Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

1131쪽

DE RE PUBLIcA, LIB. I. IIII Solymanus usurpauit cum Mustapham filium e Perside postliminio redeuntem, incredibili totius exercitus acclamatione plausibusque exceptum necaria,&coram

exercitu mortuum proiici iussisset, hoc velut oraculum promulgari mandauit terribili voce praeconis LVNus es in coelo Dein, Prim in terris Sullanus. nec mora quin postrideSulianum Gobaeum venenosia stulerit, quod fratre luxisset; ac Melie metem, quod trepidus in Persidem fligis.sset, stiga retractum necari iussit. Quartum, qui unus tatae cladi superstes erat, imperio reservadum putauit ne, si consortem haberet, subditos a concordia mutua distracturus videretur. Quam qua quid argumentericum perspicuum sit populos omnes: Assyrios uaquam, Medos, Persas, AEgyptios Parilios, Macedonas, Celtas, Arabes, Indos, Einio-pe S,ScythaS,TartaroS,Turcas, Danos, Gallos, Mosi ho-uiras, Polonos, Britanno S, Africanos, Perusinos,monarchiam amplecti de antea semper adamavisse, optimat αac popularia imperia repudiasset At etiam Graecorum S Italorum ciuitates, priusquam ambitiosa imperandi cupiditate obcaecarentur, id est,annos circiter mille sub regali imperio beatillii ne vixeriit Testes sunt regesAth niensium, Lacedaemoniorii, Corinthiorum, Sicyoniorum,Cretensium, Achaeorum, Hetruscorum, Latinoru. At miramur Athenienses S Romanos, Lacedaemonios Venetos, pulsis regibus quadringentos circiter annos populare imperium tueri potuisse: quidem iure miramur: quia quod repugnante rerum natura fit, mirabile debet videri: monarchias vero quas dixi tam late patentes tot seculis stetisse, minime miramur; quoniam unius dominationaturae consentanea sit. Attametsi regium nomen populus Romanus ex craretur, singuli tamen regiam potestatem affectabant. Nam paucos ante menses quam Augustus nasi eretur,oraculum V diuinitus editum scribit Iulius Marathus re-I li

gem pop. pom.naturam parturire: dc cum Senatus exterritus

censuisset, ne quis illo anno genitus educaretur. eos qui

1132쪽

rra IOANNI BODINI grauidas uxores haberent, quod ad se quisque spem traheret, curasse ne Senatusconsulturn ad aerarium defer retur. At cum Augustus principatum adeptus Marci Antonii classem fuga siet, pacata Republica eandem quam Persarum principes caelis Magis quaestionem cumam iacis discepta uir, quodnam ciuitatis genus praeliantillimuesset. disceptationis triusque sum ima fuit, unius dominatum caeteris anteferendum'. tametsi Augustus&laborum& solicitudinis a. liduae pertaesus, magistratibus ac Senatu domum accitis , sic enim Tranquillus,rationarium imperii tradidisset sed reputans se priuatu in non sine periculo fore δε illam plurium arbitrio temere committi, in retinenda perseuerauit. At cum antea vix annos decem a ciuili tumultu Respublica libera fuisset shbeo principe annos fere quinquaginta summa pace ac traquillitate saluis legibus perfrui licuit qua quidem re intellectoum est, regale ciuitatis genus probatum qu6dam, ut Cicero cribit, non tam regia i quam regis ustiis repudiatum fuisse. Est autem usus indocilis rerum geredarum ac dubitationum optimus ac certissimus magi sterutaque Cappadoces cum amissa stirpe regia Senatus Romanorum ad popularem statum capessendum inuitaret, conditionem recusarunt, qui ope popularium ci fuitatum antea calamitosos exitus animaduertissentv .r Ilia q) S auctoritatem quaerimus, certe quidem grauissidos diis p.Dira eiuS sententi: quam plurimos auctores reperiemus; elisi vo m Homerum' inquam, Herodotum: Platonein q, Aristo- μ ρο ele serie, Xenophontems, Plutarchum, Philonem 3, A' D, 0 ipsa polloni Um ' Tyaneum, Hieronymum , Cyprianum tor Maximum Tyrium , Bariolum , quos viros Quamquari. si humana auctoritas delit, limina habemus sacrat1llimisi, Oh μή rbit o ootentis Deile lib. expressam qua dotem primum po i in Or t. pim regem ei te iustit: hac enim Voce appellatur'. cum Dy. In tra tem legem regiam Deus ipse iuberet Cum μ' tibi regem, at trieteri populi, creare u oles, tuenti cre is, inqlem, non per i Devier n. grin uni deinde regibus imperandi formam praesicribit.

