장음표시 사용
141쪽
Vnde fieri vapores illi, eum sint iuxta Horizontem spissiores , erassioresque , varient nostros Tadios visuales, &propterea minime cemamus rem in sua propria quantitate . Quod quidem euitanter patet , ut ait, in denario aliquo infundo aquae perlucidar,atque clatae. HANC eandem causam affert Alphraganus differ. x. eamq; demonstrane η mnes Perspectivi. Nam cx.lla variatione radiorum visualium res quaevis propinquior apPret, Unde & maior. Eadem de causa contingit remi aliquam via deri per radios aliquando res ractos , quae alias fer dirinos ad oculum nostium peruenire nequaquam potest.LExemplum clarissimum habemus in denario ali-ῆuo pnoiecto in fundo alicuius vasis vacui mediocris altitudinis : Si enim eo viaque retrocedamus, donec denari illum ob intcriecta latera vasis inter ipsum& nostrum visum videre nequeamus: deinde vero vas illud repleatui aqua limpida, subito apparebit denarius ille, atque cospectui nostro sese oster t. Hi ne denique iit, nonnunquam Solem, Lunam,&rcliquas steli vapparere nobis n-tequam supra Homontem ascenderint: Vnde ortum habuit apud sapientegeommune hoe di hun. Quando Solicitius solito in Horironte apparet, num, , , est sutum pluuiae;quoniam videlicet tunc interviciuntur multi vapores,ac cras si inter alpo tum nostrum & Solem, ex quibus pluuia generatur. RES T AT tandem quaestiuncula breuis, an videlicet omnes stellae sinpsigurae etiam sphaericae, quandoquidem ex dictis perspicuum relinquintur, cae tum esse sphaericum . Qua in is non desuerunt nonnulli,qui putauerint,totcsse stella om- varias figuras in astris,quot stant in his inferioribus . Verum quia temere imi d. bar videntur asseruisse abique ulla rationc probabili, dicendum est cum omnibugia tic' ' Astronomisae Philosophis , stellas omnes esse figurae rotunde ae sphaericae. Quod quidem mani seste patet in Luna, quae circulariter a Sole lumen recipit, quod nullo modo fieri pestri, nisi ipsa Iphaerica esset. Cum igitur de omni oastris eadem esse ratio videatur, concludendum est, omnia ita sphaerica . Idemi confirmari potest ex eo, quod omnes stes in quacunque regione, de ubicunqu in caelo constitutae fuerint, rotundae nobis apparent, quod heri non posset, nisi ' rotundae essent, ac sphaericae - Quod multo euidentius in planetis apparet.
Cum enim iuxta communem sentcntiam Astronomorum circunstrantur in
epicyclis, non poterunt seniperunum & idem latus ad nos conuertere . Quά- re cum semper rotundi' appareant, necesse est eos undique esse sph aericos 'haee namque figura sphaerica inter omnia 'corpora hoe habet priuilogium , veomni ex parte inspecta circularis, atque mi 'da videatur . Hue aceddit, quod natura in his inserioribus maxime rotunditat , quantum potuit, ast octauit, Vt videre est in animalium membris , arborum truncis , in Ductibus S reliquis --iusmodi, quae omnia ad rotundam figuram , quoad seri potest , tendere 'videntur : quoniam videlicet, ut supra dictum fuit, figura rotunda nobilissima existit. Quam ob rem non sine causa corporibus omnibus caelestibus , quae omnia alia nobilitate superatu, in zar . fauram nobilissimam, qualis effrotunda atq; spham ii . : Garica , concessisse natura videtur: noe etiam . ara ni res rupta praesertim fine,ut aequaliter ex omni parte lim iii
142쪽
VOD'etiam terra sit rotunda, patet sic. Signa ct stel- τα - la non aequaliter oriuntur, O occidunt o nibus homini- A. bori. bus ubique existi ntibus: Sed prius oriuntur occidunt lim. inti qui sin versus orientem e ct quod citiud, vel ta dius oriuntur ,- occidunt quibusdam, causa est tumor
'VAE : quod bene patet per ea , qua fiunt in IIblimi. Una erit m cor e uem eclipsis Lunae numero, qus apparet nobis in prima bora nocti an rei orientalibus circa horum noctis tertium o unde constat, quod illis priua fuit nρx, O Sol prius eis occidit, quam nobis. cuius rei causa esstantum tumor terra.
