclcs atafirmauit: immo contra cxperientiam videtur csse. Non lii menim aqua minor est, quam terra , ut diximus,ucrum etiam aer multis partibus initior esse videtur . N am cum Verisimile sit, aeream regionem tam esse tantummodo, in qua vapores ex terra & aqua extracti, etiam subtilissimi, doli scilium habent; cirennon sit maior ratio , cur in una magis parte acris possint esse, quam in alteri , si qua est; sit autem summa vaporum cleuatio ad 11. milliaria,aut circiter,ut Ge metrice ab Alliarcn lib.7.sus peripetau ,Ξ.Vitellione lib. to .propos. 6o.& a Petro Nonio in lib. de crepusculis dcmonstratur: dic dum erit, altitudinem, pr funditatemue acris continere sΣ. milliaria,aut circiter, & non ampinis, ita ut tritanto interuallo a terra sit confinium acris & ignis. Alias altivis adhue ascendet hpossciit vapores,nis siccitas, de calor ignis obstaret . quod a nemine hactenus uisum est fieri. Quae cum ita sint,facile reperiemus, quanto minor sit ais quam terra,& igniς. Cum enim semidiameter terrae, secundum Ptolemaeum, complectatur misitaria scrine 3s 9. comprehendet distantia a centro terrae usque aci c5uexu m aeris milliaria et 63t .& tota diameter globi compositi ex terra , aqua, Se ac re mill paria ΤΣ62. Hinc per praecepta, quae ad finem huius cap.trademuς, inueniemus. maximum ci xculum huius globi,& totam superiiciem conuexam: de
ex hac rursus soliditatem eiusdem globi , quae complectitur milliaria clibi QO6i iv;776. sere . A quibus si detrahamus milliaria cubida isai 386 isodo. quae globum ex terra &aqua compositum conficiunt, resinquentur milliaria cubica 8 is78 76. pro soliditate , di quantitate aeris: ita ut proportio icr e& aquae simul ad aerem sit sere; quae Σ3. ad i. Quod si globum confectum ex terra, aqua,& aerc rursum detrahamus cx tota sphaera omnium etcmcntorum, quae
complectitur fere 69o 88s nisue o. milliaria, remanebit soliditas solius ignis milli aiiorum 69oq68 797Gi q. ita ut ignis ad terram proportionem sere habears
164쪽
beat, quam Π 3 . ad i. ad acrem vero, quam si 'o I. ad r. Itaque ς ferra μω cum aqua ponatur 13. erit aer sero vi I S ignis ut Sis i. Negligimus enim hieminutias,quae unitate no consciunt .Hςc idcirco dixerim,ut appareat, quam tς-mere nonnulli assirmare audeant, decuplam inter clemcnta proportionem esse. Quod si quis contendat, aerem ultra a. milliaria extendi,ctiamsi v licitus vapores n ascendant,ob nimiam siccitatem , ct calorem illius aeris, erit disputatio de nomine. Illud enim ipsum , quod nimis siccum cst , ct calidum supra acrom, Ignem appestamus: quc madmodum & Aristotcles lib. I. Macor. summa i. cap.
