장음표시 사용
151쪽
milliariave euilibet gradui superficiei maris, seu aquae correspondere, quam cuilibet ora dui terre . Nam in tot gradus diuiditur orbis terrenus, in quot globus aqueus distribuitur,quemadmoὸum scilicet quilibet circulus caelestis diuidi i let . Quare si aqua maior est, quam terra, portet gradus aqua: cssse. maiores gradibus terrae, ac proinde quiuis illorum plura stadia, milliariave continebit,quam quilibet horum . cuius oppositum omnes Nautae asserunt, qui se expirios suilles penumero testantur, tot uadia, vel milliari a comprehendere unumquemque eradum in supersici .terra quot in superscie maris.
R U R S V S , quoniam si verat essent pr dictet sententiae, non possent viii
parti terreassignari antipodes , quippe cum huic terrae parti habitate opposita pars maxima sit aquarum prosinclitate contecta, ut auctores earum sabulantur. Experientia autem quotidiana Lusitanorum, Hispanorumque satis nos ed cet, multis torre partibus assignari antipodes vel in continenti, vel in in sulis rVt extremae parti prouincie China in sere antipodes sunt habitantes in capite
Bone 1pci. Prouincie quoque Peru serme opponitur pars illa Indi et Orientalis, in qua emporium c alecut reperitur . Ium Malachs in India Oricntali per diametrum quasi opponitur Brcstia in India occidentali, Se. 1 PRAETEREA, cum aqua secundum illos non qualiter distet a centro Vniuersi,sed cicuetur mirum in modum, sequeretur,quod nauis exies e portu quocunque ascendcret,&accedens ad cundem portum descenderet,& sic, aequali cxistente vento,uelocius ad portum descenderet, quam e portu ascenderct, quod est contra experientiam: immo nullo pacto consistere possct nauis extra portum constituta, quin sua sponte ad portum decurrerct , cum Omne graue deorsum tendas; quod tamen verum non est. POSTREMO, quoniam id, quod prima sentcntia maxime vitare tu pit, nimirum aquam, ni supernaturali virtute contineretur, uniuersam terram operturam esse, nullo modo vitat. Cum enim sint antipodes, ut qir 'ridae tra uigantes boe tempore cxperisi tuta item totum mare Oceani pene infinitis sit insulis respcrsum, si aqua suae naturali conditioni relicta defluorct, ut terram haer habitabilem , secundum auctores illius sentcntiae operiret, magis fano ac magis dete seretur illa pars, quam nostri antipodes inhabitant, quod ui . i. idciti diccx de insulis l. Dum igitur
aliam partem prorsus detegat, quod
nequaquam illos concessi ros existimo. Hoc idem sequitur in secunda opinione, dummodo Deus iterum collocaret hare duo clementa circa idem centrum e Nam tunc iuxta haeientcntiam terra operiretur aqua ς Quare multo magis detecta maneret pars illa, quam .ncolunt. modo no stri antipodes. Sed dicent sortasse,
ut aliqui mihi cum illis disputanti responderunt antipodes nostros, & insulas
152쪽
in eade circunserentia cum tota terra contineri,& mare inter quascunque duas intulas in tumorem & tumulum quendam attolli. Undus deflucret, uniuersam terram cooperiret, etiam illam , quae apud Antipodes est, una cum Omniabus insulis. Verum haec resposo. absurda cst. Primum, quia si ita e set , non ira . beret tota aqua unicum centrum, sed quilibet tumulus aquae inter duas in iudas statim proprium,quod est contra communem o alum sentcntiam, ..& cimere vi detur asscrtum. D inde icuui r tur, si aliquis esset in insula quapiam cossitu tus, ea qua vix alteram insulam lo' ius rositam post ci conspicere, si nauigaret continentem versus ,rccedendo vidclicet magis ab in ipsula, quam vix in portu existcns videbat, inclius, ac expediti cam deberct cqnspiccre; quandoquidem iuxta responsion m praedictam ex insula illa disce dcns montem quendam aquarum coniccndcrct: quod aduersatur omni experientiae . t enim ex uno socomaris vix aliquid videri po est , illud'multo minus cernitur cx alio, qui longius distat. Omitto plurima alia huiulm0di absurda , que cam rcsponsioncm consequuntur.