enim terragas,est rotunda, itemque
H M C ess Wrtia eoncluso, Derram vi beet aquam rotundae esse sis
rae; qua' quoniam duas continet partcs, primo loco priorem eius partem, nempe terram esse rotundam, hac unica ratione confirmat. Terra est rotunda ab Oriente in oceutentem; item a septentrione in austrum . Tota ergo terra rotunda existit. Conseretio manifesta est ex susticienti partium enumeratione: si ab oriente n occidentem , ubicunque incipias, de quocunque per anda,itemque a septentrione in austrum, verius quamcunque etiam rotunditatis sit quoniam bui,
tem, ostendit haeritione P signa & stellae prius orientalibus oriuntur, prius ad medium caeli perueniunt, priusque occidunt, quam occidentalibus , ut euidenter patet in eclypsi Lunari, in qua, quoniam uniuersalis est toti mundo. se enim eclipsis Lunes incipier i ta u. O i n wingressui. ipsius inimis test ' i' in tr , ut in A. p. explicabimus in eodem Hllanti temporii L na omnibus hominibus, aqisibus tunc videri potest, occultatur;&tame,n nobis v. g. apparet in prima hora noctis initium eclipsis , haec eadem irrchoasse scitur ex libris historiarum, siue relatione alioru i orientalioribus populis circa
tertiam v .g. horam noctis. Ex
quo clarum est, ipsos prius habuisse noctem , & ex consequenti Solem ijsdem citius exortum fuisse, & oecidisse duabus horis, quivi nobis et
143쪽
Hulux autem rei tantas, , est rotunditas tetiae ab orrent can occidentem l quia se esset untur diuersi Horiχontes ab orientc ita occidente, quod non contingemet, si terra rotunda non essem On se x, a in monse aliquo accidit, in quo, quoniam rotundu est & gibboltis, multa sunt ex una parte a conspiciuntur,
Occidens ex parte B. Vides 'tur duos Horironi ex diuersos A B,& D E, ob rotundi--tem terrae C. Debet enim 'vertex cuiusque habitantis in gterra ad perpendiculum , seu ad angulos rectos insister superficiei Horia onris ae caeli. fides rursas Solem citius or. ni sui sic , citius ad medium caeli,scu meridiem p ruenisse,
partes aequale , quae gradus vocantur, tot ut fp tio 24. borarum vn mrmi motu iacuetur iupra Horizontem quemcunque, necesse esse, ut bosjs singulis quin i cim ipsius gradus eleuentur. Unde quoniam regio qs dicuntur magis ς tam
res minusue respect Arestina ilis , qui porrigitur ab miente i ' Ocςidentem, laut contra, pu cuuiis inqui bi dei nibus regiunibus, quae vastius 'rion talo, sunt quin ocim gradibus , quam 3, pnys oriri astra , 5 - cidcxe spatio volup ihorae : qisae vero sun orientaliores trigii a gradi hus, 'ii' sis s.ori i&me dere astr spatio duarum horarum Nita deinceps ,s discndo aut dem hi do, iratione multitudinis graduum , quibuS una regio orientalior est , quam alicra 3, hac tamen lege ae eondisione, ut cuilibet gro ut tri antur q*atu'r ni putatio irae. Cum ennn hori integra o. minuta homplostatur, singulis gradibus quatuor huiusmodi minuta respondebm T. Haec omia litusnhia; p taurii suprams- l
cunque duas ADtates, quarum alter storientalis Hllic a q*cidentalis, comp--,
que ciuitatis pcllant, in Hlio I
144쪽
