Initia Philosophiae Practicae Primae Acromatice

101쪽

9ή II 8 VII IMPUTATI FACTI.

q. ψet. Obligatus obligatur ad id, ad quod obligatur, plene appetendum, . 14s. In obialigatione dubia autem obligaretur ad opposita aequaliter, plene tamen appetenda. Quod quum sit physice, et id quidem simpliciter, impossibile, M. 673 ad physicoeautem impossibilia, si simpliciter fuerint talia, nemo obligetur, .a4, 27. neutri obligationum dubiarum satisfaciendum est Q. eta, adeoque nec legi obligationis dubiae

f. 63. Haec lex . o, quum e natura et per naturam Patear, naturalitest, g. 39,63.

Ergo obligationem dubiam vere talem sequens transgreditur legem naturalem, Obligatio est aut complete certa, aut probabilis, aut dubia, aut improbabilis. I. 28. Iam dubiam sequi non licet, , 42. Haec autem melior est improbabili, M. f. 669. Ergo multo minus sequi licet obligationem improbabilem. . 7o, vere nullam, quia opposita probabilis semper est fortior, . 23, 17. Hinc non nisi complete certae aut probabili obligation satisfaciendum est.

MORALITER CERTUM est, non complere quidem, eo tamen in gradu certum, Ut assensus tali asserto praeberi moraliter possit.

Ergo obligationi non nisi moraliter saltim certae satisfaciendum est, quique aliquid

102쪽

C. II S. VII. IMPUTATI FACTI. scommittit, vel omittit, ad quod committendum vel omittendum se obligari ne moriraliter quidem certus est, Peccat. S. I a. g. 4 .

Imputatio, vel facti, vel legis f. ias, dubia vel improbabilis, nunquam est recta,

3. 37, 3 3. Hinc recte imputaturus, faEtum etiam, o saltim moralem certitudinem quaerat. g. O non quacunque verisimilitudine, quae dubioriim etiam, immo impro- habilium potest esse 9. 28, Vel coNIECTURIS, ' insus scientem assensus rationem continen-- ribus contentus, M. β. 9OI. Data completa sunt hic momenta in facto ad imputationem, saltim moraliter certam, sufficientia. His panciora et minora sunt incompleta. Recte imputaturus non nisi ex datis completis imputabit . 128. ΟΝcEPTUS DETER

MINATIONIS MORALιS SUFFIcIENTER DETERMI

NATU dicitur eas eius notas exhibens, ex quibus, moraliter saltim certus reddi possis, an sit bona, an mala tales nota non

exhibens est NONDUM SUFFIc1ENΤER DETERMINATUS. Imputans factum, ad imputationem legis ut progredi possit, priorem actum non recte absolutum putat, nisi idea facti sussicienter determinata, g IM,I39. ν. 1 f. Recte imputaturus i impartialis esto, f. 44. . 917 Quumque ad ea, quae huc usque Vidimus requiri ab imputaturo, non iratio

103쪽

96 C. II S. VII IMPUTATIO FACTI.

ratio solum, sed et multus rationis usus perutilis sit M. f. 64o, 646, feliciter 'imputaturus a ratione eiusque si polleat. Iam autem affectus liberum rationis sum impedire vehementer solenti M. f. 678 693. Hinc imputaturo rectius militum prodest 33 imperium in semetipsum, fugienda seruitus moralis, M. G. o. et abstinendum ab omnibus affectus reciae imputationi com

trarios excitaturiS.

I. 46. Quum omnis determinatio libera cum

antecedentibus, concomitantibus, consequentibusque suis personae physice et mo- aliter possibilibus, sine quibus data determinatio exsistere non potuisset, I 14i, et omnibus suis consectariis moralibus u. 34, di imputabilis, . ias . non soli actus animae eliciti, sed omnes etiam imperati, M. 3. 73o, non ea solum, quae directe libertati subsunt, sed etiam, quae indirecte, M. g. 3i, ipsique motus corporis arbitrarii, voluntarii, ad quos se libere determinare fuit in hominis potestate positum, M. 33 sunt imputabiles, , Ias. s. Cogitatio omnis, M. f. os immo ipsae, obscurae repraesentationes gradu differen- res, M. f. Ii, ignorantia, error, cognitio cum suis gradibus M. f. Is 669. attentio et abstractio cum suis speciebus M. f. a

104쪽

C. II S. VII. IMPUTATIO FACTI. rsensationes . . 43, et fallaciae seruuum, M. f. I s. ebrietas eiusque fructus, M. f. ss , ipsa mors, . . 36. Phantasmata, M. f. 369, somnia . f. 93. et per somniura suscepta e g. a noctambulis M. f. 394. memorationes et obliuia M. f. 8a fictiones, Μ. f. sso, ipsa deliri M. f. 394. et a deliris, melancholicis vel furiosis patrata, Μ f. 688, praeuisiones, Μ. g. 6oa iudicia quaecumque Μ. f. 6C6, praesagia, .

