Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

1121쪽

decernendum esset, placuit cogi Senatum centumui lem: Ducem vero non nisi pari Icilina creari voluit g dem cohortibus Germanorum militum praeli dii causas ipatum, praeter imperatorc ex eicituS. Omitto quadraginta duces celenarios m regiones urbanas distributos, procuratores Reipublicae, Pia terem Urbanum, iudices rotarios, Quinqueviros,Septemviros, Censores,ec magistratus Georgianae domus. Stetit opinnatum illud imperium sub Austi iacorum principum patrocinio annos circiter quinquaginta; id est,usq; ad annum MDxLIx.quo

Ioannes is cus Dux ciuitatis su stragio creatus perpetuum honorem ilicere Francorum Opetentauit. Iam enim exercitum Doris fugarat,ac fratris eius filium in te fecerat sed cum in proximam triremem transiliret, u-psus est ac demersus Rursum ciuitas anno MD Lxxiv. in duas factiones diuisa est:altera quidem minorum gentium altera maiorum, quae ex urbe pulsa agri Genuensis arces occupauit: nec adhuc plane conquierunt. Materia seditionis prςbuit legislator, qui nouos homines, quos ipse nobilitarat,a summo magistratu summouit: qua legelata patricii maioru ingentium, Doriensitum inqua, Gri moaldorum, Spino larum iliscorum, cum sui generis stirpem apud aetate statam cile vellent, caeteri contume liam ubi aeri putarunt: ac periculum est ne rursus a plebe de imperio deiiciantur nihil enim verius qua quod a Lucimo dictum est, Nulla des regniscus,omni uepote ι

Diximus antea optimatum coetibus magistratum aliquem perpetuum praeesse oportere,veluti cardinem fiaxum,In quo citutas magistratib perpetua varietate mutatis acquiescat; Dux autem quingentorum militum, Si quidem peregrinorum praesidio cinctus, facile tyrannidem occupare potest,eoq; facilius quo sumn viminaeeriti in alterum annum lege defertur. Quib. rebus perspicitum fit Aristocratiar munimentum firmius nullum es sequam mutuam optimatum inter ipsbs concordia ea

1122쪽

tamen sublata, nullum ex omni ciuitatum genere imbecillius esse, paci autem dc concordiae inimici sunt milit

Ves homines, e qui artes imperatorias colunt.Nec mirucuiqua debet videri,si Venetorum, Rhagusiorum&Lucentium Respublicae aliquot seculis aristocratiam tuentur:summa enim conspirationis fideia cosensu concordiam colunt S militatem disciplinam iacere patiuntur. Optimum autem aristocratiς genus est, in quo opti-lnates ex virtute creantur,& ut quisq; ex optimatib. moritur,alius optimatum sitffragio creatur; ut apud Gene- uates: nasi Senator sanctioris cosilii xxv. virorum occubuerit is qui ordine d antiquitate prior est in Senatu Lx.viroru, demortui locii occupana vicissim antiquis

simus reliquoru optimatum cocilii CC. virorum migrat in Senatum LX virorum: tum ex plebe unus suffragiis in CC .cooptatur, qui aut Virtute, aut dignitate praestet,aut

certe qui nulla sit vitae turpitudine infamis: id enim potissimum spectatur. Atque haec verillima est aristo cratia, quae αρ ους id est, optimos quosq;,ad imperium arcessere costieuit, siue tenues, siue locupletes siue plebeii, fiue nobiles sint, quo fit ut cum honorum ac imperii aditus interclusiis sit nemini,praeterquaei, qui dignitate suam ac decus turpitudine aliqua violarit, nullae plebi cum ptimatibus, de honorib. 3c imperio contetiones exsistere possint. Praeterea isto modo legibus optimis ac virtutibus erit in Republica locus.