iicii dabit, quant5 Orientalior sit una ciuitas quam allicra. Vcria in hec a Cosem Deraphis petantur. tu .c l ι' M mographis petantur. - P ORR O quod auctor noster dicit, orientalioribus populis duas ut horiseitius ortum fuisse Solem , atri; oecidisse, qua minis, orientalibus , si numium illi populi triginta gradibus orientaliores cxistunt, intelligendum est de duabuscipi 'tibus,qudexquali tot ab Acquinoctiali circulo recedunt,ithcst,qiis habcnt eandcis lauationem. poli . Qua 'do ςqim diuersas eleua tonet pollini bent, S x odiiquc'ti naequaliter ab Aeouatore Ain - - .n 'tati, quae ce maiorcm habet poli Meuia 'osissim canaerias eleuaxione* poli trabent. de ex copi Hucyti n aeuualiter in Ae uatore astant,qon necesccst, ut illi ciuitati, quae orienta lar est tritanta gradias . quam altera duabus horis citius oria-Potch nana'; fieri, ut illi civitati, quae maiorcm habet poli altitudinem, hoc est, quae magis ad apicnitionem accedit, eo dcm momento tu-poris oriatur Sol, quo itu ciuitati, quae minorem habet altitudinem poli, licet st
'ia rara ius bo a meridiem' inlius Euitatis . quam hilius periteritati quia nullisum illa orientalionponIturitam ii, quoniam tempus ab ortu Sotis usiaquc nid moriqiem libus. c uitatis inam sit, qu in ips , scripolin, ut codemt cmpore vitaq; ciuitati Sol oriatur . Exempli gratia . Ponamur duἡ ciuitates non eandem poli alti Un i h bynt rigarunt v n orientalior sit, quam altera quindecim gladibus, ita ut orientaliori fiat mcriaics una hora prius quam alic-m: orientdlior aut clii ha=ςat diem longassimum hora sim i . occidenta rauteti Drarum I s. ita .ri in illa septim horae creuant ab ortu Solis usq; ad mc ridicinan hac ve 'o' n. M'c scisio tuis non videt, codem momento temporis Sol Aureiq; ciui; ati oririn . Nam cum priori est meridios, transactae clunt ab ortu horarm crit4 ppiuriori cinitati una hora ad incridiem vim. Cum ereo haec ab or, tuu ad meridiem hor horas .cita est, ut tunc , cum priori ciuitati fili tacta dies licitae p. etiam Mux crint ab ortu Quare non citius illi, quam huic ortus cst Sol, quamuis illa orientali sit, quam haec. Quod si occidentalior S se-ὲmcntrionali circuntas halictat diem longis imum hororum ap. citius orietur Sol 'φ--dissilioras continct x q. ut pa lt: E moti m si mi natior em s sit os Pntator , ficia potori t. vi nota citius illi, qua nJoc dentaliori, atq; austi althri ciuitati Sol oeeidia, sed vel eo
cimthmpore: iram . Imri possu ine duae ciuitates, quarum no a .. - 'hin yxς iRxqualem altitudinent poli, quoniam videli in
Vergit', 'uam altera. 3. tamen non eod lcm
Q re .pςς ait quamuis in utraque fiat meridies eodem: multo citius et oi callori orietur, Stardius Decidet, quam
si loquam inde horis,quae nitium inmutu 1 meridw, orum ciardictum auaris, GAstremo morum, de quibi, imoue ciuitatibuς, quarum v ha orientatior est
stit, lonbiorim habeat diem , ct idcirco citius illa sol oriatur, tardiusque occindat,
145쪽
Aat eodem ra-n temporis puncto meridiem D in bunt. Vnde utrique e Ditati eadem hora ante,vel post meridiem, inicium alicuius eclipsis Lunae apparebit e quod nequaquam contingere potest duabus ciuit tibus, quarum vn eorientalior est, quam altera; quoniam vidclicet orientaliori citius meridica es c.tur, cum eius Meridianus magis ad Orientales paries accedat . ,
