장음표시 사용
81쪽
Nimal ab hominis arbitrio libero dependent, sed nec in illae , aquas astra agere possunt, posse asserere aliqua certitudine decerni: ideo dicebat in hac scientia necessitatem imponi non debere, quae est veluti c cutientis rem procul videntis,qui umbram solam confusam assimilatam pluribus rebus incerto iudicio depraehendit. De S minis conglobatione, atq; Priseipiogenitura. p. III.
II MINIS sermatio, sicut a Philosophis ac Medi
cis intime contemplantibus asseritur, primum tem pus , ac naturam obtinet ab initio statim complexu , amplexuq mutuo seminii; quo tempore generatio, seu conceptus dicitur , quoniam inter se semina fertirentata coalescunt , ut cremor in vel ut lactis concretio quaedam sicut per Iob colligitur, non ne sicut lac mulsisti me, sicut caseum me coagulasti Quid vero sit conceptio Iernelius docet esse propriam, paculiaremq; uteri actionem, qua seminis potestas exuscitatur, cinsitum sibi munus re ipsa obit,4 exequitur, exemplum tribuendo , quemadmodum feerax, foecunda terra suo calore exceptum semen sola et, deinde excitat, ad parturiendum impellit, sic foecundus uterus vi ingenita Nir salteri nulli parti est concessa, sopita seminis vim , delitescentem in eo potestatem excitat,&ad agendum extimulat, tenargia fiat, ac dicatur dormatur autem Rius ex Vtriusq; sexus semine, ac primis septem diebus confluente materno sanguinei noui specic coa- lascit, ac conglobatur, , inquit Aristoteles membrana Clulucitur, quae venis referta est, assimilaturque otio in sua membranula contento , cui texta exterior sit detracta, inest autem vis, at 5 ibr matrix facultas diuino quodam
c lestiq; unc re semini, quod vitali, atq; aethereo spiri uabude imbutum, atq; undiq; persusum estigiem, O mamq; foetui imprimit, sic ut singula membra , totaq; corporis moto qua tanto mensium decursu perficitur, ac sci sim m
82쪽
speciem, decoremq; atque in decentem hominis figuram absoluitur, in eo consistant,4 quodammodo sint ad unubrata.
Sed altius exordium repetere debemus semen iis iri ut
facultates habente coagulatur una cum natutae Opere, iamedio semine tres perspicua bullae constituuntur, quae tri uni principalium membrorum nempe cordis , hepatis, rcerebri sunt rudimenta, tali' spiritus non solum his assi-xus, sed per omnes seminis partes vagatur, cum sit instramentum naturae, quae post principalium partium sictionem partes singulas emia sit. Ex dictis colligere possumus Astra maiorem in concoptione vim habere, quam in Ortu, cum tunc parte Oriai
tu spermaticae, quae ex Philosophorum, atque Medicorum statutis semel deperditae non amplius regen crantur per conceptionis igitur motum, atq; illum seminis attritu in quasi experrecta cςlestis vis imprimit in materiam, se cundum qii situm ita foetum formari asserere non erit absurdum. Hoc melius infra patebit. Nunc ad Hippocratem reuertamur, qui supradidis Aristotelis opinioni consonus esse videtur,4 Galenus alicubi Hippocratis sententiam referendo dicit; genituram sexto post die eiectam intuitus qui libellum de natura infantis scripsit siue is Hippocrates siue eius discipulus Polybus fuit, exquisiti, expresse his verbis explicauit. At vero inquit genituram , quae in locis per sex dies manserat, postea exciderat ipse vidi, ab illis, quae in ipsa tunc mi
hi apparuerunt reliqua coniecto. Quo modo autem genituram sextum'post diem viderim narrabo, mulieris ancillae quaedam psaltria erat insignis, quae ad viros ventitabat, qua quidem non oportebat in ventre concipere, ne ignobilior redderetur, audiuerat autem haec psaltria, id quod dicere inter se muliere 'onsueuerunt ubi videlicet conceptura est mulier, non amplius exire a vulva viri semen, sed intus
contineri; hoc igitur cum audisset animaduertit, semperq; obseruauit,&lari ubi scutit scmen sibi non exisse herae manife- in lib. de
83쪽
manifestauit, quod cum usque ad aures nostra, peruen set iussimus ipsi in terram desilire, at illa septies fere id fecit, Maenitura non sine strepitu quodam excussa In terram defluit quam cum mulier vidistet inspexit, atq; admirata est, qualis autem suerit ipse dicam perinde ac si quis crudi