A CCyDIT tandem, quod iuxta utramque sententiam terra non possit cile sp hqrica, sed potius Olclonga, alicrius ve si gutae, cum re vera antipodcs Existant, & innumere pene insulae in totv Oceano reperiantur. Qim omnia in supraposita figura ςonspicis.
R. EIECTIS i itur liisce opinionibus tanquam absurdis, atque cum expe Temm Aerientia pugnantibus, dicendum est, Terram,& aquam unum clii ccrc globum, R quam una vel quod idem est vnum habere centrum commune, quod centrum cst totius r*hV Π ς Vniuςrsi. Est enim centrum totius uniuersi, cum aequaliter sit i cmotum undi.' Que a caelo,& co*quentcr insimum.in mundo locum pDisideat, tali nuura praedituu , ut ad illum Oimnia gr.iuia suapte natura dς nccndant nisi aliunde impedi tur . Vndo nun immerito a philoiopbis ccntrum grauitatis yppcllatur; omnia siquid cm grauia ex natura suam loco inscriori qu*runt egi , , t es experientia I iis es. didicimus,& ratione naturali: Non enim est maior ratio, cui graue aliquod potius hic extra contrum mundi, qua ibi, naturalit .r velit cili, cum omnis pars rc mota a. ccptro propinquior caelo existat,& propterea iii superi Hri Joco. Ex quoicquitur aquam,c pi S a 3 pi sit, suapte natura, si pota impcdiatur, conque rS . a pol it costi m . totis , Ymuersi aquai iter ambire , ne 'una pars sit nisu ps tori Ioco,quainsit cra, qpod elici contra ipsim naturam . Id quod supra A istotcl suo uc ip sua dcinyn iratiobo assumpsit, ut cereii siniis
153쪽
icti rei t pos tu i ante dentis'. NE si duo grauia ab aliouo puncto demissa in
eepi linea ii rcca in respondct,demissa doso nderent sicundum cand cm ii Emm,hx Uinnibus tamen aliis locis demissa tendcrent per diuersas licitas ad illa tauo centia, ut luce clarius in hac fgura apparet, in qua cen rem terrae sit B, centrum aqua: A . Solum namque ex puncto E , quod utrique controper eandem lineam rectam E A, r spondet , tendet terra ad suum centrum B,& aqua ad Iuuin centrum A,
per eandem lineam E A . Ex quouis autem alio puncto, ut ex C. per diuersas lineas deseendent, terra vidclicet
per lineam C R, & aqua pcr lineam C A . Idemque dices de puncto D:
Quod non contingerct, si vir imCucelementum ad centrum mundi F, se retur. Quare idem est centrum lcr-rae, aquae, ac totius V niuers, S propterea una eademq; sphaera, siue pio bus ex terra & aqua constituetur. Si enim duos dilicitos globos constituerent,non possent idem eontinere centrum , cum tunc unus Ricbus alterum ine, terili. tersecaret: quemadmodum neque duo circuli se mutuo intericcantes idem potia esponsio sunt centrum habere. Sed respondent auctores contrariae sententiae, o Ea a- VM Vm tione solum colligi, centrum totius V niuersi esse quidem centrum grauitatis μ' - terra, & aquae ad quod nimirum naturaliter tendunt, non autem centrum ma itudini earum. Poterit enim unum & idem corpus habere centrum suae ma-- Unitudinis diuertum a centro suae grauitatis . Quod ut intelligatur, sciendum
rar: Σ' est, edtrum grauitatis alicuius eorporis csse punctum illud, quod semper adpe
iusiue me pendiculum tendit ad centrum totius V niuersi, quomodocunque, aequor' qM . . tiescunque suspendatur corpus , ita tamen ut libere pendeat . Vel, ut Pap-pus des nit, punctum illud intra corpus postum , a quo si graue appensum mento concipiatur, dum sertur, quiescit ;& struat eam , quam. in principio h bebat positionem , neque in ipsa latione circumuertitur. Qua ratione quodvis corpus siue rotundum sit, siue non, centrum grauitatis habet. Centrum ve-cemfum m magnitudinis esse punctum aequaliter. remotum ab omnibus partibus ex tr magnitudi- mis: quod quidem proprie in solo corpore sph rico reperitur, in corporibus auni u tem retularibus improprie: Punctum enim illud dicitur in quolibet esse centrii maenitudinis, quoa centrum est spherae, quae illi circumscribi potest, vel inscribi . Haec duo centra unum & idem sunt in corporeiphaerico, quod uniforme sit in prauitate, ut v. g. in sphaera plumbea, siue serrea,&c. at in corpore sphaericoo: . distorini in strauitate, ut in sphaera partim lignea, partim lapidea, plumbea , scuserrea, Sce. aliud est centrum grauitatis,aliud magnitudinis . . Nam in medio ilia illux globi erit centrum magnitudinis, centrum v cro grauitatis erit punctum in parte grauiori existens, quod quidem cum centro totius V niuersi coniunger