Tem G, D V o D etiam terra habeat tumorem aseptentriore in austram, Oci 'ta ontra sic patet. Hominibus ea isentιbus versus septentriomm qu 'v' dum stella sunt sempiurnae apparitionis, scilicet qua propinque accedunt '' ad polum arcticum : Aia vero sunt sempit crnae occuliationis , II t illa qua sunt propinqua polo antarctico . Si igitur aliquis procederet assptentrione versse austrum, in tantum posset procedere, quod ste . quae prius erant ei sempiteras apparitionis, ei iam tenderent in occasum. O
quanto magis accederet ad austrum, tanto pluss mouere ser in occaIum. i
Ille lacrum idem homo posset videre stellas, qης priis fuerant ei si pi
teres occultationis: .e conuerIo contingeret alicui Irocedensi austro , ver jus septentrionem. Huius autem rei cassa es tant m tumor ι erro i
POSTERIOREM hie partem antecedentis, quod nimimn terra rotunda etiam sit a septentrione in austrum, consimat hae ratione . Dubium non est, quin aliquae stellae fixae nobis in sphaera obliqua ,& in partibus septentri natibus degentibus semper appareant, illae nimirum , quae iunt prope polum a
num: qu dam vero semper desitescant, ita videlicet, quae prope PQlum an
tartacum existunt. Rursus compertum est, si aliquis a septentrione in mimum procederet directe, hoc est, sub eodem semper Meridiano, illae stellae, quae illa semperante apparebant, occultari inciperent: di contra illae , quas ante videreno poterat iuxta polum antareticum , paulatim sese supra Horizontem extollerent,atque sub conspectum venirent: Videmus enim in Germania, quae estu plenita natior, plui es sullas perpetuo apparere , quam inatalia, quae minus septentrionalis est : contra autem in Itasa plures stellas conspici in parte a Itala. quam in Germania. Signum erEO cst manifestum, terram csse rotund m a semeturione in austrum; quemadmodum causa, cur,cum molem aliquem rotundum conscendimus,res, quas antea non videbamus, incipimis videre, & quas ante conspiciebamus, amplius intueri non possumus, est tantum tumor montis . U E R V M ex his tantum colligi videtur, terram a septentrione in aut trunxiesse rotundam aliquo modo, hoc cli, minime planam existere,non autem,quodnrimh. ;ta si figurae sphaericae . Vnde idipsum hoc mosio confirmandum erit. Quyndo aliquis sub Lodemia mper Meridiano existens ascI tentrione in austrum persit, ο ς si h m deprehendit coiitinue pleuationem poli supra Horivontem dc ciccredapc ic , 'U' uata proportione, ut si in uno loco altitudo poli cst , v. 'g. grad. . pDIIQu in iconfecerit verius austrum 62. intibaria, petiat polum gleuari tantum grad. o. Ἀωsie deinceps,quotiescunque εχ alliaria consocerit,inuem testitudinem poli , decreuisse por unum gradum. Nccessirigitur est, terram esse sphaericam a scpten i rionem austrum. Haecciam proportio dcocmcnti altitudinas polli figurae
146쪽
duntaxat sphaericae eonuenire potest, ut rixanifestum est apud Geometras, de
EODEM pacto ostendetur, terram ab ortu in occasum non esse quocunque modo rotundam , sed sphaericam. Nam illa anticipatio ortus , & occasus Solis , nec non meridici, pi oportionem supradictam ut nimirum civitati illi. quae altera orientalior est quindecim gradibus, una hora citius Sol oriatur, &occidat et illi autem quae magis est orientalis triginta gradiburi duabus horis ei titit,& sie de reliquis minime struare potest, nisi siphoricam figuram terrae attribuamus. Quamobrem auctor noster recte demonstrauit, terram rotundam csse.