ou exterius putamen detraheret, ut per interiorem membranulam interior humiditas pes luceret, talis quidem modo plane erat, rubrumq; ac rotundum quoddam merat, in membrana vcro fibrae ii aedam venularum albae, ac crassae inesse cernebantur sanie crassa, ac rubra inuolutae extrinsecus circum membranam cruenti liuores in medio tenue
quippiam habeat qui mihi videbatur esse umbilicus,quo se ius primum spiri ru, foras, Mintro meante respiraret ab εο membrana, quae continet genituram tota erit producta. Patet igitur quomodo si tus sex dierum spatio videatur circa quod dubitandi occasione dat Hippocrates la in alibi septem cierit spatio omnia membra habuisse fatetur, iacm- P cainat pedes, an is irachia dec. extat igitur diruultas quoi nodo una die tam cito possint membra crescere, cumine anteriori i ullum sit visum vestigium 'quidem nullam aliam respontionem dare possum, quam istarum alteram, vel scilicet quod dies non bene sint uulnerati, vel quod talis tus rudis, quaeliber partes rudibus delineamentis intell;gantur, cuius rei exemplum a statuarijs, atq; opifi- . sis , argentarijs tale quidpiam imaginari licet, qui vel es, vel rude lignum , impolitumq; dedolant, atq; excavatum nubrio, adhibitaq; ascia perpoliunt, atque opus asta brecelatum exhibent; ad Hippocratis igitur detensionem hanc ciundem sentent am videtur Calenus afferre internelius alibi: lsed quia Hippocratc dicebat tali tempore membran :ci Cnituram continente esse consectam; ideo in sequenti capite ipsarum tractationem agredere fas erit.
Sed dubitabit aliquis quomodo conceptio fiat de gemi-:ii, di trigem nisi ideo multae sunt opiniones; prima ei sic iudis, ii geminorum, trigeminorum conceptio- naturae iecunditatis sentanis ascribit, allerendo quod
84쪽
λut ordeum reperitur, quod duarum, triuin 'rdinum spicas gignit, ita sertilissimum senaen extat, qui, dirua ylii resue ςtus procreat Empedocles tamen diccba id oriri ab abundantia seminis,& distinctione duos, tresue simul in fantes concipi. Erasistratus in apprehensionem Hatricis causam refert ut in brutis quoque contingit, nam ea riuu te rus cum bene purgatus fuerit, tunc ad corripiendunt demen descendit Stoici vero vulvas dicunt habere loculos cum igitur in duos semen inciderit geminos, cum in i es abierit trigeminos foetus edi Astrologi vero a ginite toribus in signis duplicibus bicorporeis, foecundis orifilaicunt,quamquidem ultimam opinionem veluti ego ceti ties obseruaui spernere non possum De Membranis Infantem brium tibus. Ap, IIII, TRIBUS membranis, seu inuolucris in lateribus a terni teri foetus obtegitur exterior graece Chorion latinessecunda: siue secundina, Placenta, Retina, retitormae, iecur uterinum dicitur, quae statim a partu procedat laec enim plena venarum in arteriarum cernitur, sicut Galenus dicebat, in singulis porro orificij cvasorum, quae intrinsecus in matricem pertinent sanguis menstruus in ipsam ferebatur sicut ab eodem Galeno habemus . Duqalis huic subsunt membranae, quarum prima a forciminis figura allantoides appellatur, quam intestinatem dicimus, Arabes Abgas , camisia foetus, profundatio sudoris dicitur , haec ex Demineo semine solet generari, quae capiti clunibus, ac pedibus obtenditur , partibusq; eminentibus incumbit, cuius usus est, ut efformati infantuli lotium suscipiat postrema tenuissima est membrana , ac pedicula, quae absorbet sudorem una cum vapore a stu proficiscente, eumq; ambit orbiculatim & complectitur amnios, hoc est a mollitie, teneritate angina diecta, Amicula, quae munimenta, ac gestationis praesidia prouida natura cogitauit , ac molita est , ne aliquid incoinmodi attrita δεθ. dg 't. 6r
85쪽
patiatur insani, ne ve illum contingat allidi de his etiam
Aristoteles mentionem secit postrema harum multoties gς cum puero ipsa induto prosilit, praesertim cum portae pan 6 im' di unitur, ac pudenda mulieris sunt dilatata Talibus velaminibus ineptae aniculta spem , pauorem,ti more 'aq; puerperi incutiunt, nam si talis membrana nigra videatur, quod accidit ex humoribus varijs ibi circumfusi, multa infantibus futura sinistri, infesta immi-0 e tamdi nis, seu strygibus fore obnoxios,denique insom- iiij , nocturnaq; inquietudine diuexandos pronunciant; si