tur, itemque essi cerctur , si corpus illud non impeditum ad ipsum serretur. Cognoscitur
154쪽
Cognoscitur.autem centrum gravitatis cuiu libet corporis , quantumuis etiam centrum irregularis ac dii rinis, hac ratione . Suspendatur libere eorpus, cuius centru g i in uestigatur,& a suspensonas signo flum eum perpendiculo demittatur, not turque linea, quam filum in corpore designat: deinde rursus ex alio puncto su modo e spen datur idem corpus, a quo rursus filum cum perpendiculo demittatur, nota suos aiunta quoque linea ipsius fili in corpore '. Quoniam igitur, utcunque corpus pCn dcat, centrum grauitatis in linea illa perpendiculari, quae ad centrum mundi vςrpit, reperitur, necesse est utramque perpendicularem per grauitatis centrum transire. Punctum ieitur illud eo oris, in quo se in- tersecant duae illae lineae perpἴdiculares, centrum grauitatis indicabit, ut in hoc schemate conspicis; in quo primum punctum sui pensionis sit A, linea vero perpcndiculi in corpore notata A B; punctum secundum suspensionis sit C, linea autem perpediculi in codecorpore notata C D, strans priorem A B, in puncto E,quod asserimus centrum grauitatis indicare. Sic igitur dicunt arectores illi centrum totius Universi cisse centrum grauitatis terrae & aquae: quandoquidem, ut experientia docet, ad illud tendunt, sumque difformis grauitatis ; at eentrum magnitudinis terret aliud esse a centro magnitudinis aquae, immo utriamque centrum magnitudinis tam terrae, quam aquae diuersum esse posic a centro totius mundi trum grauitatis.ut volcbat secunda opinio, ponens tria centra. UER VM haee responsio nulla cst. Nam tam in terra, quina in aqua nece G H r
sario ponendum est idem centrum grauitatis , & magnitudinis . Cum igitur in utroque elcmento contrum totius Universi, ad quod nimirum ex omni loco de- α missa feriantur, ut ex ratione probatum relinquitur, centrum si strauitati, her μη spicuum euadat, idem esse centrum magnitudinis, nempe eentrum Vrili, bc ι- i 'terra,& aqua; ac proinde. duo haec et menta unum globum constituere Ouod is m
Pondera,& omnia grauia,que ex edato loco ad superficiem terre seruntur, eia Myy heiunt similes, ac aequales angulos in ipsa , & non ad aequidistantiam seruntur ut sensus iudicat, quandoquidem in centro Vniuersi, quod est eentrum ΡΨ'
erutae, seu Univcrsi. Antecedcns communi experientia est comproba ii, ut i i-dere cst in perpendiculis, quibus utuntur artificos in constructionibus aedificiorum, quae nec in hanc, nec in illam partem flectuntur , sed aequabiliter terre Tperficiei insistunt: Ex quocunque enim loco demittantur in terram similes mper,& aequales angulos cum ea constituunt, funiJuc semper sta illorum per pendiculorum in alametro caeli &terri; Alias aedilicia diu consistere non possent. Idem antecedens est A ristotelis in x. lib. de caelo. Conse quentia vero Harii xima est apud Geometras: Ex Opposito namque consequentis in thrtur
oppositum antecedentis . Sit enim, si fieri potest, centriin s litatis,siue Unia vero centrum magnitudinis sit aliud , nempe F . Fcraturtae ὀsublimi pondus aliquod ad centrum E, totius Universi per lineam B G E Vnm ad centrum torret F. Dico hoc pondus terret incidens non essicere an Pu
155쪽
s aequales, aut similes cum superficie terr , sed prorsus inaequales,dissimilesue. Ducta enim semidiametro terrae F G, protractaq; usq; ad H, erunt duo anguli F G D, F G L,equales, cum sint semicirculoru ae ualni,& cx consequenti eadu ratione crunt duo anguli interiores DGH, L GH aequales, ut patet, si unus ansulus alccri superponeretur. Congrueret enim arcus GD, arcui GL, & c5muFnis cssct recta H F. Cu ieitur angulus
DG B, minor sit angulo D GH, ct ansulus B GL maior .ngulo L GH;nt tangulus DG B multis partibus minor angulo BGL. Quocirca pondus per
lineam restim BGE, demissum ia5 s I retur ad augulos aequales, simile sue inb supersciem terrae. quod crat demon
strandu . Idem dines, si per hi ira re GBI E praue aliquod e condat ad cetru Vniuersi E. Duc Ax. Jmidiametro icinae F I K, erit marius angulus B ID, in superficie teriae minor angΗ-lo BI L. Sola illa pondera,quae sexus 'tur per linea recta, quae ex teditur per centrii grauitatis, seu Vniuersi, S peneenim ma itudinis terrae, nimirum per lineam ADFE,ve. CL EF, ad angulos aequales incidunt in terrae superscie, S pr ter haec nulla alia, ut demostrauimus.
