장음표시 사용
241쪽
Tetra am bitus seeundum Fernelium Am
pERNE LIVS Ambianas in sua Cosmotheoria vult , ambitum terrae complecti stadia i 96i i , . Milliaria vero xas ian . Ait enim,risse uni gradui in terra respodere stadias -- ζ .uulliam Vero 68 o Quare ex hae sententia habcbit diameter terrae stadia 624-- r. milliaria autem 78--Σ- -. Semidiameter complcctetur Iladia miliaria vcro 39oo- . Convexa aute supcrficies te e cotinebit hac ratio .ne stadia i 123 7 3 7o7-- 8- .milliatia vcro 9s . - ERECENTIOR Es tandem rerum Astronomicaru periti, qui no iemel totum Oceanu nauigijs traiecerunt, testatur tota ambitum terrae coplecti stadia x s 26 o. milliaria vero is o8o. Vni enim gradui in mari dicat corrcspodcre stadiatΞtumodo 424. inissiaria autem s r. Itaq; , si hoc vera est, habcbit diametri terre
nae longitudo stadia q8 6 -τ i-. At milliaria 6o7ΟΛ-ω. 5 cmidiameter vero stadia 2 283 - . milliaria autem 3op-;-. Superscies deniq; convexa ter
tolemaei sentEtia de ambitu tergae commu
rae complessetur stadia 7 a 33i8 --c. milliaria vero It 8I 294 r. 1 H AE igitur sunt septem opiniones,quae alicuius momenti iunt, carc quantitatem ambitus terreni , quarum priores tres omnino tanquam n lila ab omnitabus rei ciuntur: Postcriores autem quatuor probabiles iunt, habcntque ungui aesios defensores . Communis namque scholasti e Astronomorum amplectitur scntcntiam Ptolemaei, tanquam veriorem, quam & nos in sequentibus icque mur, ne a communi via recedere videamur. Alij potiss Alphragani opinioni adhaerent, propterea quod post Ptolemaeum multi sapientcs, ut auctor Est Alphratanus, eam comprobarunt.Vnde fortassis recentiorum opinio, quae parum ab Alphragano recedit,verior erit. Pauci denique in sententiam Femclij Ambianatis ire videntur. S V N T etiam nonnulli, qui conantur omnes dictas opiniones ad con cordiam reducere. Dicunt enim, praefatos auctorcs non usos suisse cadem mensura; sed cos,qui maiorem ponebant terrae ambitum, assumpsisse passus minores ; Eos vero, qui minorem iste dicebant, maioribus passibus esse usos. Unde non tanta erit discrepantia inter dictos Astronomos,quanta esse videtur Sed quire accum ratius considerabit,iacile perspiciet,nullam poste concordiam inter omnes opiniones reperiri, quamuis inter duas , vel tres aliquo modo repe- . Tiatur. Vt autem omnes opiniones praedictas ob oculos positas habeas , apposui sequentes tabellas , in quibus secundum omnes sententias continetur ambitus terrae, quantitas unius unius gradus terrestris , Diameter terre, de semidiameteri Iuxta posteriores quoque quatuor opiniones , super-hcies convexa terrae; & haec omnia tam in stadijs , . quam in milliam . .
242쪽
Ambitus terrae continet, ut vultl A ristoteles Stadia Milliaria
Unus gradus in t rra continet,ut vult
D ameter terrae continet, ut vult
243쪽
Sei nidiameter terrae habet, ut vult Atilioteles Hipparchus Eratosthenes Ptolemaeus Alphraganus Fernelius Recentiores
Stadia Milliaria Stadia Milliaria Stadia Milliaria
Stadia Milliaria Stadia Milliaria Stadia Milliaria Stadia Milliaria 18636;s79 -
de ambitus eorundem l - QV O N IA M vero verba se ei mus de quantitate terrae tum secundum ambitum maximi circuli in ea descripti, tum secundum diametrum, semidiametra,
superficiemque conuexam eius, non abs re suerit, paucis quoque indicare nocloco semidiametros. id est,ssistantias a centio mundi, Omnium caesorum, ut tus Eue, siue circunserentias eorundem . Id autem duabus tabulix exequemur, quarum prior continet omnium caelorum semidiametros: Posterior vero eorundem ambitus in circulis maximis tam secundum concauum , quam secun dum convexum eorum. Ex praeceptis autem superioribus facile quiuis explorare poterit,si id desiderat, superficies tam concauas, quam conuexas,immo de soliditates eorundem caelorum . Secuti vero sumus in his tabulis fere semper,
Franciscum Maurolycum in appendice Dialogorum de Cosmographia.