' Ie tametsi populus aliquamdiu regem praeter Deut 'beres

1133쪽

DE REΡVBLICA, LIB. I. III γberet neminem , belli tamen duces habuit, qui tum iu ', ἴ' 'dices cum impetio singulari, tum Messae in sacris literis appellantur Ac posteaquam pol liminio a migratione . ILBabylonica in Palaestinam rediissent, Persarum,aut Sy-n v iuriae, aut AEgypti regibus tamdiu paruerunt, quoad Iudas Macabaeus gentilis Asmonaeorum ab Antiocho Nobili rege Syriae defecisset, ac deinceps in suam familiam Potin catum ac regnum trastulis let in qua tamdiu regnatuquoad sub imperium Romanorum subiungerentur.Senatus quidem Patribus LXXI. constabat: rex enim quem Senatui praefuisse tradunt,a consilio publico abstinebat. ne contra regem disputaretur: ut Hebraeorum iurisconsulti tradunt. Iudicia ver desummo Pontifice, de tribu, de falso vate, de maiestate disceptabat ac propterea iu-ces iid est,n Us indicebantur, aut Graecorum corrupta Voce Sanedr;n. Et quoniam a regia stirpe Dauidis omnes κτῆσν fere Senatores genus ducebant, maiestatis capita quaedam sub Asmonaeis principibus usurparant legum inquam serendarum, ac magistratuum aliquot creandorum: ut Chaldaeus ih terpres ad Hieremiam ac iurisconsulti Hebraeorum in Pandectis tradunt: sed hi latum iudices dicebantur aut priuatorum aut publicorum iudiciorum, velit Hebrariae La 'ia ac praeterea decemviri iudices earum rerum, qua ad ciuitate pertineret,ikmagistratui cuique duo Levitae attestares. Quae singula nodis explicanda fuerunt, ut iis qui Israelitas patriciorum

potestatem pertulisse putant, errorem eriperemus. Hos si .s nedrintamen xx I siue iudices siue SenatoreSappellare pla-bilib3. Aiadi cet, Herodes maiora qtipatri Idumaei filius excepto Se 'U'

mea tertini iustit, quoci se capitis damnauissent . quieta quim, men ab Hyrcano rege ac Pontifice veniam impetrarat i d 'seph tb. .

quem etiam patriae parricida crudelissimus interemit . . . 'i' Ex quo perspicuum hi summum Reipublicae imperium Iespho t.. in eo Senatu non fuisse q: tametsi Iosephus Patres indu

cit conquerentes quod Hyrcanus raristQbulus prin-flib/- . i. cipes Asilaonaei formam ciuitatis aristo cratiam in regni 'mutassent. His

1134쪽

ninibus cui iratum legitimarum generibus praestantissimum esse regnum, vitiosarum deterrimam esse popula.

Tem. Sed quando ne sapientibus quidem licet statu bae

ciuitatis etiam corruptis limincominutare,gubernatores imitari oportet, qui tempestatibus Obediunt, vela contrahunt, iacturam etiam rerum pretiosarum faciunt, ut aliquando portum teneant: ira quoque sapientem qui conuersionem ciuitatis cupit, potentioribus primu ob l1equi,&in eorum sententiam ire oportet, ut se faciliti postea persuaderi patiatur. Neq; ad id temere aggredie lidum est nisi certae explorata spe ciuitatis in meliorem statum conuertendae. In quo grauissime peccatum et a Diona, qui sublata Syracusarum tyrannide, ut Rempu liblicam optimatibus consilio Platonis redderet, aut re gnum legitimum stabiliret, neutrum effecit,sed suorum coniuratione caesus Rempublica furio lillimae plebi reliquit: qui sane status multo miserior exstitit quam crudelissima tyrannis antea fuisset. Eadem imprudelia Pythagorei seipsis ac ciuitates Italiae quam plurimas perdiderunt, cum imperia popularia ad optimates traducere conarentur:prius enim potentissimos quosque in eam se n. , tentiam pertrahere oportuisset, ut quod ratione assedi- ij tiosis obtineri non posset, id armis potentiorum elliceretur. At si popularis ille morbus nulla medicina curari potest, Rempublicam deterrimam quam nulla ha

bere praestat irit Sustinendu igitur erit ut tyrannis,siue Uniuε, siue pau- di corum , siue omnium ad summum peruenerit, nec Vl

terius progredi, nec regredi possit, sed ex altissimo ac ii praecipiti loco disturbata,per se ipsa ruat. Alioqui ii tyra' hi

nis concussa tantum fuerit, nec tamen euersa, crudelissimas bonorum ac fortium ciuium strage consequi, tyrannide vero fortistimis praesidiis ac munimentis stabiliorem quam antea fieri necesse est. Coimum Medicem, qui multorum iudicio princeps intcgerrimus ac prudentissimus habitus est, innumerabiles sicarii occidere frustra