q. a Timat, ubi ait. t sed oportet intelligere dicti a nobia aeris, id quod est eis ea te Fabi, velut Immi um in Olidum ess e,propterea quo peret, tar exhalationem habeat terrae; quod autem super hoc, calidum iam cir siccum. Est enim vaporas natisra, humatam cir calidum ς exhalationis autem, ea lidum Cr siletum . J Item codem lib. summa L. cap. I. ita scribens. Frimo enim sub circularι latιones calidum Crsiccsi, quod dicimus ignem. Innominatum etiam eΠ, communem omnν fumosa di farea tione: at tamen, quia maxime natum est tale corpus exurr. sie nece Saraumes ut a. 'minibus . Sub hae autem natura aer Jammo idem Aristoteles alijs in locis ignem sub concavo Lunae appcllat exhalationem, ut codcm lib. summa 2. cap. q. in tracsentcntiam scribens. s Suppontivir enim nobis mundι eius, quι circa terram, quans tum sub eirculari est latione, esse primam partem exbalatronem meam in calidam . Ipsi autem, G centinui sub ipsa aeris adhuc mutium,simul eir m ducitur cirea ter iram a latio is motu ei reMahi. J. Ex his orpuisus locis perspicuum όne videtur, Aristotclem camiolum partem subson cauo Lunae appLllare acrem, in quo va- . pores cxistunt, reliquam aut Istnem . V an ergo omnino cli, ac relucienda sentcntia corum qui decuplam proportionem intcr clemcnta ponunt, cum nec ulla continua proportio inter illa sit , im0 tam aqua, quam aer, minor sit,quam terra, ut ex ijs , quae diximus, pcrspicuo apparet. COLLIGIT VR rursus c, eo, quod diximus,omnia grauia tendcre ad Aedissetaeentrum totius Universi, quod & centrum est aquae
S terrae; omnia pcrpendicula & grauia ex diuersis locis libere demissa sibi inuice appropinquare , adeo 'ut in centro terrae, seu Vniuersi, si co peruenirent, in unum punctum coirent,ut in figura apposita conspicis. Quoniam veto tota distantia ad centrum viaque per se considerata admodum masna est, si, ut in paruo fratio iste pertendiculorum accessus percipi nequeat. Si enim auo perpendicula intcr decem palmis, aut ccntum, aut etiam pluribus distcnt, quia admodum exigua est haec distantia comparatio' ne semidiametri terrae, & consequenti in-centro mundi angulus eoncursus minimus. etacitur videbuntur proris inter se aequid istare . Atque haec est causa, cur aedis ita ad perpendiculum constriicia vi-: dea itur aequidulantia , scu parallela , cum tamen re ipsa in loco inseriori sint agiς propinqua inter se, in superiori vero inagis unu in ab altero seiungatur. Idem lite dices de dii iis quibuscunque parieti- :bus 'Heu muris . Itaque si puteus construeretur ad perpendiculum usque ad mundi centrum , eius latera continuo in angustum
ait perpendiculum criniusti non
165쪽
tenderent, licet insensibiliter , donee in centro 'conuenientia pyramidis spuram absoluerent, cuius basis esset os pulci, vertex autem centrum totius , m-ue si . Similiter si turris tantae celsitudinis , quanta est terrae prosunditas,ad per- . pendiculum construeretur , mirum in modum eius latera in lummitate ab inuicem distarent. Ex quibus csscitur, omnes muros ad perpendiculum conitructos ita recta tendere ad centrum,sicut quaeuis rectae lincae circuli a centi O excurites in centro conueniunt. Qi Id nisi obstruaretur ab artificibus , aedilicia nulla ratione consistere posscnt.
EX HIS rurius inscrtur,nullum pauimentum ad libellam , seu perpendiculum extructum planum esse , sed iacere libratum , id est , Omnibus partibus
aequaliter a centro remotum, esseque portionem euiusda sphaerae, cuius centrum pauimen . st centru mundi, seu terrae ; siquid e pcrpendicula ad centrum semper vergentiatum, ii- paulatim coarctantur, ut diximus, pauimentumque rotundum cogunt clic .
bςὶ - v verum haee rotunditas in modico spatio percipi non potest, sicut nec rotuno Iurerest u tas terrae, vel aquκ Ingens vero aliquod pauimentum 3 ooo. v. g. Vel qDOO.
sed por 3 nem esse pharae e. ius centra sit idem .