244쪽
2 semidiametri caelorum tam secundum concauum , quam secundum convexum . Semidiameter concaui 2, continci se-ini diametros terrae
Scini diameter conuexi I, & concauiti continet semidiametros terrae
Ambitus caelorum tam secundum concauum , quam secundum convexum ad milliaria reducti. Ambitus concaui I, continet milliaria
E X his constat punctum quodlibet Firmamenti in Aequatore positum conficere singulis horis milliaria 4r; 98 37-r. quoniam vidclicet in viginti quatuor horis absoluit milliaria tot s62 oo . Vnde vix cogitatione apprehendi potest celeritas motus primi mobilis, utct Aristoteles assrmauit.
245쪽
ra Materiai s componitur, O illa supcrc lectis, quae per istam repraesintatur icomponi intelligitur.
Argumen tum ieeundi ea p, eiusdemque diuisio.
O RV M autem circulorum quidam Iunt maiores, quidam minores, visensui patet. Maior autem circulus in
baera dicitur, qui descriptus in superficie sphae super
eius centrum diuidit sphaeram in duo aequalia. Minor ν ro, qui descriptus in superficie Jbara eam non diuidit in duo aequalia, sed in portiones inaequales. Inter circulos Wro maiores,primo dicendum est de Aequinoctiali. COM MENT A RIVS.ROPOSUIT auctor in primo cap. principia, ac sundamE-ta totius Astronomiae : Nunc vero in hoc secundo cap. explicat decem illos circulos primarios, ex quibus sphaera materialis componitur,& caelestis sphaera, cuius gratia haec instituitur, componi intelligitur ; quoniam videlicet sine his nullo modo cauta reddi possunt apparentiarum caelestium, cuiusmodi sunt ascensiones,& descensiones signorum,ortus & occasus se derum, diuersias dierum ac noctium in diuersis regionibus, Sc.. Potest autem no incongrue hoc caput in tres particulas diuidi. In prima enim tractat auctor circulos sphaerae in genete: Ita secundae de eisdem circulis in particulari disserit,explicans sineulorum nomina,ossicia, atque utilitates : In tertia denique subiungit,in mundo quinque Zonas ex hisco circulis constitui. DIVIDIT itaque in prima parte circulos omnes sphaerae in maiores &minores,qui ab alijs dicuntur maximi,& no maximi; quorum definitiones per spicuae sunt in litera. Ex maioribus circulis, siue maximis auctor noster in te cundo hoc capite explicat tantummodo sex, nempe Aequinoctialem circulum,Z diacum, Coturum Solstitiorum, Coturum aequinoctiorum, Meridianum , atque 3ntu m ςic Homontem: ex minoribus vero, siue non maximis, solum quatuor declarat,ni - - Ir . mirum Tropicum C, Tropicum D, circulum Arcticum , & circulum Antarcti Rμμμῆ eum . Atque hos decem circulos sphaerae breuiter quidem in I. cap. e potuimus: nunc vero cum auctore plura de eisdem dicenda erunt. . ASTRO NOMI autem,ut persectam cognitionem motuum caelestium adipiscerentur, praeter decem illos circulos primarios , plures alios excogit runt tum maximos, tum non maximos . Inter maximos potissimum locum Obtinent hi, qui nunc sequuntur. VERTI CALES, qui per verticem cuius libet loci ad singula Hori rotis puncta deducuntur'. H O R ARII, qui totum, Q - ij ςi caelum in E . horas secant; atque hi sunt in triplici disserentia . Aut enim distri buunt caelum in i . horas aequales, initio facto a meridie, quo pacto incedunt per polos mundi: Aut in t . horas aequales,incipiendo ab ortu, vel occasu So-bs, qua ratione contingunt duos circulos parallelos,quorum unus est maximus semper.
Auctor m. t. Vettieatra erieuli.