Quod cum pugnet cum experientia,& Aristotcle, dicendu erit, centru magnitudinis in terra ide esse, quod cetru grauitatis,seu Vnivcrsi; co ut equo no loco grauia demittantur, ad centru tcrraeserantur . Hac enim sola ratione constituentur in superficie anguli aequale ,quos cxperientia docet aequales debcre el- ct se. Idem omnino iudicium habendu est de centro magnitudinis in aqua, cadeq;. adhiberi potest demonstratio, dummodo circulus DGI , rei crat globima aquae, cuius centrum est F. Quemadmodu enim perpendicula insistunt superfici ci tem . Πn ad angulos aequales, ita quoq; eadem angulos aequales ciliciunt cum a quo fu- perficie . Propria tamen, ae peculiari ratione confirmari potest,in aqua idem us centrum grauitatis,& maenitudinis. Cum enim aqua non impedita ad loca, decliuiora suapte natura semper eonfluat, ut cXPerientia Ostendit,necesse cit,cius superficiem conuexant aequaliter recedere a centro grauitatis: Atqui punctu ilia lud,a quo omnes partes conuexae distant aequaliter, est, per definitioncm, nim, magnitudinis. Non potest ergo diuersum csse centrum grauitatis a centro magnitudinis aque. Probatur autem maior: si cnim convcxa superscies aquae ex una parte magis reced cret a centro grauitatis,siue V niuersi, quam ex alia, pars illa manis a centro grauitatis remota non deflueret ad locum decliuiorem , qui
procul dubio est ili qui propinquior existit edtro grauitatis,vel uniuersi, ut in isitura, quam pagina I 18. potuimus,apparet,in qua centrum ma et nitudinis terret Iem est , quod centru Mundi, cetium auia magnitudinis aquae distinctu. Qii
cum sit absurdum,& cum aquae natura pugnet, os scitur, idcm csso cpatrum m , enitudinis,& grauitatis in aqua .quod o tundendu erat. Quam ob re concludes, dum est,cu terra & aqua idem habcant contiu grauitatis, nempe totius Vi tuo lis, ad quod naturaliter vergunt,quodq; dc monstratum est non differre a centro magnitudinis utriusq; clementi,unam sphaiam,scu globum ex vuoq; clemen' a
156쪽
d . O O dini Onstrabimus, terram & aquam habere unam & can- p. 2 cm conuexam , & ex consequenti idem centrum , multis experimentis Astronomorum . Sicut enim Sci,&reliquae stellae ciuitati ouae altera
bus, spatio duarum horarum,&c.in quocunque tractu terrae ab ortu in occasum
ra ripamam nouam , praecipue ad illam prouinciam , quae Fibrida nuncupatur 4
eontingere o ruarunt. Hoc autem nullo pacto fieri posset,h; ἡ .. 'ς 'μς m ris uniformiter continuaretur cum conue xa superfi- 'φmnibus 'ςometris notis imum est. Si enim elevaretur paulatim Marc an tumorem quondam, ac moni cm , ut contrarium sentientes fabulantur,.. ' igant , postquam aliquot gradux consecerint, oriretur Sol, quam quando existcbant in terra: Pari ratione, si quis diceret, mare pedetentim eprimi, non posset scruari illa proportionalis varietas exorientis Solis, ac occiastellarum. od cum salsum siti perspicuum est, terram &aquam, unam Eandemque superficiem conuexam Obtinere a quacunque partu ust quoquo verius ; postquam integrum tradum Perambulasset, reporare: polum arcti cum magis d reui in uno tradu; si vero duos gradus in terra peregifici, duobus tot am gradibus deprcstdm, atq ita dein
a septentrione in austrum nauigatio instituitur, ut ex Lusitania v. bi eleuatio pol continet grad. o. versus insulas Canarias seu Fortunatas, lostquam iter contectum cst per integrum gradum , reperitur polus altitudinem habere