IT E M si terra esset plana ab oriente in occidentem, tam cito oriarentur stelis occidentalibus, quam orientalibus , quod patet esse falsum. ' ζ' Item si terra esset plana a septentrione in austrum, contra, stella, quae sient alicui sempite x ao aritionis semper apparerent eidem, qu eoque ρrocederet: quod falsum est. Sed quod planam, prae nimia eius quantitate hominum visui apparet. COMMENTA RIVS
PROBAT iam idem anteeedens , quoad utramque eius partem , ab in tonuenienti, o cludendo praesertim a terra figuram planam, qua vulgo praedita esse ereditur terra, hac scilicci ratione, quae est explicatio, S confirmatio quo
dammodo praecedentis. Si rerra ab oriente in occidentem , vol contra , non esset rotunda, scd v. g. plana, tam cito orirentur stcllae regionibus occidenta libus, quam orientalibus, eodemque tempore utrisque occiderent; quia omnes haberent cundem Horiaontem, planitiem vidclicet tcr . Si vero a Septentrione in austrum essc t quoque plana,& non potius rotunda, eadem de causa ,si procederet quis siue a septentrione in austrum , siue contra , nunquam stellae, que illi perpetuo supra Horizontem apparobant, occultarentur; neque illae, quς perpetuo illi occultabantur , aliquando inciperent apparere; quoniam v delicet nunquam mutaret Horitontem , sed semper in illa planitie terrae exisseret: Quorum utrumque est contra communem experientiam , ut o pricedenti ratiocinatione constat; quet quid , una cum nae, dc sumpta est a Ptolemeo Dict. t. cap. 4. S Ioan . Regiomoni. lib. i. conclusio. x. & Alphraghno Diff. 3. PTOLEMAEUS loco predicto aliam rationem adiungit, qua probat Vςπε terram non possc esse cauam . Nam , inquit, si caua existeret, citius orirentur Bellae regionibus occidentalibus, quam orientalibu , ut contingere vidcmus in vallibus , in quibus partes occidentales citius a Sole illustrantur, quam partos orientales . Praeterea, quo magis quis a septentrionc procederet in austrum, coplures stellae iuxta polum amicum c apparerent, & phares cx parte opposita, meridionali nimirum,occultarentur: Quae omnia absurda sunt, de cum experrumento pugnant, ut dictum est. UN DE cur terra videatur visui nostro plana , causam noster auctor dicit Terea mee sic nimiam eius quantitatem. Quoniam enim tam parum existit id,quod nobis .pparcax plade terra apparet, respectu totius ambitus terrae , ut mirum non sit, quod nobis ' planum id vidcatur. Quemadmodum siquis ex circunferentia maximi cuiuipia
147쪽
eirculi minimam partem abscinderet, haud dubie a quouis illa particula seorsim
considerata i c cta linea esse iudicaretur.
bi dies O D alitem c Ra habeat tumorem, O accidat ad rotundiratem, sic patet. Ponatur sim in littore maris, O meat nauis a ρcrtu, in tantum elongetur, quod oculus existentis iuxta pedem mali non post videre signum: stante Nero naui, oculus eiusdem existentis in fuminitate mali, bene videbit signum illud. Sed oculus existentis iuxta pedem mali melius deberet vidi re signum, quam qui es in summitate mali, sic t patet per lineas ductas ab ut roque ad signum : nulla alia huius rei causa es, quam tumor aquae . Excludantur enim omnia alia impedimenta, mcut ncbulae ct νapores escendentes. COMMENTARIV s.