passuum ad libellam fabricatum omnino aliquem prae se ferret tumorem . Vnde
fit. ut tin metuum aliquod pauimentum rectilineum, secundum videlicet rcina lineam constitutum, minime dici posnt Iibratum . Ea etenim proprie librata dicuntur, quae aequat ter a mundi centro remouentur, qualis est superficies extima aquae , ubicunque collocetur, cuiusmodi non potest esse superscies rectilinea, seu plana . Si enim a centro mundi plurimae lineae rectae ad ipsam proteridantur,omnium minima erit ca,quae perpendicularis existit ad superficiem: re- Iiquae vero , quo a perpendiculari remotiores fuerint, eo quoquc longiores erunt, ut in hae figura cernis .facileq; probari potest ex propos. i9.lib. r. Eucl. Quamobrem punctum illud in plano,in quod perpendicularis cadit, centro crit proximum, ac proinde infimum : Reliqua vero puncta plani a centro erunt r motiora, ac propterea altiora,ita ut extrema plani sint altissima, caeloq; vicinu sima. Quocirca si aliquis in illo plano incederet circa punctum centro proximum, putaret se omnino deambulare in librato , quidpe cum nihil sentiret acesiuitatis in tam paruo spatio , cum tamen vere modo ascenderet, modo descenderet; adeo ut quo magis inde recesserit, eo acclivius ascenderet, donec tandem erectio ei negaret ascensum, ut luce clarius in proposta figura deprchendi potest . Hine etiam fit, ut si quispiam in pauimento aliquo librato , qualis est superficies terra , vel aquae, obambulet, caput illius velocius seratur , quam mςdie corpori partcs, quoniam nimiruta cocim tempore tam caput,
166쪽
qium mediae corporis partes, portionem circuli destribunt, eu lux eentrum id ὁ est, quod terrae: Garum autem est, caput maiorem circulum describere, cum magis a centro distet, quam medias corporis paries, cum viciniores centro
MANIFESTVM quoque ex dictis relinquitur,vas quodcunque plus p aqua
aquae recipere in loco inseriori positum, quam in superiori, ut v. g. ad radices montis altissimi quam in cacumine. Cum cnim,ut supra ostendimus , quaelibet pars aquae quiescentis, in quocunq; loco contineatur, iaceat librata , propterea idua in quod suapte natura ad decliuiora loca consuat, ei sciatq; sphaericm superscie, cacumine.
mundi, luce clarius est , superficie aquae , quo vicinior
centro fuerit, eo minorem esse ere sphiram, cum minorem possideri diametrum. Quonia vero una eademq; linea recta ex minori circumlo, seu sphaera maiorem tu morem austri, fit, ut idein
vas maiorem partem a m .nori sphaera auserat, quam a maiori, & idcirco maiore copiam aque in loco inferiori recipiat, quam in supcriori, ut cernis in proposita figura. At quoniam tam exipuum interuallum,quale esta radice montis, etiam altis.
simi, ad eiusdem cacumen, nullius est momenti, si cum tota terrae semidiametro conseratur,esscitur, ut vix sentiatur hie diuersitas i si tamen ad centrum usque pateret aditus,ibi plane oculis intueremur,atquc anima trecremus aquae cumulum , seu tumorem sphaericum vasi pleno insistere. Quo enim aqua magis ad centrum acccdit,eo magis etiam sensibiliter rotunditatem acquirit: Adeo ut si terra a mundi centro discederet,pateretq; aditus ipsi aquae, continuo tota aquae multitudo ad medium mundi conflueret, ac primo impetu huc illucque fluctuaret, donec sensim remita motus impetu in persectissi. mum coiret globum, ambiretque aequaliter totius mundi centrum . Multa alia hi, similia eolligi possitnt ex ijs, quae dicta sunt,quibus breuitatis causa supersc-dendum esse censeo. ΡOs TREMO ut nonnihil etiam de Duris reliquorum duorum escme- Fἰgura aeriatorum , acris scilicet & ignis, dicamus, sitis perspicue etiam concludi potest, δέ ismaea esse figurae sphaericae. In primis namque avr, quantum ad supcrficiem eius c5-q- cauam , rotundus est, quoniam circundat, & ambit globum rotundum , quem diximus constitui ex aqua & terra et Pari ratione Ignis quoad stiperficiem eius conuexam, necessario rotundus existit, cum sit sub concavo Lune . Et quia tam ignis quam aer , aequaliter videtur a centro recedere propter icuitatem, non Decus ac grauia ad centrum tendunt ob grauitatem,sit,ut & aer secundum
167쪽