246쪽
semper apparentium, alter vero maximus semper occultorum : Aut denique in -2q. horas inaequales, quando nimirum neque permundi polos incedunt, neque dictos parallelos contingunt , sed diuidunt omnia segmenta parallelcrum supra HoriIontem,item ciue infra HoriZonte in existentia , in I 2. partes aequa les : sed de hac varietate horarum plura dicemus in ;. cap. C I R C V L I do- cirmlId, morum caelestium , qui totum caelum in it. partes secant, quae domus caelestes motum es
dicuntur. C IR C V L I positionum, qui per communes lectiones Horia on- ii: 'Π Mais, di Meridiani, nec non per centrum cuiusque stellae transire definiuntur . 'μφC IRC ULI declinationum, qui per polos mundi, & singula A equatoris cirruli de puncta educuntur. C IRC VLI latitudinum, qui per polos Zodiaci, & sin- elmitono, la Eclipticq puncta dei cribuntur. Denique quamplurimi alij circuli repe- α uii indi-riuntur apud Astronomos. Vt enim maximos omittamuς, considerantur pro- μμ 'pemodum infiniti circuli non maximi. Nam quilibet maximus habet suos parallelos: Vt Horiron habet circulos parallelos circa verticem capitis dei criptos, qui dici solent circuli altitudinum . Aequator hibet parallelos circulos circa polo, mundi descriptos, cui ut modi sunt illi circuli, quos singulae stellae,&planetae, siue puncta caeli quaelibet, ad motum diurnum describunt quotidie. Zodiacus habet quoque suos parallelos circa polos Zodiaci descriptos, quales fiant ii, quos singulae stellae & planetae, seu quaelibet puncta caeli, ad motum proprium nonae Spla aerae ab occidente in orientem conficiunt. Ide nque dicendum est de alijs circulis maximis . Verum de his circulis omnibus agendum est alio in loco: Satis enim nunc nobis erit, decem illos priores, qui primariJ dicuntur, in hoc Z. cap. exponere: quoniam hi proprie ad siphaeram spectant. DI UNTVR in sphaera illi circuli, qui idem cum sphaera centrum 'ocsident, maximi, s ue maiores, quia, ut demonstrat Theodosius lib. t. propos. 6. euli.& non circuli, qui per sphaerae centrum ducuntur , sunt omnium maximi, ita vi maior maximi in illis dari non possit; quemadmodum etiam linea, quae in circulo aliquo per cen sth trum ducitur, nempe diameter, cst omnium maxima . Illi autem circuli, quo- -- η ' ' rum centrum diuersum est a centro sthaerae , appellantur non maximi, siue mi- 'nores , quoniam, ut Theodosius demon strat loco citato , circuli, qui non per centrum sphaerae ducuntur , minores existunt ijs , qui per centrum sphaerae transeunt , & quo remotiores a centro sphaere suerint, eo ctiam minores esseiuntur. V T aistem ea, quae de circulis caelestibus dicenda erunt, persectius intelligantur, adducam in medium aliquot proprietates circulorum i phqrae tam maiorum, quam min Crum, demonstratas a Tlieodosio in sphaericis elementis. Ex quibus quidem multa in sequentibus sunt demonstranda. I.
OMNE sleireuli sphaerae maximi secant sese mutuo bifariam; de contra, circuli in sphaera sese mutuo bifariam secantes , sunt maximi. Primum demonstrat Theod. lib. i . propos. ii . Secundum vero propos. i 2. eiusdem libri. OMNES circuli sphaerae maximi sunt inter se aequalcs. Quod quidem
sicile constat ex aequalitate diametrorum. Est enim cuiuslibet circuli maximidiameter eadem, quae diameter sphaerae . Immo si alter altero esset maior , non est et uterque maximus. Minor enim illorum maximus non citet, cum alter eo
247쪽
CIRC V L I in sphaera non maximi se inuicem secantes, se mutuo bis riam non secant. Nam si mutuo te bisariam secarent, essent ipsi per prc pos. 17. lib. i. I heodosij, circuli maximi, quod est contra hypothesim . Potest tamen unus eorum diuidi aliquando bifariam, sed cum hoc accidit, alter tunc nequaquam bifariam secabitur, nisi ambo circuli sint maximi.
INTER eirculos sphaerae non maximos solum ij sunt aequales inter se , qui aequaliter a centio sphaerae remouen tur . Et contra circuli non maximi inter se aequales aequaliter recedunt a centro sphaerae. Vtrumque demonstratur, Theodosio lib. I. prop Os. s.
OMNIS circulus maximus in sphaera transens per polos alterius circulisue maximi, siue non maximi, diuidit eum bisariam , S ad angulos rectos Et contra circulus in sphaera diuidens alium circulum bifariam , & ad angulos rectos,est circulus maximus,inceditq; per polos illius. Illud demonstrat Theod. lib. I. propos. Is . Hoc vero in scholio eiusdem propos. theoremate 3. a nobis est demonstratum.
OMNIS circulus m aximus in sphaera, per cuius polos transit alius circulus in sphaera maximus, transit vicissim per polos illius . Hoc est demonstratum a nobi theoremate I. scholij propos. i s. lib. r.Theodo'.