Hoc item optimii,q, in eaRepubl. censara sit Patrum singulis annis, ne aut ii qui simulatione virtutis adhonores prouecti siuat,diu latere possint;aut qui fiducia potestatis impotenter se gessetint, cum dedecore ac infamia sempiterna deiiciantur. Erat quidem apud Lacedaemonios in creandis Optunati bsumma ratio virtutis sine ulla census aut nobilitatis praerogatiua; sed si in altis imsi honoris gradum consi enderant,nulla censiira disturba ri poterant. Eo tamen aristo cratiae statu Lacedaemonii annos circiter quingentos silmma cum militaris ac domesticidisciplinae laude floruerunt.Sed cum alienis imperiu

1123쪽

DE RE v LIAE A LIB. I. II 'periis inhiare coepissent, fusi amiserunt. At Genetrates noanodo aliena non expetui; quippe qui arte imperatoria desertam esse patiuntur: ac praeclare tecum agi putant,sI imperium, Upene iisdem finib. quib.Vrbis moenia, circu- scribitur, tueri, ac sibi canere possint. Earum aut ciuitatum casus, quarum imperium angustissimum est, non ita metue diis est finitimis ac sociis, ut magnoru imperioria; quael longe lateq; patent, regumq; acciuitatum illustrium societatibus implicantur, saepe fit ut quali altissimarum aedium nain eadem ruina obruantur, aut Vehementa motu concutiantur. Sed de aristo cratia sitis. Restat ut etiam utilitates&incommoda monarchia: 'ς' 'peii equamur; quam etsi omnes no pene consenui cae na. chiam se.

teris praestabiliorem ducunt, habet tamen sua quaedamq- incommoda Primum ipsa mors principis, mutationem&quasi quandam conuertionem asteri, seu melior, seu

deterior sucεedat mutationes autem semper metuen d - sunt'. Nouos enim principes nouae legeS, noui magistra δε Repuli. tus, noua instituta, noui mores, noui hostes, noua ratio

vitae sequitur: idq; quodammodo insitum est omnibus principibus , ut nouitati studeant: quod non modo lingulis, Verum etiam uniuersis magnum a Scit detrimentum etiamsi meliora instituta sequantur, Quod sit princeps ea sit aetate ac prudentia, ut nouitati minime se udeat,societates tamen quae cum aliis ineuntur, moriente principe finem accipiunt, noviq; cientur motuS: quae inlitatu popularia optimatum metuenda non lint, si foedera perpetua sint. Hoc vero periculosiuS, si monarchia

suffragio, non succestario iure defertur, propteream qimorientes principes sequitur οἰναρχίαν:,aut si plures libe- ri aequo iure succedant,imperiti ac subditos distrahunt. inde caedes ac ciuilia bella inter duetia crudelissima fra- .ltru aut proximorum parricidia admittuntur aut sit nulla fratrib.inter te de imperio controuersia intercedat, si ta- men princeps irrit bibes sit aut furiosius , tum certe mot' grauissimi pro zegni procuratione ac tutela cientur, CO-

1124쪽

vt nulla sit inter principes contentio, misera es ,ac diui-l. . ea. s. iam, ultione puerorum ac foeminarum dominatio populis illata. Demus igitur tutorem lege vel testamento principi datum, metuendum est, ne pupillo scit, latomi-i

, ὴi, - peritina inuadata quod quidem Trypho crudeliter se i

cisse dicitur, ut Syriae regnum adipisceretur in eo deui exemplo Ludovicus fortia caeso pupillo matrem sibi iacimperium Mediolanense simul despondit: tametsi enim maiores nostri ut puero principi ac regno cauerent, procurationem quidem regni proximis agnatis,educationem vero liberoru matri permiserunt; ea tamen cautio non satis idonea sit, nisi proximi diuini numinis metu aut naturae bonitate vincantur. At Charilainrater G

hi caede pacta est Lycurgo patruo, ut imperium Lace- daemoniorum una cum vita filio eriperet. In erdum regni procurator rege se ferens, pupillum de impello dis turbat.Dux enim Northumberlanus, ut filio aditum ad imperium sterneret, Eduardum V regem Angliae veneno sustulisse dicitur Apelles vero tutor Philippi II regis Macedonum, regem quodammodo se ferens, Philippo dominatum eripuerat, nisi ab eo caesus fuisset. Quod si princeps a pubes regia adeptus sit,immunis est a tutela; cu tamen duodecim tutores ac sapientiae