vero rubicunda fuerit membrana propter sanguinem, semenq; sincerum ibi exustentem , nulli vitio obnoxium ine in , ac aegregium illum sore vati crnantur magnaque dexteritate, ac successu omnia effecturum; si alba, quod ob nituitosos humores contingit simplicem, purum, amenis rem re infantem asserere audent, sed cum haec delirandium anicularii sint dicta, silentio inuoluenda esse arbitror
De conceptionem impedientibus, atq; remedij ad
CV M vel semina sunt vitiata, vel instrumenta inepta
totus naturae ordo in uertitur, sic ut naturales vircs ringendae,propagandaeq; sebolis suum opificium exacte nequeant elaborare, ut eni in artifex indus rius opus inchoatum perficere nequit, Ubi vel improbae si materia, vel retusa instrumenta sic natura suarum facultatum viribus .estituta, , et materiam incongruam nacta omnia agit vitiose, sum frustratur fine Particulatim igitur aliqua conceptionem oppugnantia sum litatemq; inducentia in meiatum asterre sum arbitratus licet obiter superius nonnulla tetigis em Primum igitur impeditur conceptio ab organorum ineptitudine , i empc mala compositione, dum po cant organa propter duriciem, molliciem milii am in γirgia continuatione, seu matricis sicut in fistuli; paret aut ex intcniperi scalicet ut siἰpcrius dictum est lamia
86쪽
fiigiditate, humiditate det innata in matrice. ima, dupliciter esse possimi nempe accidentalia, ut apostema , vel in generatione, nempe si testes inepti oriuntur, seu mentula deformis , sicut Aristoteles asserebat,in in illis , quae imperforatae appellantur. Penis autem Interdum non rigitur sicut loannes Mirandulensis inquit cuidam nisi vapularet, non erigebatur nonnulli nisi dum ci bcranturna Ultis ex doloris immaginatione , nam dum criti, dicunt, vel timent erigitur,4 petitos se venefici j existimant preterea cOceptus orbitatem possunt afferre ex sto 1cis membra pudet Q in figura peccantia , ut si torta sit Hystera, etica talos , etiam accidentali causa idem accidit si vas oetus gestandi muliebri fluxu repleatur menstrualium vel Mi umorificia sint lauta a carne innata, vel accidentaliter genita, post vulnerii sanationem , adhuc nimia ipsus con- mictio . ves ingenita, vel accidentalis . aut a vulnere , seu vulcere sanato , nec non eiusdem latitudo innata, ut ab humore , accidentalis, ut a cicatricibus idem mcit licet inquantitate nimia virgae longitudo generationem impessit, atq; etiam breuitas, dissipantur enim spiritu , antequam ad os matricis deueniant, unde non est credendum fabulqΑverrois de Matrona quadam , quae non procul ab ipsius domo habitabat, cum balneum mirasset, in quo quidam. homines antea dum lauarent semen genitale profudissent, statim concepisses nimia magnitudo,&paruitas matricIS, verrucae, ficuS, emoroys in penu, Min vulva idem faciunt; etiam latitudo matricis impedit, sicut dictum est una cum ipsius ad alterum latum declinatione, eius in uersione ante vel retro, Vel sursum ex minis parte quoq; oritur impedimentum, V propter ipsius paucitatem, atq; desectum, sicut in state decrepita accidit ut asserat Galenus; vel propter citi tenuitatem fluxibilitatem sicut videre est infaccidis crapulosis, ebrijs, iueris, vel propter ninuam caliditatem sicut in febricitantibus, cin patientibus calo rem hepatis, S renum, Vel propter frigiditatem excendentem, ut in congelatis, nimia frigidis, vel propter nimiam siccit
87쪽
cecitatem sicut in Ptisicis . consumptis Ddemq; propter humiditatem superfluam , ut in hydropicis similibus;
le veluti Diocles Medicus dicebat saepe concubentes scenas- nas raro concipere, vel quia semen non emittant, vel quia minus quam conueniant, vel quia tale ut in eo vis pro sica non sit, vel quia caloris, frigoris, humiditatis, siccitatisq; plus, minusue quam parsit habeat, vel deniq; quia resolutus uterus semen non contineat.