'CIRC V LV s in sphaera maximus, qui aliquem circulum non maximum tangit, t*nget quoque alium non maximum illi aequalem , & parallelum . Quod quidem ostendit Theodosius lib. 2. propos. 6. v III. CIRCULV S in sphaera maximus secans circulos non maximos non per polos eorum, hoc est, oblique, secat illos in partes inaequales, ita tamen , ut aequalium, ac parallelorum circulorum segmenta alterna inter se sint aequalia. Hoc perspicuum est ex i9. propos.lib E. Theodosij.
Q. V A N D O tres eirculi in sphaera maximi se mutuo secant ad angulos re os, erunt duo poli cuiuslibet illorum praecise in communibus sectionibus ei cuniarentiarum aliorum duorum. Et contra, quando sunt circuli maximi in sphaera, ita ut duo poli cuiusuis illorum reperiantur in communibus sectioni hus aliorum duorum, secabunt se mutuo ad angulos rectos. Quorum virumque facile deduci potest ex Theodosio , seu proprietatibus adductis, videt cetex s.& 6. EX EMPLUM quoque utriusque habes in sphaera materiali. si enim Aequator, Meridianus & Hornon, ita adaptentur,ut se mutuo ad angulos rectos secent, quod tum demum fiet, cum uterque mundi polus praecise in II rizonte iacebit, sicut accidit in sphaera recta videbis polos Aequatoris esse in communibus sectionibus Meridiani, atque Horizontis ς polos Meridiani incommunibus sectionibus Aequatoris Horietontisque; polos denique Horirontis in communibus sectionibus Aequatoris , ac Meridiani,&c. Citauimus au-
248쪽
tem propositiones Theodosij in hisce proprietatibus seeundum exemplar Graecum ,iuxta quod breui Theodosium una cum triangulis, S tractatione sinuum in lucem edemus, ubi propositiones illas, quas Arabes addiderunt, in sch ha reij ciemus . PROCLVS in sphaera, quam eonscripsit, aliam diuisionem circulorum proe sphaerae instituit. Non enim decem illos circulos primarios diuidit in maximos,& non maximos, sed in circulos aequidistantes,parallelosve, bliquos,& in eos, diuidit 'qui per polos mundi sunt ducti. Aequi distantes circulos appellat eos , quorum poli iidem sunt,qui poli mundi; cuiusmodi sunt quinque circuli in sphaera, nimiarum Aequator, tropicus E, tropicus Io, circulus arcticus, & circulus antarct eus: Hi enim circuli aequi distantes sunt inter se, ut constat ex propos. x. lib. 2. Theodosij. Obliquos circulos vocat eos,qui circulos parallelos,quos secant,
249쪽
Aequino Dialis circuivi in ea o
ad angulos inaequale ,& obliquos secant: quales sunt apud ipsum Zodiacu , 5: circulus lacteus, quibus adiungendus est Horizon quicunque obliquus. Illos denique per polos mundi duci ait, qui parallelos circulos , seu aequid: stantes ad angulos rectos,ac bifariam diuidunt; qui numero sunt ties, Colutus solstiti rum , Colutus aequinoctiorum, & Meridianus , quibus adiungi potest Hori
N ONNULLI alij eirculos caelestes alia ratione diuidunt . Dicunt
enim alios circulos ille intrinsecos, alios vero extrinsecos . In trinicci sunt, qui an caelo fixi omnino concipiuntur, ita ut una cum co circumducantur. Inde a quibuidam mobiles nominantur,quales lunt omne, circuli primari; sphaerae, exiscepto Meridiano,& Horizonte. Hi enim duo extrinseci dicuntur , quia ita in caelo concipiendi sunt, ut semper firmum situm obtineant, & nulla ratione admotum caeli circumuoluantur, sed semper in eodem loco permaneant. Qua de
cauta a pleriique immobiles dicti suere. EX EM P L VM decem circulo tum sphaerae , qui primari; dicuntur, ha-bcs in propolita ligura, quae iphaeram materialem repraesentat.
DE AE V IVO CT IALI CIRCULO.S T igitur Aequinocti dis circulus q'idam diuidens Dbriram in duo aequalia fecundum quamlibet sui partem aeque distam ab Hroquepolo. COMMENTARIVS.