estituetum, ' ignis secundum coeauum sphaericae' quoque sit lautae: Alias par, illa aeris , vel ignis. quae magis centro mundi propinquaret, non qu rcret sum sum asecndere, quod est contra utriusque clemcnti inclinationem naturalem Verisimile tame est, neque ignis concauum, neque aeris conuexu esse sphaericii, cum plus ignis videatur generari iub Zona terrida, hoc est, sub Aeqliatore; vel prope, ubi nimirum continue vocatur Sol, caelumque summa velocitate com uertitur; plus vero aeris sub Zonis frigidis, id est, sub polis, aut prope, propter . nimiam distantiam Solis, frigiditatem,& tarditatem motus. lato quo NEQUE vero hoc loco praetereundum est, Platonem in 'maeo attria ναο qu δ' buere caelo,& quatuor elementis, figuras ctuinque corporum regularium, de qui ta f. bus agitur lib. I 3. I .is.& . Luci .ob similitudines quasdam 'Isni enim protii et ii fi pter acumen suae flammae attribuit pyramidem, seu tetracdon; Ascendit namq; suras qui z- quaelibet particula ignis ad modu pyramidis . Aeri vero octae dron: Sicut enim ηψς aer proxime ad ignem accedit, siς ctiam octaedron maximam similitudinem culiarii '.' Tetraedro Obtinci, m constet ex duobus tetraedris . Aquς deinde concedit Icq edron, propter nimiam mobilatatem, ac fluxibilitatem. Cubum autem,sive Hexaedron tribuit terrae ob suam immobilitatem,ac stabilitate nil Inter omnia enim corpora regularia cubus motui ineptissimus est . Caelo denique adse ribit Do de caedron : Nam quemadmodum 'caelum in toto ambitu I a. aequalia signat complectitur, ita quoque dode caedron i v. aequalibus superliciebus continetur. Omitto alias caulas, proprietatesve,propter quas Plato figuras quinque corporum simplicium mundum componentium corporibus regularibus assimilabat. Has enim copi sius pertractatas reteries apua Platonicos . Non est tamen ullo modo existimandum , ut multi falso arbitranturi, Platonem philosophuin insta ignem putasse', C lum Se quatuor et cmenta ver talibus esse figuris praedita . Aurenim in eodem T ymaeo, Mundum cum omnibus partibus praecipuis, cuiusmo- idi sunt corpora caelestia,& elementa, factum es. rotundum, ita ut rotundius nil xplicaret iterum transmutationem : Maxime vero, quoniam sicut impossibile est prorsus, dari plura corpora regularia,praeter illa quinque enumerata ; ut clarissitne a no-rbis demonstratum est ad finem lib. i 3. Eucl. ita quoque quinque tantummodo corpora illa simplicia in toto Vniuerso reperiuntur, ut ex lib. t. de caelo costat. Quocirca Plato solum vult in Tymaeo, quinque corpora simplicia mundum . uniuersum componentia proportione quadam respondere quinque illis corporibus regularibus .
TERRAM Es SE CENTRUM MUNDI. V o D aut ε terra fit in medio Firmamenti sita,sic patet. Ea intibus insuperficie terra, sella apparent eiusdem
quatitatis. iue sint in missio caelisue iuxta ortu, x iuxta occasum: et hoc ideo, uia aequaliter terra dictas ab eis. COMME NTARIVS.
A V C T O R hoe loco demonstrat quartam conclusionem,nimirum, Te
168쪽
xam esse eentrum mundi: Intellige terram simul cum aqua . Quarmiis enim auctor de terra soluin hic loquatur expresse, rationes tamcn caedem vim habcnt in toto asgrcgato ex terra & aqua. Qinoniam vero ccntrum alicuius sphaerae duas debet habere conditiones, unam quidem, ut sit in medio illius aequaliter ab omnibus extremitatibus remotum, alteriam vero,ut sit punctum, & omnino in sens bile respectu illlius, cuius centrum dicitur: Idcirco utramque conditionem terrae inesse respectu caeli auctor ostendit hoc loco. Quod enim terra sit in mediocsti, scii totius mundi, duabus suadet rationibus, quarum prima cst. Existcnti bus nobis in supci scio torrae, S in quacunque regione, . parent st citae ciusdem semper masnitudinis tam in ortu,& occasu, quam in medio caeli, seclusis omnibus vaporinus, nebulis, & exhalationibus, quae visum nostrii in possent impedire . Igitur aequaliter distamus ab omnibus caeli partibus ; ac propterea terra, in qua tumus, erit in medio mundi, scia,quod idem cst,in centro mundi. Aratcce- .d cns expcrimcnto c st comprobatum : consecutio vero facile probari potest. βi cnim non distarcinus aequaliter a caelo, sed ex una parte propius ad id accederemus, qua ni ex alia, cum ea, quq propinquiora sunt, maiora videantur, appare rent nobis stellae maioris quantitatis in parte terrae propinquiori exiitcntibus, quam ly rc motiori . quod cst contra cxperientiam.
