장음표시 사용
131쪽
xa CAI 8. XL FORUM. tenus es internis etiam, S leges propius
diuinas vel naturales, Vel positiva f. ICO, applicantia ab omniscientia diuina propius absunt, quam externa fora bla externa facta praesertim legibus tantum humanis subsumentia, homnia fora, quatenus ultimato a deo dependent, . 8O, M. f. 934. In significatu primario forum diauinum internum est. q. Igo Quumque
deus i nexus et concursu omnium Pe sonarum morales, eos etiam, quos ipsi agentes ignorant, et libertatis nostrae statui et neXum quemvis cum quibusvis factis liberisque nostris determinationibuS, eo etiam, quorum aut nunquam conscii
fuimus, aut obliti sumus, o factorum
omnium ea etiam, quorum Vel non Conscii fuimus, vel obliti sumus, 4 omnia eorundem consectaria moralia, ea etiam, quae vel non praevidimus, vel nec postea deprehendimus, s lages ad ea applicanda omnes, eas etiam, qua Vel nunquam cogitauimus, vel saltim cum factis unis quana comparauimus, infinities melius nouerit et sciat, quam noSmet ipsi, et illae personae, des quarum factis quaeritur, possunt admodum multa nobis, et personis, de quarum factis quaeritur, imputari in foro diuino, quae nec ipsa quidem nostra nobis, et diEhis personis sua, imputat. coniciencia. f. 8a,
132쪽
C. II. s. XII. FORUM EXTERNUM. iassECTIO XII.
f. 86. Fora interna I. 8 conscientiae rationis,s. 8a, et diuinum . sunt decidendis obligationibus et ossiciis et laesionibus internis etiam, quae hinc ita dicuntur, competentia. f. 8 . Fora autem externa f. 8o,
et humana strictius dicta f. 84, non nisi externis obligarionibus, ossicus, laesionibus competentia sunt. f. 9 Nulla bbera determinatio pertinet ad forum externum, quae non simul pertineret ad internum, sed mulsae spectant ad internum, quae non pertinent ad Xternum. I. 7, 3.
Quo magis viget forum internum, hoc minus, quo magis languet forum intem nurni, hoc magis necessarium est forum externum f. 38. Si faetum ad utrumque forum pertineat, aut fora videbuntur collidi, et illius imputatio recta est, cuius leges sortiores sunt f s. aut con pirabunt, et coniungenda quidem sunt, sed non confundenda, distinguenda quidem, sed non separanda I. s. idem valet de foris internis diuersi generis, e g. philosophiae
moralis et theologiae reuelatae, et eliseris nis, e g. naturali et ciuili Iura stricte dicta sunt tantum fori externi, interni etiam normae suasoriae, consilia, aptitudines
133쪽
ia C. II S. XII. FORUM EXTERNUM. dines morales, non nisi minus pleni iuris. q. D, 64. Hin forum naturale eXternum et rationi. ternum non nisi iusi turae stricte dictum et cogens sequitur,4.183, 3. Ortim naturae S. rationis Xte num et inremum non possitnt unium idemque habere principium obiectivum dometticum primum adaequarum, . 183
IGNORANTIA et ERROR VI CIBILE sunt,
quam vel quem ita aliquis euitare poterat, ut non vitasse possit ipsi impurari in d meritum valide. Quam autem ignora tiam, quem errorem aliquis dictis modis euitare non poterat, NulΝCIBILES sunt. Iam quum omni ignorantia, et multo magis error, sit imperfectio, M. f. sis. quae vitare ab lute, physice moralite que Poteramus, sunt vincibilia in foro interno I8o, 39. Quemadmodum autem de ignorantia et errore internis prorsus non iudicat forum externum, .i83, ita declarata etiam tunc demum vincibilia sint in foro externo, si Contra lege externas fuerint, aut externe aliquis obligatus merat ad ignorantiam vel errorem ea talia, tanta vitanda. Ignorantia eorum, quae nosse verne non obligamur, error
in iis, in quibus vera nosse nou externe obli
134쪽
C. II S. XII. FORUM EXTERNUM. ia obligamur, in foro externo censenda sunt inuincibilia I iso
f. 88. Qunm multa varia in facto possint attendenda esse foro interno, O tamen EXterno, e g. mentalia', intentio dissimulara omnino, clandestinae penitus caussae
impulsivae, defectus prorsu occulti, et de quibus lex stricte dicta nulla quicquam determinat applicabilis, 3.i83,184,
potest esse ignorantia et error facti in foro interno essentialis, in foro tamen X-rerno qui sit extraeSsentialis, . Ia8, praesertim gradus ain certus potest in foro interno momentum facti esse et quaestio
tialis. . 29. Hinc ne gradu pro ratione legis internae attendendi ab imputaturo secundum forum internum confundantur cum attendendi in foro Xterno pro ratione legis cogentis 3 174, 18o. Habes nouum exemplum cognitioni mathematicae forensis in rationibus fori interni et externi subtiliter nonnunquam, sed utilbter distinguendorum I. 3O.6 189. Quod videtur ineuitabile, de quo Dil.