1135쪽

D REPVBLICA, LIB. I. II 2 sustra sunt conati. quae iesilitum n quadam necessitatis coactum adegit, ut arces muniti silinas coniurato ruin'pibus ac praesidiis omnibus obhrna iret, ciuibus cxarmatis sempiternum dominatum stibiliret: est autem intoleranda labditis unius tyranni itinama egestas. Et quemadmodum sub rege maximo ac potetistimo, cui satis stuperque est unde cupiditates explere possit. stiboptimatum augusto imperio beate vivere licet, modo ne imperium alienum affectare velit; ita miserum est angusta unius tyrannide concludi, nili princeps optime a natura melius etiam ab optimis imperandi artibus aclisciplinis subornatus erit: Videmus enim angustas Helaetiorum ac Rhaetorum ciuitates, quae imperii propagali curam nullam habent, praeclare imperium tueri. Vix mima Genena Constantiam usque CCx L. millia passii-am in longitudinem imperium patet Helvetiorum, in alitudinem vero CLX millia P. ab Alpibus ad montemura, magnam partem rupibus asperrima aut anfralibus montium distici lima ac valde sterilia loca viden-ur finitimis tamen principibus fertilissimas prouinciasio inuident. Ampi illimis vero regni finibus subditos ub rege maximo beatius vivere constat, quo ab iniuriis initimorum principum tutiores sunt. S bellis ciuilibus; tuae ab impotenti potentiorum cupiditate oriuntur,va- an quippe potentissimi regis imperio facilime coerentu. tolli regia stirpe sublata, ciuitates ac prouiniae in populares abeant, aut in pauciorum status, nec

derint aretissimis inter se foederibus consociatae,perpe uis bellis Rerumpub. otium ac pacem disturbari neces e est. Cum igitur regale ciuitatis genus omnium optinum habeatur,disseramus illud quoque,virum praestabi- iussit astirpe regem peti, ansubditorumsufagio creari.

Regale ciuitatisgenas optime constitutum, nec asorte, necasi ragio , multo minus afoeminispendere,sed a stirpe clarissima duci, O pnitantum trι-bui oportere. CAP. V.

1136쪽

ii 11 IOANNI. Bontur MO, Ha M legitimam caeteris praestare perspicuum quidem est unicuique sed multo beatior

futura sit opinor, si successerio iure, Z extra brae ni totum masculo, semotis,pcul neminis, tribuitur. Haec igitur singula singulis rationibus& exemplis veniunt illi stranda: ppterea quod nonnullos videmus, si suffragio Patium plebisve regem creati virtutis specie proposita pstabilius putanti, quae imperitis hominibus persuasa ratio clarissima imperia funditus subuertit.Nec destierunt u antiquitate vetustillima regna, quae a stirpe ducuntur, ad suffragia populi traducere libris peruulgatis aut colacio nib. ac dilotationi b. publicis persi adere convrentur ut non ira pridem Oxonii disputationis habita coniun Eligabetha Angliae regma, summa fuit suffragis

potius linam succetilione reges optandos esse. Quaeno lua disciplina non modo regina, s ed regni quoq; proce res nΘn parum conturbauit. ab his n. principiis ciues iis seditiosos conuentus, ad defectiones, ad arma prolab. videmus. Quis aut e concionantis oratione, libidines,a ldulteria veneficia, caedes, rapinas tyI anni exsecrantiS,D commoueatur,si ad extremum exclamauerit, beatan

Rempub. in qua populus iusti itura lac sapientiissimi ciui delectum habet: qua sirifragio creatur princeps, qui

pietatis ac virtutis studia consectatur qui bonorum cor tibus ac societatibus delectoatur; qui iis emia virtutibus stipplicia decernit peccatis; qui assentatores exsecratuI

u fidem colit qui publicos depeculatores procul prosti gat; qui alienas iniurias ulciscitur suas ignoscidii qui denique virtuti decus ac dignitatem rei, Omnib. superior duciti Has,tantas vi Icutes intuentem,&cum Vitiis comparantem necesse est comoueri,& reges a virtutis delectu, non a stirpe quaerendoS arbitrari; no imperitosanodo, verum etiam eos qui sapientiae laudibus abundant. Ac nisi rerum gerendarunt superitiores argutissimprospiciant quae pestes principii creandoru suffragia scquantur,facile sibi persuaderi patiantur, reges a populi creari oportere: quam in sententia delapsiis est Aristote