me 'die in septentrionem nauigatur, ut ex insulis praedictis Lusi- tamam versus, vel ex Lusitania in Britanniam. Signum igitur manifestissimum
terrii habere superficient onuexam et plentrione in D m,RςqVς m ire magis attolluui , sed vir q; clamen
in variatione altitudinis poli constare minime polibi. Cum istitur nuli in rc di convexa superficies aqua a superficie convcxa terr tam ab ortu in ocis
ciuersas partes, assumptu secum variIs instrumentis mi hematicis , nauigarit in ortu , & oetasu stallarum , &
157쪽
3. ratio. TERTIO concludi potest haec nostra sententia ex eclipsibus Lunaribus,
hac ratione. In omni eclipsi Lunae umbra angregati cx terra & aqua rotunda est, in quacunque caeli paric contingat eclipsis. Igitur necesse est terram & aqua unum componere globum. Antecedens perspicuum cst in partibus Lunae nondum eclipsatis: S unt etenim cae corniculatae,seu circularcs, ut experientia n tum est omnibus A stronomis,& ijs etiam, qui vol unam Lunae cclipsim conspexerunt. Quare oportet umbram eiusdem csse figurae,nempe circularis. Si enim esset quadrata, vcl triangularis,vel alterius figurae praeter sphaericam, non conspiceretur Luna circulariter ingredi umbram, sed admodum umbrae non rotundae, quod cum experientia pugnat. Coniecutio vero neccssaria est. Nam ut
ostendunt Porspectivi, stura cuiusque umbrae imitatur figura corporis opaci, quod umbram cssicit; ut si corpus opacum , seu umbrosii in extiterit rotundum, umbra quoq; rotunda proijciatur; si figurae lateratae fuerit corpus umbirasum, eiusdem fgurae cernatur umbra, S sic de caeteris,ut iaci lime quiuis experiri poterit. Cum igitur umbra in quassis eclipsi Lunari persectissime rotunda apparcat, ut indicant partes nondum cclipsatae, necessario concludendum est , co pus illam umbram ess ciens,nempe compositum ex terra,& aqua, rotundum a
que sphaericum esse. Si enim aggregatum ex terra & aqua esset alterius figuri, oblongae nimirum quodammosso,& difformis, ut opposita sententia asserit, talem quoque sguram indueret umbra in eclipsi,quod falsum est. Quod si respondeant contrarium sentientes,etiamsi totus Oceanus, & mare in tumorem altis. smum erigatur supra terram, non tamen inde ossici, ut umbra in eclipsi Lunari rotunda minime appareat; quoniam videlicet aqua nullam proij cita se umbra, sed sola terra quae rotunda existit. Dicendum est hanc responsionem esse valde absurdam. Quoniam enim totus Oceanus,ac Mare respersum est infinitis pene insulis, adeo ut verius quamcunque partem nauigetur, si Nautis nostri lcmptis fides est habetida,reperiantur semper vel continentes, vel insulae; Quae cum sint continuatae cum continente, non enim eas supernatare aquis quis dix rit quis non videt, si talis estut horum duorum elementorum constitutio, qua lem ipsi cosngunt, umbram terrae una cum vnibris insularum omnium mire fractam, atque Cissormem debere esset ' Quod cum aduersetur experientiae ς non erunt duo hae e elementa ita constituta, ut adversarij volunt, scd unum conscient globum , ne insulae in medio mari repertae plus distent a centro mundi , quam continens, sed aequaliter, ut umbra in octipsi rotunda cisciatur, ut experientia docet. Accedit etiam, quod aqua haud dubie aliqua a se umbram proij-ciat, ut experientia testatur, praesertim aqua maris,quae densior est, & crassior alijs aquis. Colligamus ergo , cum umbra