Ab omni enim membro potest perma decidere virtuas aph. liter, ut Hippocrates dicebat, similiter autem, di in ma-
εω ribus, aut enun propter corporis raritatem spiritus extra fertur, ut semen non transmittatur ad os, vel propter Pl-situdinem humor non ost foras, vel propter frigiditate ni non concalescit, ita ut ad hunc colligatur locum e vel propter caliditatem hoc idem accidit, istano verbo dicam habeat mulier statis circuitibus uteri rheumata multitudine in tempore ac qualitate conuenientia, ita neque pauciora , nec superflua, nec alba, nec foetida , aut quae pro- suant diutius δε circa uterum sit maxime incolumis, non luxatio, non tumor, non dolor, non collum constricium nec pituita defluens adsit, sed maior cautela erit, ne in pueritia comitialis morbus inuadat, aut tales succestu tem p ris . Erasistratus ab utero oriri dicit, qui modo latior est, quam deceat modo angustior aut callos habeat, quibus
Addi rin scendam mulieris foecunditatem , ex hoc peris cinere possumus , nam plerunq; boni sunt caloris, mal curisv fi lioribus praediis ventre maxime in serius rotundiore, S pectore lato Hippocrates decundas mulieres , puellasq; uuuido capite circundata linteo explorabat . ad os uteri artemisiam , aut allium , vel galbanum , vel melanthium supponebat, si mane melanthio galbano, vel allio olebat caput, fecunda in cile mulierem cognoscebat, aliter contrarium ess censebat, Medici nostre aetatis vesperi lubij ciuntia oschum ad sussitum, mane puellae basia moschum redolat. Medi aut a, atq; cibaria, quae secunda faciunt mulieres sunt
88쪽
res sunt solidiores cibi, praecipue animalium acile concipientium carnes, ut pullorum perdicum, dams, leporis, cuniculi, parui polypi, artemisia mercurialis, quae uterum siccam i parietaris etiam cum sint luxuriates, succus etiam salvifex unc ij septem potus lus vero ex ingenita conserunt proprietate sunt spica nardi, galarga erici caro, mandrangor: hirci, testem, nepita, iris illyrica , testes cerui, calamentum odoratum , feniculi radices cum vino coctς , addito melles, myrra staphsiagria, piper sterus e poris contriti, visci fructus, ruthfolia periclymeni cicu-tς, ligni cuprcssi scob radices acanthidis tulis, S pinsit et coctoe in vino albo, cor cerui in cinerem redactum, cum tragacantho datum in potu, spuma ruminanti ca-prq in potu data, mithridatum eupatorium, dia scinscium, radix aquaticipiantaginis cum melle cocta addito cum in , etiam virilia inungantur,in in vulvam pessarium cum lana ex vulpiti stercore, san gni neq; leporis introducatur item cum terebenthina, resina, clana centaurium. Vterum leporis viro exhibent periti, fori in vero testes, hepar , testiculi porculi, quom stropha solum ediderit in furno siccata. nec non apri testes eodem modo exhibiti valde utiles sunt, item vehementer odorata, de parum calefacientia iuuant admodum conceptionem, ut folium nardi, a gallochum in thus . Medici hoc temp6re ex malua, artemisia faciunt sussitus,& supponunt theodoricum, paulinumq; antidotum. Ad cognoscendum an a viro, an vero a Demina sterilitatis vitium oriatur, vir in ollam unam, naulier in alteram bene mundam mingant, in quibus inaruua sit, cuius malua computruerit,in vermes post octo dies gener tuerit, existimant illu . illamve sterilem esse, alij hordeu, alij triticum, ali furfurem loco maluet imponui.