lud esse factum externum et in quocunque ilatu EXTERNE i. e. per lege eXterna LICI-τ euitari potuisse 3 alter homo imputaturus non potest, saltim moraliter certus
135쪽
esse, id non recte imputatur ab hoc in foro X terno. . I 3I, 18 i. Quo Videtur infortunium, de quo 1 illud esse faetum externum a legibus externi L . EXTERNE ILLiciΤu 3 alter homo imputaturus nemoraliter quidem certus esse potest, illud non recte imputiatur in foro externo, . 13a, 84 Quod videtur facti CoxsECΤΑ tuM
dem migra s. dependens, de quo 1 illud secundum leges externa praeuidendum dictis modis bio fuisse a iter homo imputaturus ne moraliter quidem certus esse potest, illud in foro eXterno non recte imputatur . Vis 187. Quae certo in statu pro nunc et sic supra vel extra potestatem alicuius posita sunt secundum quid ira tamen, Vt hanc impotentiam antegresti facti consectarium secundum leges externil praeuidendum dictis .i33. modis fuisse alter homo imputaturus, moraliter saltim , certus esse possit, eorum omissio in foro etiam externo recte imputatur, I. 34, 18i. neuia tabile secundum quid, cuius uitandi impotentiam esse consectarium certi status moralis, quod per lege etiam externas praeuidendum fuisset, alter homo impuritaturus, moraliter sustim, cerrus esse pol est, in foro etiam externo recte imputatur,
136쪽
g. 33, 33ι. . Quod aliquis praeuidera
non potuit in certo statu, de quo statu au ter homo impuraturus, altim moraliter. certus esse potest, illum esse consectariurni alius status moralis, etiam per leges exte .nas praeuidendum dictis F. 333 modis, Liud in foro etiam externo recte potest in putaris 136, a.
Methodica imputatio legis in foro ex
terno est Uno C ESUUS. Hinc processus tumultuarius implicat, M. . sis. Procecsus ultima conclusio oepi syllogismi imputatorii ab eo formata, qui valide et externe imputandi ius habet, est SENTEΝΤΙΑ. deeisiuab Methodica collectio eorum, quae sententiae recte formandae iureconsultis adhuc necessaria sunt, vel videntur. ACTA nominatur. Sententia decisiua non nisi actis completis recte formari pol est j. 44. Qinim ni homini rigorose etiam, multo magis moraliter, certum aliquid esse potest, quod tamen alteri, nemoraliter quidem, certum est, sententia am autem laturus ipse moraliter selim, certus esse de eat, de eo, quod iudicat, multa non lum vera, sed etiam hule illiue rigorose aut multo magis moraliter certa esse possitnt nondum tamen
talia sententiam laturo si sint se odum il-
137쪽
136 C. II S. XII FORUM EXTERNUM.
I forum externum noti potest recte imputare. Quum e contrari quaedam e . iam moraliter certa huic vel illi e g. semientiam laturo, tamen possunt esse falsa, et aliis quidem certae, saltim moraliter, falsitatis,4 28. secundum quaedam salsa, i o de quorum falsitate alii conuicti forsan sunt, forum externum tamen potest recte imputare. f. 37. 3. 392.