magistros dari decuisset, qui principe domitas habere libid1nes,&rationi obsequentes cupiditates, cytu maxime inflammantur, accuratissime docerent, ac pietatis artib informarent quo fit ut adolescentiu principum 3 exoletoru contubernio delectatus,pernici Q fis artib. imbuae tur.Si armorum cupidus est,bellum initistum potius de nuntiabit animi virtutisq; periculum non faciat. At si

aetate Iam matura rerumq; gerendarum prudentia clat'

illustris exstiterit, quo nihil mortalibus Des muneie concelsu optabilius tribui potest hoc tamen maliti bet principatus, ut qui sapientissuriis est,insanus fiat:qfortis, igit anus qui continens,libidinosus Exempla de esse possunt nemini bibus autem flagitiis deditus fuerit,iisdem subditos imbuere necesse est.

1125쪽

Haec monarchiae incommoda ac pericula gratiis II ma Compata suidem sed ea quae ab aristo cratia&democratia pen-HONiplicis' i Un latus. dent, multo grauiora. Eit autem Iniquam omni re accusanda praetermistis bonis malorum enumerati O, Vitiorumq; selectio. In rcgali potestate inesse quiddam mali fateor: sed bonum quod est quaesitum in ea sine isto malo non haberemus. Quamquam monarchia quae successi rio ilire defertur, his sere incommodis vacat In Optimatum vero ac populi statu nectionesin contentiones de imperio deq; summis honoribus δ annuae sunt, nec multo minores quam de summa rerum in monarchia

nullae de magistratibus ambiendis aut adipiscendis stapossunt:quippe principis arbitii ac beneficio tribuuntur. Maiestas autem imperii praeterquam in uno principe vere ac proprie consistere nullo modo potest. Nam si duo pluresve principes hierint,summum imperium ullius est: quia nec alter alteri imperare, nec parere tenetur Ac tametsi uniuersis in aristocratia ac democratia maiestas attribuitur, singulis non item; nusquam tamen summum illud imperium subsistere videtur, nisi princep a liquis exstiterit,qui uniuersos ac singulos quasi membra corporis apta&colligata inter evnire postit: alioqui si tribus& ordines inter se dissideant, duces partium collatis signis dimicare Ope neceste est; quia in testas imperii collapsa nusquam consistit. Ac tametsi plures suffragio ac numero vincant, saepe

tame fit ut virib. sint Inferiores. Quamobreco trouersiae freque te oboriunturthi inter Patres, tu metia interpopuli trib. de legib. ferendis, de creandis magistia lib. te Dello indicendo ac finiedo, aut quia foedus alii quide cithoc, alii cu illo principe malint; aut sustragia principibus pluris licitantib.addicat.Rhaetoru quide tribus,cum de

renouadis cum rege Francoru foederib .ageretur Cuma annos

alii Francos, alii mallent Hispanos,acerrimis contentionibus exarsisse constat. Interdum etiam legibus cautum est , ne lex perferri aut magistratin creari post, nisi uno

omnium inter se co/illisamium consensti Q ut in Polonia

1126쪽

III IOANNIs Io Di Nr nisi minor pars collegiortina,atit legatorum aut senatus; aut denique populi multitudo maior, nisi oratione cuiusquam persuasa assentiat, armis cogi solet. Itaq; comitia ciuibus armatis ad regem creandum coeunt. quae in unius dominatu contingere non posstunt; quoniam nemo sibi ipse repugnat: δ cum in populo Patribusve bona pars a maiore vincantur; princeps unus efficere potest ut vincat sanior deteriorem.

Iam vero summa illa imperandi prohibendi quel testas a plurib uno explicari non potest in re militari, in bellis gerendis,in praelio coserendo, sed magistratib.aut curatorib.id committendia, qui non nisi praescriptis e bis imperant, nectine trepidatione mandata Patrii populive egrediuntur. Qui b. difficultatib. aliter occurrino potest quam si uni silmmum sine prouocatione imi perium detur quod non modo Thestalis', Mytilenaeis,

Lacedaemoniis,verum etiam Romanis ipsis cosa luetum, 1 . ., Λ fuit, quoties periculosum S graue bellum, siue ab hostic LiMiti, is r. lus '',siue a ciuib.ς, immineret; sive quid aliud dissicilius ψιμ με αδ explicandum estet; vel peste 'grassante, vel si magistrat

extraordine creandi ellent, aut quoties competitorum ambitiosis obnuntiationibus comitia vitiaietur, aut tu .