B S O L V T A prima parte huius capitis, aggreditur iam secundam partem , in qua sigillatim de omnibus circulis disseritur. Agit autem prius de circulis maximis, deinde de non maximis , Et inter maximos primo loco explicat Aequinoctialem circulum , quoniam cognitio eius facilior est, ct reliquisere omnes per ipsum explicari solent. ril qui que circulus Aequinoctialis omnium nobilia simus, cuin sit mentura , ut mox dicetur, motus nobilissimi nempe primi mobilis; Mouetur enim motu maxime aequabili : n- de ita sese habet hic circulus cum alijs circulis caelestibus comparatus,quemadmodum pii inum mobile collatum cum alijs orbibus caelestibus. Quam ob rein Philosophi primum motorem, id est, Deum Opt. Max. in circulo Aequinoctiali, tanquam in lede propria, collocabant.
stat. Atque hic cadem ratione in caelo erit concipiendus collocati in medio inter duos mundi polos. V E M quidem nonnulli ita concipiunt dei cribi. A centro mundi per centrum Solis, dum est in principio V, vel in , imaginantur duci lineam recta, quae spatio 24. horarum describat circulum Aequinoctialcm . Sed quoniam Sol nunquam perficit integrum circulum, cum non ad idem Punctum reuerta
250쪽
tur, propter motum proprium, quem habet ob occasu in ortum, melius fortasse dicetur Aequator describi a linca recta, quae a centro mundi ad initium V, vclpri mr mobilis extenditur. Ex circumductione enim huius lineae dei cribetur in die niturali circulus maximus,& persectus , scinpcr rectus ad axem mundi, aequaliterque distans omni ex parte a mundi polis: quae omnia requiruntur ad Acquinoctialem circulum. S VNT autem omnes circuli caelestes, atque adeo & Aequinoctialis, con- Vbi poti cipiendi in primo mobili, quod quidem nobis potissimum reteit spheia materia st '' Iις. Neque multum interest,sive eos in concavo, siue in conuexo primi mobilis hisis iiii
intelligamus: ramen quia nos intra caelum inclusi, in eiusque centro cxillcn e cipiendiates concauam casti superliciem intuemur , compellimur quodammodo circulos caelestes in eadem superscie concaua primi mobilis consacrare: sicut etiam, quia sumus extra sphaeram mater alem politi, cogimur eosdem quodammodo circa
los in extima , seu convexa cius superlicie dc lignare . Quod etiam iit in globocos ino graphico , & Astronomico . Quoniam vero ex decem sphaerae circulis primariis Meridianus , atque Horiton sunt prorsus immobiles in quacunque regione,ita ut, etiamsi c.elum primum perpetuo, ae in detinenter circumstratur, praedicti duo circuli nihilominus immoti omnino concipiantur, de firmi; Alij vero ono mobilos existunt, quippe cum continue circumuoluantur cum primo mobili; non erit in conueni cns, si octo holce circulos mobiles in convexa supcas cie pruni mobilis, duos autem illos immobiles in concaua superficie caeli Empyrei immobilis, sub quo collocatur primum mobile, & totus mundus, consid remus . Ita cnim fiet, ut a iij circuli mobiles intra hos illa mobiles perpetuo ci cum ducant uir quemadmodum etiam in sphaera materiali cernimus, Meridianu,& Horiacintern abjs circulis supereminete, ut his sine cessatione motis, illi duo
immoti prorsus Perma cant. .' .
. Er diritur Aequinoctialis , qMesam qetando sol transit per illum, AEquin. - φιode Τ biria anno, tu principio Arietis scilicet , tu principio
bras est aequinoctium in νniuersa terra. Vnde etiam appellatur Aequa- dictu . O
tor diei,' noctis, quia adaequat diem artificialem nocti. Et dicitur singulus ρ imi motus. Vnde sciendYm, qHI primur motus , dicitar sui py
motus pri ni mobilis, boc es , nonae sph s Irae uti ultimi, qui es ab
oriente per occidentem , rediens iterum in orientem : qui ctiam dicitur motus ratio talis , a I similitudinem motus rationis, qui est in microcosmo, id est,in bomine,scilicet q/ando sit consideratio a creatore pcr creaturas in creatorem , ibi sistendo ia Secundio motus est firmamenti, planetarum, contrarius huic, ab occidente per orientem iterum rediens in occideutem': qui motus dicitur irrationalis , sue sensualis, adsimilitudinem motus microcosmi, qui est a corruptibilibus ad creatorem , it rum rediens ad corruptibilia . Dicitur ergo cingulas primi motus, quia
civit siue diuidit primum mobile,scilicet linam nonam in duo squalia, Vstidimnsa polis mundia .