aggregati semper rotunda sit, ipsum quoque aggrenatum rotundum esse, ac sphaericum. CONFI RM ARI potest eadem haec veritas experientia quadam communi,quam ctiam asscrt Ptolem. Dict. I. cap. q. ct Ioan .Regiom. lib. i. cones. i. quae talis sere. Existentcs in medio mari nihil omnino praeter caelum & aquam contuemur: quando vero littora petimus,tunc primum montes, Opuli, ces, turres,& huiusnodi alia sensim exurgero cernuntur,quas ex aqua emergerente Idque ea proportione, ut prius cacumina montium, summitate sq; turrium, deinde mediae partes,postremo infimae iuxta littora appareant: Quod minime tam ordinato aecideret, si mare supra terram attolloretur, aut superi cies maris noni continuaretur cum terrae superi cit,ita ut una ex utraque conficeretur. Nam si .mare in medio attolleretur, ita ut eius circunstrentia cum terrae circunferentia
158쪽
cion eontinuaretur, postquam aliquis fastigium tumoris, quem mare secundum ill auciores efficit, conscenderit, continuo videret omnia, quae in littore sinat posita, quc madmodum, si quis ad fastigium motis peruenerit, statim omnia, quae in subiecta planitie sita sunt,simul conspicit . uod absurdum est. Prius . n. ea, quae altiora sunt in littoro, deinde ea, quae in interiori loco sunt posita, ecmuntur. ACCEDIT etiam, si terra di aqua non haberent unam candemque comtinuam supersciem conuexam, sed aqua paidatim elevaretur, scqueretur eum, oui in aliqua naui e portu discedit, non posse non videre sienum postum iuxta littus, quoniam videlicet ascenderet , quod est contra experientiam . His addo, cum aqua suapte natura ad loca decliuiora confluat,ut experientia dcmonstrat, recipietur utique in concauitatibus terrae, donec eas expleat, redipaturdue ad aequalitatem cum terra. Hoc enim pacto aequaliter distabit a medio mundi, eritque in aequilibrio posita, ideoq; cum terra unam consciet superficiem sphaerica .
E C quoque sententia dilucidissime paulo post confirmabitur, quando
videlicet una cum nostro auctore demonstrabimus, tam supersciem terrae , qua quae aequaliter centrum totius Uniuem ambire ; ex quo perspicue sequitur unum & idem esse centrum utriusque e limenti, atque propterea unum clobum ex ipsis constitui. 3 4 A DS E D quaeret sortasse aliquis, eum aqua & terra idem po si ideant centrum, ut probatum est, ad quod per eandem lineam rectam descendunt non impedite,
qua de causa sola terra centrum occupet, & non etiam aqua; videmus namque --.
aquam supra terrae superficiem extendi. Huie respondendum est, hanc esse di- sola remini tinctioncm naturalem inter elementum terrae , & elementum aquae, ut terra mundi oe- maiore sui trauitate centrum occupet; aqua vero, quoniam non ita pravis es, P δε naturaliter lupra terram maneae, ut philosophi assierunt: adeo ut, si terra ita rotunda existeret, ut politum aliquem globum cisceret, elementum aquae t tam terra undique contegeret: quod etiam contingeret, si tanta esset copia aquarum, ut omnes concauitates terrae expleret,& montes transcenderet. Seduumniam nequ e terra perfecte est sphaeriea,propter montes, scopulos, concauitates atque valles , neque tanta copia aquarum existit, ut totam supersciem terrae possit contegere , cffectum est, ut tota aqua in varijs terrae concauitatibus sit recepta, aequaliter tamen semper distans secundum eius superficiem eonvexam a centro mundi ut superiores rationes ostenderunt.