De trium princi alium membrorum eum aris membrise, atq; infantis motus tempore. Cap. V I. COMMVNI Philosophorum, medicorum scola comaenit, non prius decimo Octauo primi mensis die
89쪽
euidenter, atque perspicuhse proferri tres illas principes
Partes, nempe cor, hepar,&cerebrum, qu ut superius
dictum est in prima rudi formatione omnes imul Oriutur, sicut tres ampullς, an vero in perfectione idem accidat negativa opimo est tenenda quq vero harum partium prima sit a natura perpolita, configurataq; maxima controuer- lib. G sia est inter philosophos, medicos, Aristoteles enim a s q. dege. serebat cor primum gigni, ideo alicubi consueuerat dicere, animal cor primum quod gignitur , ultimum quod moritur esse lib. de Medici vero volunt hepar primo configurari, idemq; a fael. for tenus asserit; ego vero relicta Aristotelis opinione Medicismat. c. I. astipulor qui ita recte se defendunt, dicentes quod prius
plantarum vita vivimus , plant enim vivunt , aluntur, crescunt, sed non calore illo, atque spiritu, qui antimalibus excorde proficiscitur, foetus enim iecoris beneficio vivit, recens conformatus ex semine haud secus atq; stirpium genus, unde prima simplexq; vivendi dicitur ratio, iugcum danimantium vitam defendendam notum ciat tem poris cursu quamdam suscipit perfectionem ex corde, quod fortiorem , egetiorem, obsolutioremq; hanc reddit actionem, tunc temporis animantium vita per spiritus cordis vitalem, ac vim illam exercetur. His igitur rationibus cum medicis dicere possumus , quod decimo octauo primi mensis die euidenter, atq; perspicue proferuntur partes principes primum hepar ex quo vens propagantur, Vena porta, caua sobole multiplici disparguntur, secundo cor,
ex quae arteri gemergunt, tertio en cephalon, ex quo, de exencr. lnion vel parenchephali tanquam filamenta quςdana nerui educuntur, vel spinimedulla instar caudis equa nerui silis araneorum tenuiores emergunt, postea vero Cn-triculus, enterea , viscera, pericardion cordis, aut capsula vel inuolucrum, membran q, peritoneos memin duplex, clitis etiam cretiit omnia contegens,ossa etiam sciasina,que duri iem conquirunt ex coacto, vero concreto semine
denique omnia membra totum perficitur opificium. nam d. xi Plimo octauo aut trigesimo die membra cxrre
90쪽
ma articulatim, atq; exquisite elaborata conspiciuntur, ac iam pullulescere . palpitares tu incipit, a quo dierum progressu, quonia omnes arctus sunt discreti, totum Iriopificium exacte sermatum conspicitur teste Galeno non amplius stus, aut embrio hoc est pullulans concreto, sed infans, aut puer indigitari incipit, mas autem die trigesimo perficitur ut plurimum, stmina vero quadragesi- imo, vel quadragesimo quinto; quam opinionem tetigit Aristoteles, dum inquit fgminam tardius persectionem in
utero recipere, quam marem, Malibi etiam mares in ut x,c lerius conssirmari, augeri, quam si minas; extra uterum vero e contraria quod multoties obseruatum a me fuit puellas citius, quam mares creuisse , sed Aristoteles etiam videtur asserere mare circa quadragesimum diem dextro potius latere moueri, faeminas vero sinistro Fernelius autem perfectas in maribus partes die trigesimo asseruit, in s minis vero trigesimo sexto, quae ambo vera esse possunt, ratione complexionis, caloris, temporis anni, super c testium causarum , quod autem masculi properantius absoluantur caloris ratione id euenit, qui humo rem , ut mollem ceram extendit, diffundit, dilatat, suaq; vi fingit, sormatq; si calor vigor corporis, ipsaq; naturς alacritas maribus trium mensium spatio, siqnainis quatuor motum accelerat, quo tempore capillis etiam pullulantibus, inguibus agitari infans in uteri ac calcitrareniolitur ita ut grauida dolores percipiant maximos sicut Aristoteles dicebat & non obscure motum; ac nausea, cibiq; fastidio infestantur, sicut idem Aristoteles fatetur: deniq; ab urda quaedam edulia atque a natura aliena appetant carbones, testas, crudos pisces, similia, quae omnia ut plurimum plebeiSaccidunt, quae voraces sunt, multum sordidi humoris, ac *culenti sanguinis in conceptaculis internis congerunt, ex quibu circa tertiu a conceptu mentem nausea , ructus acidus, fastidium , ac prae ter naturam rerum desiderium, incciditas excitatur; nobiles vero muliere huic affectui, atq; errori non ita sunt M obnoxiae, lib. I. sos de δε-