CONFIRMAT hoc loco posteriorem partem propositae tertiae conclusionis; aquam videlicet esse quoque rotundam, duplici ratione . Prima est Si in littore maris ponatur aliquod signum notabile, nempe turrit aliqua aut domus notetur, excatq; a portu nauis, post aliquam distantiam nauis a littore, illi qui sunt in naui iuxta pedem mali; non vidci, ut amplius signum illud notatum; si vero quispiam conscendat tunc summitatem mali , ille adhuc videbit signum , atque hoe contingit, seclusis
etiam omnibus alijs impedimetis, ut sunt nebulae,& vapores. Igitur manifeste sequitur, huiusce rei causam fuisse tumorem duntaxat aquae interiectium inter nauem,& sis num illud in ii tore. Nam nisi tumor aquae esset impedimento, nimirum si aqua plana existeret, mclius deberet
fgnii videre illi, qui sunt ad pedem mali, quam is, qui cst in summitate mali, cum illi sint hoc propinquiore , ut ratet per lineas rectas a signo ad pedg mali,& ad summitateri
I sirimi. piusdem. Estet enim illa, quae ducitur ad summitate inali, longior ea, quae ad pe-Hcm m ii ex ted tur,cu opponatur maiori angulo, ut in apposta figura apparci. QV A M V I S vero haec ratio,que est omnium Astronomoru, optime d monstret, aquam habere figuram rotundam,scchi sis nebulis & vaporibus visum
nostrum impedientibus: tamen quonia vix, aut nunquam lcmpus adeo strenum existit, ut nulli sint vapores eleuati ex mari r immo solu ex ea cran eluditur,terra esse aliquo modo rotundam,id est, non planam, non autem, eam esse sphericam idcirco melius ae emcaelus probare poterimus, aquam esse rotundam, ac sphaericana, iisdem me dijs, quibus auctor collegit terr rotundiratem, conserendo scilicet insulas magis orientalcs cu minus orientalibus, si nimirci nauigi tur ex Syria in Hispania,& hinc versus eam pariem Hispaniae nouae, siue Amcricae, quae Flo, rida nuncupatur, vel contra. Conserendo item insulas septentrionaliores eum
minus septentrionalibus, si nimirum nauigatio instituatur ex Lusitania Flandriῶversus, vel contra; & ex Lusitania pcr Insulas Fortunatas versus caput viride. Omncs etenim expellcntis supra allatae ad comprobandam terra rotunditate, anticira
148쪽
anticipatio videlicet ortus & Occa sus stellarum , item variatio altitudinis poli, cadem proportione compertae sunt a nautis in Oceano & mari. Quare neci siecit, aquam quoque rotun dam cito, ac sphaericam.
ITEM cum aqua sit corpus homogen a, totum cum partibus eiusdeerit rationis,sed partes aquae sicut in guttulis ci roribus turbara accidit rotuudam na: uralii r appetunt formam, ergo tota, cuius sunt partes. C O M M E N T A R I V s .s i C V N D A ratio cli. Partes aquet naturalitcr appetunt Eguram rotundam, ut videmus in nuttulis,& rore super solia. hcrbarii: cum igitur aqua sit corpus hetinosciacum,&coscouciat criotu cum partibus ciusde sit rationis, crit &tota aqua figurat rotundae. 'cru hqc ratio non multii csficax est. Guttuli enim illae fugientes siccitate libi inimicain,cx naturali & univcrsali propensione odamant rotundam figuram, . t idclicet diutius se coistruent. Est enim figura sphaerica ad id commodissima, cum eius rartes sint magis unitet, quam aliarum figurarum . Vnde videmus guttulas aquarum, si amittant figuram sphetricam , cito ac facile corrumpi,atque CXI ccari. DUABUS liis rationibu addere possumus aliam , quam etiam Aristote niti o Aiules asscri lib. r. de caelo, hoc modo. A qua suapte natura confluit ad loca desi-stbieli, pro . uiora,vt cxperientia didicimus quotidiana: igitur rotunda existit. Nam alias non cossucret ad loca desiuiora. Sit enim aquae supci scies, si scri potest,plana, vel alterius figuret non circularis, expansa supcr to ram perlincam.A D B,&.cx centro mundi , describatur circulus L G F; S cI C, cducatur C D, perpendicularis ad A B; concctanturii; rect A C, BC: si quonia recta C D, minor est, quam C A, vel C B, I9 primi. erit punctum D, in loco decliuiori, hoc cst, propinquius centro, quam punctu A, vel B. A qua igitur noimpcdita non confluet ad loca decliuiora . Quod cupugnet cum ςxperientia, necessc est, ut pars aquae media, nempe: D, attollatur ad punctum G,& partes aquae iuxta A,& B desidant,perueniatu ite ad puncta E,N F, ut tota aqua habeat tu ruorem E G F, aequaliterq; disiet a centio mundi. Hac cnim ratione naturaliter quiescet collibrata. Ex qua quidem ratione probabitur,nullam aliam figura posse habere aquam pr ter sphaericam: na alias scin perhabcrct aliquas partcs xc motiores a terrς centro, Sphaerica enim tantum seu-ra squaliter undique propinquat centro & ex conscquenti non dcflueret ad loca decliuiora, quod pugnat cum natura aquae . Immo ex hac ratione cfficitur, quemlibet liquorem in aliquo vase colentum habere tumorcm aliqvcm, seu circunserentiam, cuius centrum idcm cst,quod ccntrum mundi. SED omnium elegantissima est demonstratio Archimc dis in lib. i. de iis, quae vchuntur in aqua, qua demonstrat, non solum occanunt, ct alia maria,vc- leuionilia ru ctiam quemlibet humorem consistentem, ac manentem, figuram habere sphe uo probanaricam, cuius centrum sit idem, quod centrum mundi, ad quod omnia grauia se- ' runtur suapte natura. Assumit autem primum, humidi cana esse naturam, ut parti itam fit bus ipsius aequaliter iacentibus , & continuatis inter sese, minus prcssa a magis ta habere.