i ' . I. - . ς oc enim rauum est, si G cometrice & proprie dum si loqui velimus, tum quia lineae rectae egredientes a centro huius stlobi ad summi nu flvh italcs montium altissimoriam longiores erunt haud dubie lineis rectis educti, ad
m-: quare non omni ex parte conuenire πilli poterit definitio globi Geometrici: tum etiam, quoniam superficies convexa a uae aequali distantia sub terrae superficie continetur, tanquam circulus minor sub maiori, qui idem centrum posiidet; adeo ut si circa centrum mundi perficeretur tota superficies aquae, item tota superficies terrae, illa sub hac aeuuali semper distantia contineretur. Vcrsi quia haec data itas seu inaequalitas coparataecu tota machina composta ex terra & aqua nullius sere est momenti, ita ut vix sensu percipiatur, eficctum est, ut simpliciter aggregatum ex terra ae acua plo-
bus rotundus,sue sphaericus ab Astronomis agili ur. Quod autem dii su
perficies conuacat 'sub terrae superficie aequali semper distantia, facile cuiuis
159쪽
perluaderi potes'. hypothesi , ab Uriente in occidentem sub Aequinoctiali
istulo reperiri continentcs, insulas, pcninsulas, &c. id, quod nauigatio huius temporis, maxim Lustanorum, aperis docet, Icm apud vetcrcs fatis incognitam.Si ieitur deiciabatair circulus maximus in terra directe suppositus Aequo tori caelesti incedens per insulam D. Thomae, per Africam , per I pprobanc mii Indiis orientalibus per Intulo MolucGs,mr An criGς, sucinoux Hiis maevrouinciam, T Pcru nominλtur,quou k iterum abio vacur in in iuba D ii Liae: lue citculus, saltum prope littora, continvbix dubio iuperlici in maiis, quandoquidem a terra. d mare ux Onia part duis uditu ἔ , , parci ς duuio uiri decursui. Hinc iam ita colligςmus, institutum Areus doscriptus in is perticipillius maris,quod intexijcitur inter Africam V. IN I a'Ohanom,a,quali distantia est suppositus arcui dulcripti circuli in terra, qui trantit per A fricam , α Taprobanem , dic. Atque idem dicendum cst de quouis arcu iuperficiei maris interiecti inter quascunque duas terras . Ergo tota supcrii cicsi aquae aequali distantia contiactur iis tuta super e ter . Consccut Q Optima ei l cxiuisicien idartium enumer tinnot An . de M vcro probaturii amsi arcus ille descriptus m adui non ctat aequi distans arcui terr , scd in i ctio magis attollerctur, Vcldeprimoretur, v ci etiam arcum terrae transccnderct, cum te nilo , is queretur utrumque axeum non trabere id hccotrum, Me ς' astat. apud G cometras : quod iam impuSn uim istrobatum vnim st,i iacita ccntrum utriusque' '' ' , E R E s Τ , vi nonnullas obiectiones, quae contra nostr m sintcntia
fieri possent, in medium prostramus,easque dissiduamus. Quarmus cnim expcrientiae tractenus adductae cuidenter ostendant dςm ellac trum lcris aque. atuue adeo unum cxιllis 'lobum constitui: suo e tamen nonnulla, quae d. culta tein videntur fac c,pio reque nulla ratione fieri posse , vi duo haec et cmenta Giς φ, uni eum Hobum conseiant. Primuin igitur se terit 'uis co rari proba ς, noni e sic idem centrum terrae & aquae,ae Dpterea ex ipsis non componi v qum g'O bum . Terra & aqua sunt distormes io grauitate; constat e nam terram Psic era- QOrom , quam aquam. Igitur non possunt habere idem,ccntrum grauitatis Smagnitudinis, sed terra grauitate sua propcllet aquam cxtra Gntrum totius Vm
qui partim ligneus , partim vero plumbeus utit, tu VInm gnitudio, possidete potest, cum lio usi i me lio ipsius , im vero uiparae plumbea,tan am grauiori. Ad hanc ob c Onom dicendum cst , eam exsula. 'μ' '' Ii vpothcssi procedere: putat enim, ex una Ontum Pax eo terram I cx opposi ' ρ ρ 'ta totum mire quod si sum in. Nauigation vis cnim huiu nostrae tinnpcitatas