1137쪽

D MEpunt IcA, LIB. II. Ii 23 es ipse qui barbaros vocat apud quCs iure successorio egna de feratur. Na propterea Carthaginenses Spartia-ibus praetulit, quod hi reges ab Herculis stirpe duceret, ii suifragio populi sibi crearent. Ergo barbari sint Assy-ii, Medi, Persae, AEgyptii, Atiatici, Parthi, Armenii, Tu ae Indi, Africani, Tartari, Arabes, Moschouitae, Angli, coli, Celtae, Franci, Hispani, Perusini, Numidae, AEthi

pes: qui sibi reges a stirpe regum quaerunt, essem per 'PR':

ntea quaesierunt. Quin etiam Graeci quondam Athe- reges quae lienses inquam , Lacedaemoniti, Sicyonii, Corinthii, si μην, hebani Epirotae, Macedo ues atqu.e adeo Hetrusci ac

mini veteres, quam plurimis seculis reges non aliter,uam a sanguine regum adepti sunt.Si tot gentes, tot Sine mationes barbarae, ubi terrarum erit humanitati locuS31λι, ... . um apud Sarmatas aut Gothos 3 nam hi pene soli sus Orsueira ali-

agi populi reges habens nec tamen alios fere quam. se , fauia regibus originem traxerunt. M. Tullius humanita Ttinarch. n-m non modo in Asia fuisse, sed ad homnes populos p. οῦ νοὸ Τ χaanasse scribit: hi tamen reges regibus habuerunt, R fare N .ec ullum Graecorum principum suffragio factum, legi-aus,praeter Pittacum: Timondam At quibus locis reale gemis primum desiit, ferociis mi aut ambitiosissimi uique dominationem fraude partam vi retinuerunt; t Alexandro sine prole mascula mortuo :genus enim ali arano Herculis nepote duxerat, a quo quidem usqued Alexandrum Heraclidae annos amplius quingentosontinua succellione regnauerant : tunc quidem prominciarum Plaesides imperium illud in quinque regna tu iterunt Antipater quidem Macedoniam Antigo- us Asiam minorem Nicanor superioris Asiae prouinias; Lysimachus Thraciam nactus, nec ullus suffragio reatus est. Itaque Graecia ipsa humanarum artium ac beralissimarum disciplinarum alumna vix a barbarie indicaretur. Quamquam barbari sine contumelia diebantur, qui peregrina lingua loquerentur,ut Hebrari

1138쪽

.a irim sal Hoc primum igitur in creandis regibus valde pern1e t se δ' . tio sunt, quod ipsum interregnum habet a narchiam sine cuiusquam dominatu,&in eo discrimine positam,quo nauis suehib. sine gubernatore iactata ac momento, si tempestate abripiatur, peritura: ut pericula effugiat, nihilominus ferocissimis ac audacissimis quibusq; cmibus omnia impune licet: visere fit mortuis Pontificibus Romanis, qui statim initiati omnia omni laus ignoscunt; cum litones ac parricidia in occasum Pontificis max. differri soleant si cratis tuto latiocinari licet. Cuiusmodi fuere duo nobilis limi latrones in agro Rcimano qui Do nisi post centum&sedecim parricidia poenas dederunt

braηηουεν. h. Illird autem translatilium est, Pontifice mortuom

ceres effringi custodes necari,solites ualcibus eximi, omnia divin. humana misceti, quoad collegium Cardinalium concordio us suffragiis Pontificem futurum Ie- nuntiarit. Interdum vero tanta actam diuturna fierunt Ca: dinalium diis dia , ut sedes principe multos annos fuerit plane deserta Nam Clemente V. Pontificem optuo Rorna Pontificibus caruit duos amplius annos, Fe lice vero Duce Allobrogum, eodemq; Pontifice Roma no mortuo sedes Pontifice vacua fuit annos decem .Sat pe quoque duo tresve Pontifices Romanos, ac totiden: Imperatores factos legimus. Quin etiam imperminii Iud Germanorum annos amplius octodecim caruit Im a peratore,caeso scilicet Vitelmo Comite Batauorum, qui Imperatorem renuntiauerant suis suffragiis creatores

ipsi qui deinde Alphonso X. Casstulonii regi imperius

mandauerunt hic tam eu delatum honorem recusauit ne vel iubditorum arbitrio, vel principum inuidiae, Vel '

sicariorum libidini pateret. Quamquam in illis interrς gnis nihil tam sacram est ac tam sanctum,quod non se dissimesbleat,&cum summa impunitate contaminari Quibus pestibus ut Poloni quodammodo mederento pinna quae a legib irrogantur, interregno duplicantu