prcssa expcllatur. Vnamquamque vero partem cius premi humido supra ipsam
149쪽
existente ad perpendiculum , si humidum sit descendens in aliquo, aut ab alio aliquo pressum.Id quod experientia verum csse didicimus: quandocunque enim liquorem aliqua in parte premimus vel manu ,vel alio supersiiso humore, ced sit aliae partes circunstintcs, atque expelluntur . Deinde demonstrat, si supci scies aliqua plano se cotur per idem semper punctum, sitque sectio circuli circunsci critia centrum habcns punctum illud , per quod plano secatur , super sciem illam essu sphaericam, cuius centrum idem illud punctum sit. Demonstratio huius rei ciuimodi est . Sccetur superficies aliqua plano per A,punctum ducto, sitque sectio semper circuli
tru habens punctsi A. Dico eam superficiem esse sphaeri
A, hoc est, Omnes lineas a puncto A, ad illam uiperficiem ductas inter se e sic aequales. Dueantur enim ex Α, ad superficiem duae lineae r utcunque A B, A C, ut in prima figura;per quas,cum sint in eodem plano, dueatur planum ficiens in superficie proposita lineam B C, quae ex livpothesi circunserentia circuli erit .Recta igitur A C, rectae A B, per defin. circuli, et qualis erit. Eadem ratione ostendemus, omnes alias lineas rectas a puncto A, ad superficie propositam ductas rectae AB, aequales esse, cum per A B,& quamcunq; aliam lineam rectam ex A, ad datam superficiem ductam duci pol sit planum faciens circulum in superscit proposita. Quamobrem omnes rectae inter se aequales erunt, ac proinde superficies sphaerica erit, cuius centrum A. INTELLIGATVR iam humor aliquis, siue liquor consistens , manensque, cuius superscies se ectur plano per D, centrum terrae ducto faciente lineam in superscie E F G H . Di eo lineam E F G H, circunserentiam circuli csse, cuius centrum D . si enim non est, non crunt omnes rectae lineae ductae ex D, ad linea E F G H,inter se quales . Sint ergo D E, D G,inaequales, S: DG, maior, quam D E; ducaturq; inter has recta D F, maior quide, quam D E , munor vero,quam DG. Descripto aute in plano sceante ex D,ad interuallu D F,
circulo I E KII, qui necessario recta D E, vltra punctum E , in puncto I, ct recta D G,infra punctu G,in puncto X,secabit, fiant in D, duo anguli aequales F DI, FDG, describaturq; in liquore,& in plano circuli I FKH, circulus L M N. Pirtes ergo humoris prope circunserentia L M N,aequaliter iacent, & continuatae inter se, cum aequaliter a centro D,distent, quaru eae, quae sunt iuxta circunstrentiam M N, magis premuntur a liquore prope F G, quam illae iuxta circunsere tiam L M, a liquore prope E F, cum ille grauior sit, quam hic, ut patet. Quare partes iuxta L M, a partibus iuxta M N, expellentur: ac propterea humor non consistet. Ponebatur autem consistens,& manens. quod est absurdum . Lincaergo E F G H, circuli circunserentia est , cuius centrum D. Similiter demo strabitur, si quomodocunque aliter superscies liquoris plano secta fuerit per D, centrum terrae, sectionem circunferentia esse circuli, ius centrum D. Igitur ut paulo ante ostendimus,superficies ipsa sphaerica erit, cuius centru D, ide, quod terrae: quandoquide eiusmodi est, ut secta semper per centru terrae faciat circuli circvalerentiam centru habentis centrum terrae. quod erat demonstrandum.