6io, praerumtiones, M. f. 6ia, intuitus et significationes . . ao intellectus Oper tiones omnes M. f. 24 attentionis intensu, extensio, protensio, M. f. 628, ratio- .nis sanitas, corruptio et cultura . f. 646. indifferentia, M. f. 6si voluptate et in

dia, M. f. 6ues instinctus et fugae M. f. 677, affectus, M. I. 678 lubitus, M. f. pia, quinet quatenus 1 actus animae imperati saltim indirecte sebsunt libertati M. f. m. a

antecedentia, concomitantia, consequemtia sunt decreti, huius auctor phylico moraliterue possibilia, . i t. sine quibus res decreta exsistere non potest, quaequo adeo rei exsistentiam decernens simul decreuit M. f. s, 3 consectaria factorum praeuidenda sunt dictis modis f. 33, licet non semper praeuis f. 36, O eodem modo praeuideri poteranocertis factis vel com

105쪽

s CAL S. VII. IMPUTATI FACTI.

aas sunt imputabilia . I 6 ne e tamen ideo a quocunque g. 44. f. 148. Determinationes non liberae, immo id in factis ipsis praesertim magis compositis, M. f. ais, quod morale non est, Diamsi in aliquibus cum facto conueniat, illi similius, non tamen habendum est pro vero facto, hinc illius consectarium bonum nullum est Verum Praemium, . 13. malum nullum Vera poena est 3 iaet nec inde tali determinatione vel actione ulla lex moralis quicquam nunciat, . .i nec adeo similior ossicio eiusmodi amo legem seruasse, eiusque habitus custodia legum,

nec determinatio non moralis laesoni cubeunque similior Vera laesio, aut transgreS-sio violatioue legis dici potest . 83. Eouo distinmo leges violantium in moralirer et non moraliter Violantes nulla est.

Si vel maxime quaedam lex malum decemnat inserendum patrantibus talia, quae laesioni similia sunt, sed non moralia, non tamen eiusmodi declaratio est sanctippoenalis. f. Iao.

106쪽

' Cn. S. VIII AUCTOR. 99

SECTIO VIII.

In imputatione facti praeter ipsit factum attendendus est auctor, qui quum esse debeat persbna . α7 nullis agentibus, quae b sim personae, quicquid agant, imputabile est. Hinc nullae actiones rutorum . . 79s. ipsi imputabiles stat, nec ea ulla ratione leges morales vel seruare, vel violare vere dici possunt, nee mala

ipsis certas eorum actiones ex voluntate legislatoris sequentia Poenae, nec bona praemia accurate dici possunt. 3. 48. Quae tamen actiones brutorum et quatenus I

praeuidendae fuerunt dicto modo . Rhomini, et ita quidem Vt ad eas perfa- Etiam suum vel commissiuum, vel mi sivum actuandas vel impediendas fuit in dim hominis potestate positum se liere determinare, etiamsi sint effectus talis facti sutis mediati, 3. 34, et homo in certo

statu versetur in impotentia naturali, sed imputabili, earum vel actuandarum, vel impediendarum f. 33, qc tandem praevisae sint, mimo in certo statu ne praeuideri quidem poterant, ob impotentiam tamen imputabilem, . 36 a sunt antecedentia, concomitantia, vel consequentia certi d

G a creti,

107쪽

creti, quae producere, vel impedire fuitauetori decreti physice moraliterue possibile, in quibus autem res decrera exsistere non potuit, sunt homini, sunt personae, cuius cum facto dicta ratione connectuntur, imputabiles, quum accuratius ipsi situs concursus vel commissilius, vel omissiuus ad easdem imputari possit. g. 47. g. oso. Facti praesertim magis compositi, a ctor aut est solitarius, aut . plures ad illud concummi. Concurrentium ad factum auctorum aut nus obseruatur principalis, reliqui secundarii, aut minus, M. f. 3i4 aut coordinati sunt sibi inuicem, aut subord,

nati, aut coordinati subordinatique simul, M. f. is. Si caussa moralis stricte dicta omnino idem intendat, quod auctor ipsi subordinatus, M. f. 94o, hic illi essentialia ter subordinatur, et quod quis ita per alium facit, id ipse fecisse putandus est. Μ. g. 316, 317. f. uti Auctores sunt vel caussae essicientes, vel

deficientes, M. f. 94o, 3i9, et illi commissonum, hi omissionum vidertur, 3. 33. dixe auctores officiorum aut honoriim mor lium efficientes, peccatorum, qua talium, deficientes sunt 3 324. Auctori socio et iuuanti M. .sa 3at, etiam persenae instrumentali s. administrae, M. . 3aa, et