Nullae determinationes actionesve, quantumuis liberae, illa earum antecedentia, concomitantia, consequentia, quantumuis moraliter possibilia certo auctori fuerint, nulla earum consectaria, quantum uis moralia, i quae adeo interna fuerint, vi alter homo de iisdem et dependentia eorundem a libertate alterius ne moraliter quidem certus esse possit, et de quihus leges externae et stricte diEtae nihil detrerminant, s quae non perti ni ad campum legum cogentium, . a in foro externo imputabilia sunt 3. 91, 8 o.
imputabilium secundum . 47 quum
multa 1ntis interna tantum, et quae ita possunt a libertate mediate et per itidirectum pendere, ut possint etiam fortuita, vel trifortunia esse, adeoque alter homo saepe ne moraliter quidem certus esse Ualeat,
138쪽
C. II. S. XII. FORUM EXTERNUM. arteat, an sint in dato casu libera, nec ne, s legibus stricte dictis n0 determinata,
multa eorum non erunt in foro externo
imputabilia, g 19a, quae sunt tamen in internis, 18o, et euidens exemplum dabunt explicaturis, quam necessaria sit recte imputaturis fororum distinctio. f. i86. Varia notentur in imputandis homini brutorum actionibus, i 49, et diiudicanda caussa morali stricte dicta s. ISO IS Z. Si ad factum legibus externis subsilmendum plures auctores concurrisse, et quidem, moraliter saltim ad singula eius momenta imputaturus certus esse potest, moraliter saltim non tamen potest, vel moraliter, certus fieri ad quoddam talissam momentum aliquem borum auctorum minus cooperatum esse, recte his in foro externo factum imputatur pro indiviso, fossa, si Actiones inuitae ne ignorantiam Vel errorem exrerne inuincibilem f. 87, in foro externo imputari non pos-- sunt, . 38, 9a. In foro externo quumn it imputabile nisi i externum a tegibus externis subsimendum , aliis hominibus, et quidem externe valideque imputaturis saltim moraliter, certum, M. 39Ι. Patet, cur gradus imputabilitatis ia eodem facto secundum sorum internum et Ia Xtα-
139쪽
externum admodum differre possint, ita etiam, ut in foro interno minus imputabile in externo aliquando magis impluabile sit, quam alia multo magis, quam hoc, imputabilia in foro interno s. Is9. Dissicultas in determinando imputabilitatis gradu f. 6a, hinc adhue augetur in foro numano stricte et strictius dicto, quod factorum nostrorum facilior et certior per experientiam nobis esse potest cognitiis, quam factorum alterius, ubi ad certitudinem aliquam acquirendam saepe noua cori. numeratio probabilitatis historicae, quo gradu fide digna sint testimonia, quantum ipse res credibilis, requiritur, 3. 384. Vnde quanta hic impartialitate, . 148, rationis usu, imperio in semet ipsum et ibbertate ab affectibus rectae imputationi noxiis opus sit, intelligi potest. g. 63,
138. EXCEPTIONE IN IURE dicuntur declarationes rationum eurdata quaedam
imputatio fori externi in dato facto locum non habeat. Quae imputatio si alias vel moraliter saltim certa fuerit, uti debet recta f. 44 exceptio non prius erit valueda 3 Ilo quam priorem imputatiouem
saltim dubiam reddidit, 3 a3. amolinuarium quocunque vero signifi-
140쪽
C. II S. XII. FORUM EXTERNUM. 133
eatu actum ' de quo tamen I alter homo, valide illud imputaturus in foro externo saltim moraliter certus si potest, α illud esse contra leges editernaS, etiamsi subssit tantum indire et libertati, conse marium voluntarii status per leges externas praeuidendum, aut saltim illud pertinere
ad campum legum stricte dictarum, β. a, recte illud imputari potest in foro etiam
externo. f. 36s, ibo. Pit demeritum co- Natus 1 ad cuius efficientiam solae praeparationes, etiam remotiores, aes sint contra lege externas, factae tamen, et ita ut armoraliter saltim certus esse possit alter homo imputaturus illas factas si ecum intentione Vel tacite, vel expresse de ' claratas. O3, Patrandi demeritum, quod in conatu substitit, tale demeritum conatus etiam in foro externo recte imputari potest l. 16ue, 9O. l. 97.
Habitus ossiciorum Xternorum Xternarumque laesiqnum morales, si de iis vel tacite, vel expresse declaratis , alter homo imputaturus, saltim moraliter, certus esse potest, possim etiam in foro externo recte imputari f. 166. Talesque constetudines et inde orta consuetudinaria, quia ex iis alter homo impuraturus moraliter