tam sub polis,quam sub Acquinoctiali circulo, tam in orιente, quam in occidcnte,& denique in toto orbe rei'crtet suns vel continentes, ves insulae, vel peninsulta ut per totum orbem fore permixtae sint terra de aqua. Est enim mare innumeris pene insulis conspersum, adeo ut plus ter , vel corte non inulto minus, intra mare apparot quam aquis sit contectum, ut egregie Nobat Alcx. I'ι olom incus in libello de qua ticate torrae & aquae . Vndo dacumis hunc globum,oncm confici asscsimus ex terra S aqu*, ita cile corup ratum , ut Wrra unaique emineat , a vero n partibus humilioribus desidat. Rei t ixaque terra gi bi cuiusdam lignei speciem , in quo plurimae fini soncauitates , in quihus acua possit recipi: Nam hac ratione Macst aequalitate ponderum hic globus colu bratus, uti in habcat Gat gr vitatis. si magnitudinis. Atque hoc ipium
160쪽
i videtur sentire Aaist. lib. I. Meteor. ubi ait, Γ Terra totam etiam aqua copiam complexa est , nisi us particulae rationem si bit ad ambientem magnitΜ-dinem. J Qtiibus verbis perspicue asterere videtur, aquam in cone uita tibia : terrae comprehPnisi , quandoquidem dicit, terram in se tontinere totas aquae ''. comam di immo hoc ipium ratio naturalis ab operimento di sumpta perii dore videtur. Deprchendimus enim aquas consuas, decidit i ue est ad terrae paeestes deest uiores, concauioresque, ita ut intra eminentiora terrae loea non aliter , quain intra montes valics, contineantur, donec omnes partes coli brentur , ,ead amussim adaequentur, ut recte demonstrauit Arist. 2 Lb.de caelo, cuius rati
DEINDE obiiciet aliquis hoc modo . Paries terris dotectae sunt minus . oblini graues partibus teciis aqua maris, propter acrem inclutum in cauernix, & calorem Solis, qui eas continue exietat . cum igitur centrum grauitatis iii corpore distormiter graui sit in eius parto grauiori, erit contrum grauitatis tertie
magis propinquum illis partibuς, quae aquis sunt eontinae, quam illis, qita sun t
detectae r quare diuersum erit centrum grauitatis terra a centro magnituditiis eiusdem. Caeterum & haec obiectio idem , quod prior', assii mere videtur, nimirum dotectas terrae partes ad unum homi sphaerium , tectas vero ad alterum spectare, quod verum non est, ut diximus . R pondeimis igitur, partes dete- solutiscias estie quidem minus graues simpliciter, propter causas dictas,quae absque d- obiςανο bio minuunt earum grauitatem ; at vero, quoniam aer Inclusus, ct calor Solis visensibilem stre partem illarum penetrant, si ea cum tota profunditate terrae, comparetur', vix enim ad unum aut alterum milliarc ea penetratio pei tinoir, cum tamen tota prosunditas terrae complo tur milliaria 3 'o A: amplius ut ad finem huius eapo dicemus. cxtantque in ipsis immensi, & plurimi montes ae lupes, item in partibus conrectis innumerae rine insulaei reperiuntur'. Quae supra mare eminent scopulis etiam altissimis Praeditae, tota denique terra e . fert a cst aquis, ut constat experientia, cum ubivis locorum , est ossa terra aquae repti tantur; ciscitur, it partes detectae, una cnm contectis, addit: aetiam aquae maris, quae supra partes contectas extenditur, ita librentur,&quasi compentetur omnium partium grauitas, ut czntrum grauitatis utriusque
elementi, terrae videlicet, & aquae , ex aequo disteti perficie Grum i tris emadmodum re ipsa distat , ut supra pluribus experimentis,ec monstrauimus Neque vcro obstat, suod superficies terrae sit aliquant) altior superficie mari . ut supra diximus , quo minus centrum grauitatis ab utraquo superficis aedi alidi stantia recedat e Is enim excessus perexistius est comparatione tantae magni tumnis , onion , ambae stiperficies aequaliter distare a centro dici possint, sis usum consulamus , qui aquam ciusdem esse altitudinis cum terra iudicat, licet maecise ac Geom trice loquendo hoc verum non sit. Ex his qhoque dissolutatur argumentum illud, quod si pra contra auctores oppositam ha em nostri sentcntiae defendentes asserebamus rNEmpe, secundum illoς, plura d boro milliaria uni stadui correspondere in mari , quam in terra, quandoquidem
tius illud,quam terram, faciunt, ac maius: Poterat enim nunc idem areum cnt in nos torqueri, quippe eum tectam noς altiorem statuatntis, quam aquam
, hit: ςi V dςtur,p' ra milliaria uni gradui terrestri respondere, quam marino. I , Πqu.m,hoia' nium in nos contorium quoniam iste ex ccssi: s
' p tu i Π m ris, que ponimus, nullius cst momenti, sed
o insinsibilis. Vnde aduersus nos nihil eo cludit: At vero cotra aduere