S V M P T A est lite ratio ex Alphragano Discr. 4. quae non concludit,s praeciso,&G cometrice loquamur, hominem in codem loco squaliter distare ab omnibus caeli partibus . Hoc enim salium e sic supra diximus, cum celum a nobis ex parto Hotiaontis plus distet, ob semidiametrum terrae interpostam : sed solum colligit nos aequidi stare a quacunque parte caeli secundum iudicium scia sus. T am paruus enim excussias, ut etiam supra dicium c st , ei licere non potcst,
ut ex parte Horizontis minores appareant stolle sereno tempore, quam in medio caeli. Quarc rccte poterunt dici stellae, quod ad sciassim attinet, a quocunque loco terri aequaliter distarc . Optime tamen ratio probat, ccntrum lcrrae
aequaliter a caelo disiare, id cst,csse idem, quod centrum mundi: Alias enim aliquae partes superficiei lcrrae sciasbiliter recederent a centro mundi; atque adcosensibiliter quoquc in eisdem partibus stellae e dcm maiorcs, vcl minores appa Terent, quo J salsum c st. PORRO quoniam in ortu & occasu exi sunt quasi semper vapori I, ex halationesve impedientcs verum iudicium sensus,non satis firmiter vidctur ex praedicta ratione colligi posse, hominem quemcunque aequaliter a caelo distare . Quare melius cadem ratio ex magnitudinc stcllarum sumpta proponetur in hunc modum. Eidem homini cxistenti nunc sub eo Meridiano,in quo e st Sol, cum nobis oritur; Nunc subco, sub quo nos sumus , nunc vero iub eo, in quo est Sol, cum nobis occidit , & dcnique sub quocunque Meridiano , videntur stellae cidem citu ciusdem quantitatis, quando ad Moridianum pcrueniunt, ubi nulli cxistunt vaporcs lcmpore fercno . Quamobrcm lcri ae lipti ficies aequaliter a stollis distat secundum omnes illas partes praedictis Meridianis subicis. Qus quid cin ratio siue hoc post citori modo, siue illo priori proponantur , similes vires habet in aqua. Ladem namque apparcntia locum liabetitiam in Mart.
E X quo euidenter colligitur id , quod supra probauimus. , Terram nimirum & aquam idem habere contrum cum centro totius V niuersi , quandoquiadem superscics convexa utriusque aequi distat a centro mundi, , t cx hac ratio
ni, quae ab cxp imento sumpta c si, colligitur.
169쪽
isc COMMENT IN I. C AP. SPH AERAE
Alla in Io S I enim terra magis accederet ad Firmamentum in una tarte, quam
. - malia, sicqueretur, quod aliquis existens in illa parte superficiei terrae,
o mun- quae magis accederet ad Firmamentum, non videret caeli medietatem sed
hoc est contra Ptolemaeum, ct omnes philosophos dicentes, quod νbicuimque homo exiriat, sex signa ei oriuntur, coe sex occidunt, oe mcdietas c li semper apparet ei,medietas Nero occultatur. COMMENTARIVs.s E C V N D A ratio est haec sere. Ubicunque homo existat, sex et sempersgna oriuntur, sex oecidunt; medietasque una e li semper ei apparet, medictas vero altera ei occultatur . Igitur terra in medio est Firmamenti. Antecedens est Ptolemaei Dict. r. cap. s.& 6. Alphragani Dister. . Omniumque aliorum A str logorum, philosophorumque, qui experientia docti uno omnes ore fatentur, nos ubiuis locorum medictatem caeli conspicere,&c. cosequentia vero necessaria est. Nam si terra non esset in medio caeli,sc d magis appropinquaret uni parti,quam alteri,tunc is, qui existeret in parte caelo propinquiori, non videret cPIi medietatem, sed minorem partem; qui vero in altera parte remotiori existeret,plus conspiceret quam medietatem,quia non omnis Horizon separans partem caeli visam a non visa transiret per centrum mundi, de ex consequenti non esset circulus maior, quare nec diuideret celu in duas partcs aequales . quod cusit falsum,& cotra experientia, salsum erit quoque, terra non esse in medio caeli.