1139쪽

D RE VBLICA, LIB. V I. Iasut quidem Zamoscium, nunc quidem Poloniae Cancellarium, tunc vero in GalliaLegatum, mihi de interregno

percontanti ecquis gubernacula teneret, narrantem audiui. Nec ita pridem id est. antequam AEgyptum Turcae Sub imo erium subiungerent Sullano mortuo Praetoria ni milites bona ciuium locupletiorum diripiebant, nec a caedibus & stupris abstinebatur,quoad Praetorianoru

tuos ipsi demetum appellabant,imperium uni omniumuffragiis mandaretur. Si quis putet interea moderatorem comitiorum acheipublica procuratorem fieri posse, fallitur neq; enim ninor, certe maior dissicultas ob oriatur in regni pro- uratore quam In ipso rege creando Demih tamen sine actione, suae ambitu, una tribuum omni una voce creari ost e: ecquem populo daturus es sposorem ac predem, tuo minus ii possit, imperium retinere nolit quis enim raesidium militare quo stipatum esse oportet, nolenti ripiat ξ nam Gollauus Suecorum praefectus in interre- aoviam sibi ad regnum muniuit, ac potentiam praeli-liis confirmatam posteritati teliquit AtSenatui dabiturm perium ut quondam Romani,& his temporibus Po-oni solent non tamen periculo vacat ciuitas si audacis imus quisque arces imperii ceperit; ut maior uni nostr Oum memoria Pompeium Columnam de Antonium

auellam Capitolium inuasisse legimus, proposita pO mlo Romano libertate. Factiones autem acciuilia bela declinare cum omnibus, tum vero bellicolis populis issici limum. Quidn. his temporibus populo Romano

nauius aut inertius esse potest Zattamen Romanos Po-ifices duos&viginti cς plures etiam factionibus fe-ocillimorum de sede Pontificali dis urbatos videmus. amitto eos qui bene sunt innumeri qui veneno per-rre: na Pontifices Romanos hac arte necari contritum Quinctiam in ipsius nascentis ecclesiae primordiis, id

si de Ursicini factiones ter Pontifex esset. caesos esse imus. Neq; id tantu Romae, sed in singulis pene op-

1140쪽

ii 16 IOANNIs Io DINI pidis,quae modo Pontifices haberent,tot ac tantis cardia Distis'. s. bus Onmia complebantur, ut necesse fuerit Laodicena synodo caueri, ne deinceps Pontificios honores popu-

uias 'is. S mandare liceret Uuamobrem Athanalius Hugu-

.. - stinus successeres quos vellent, Pontifices Alexandrinis Aeris. bisum. Hipponentibus designarunt. Quid Gennanorum ciuilia bella pro imperio adipisce4 commemoremi ple ni sunt eorum libri, plenae historiae,plena monimenta: quibus agroru miseradas vastitates , caedes mutuas subditorum, clarissimarum urbium direptiones sine horrore ac indignatione meminisse non postumus Illud etiam incommodum praetermitti non debet, qregna sui io delata nihil habent quod non pateat omnibus in jum rapinis; δ quae publica, quae commu nia,quae uniuersorum antea fherunt, paulo momentcsingulorum fieri videmus ut quidem ecclesiastica sedi Romanae imperii Germanici praedia quaeque Opim priuatorum iura subieri t. Nam qui nec diuturnum imperium fore, nec ad suos aliud peruenturum intelligunt quam quod fraudibus eripere ac retiuere se posse putant, nihil non concordibus magistratibus largiuntur j aut sub hasta publice proscribunt. Nam Rudolphus Imperator omnes Hetruriae urbes impcta Germanici fidelitate& obedientia, quantum quidem potuit,e xime remo dubitauit subditi, quasi serui suae libertatas pretium ac mercedem domino soluisse vidciatur. Robertus item Imperator tres urbes Impetiales filio donauit Federicus ΙΙ. Orimbergarn pretio liberauit; Otholi Isuam; I udo uicus Bauarus Egram; Henricus V. lucecsque potuit,proscii put Carolus IV cum suis creditoriί centum aureorum ita illia soluere se posse dissideret, lilium V ences lauin imperatorem designarent; omni Impcri vectigalia concestat qui tamen Caroli tilitu imperio abdicare coegerunt. Ita quidem exsectas omni us Reiptiblica neruis, imperium illud ah nitimis priscipibus inuadi coepit. Hoc etia regit, .populi sitffragio creatis comune est,