150쪽
globus, hoe est, an borum elementorum conue superficies idem habeant centrum .
VAMVIS ab auctore recte sit probatun ,tam terram, quam
i aquam esse rotundam, in dubium tamen a nonnullis vertitur, an haec duo elementa ita sint rotunda, ac sphaerica, ut unicum
constituant globum, vel quod idem est unum & idem habeant centrum. Quidem enim asscrunt, terram & aquam nullo modo idem habere centrum , sed duo distincta; ac propterea non ossici cx illis unam duntaxat sphaeram, icd duas. Diacunt namque,in principio mundi terram,& aquam rotundas quidem, atq; concentricas, circa centrum nimirum mundi, fuisse creatast Deinde recessisse aqua sint πιφαex una parte, in oppositamq; partem masno tumore congregatam missis, exi- ξψ μ' stente interim terra immobili in centro Vniuersi. Itaque aiunt, ex illa segrega tione aquae a terra duos essectos esse globos inter se dillincto Aiuersosq; unum te rae. dc quidem terrae,alterum vero aquae,quamuis nullus horum globorum totus, atq; δῖψ i 'integer appareat, sed ambo sese mutuo intersecent. Ex qua sententia sequitur, duo ponenda esse centra, unum rotius V niuersi, quod idem dicunt este , quod centrum terrae, alterum ipsius aquae. Negare enim non possisnt rationibus &experientijs comu tam terram, quam aquam esse rotundam, atq; sphaericam. Quod si illis obijcias, inde fieri, ut aqua vel violenter contineatur, vel certe due fluere possit, terramq; operire: Rei pondent, aquam supernaturali Dei beneficio. ac miraculo ibi contentam non posse terram operire; operiret vero maxime,si conditioni suae naturae , qua ad decliuiora loca consuere conatur, rclinis
ALII vero eosdem duos si obos ex terra & aqua constituentes , nihil supernaturale admittere volunt, scd autumant, iussu Dei non solum aquam , ve- uitae irarum etiam terram a centro mundi recessisse , neque iam supernaturaliter aquam ita uunx, contineri, nc fluat ad locum decliuiorem, terramque operiat. Unde hi aucto st res tria centra confingunt, unum totius V niuers, alterum terrae, tertium deniq; ' ipsius aquae . Causa vero, cur omnes praedicti auctorcs duos globos cuiciant ex sum inraus terra & aqua,haec esse videtur, quia nimirum putant, aquam multo esse maiorem hiuς ix ipsa terra . Vnde si aquaesici terrae conccntrita, utique ipsam operiret. Duo namque circuli seu globi inaequales concentrici e sic ncqueunt , quin maior totum minorem includat, ut eae Geometria m3nifestum est. γῆ V E R V M utraque sententia facile potest impugnati rima quidem 'quo- confv Noniam sine ulla necessitate confugit ad miracula: Sccunda vcro,quia dum conatur defendere , omnia modo cinc naturaliter constituta , et sugere non potest, 'quin eoncedat, supernaturale esse,quod centrum mundi non sit centrum terre, eui naturaliter debetur ob summam sui grauitatem, ut omnes pii losophi faten tur. Adde quod pugnat cum omni experientia , terram non cito in centio totius Universi collocatam una cum aqua . Vtcnim paulo post demonstrabiniustam superficies convexa terrae, quam aquae, a ccntro mundi aequi distat. quod traque opinio negat. i dDEINDE, quia cum auctores utriusq; sententiae admittant,aquam mul to eue maiorem ipsa terra , concedere etiam necessirio cogentur , plura stadia,