108쪽

. c. n. S. VIII AUCTORE. Ioa occasionali, M. f. et , factum imputari

Potest f. i5O. g. 32. si plures eiusdem facti auctores iudicantur, aut singula etiam momenta in facto sin- gulis, aut quaedam ex iis huic, quaedam alii imputantur tantum. . Ias, Ia8. In Pri

xi casu ACΤUM IMPUTATUR PRO INDIVISO,

DIUisi in posteriori. Si quis concurrit ad factum cum aliis sed ut caussa essiciens vel deficiens tantum ad euentum, nou tauctor ad factum, potet, eius, quatenus est euentus esse caussa occasionalis, instrumentalis et administra, immediata, immo primcipalis etiam, .rso, Isi neque tamen idem,

qua factum est, . ., o, illi imputari ullaxatione potest, ne divisim quidem,s ias. Si quis non caussa solum efficiens, sed

etiam auctor, variorum alicuius facti non eXternorummium, s. relativorum, sed internorum etiam fuerit, neque tamen, nisi extraessentialiumci huic imputari quidem factum, sed illud non potest, de cuius me putarione iam quaeritur,4. I 8. Si aucto rum sociorum quilibet quorundam an tu nomentorum in facto auctor physicus, quatenus contradistinguitur causiue mor stricte dictae, et immediatus fuerit, ita tamen, Vt reliquorum momentorum in

secto simul caussa moralis stricte dictata et fuerit,

109쪽

fuerit, adeoque priora sint esseEtus eiu immediati morales, reliqua QEt ab eo-9. 33, i34 factum recte imputatur cuiuis pro indiviso. . sa. Quam primum autem vel unicus sociorum vel ad unicum tantum momentum in facto, ne moraliter quidem concurrit, multo mi nus ut auctor physicus et immediatus, Μ.6.96O, imputatione exacta sectum diuisio tantum imputandum est. 9. 37. f. 34. Quum in omni facto humano suebo' num a potiori, siue malum eo significatu dia vatur, sit materiale bonum, et tormale finitudinis malum, M. f. i4 pone aliquem ad factum bonum immediate vel moraliter Concurrere, tanquam auctorem, sed tantum ad eius negationes et mala cum eodem connexa, factum divisim . 13, ipsi etiam, sed non ut bonum, imputandum est. Pori ne alium ad factum malum immediate moraliterve concurrere, sed, quantum Obse uari ab imputante potest, tantum ad bona momenta in facto, ad eiusdem materiale referenda, M. f. 9i . factum divisim .is3 ipsi etiam, sed non ut malum, imputam. dum est. Hinc ad malum a potiori dictum,

moraliter etiam, concurrens, bene, et ad bonum a potiori dictum, etiam moraliter, concurrens male egisse nonnunquam Macte imputanti censendus est. f. 37.

110쪽

C. II. s. VIII. AUCTOR. ro Iubens est caussia, moralis stricte dicta illius facti, quod iussit f. IOO M. 3 9 D. Hinc factum, o Det quatenus iussit, est ipsi imput bile f. so. Immo si iusserit

quaedam tantum momenta in facto, praeuidenda tamen alia ecrumque consectaria, simul intendit, haec cum omnibus iussionis consectariis ab eo clam libere determinabilibus, ipsi recte imputantur, 3. 33. Omenta autem in iusso facto eorumque consectaria, quae non iussit, non intendit, quaeque non fuerunt ab ipso libere determina-biIia, iubenti exacte imputari non Possunt. f. 4, 333, Par ratio consulentiS, CONSENTIENTIS i. e. idem decernentis, quod alter, allicientis M. f. 28, 9 Q. Caussa occasionalis et si quis rei peris, ctum alienum quaesitae partem sitam faCere intendit, . 93. aut libere intendit simul fa . ctum ista occasione patranduin, Vel quo res quaerenda erat, qua singula momenta,

et imputari ipsi potest pro indiviso, aut qua

quaedam momenta , aut imputari ipsi facturi saltim divisim potest . si, Sq. aut tanderi ad momenta in facto prorsus non libere concurrit, et tunc factum illud alie-inum cui occasionem dedit, aut quo res

quaesita est, de qua participare volet, illi imputari non potest. 9. 33-