QuomM, REPERIT UR haec ratio apud Alphraganum, & Ptolemaeum locis ciasse talis , in qua solum hoe
obiter notandum est, fieri non posse, ut aliquis homo in terrae superficie constitutus praecise medietate caeli videat. Concipitur enim Hortia zon, qui visum nostrum terminat, cile quaeda plana superficies circularis super in eum bens terrae, eo quod nos in aliqua magna capi planitie constituti putemus partem terr visam esse plana, atque ibi dέm caelu co tingere. Quo fit, ut Horiron ille diuidere non possit caelum in duo aequalia . Deerit enim ileontingentem te per centrum terrae prio- partes aequales diuidet,
verum sit, hominem medimi εcali videra. incumbentem,
ex propoli II. lib. I. Theodosj, & conspicuum quoque esse potest in a posital
170쪽
posita inura. Verum istucs, quod inter utram; superficiem interii citur, nullius est momenti, seu quantitatis foc respectu totius machinae cael . Cum enim mirii in modum distet a nobis caelum, ut postea dicemus, csticitur, ut si a nostro oculo, te centro terrae duae lineae aequi distantes producerentur usq; ad Firmamentum, vitiis prorsus iudicaret illas ibi coire propter ni 'Iam distantiam a nobis,&ex consequenti nullum prorsus spacium cospiceret sere intcreeptum inter illas rQuemadmodum etiam in aliquo longo aedificio , cuius parietes macriorcs sunt aequidistantes , videntur nobis propinquiores es 3 ititer sci eius pariet s in sinc , quam in principio ,ex quo parietes intuemur, propter illam distantiam , Multo igitur magis hoc accidet in caelo, cum sine comparatione multo longius distet. V nde quoad iudicium sensus optime dici poterit, nos in omni loco tcrrae, sest sis impedimentis montium ae vallium, conspicere caeli medietatem. Quod quidem perspicue declarant phaenomena,seu apparentiae caelestes. Cernimus enim duo luminaria, Solem nimirum,atq; Lunam, quado opponuntur per diametta, eodem sere tempore supra Horirontem, alterum quidcm in Oricnte, alterum vero in occidenter Uel certe, quado alterum occidit,alierum statim exoriri, quod seri non posset, si portio caeli inter copia inter utramq; praedictamsuperficiem essit alicuius notabilis quantitatis . Idem etiam sarissime ex eo apparet, quod ubiq; ,seclusis impedimentis, supra Horizontem sex signa apparent,& sex infra, quae quidem occupant me dictatem caeli. Immo auctore Plinio lib. a. cap. i 3. L una aliquado visa est .cclipsari in puncto orientis, existcnte Sole adhuc quodammodo supra Horirontem in puncto. occidentia, de tamen turic pc r diametrum Opponeban tur duo illa luminaria DUABUS dictis rationibus possiimus alias adiungere idem propositum iconcludentes; Terram videlicet esse in medio Firmamenti, seu totius vQuarum prima desumpta ex Ptolem.Dict. I. p. s. sit haec. S I terra non est i. c. in medio Firmamenti, siue totius Univers sita , obtinc bit necessario aliquem horum situum . Aut erit in plano circuli Ae onoctialis extra ma
set in axem udi, & in plano Aequatoris, existeret in centro
mundi. Aut in axe mundi extra plana Aequinoctialis eireuli: Aut deniq; neque in plano circuli Aequinoctialis, neq;
in axe nisi di collo bitur: quos omnes