., dicta seuerius exerceri oporteret.Trepidi Patria,inquitLiuius , adsummum auxilium deci rri in Dictatorem dicipiacet. Et cum Annibal Italia quateret, da Dictatomyr dicen a111 ncquies, renaedium tan'diu est mili ri, civim consugit.idem alibi, Dictatoris ediMum pro mine semper obserrea x Liuiuili, si rum4.At cum hostes Urbe obsedissenr,instarentq; acrius Dictatorem creari oportere visum est hic Liuius, 'anim. trivit,Dictatoris errorsuit, ut hoses eo creato alim a maemb. disce serim. cur ita quia summum imperium sine prouo eatione, quasi regi cuidam , ad breue tempus dabatur: imperia vero magistratuura, a quibus prouocandrius erat,pro nihilo sepe ducebantur. Quamobrena cum Appius Consul seditiosbs ciues ad populucofugientesimperio coerceri non poste videret;Mnim inquit, se Ozβ-ium,non imperaum, ni ad eos que ν preo rarant,prosio at

liceat

1127쪽

liceat: agedum,Dicitatorem a quo prollocatio non est,creemus' a Linim La.

Ex qtio perspicuurni Romanis, quibus ob unius culpa

regale nomen X secrationi fuisset,imperium tamen pia cuille suae quo ciuitas dui stare non potuit let.

Et qui de in incisi imperium, quod vel prouocatione liuerrumpi, vel intercessione suspendi, vel plurib. communicatu impediri, vel cocursu infirmari potest. Quod enim Tacitus scribit res maximas geri non posse, nisi uni imperium detur idem Liuius paulo aliter, tres Iribunos consili iri potestate creatos planum secue , plurium imperium sellosemper iniuiles isse Ac tametsi Consulare imperium alternis diebus penes unum esset, ne sie mutuis interces sionibus impcdirent; nihilominus tamen si dissiderent inter se nihil umquam recte gestum est. Nam cum Paulus Emilius ac Terentius Varro aduersus Annibale exerciti a ducerent,ac opinionibus inter se discreparent, utrique ab Annibale fracti sunt. Idem Christianorsi ducibus accidit aduersus Anauratem ad Nicopolim dimicantibu , ac Germanis principibus contra Carolum V Imperatorem:nec ita pridem exercitui ecclesiastico, cui treS duces aeqtia potestate praeerant, aduersus Ru enim

Diicet Vrbinatem dimicanti. Et quidem omnibus Africae populis diuturna experientia compertum est ac p- suasum, plures aequa potestate duces ab uno saepissime, num pluribus 1 imperatoribus difficilime poste superari.Nam quadiu Cleomenes Lacedaemoniis solus imperauit. clara ac illustres victorias adeptus est; cum vero alterius Iamiliae regem exsilio pulsum reuocauit, paulonio mendo copiis Ormibus filiis prostratus est ac fugatus. Quod cum intelligeret Aristides Iustus Atheniensitim exercitui una cum Miltiade praefectus, omne suum

imperium contulit in collegam i , qui Persariani copias 'ingenti clade piostrauit. Quod si bellicae res summa laude ac facilitate ab uno

geruntur, quis urbanam disciplinam ab unius iiivmo Tlinata meliusquam a pluribus explicari non videat

ad iiiipetii decus ac maiestatem,siue ad ea quae in de

1128쪽

liberationem cadunt,semel decernenda, siue ad sententiarum varietatem ac dubitationem tollendam, siue ad ea quae decreta sunt exsequenda 11ue ad arcana imperii retinenda, siue ad populi motus coercendos, me ad potentiorum iniurias castigadas, siue ad omnia, quae in Republica maxima sunt, obeunda ξQuod igitur superius in optimo ciuitatis statu imperium 1ummum unius esse oportere diximus, nec cupopulo Patribusve comuiaicandam: ci, item legumlator S, nistorici Philosophi,Theologi una voce regale ciuitatis genu omnium optimum ac beatissimum iudicant; id non ad principis commoda pertinet, sed ad populorum summam felicitatem, vitamque tutius beatiusq; degendam. At summa principis potestas, optimatum populi e coetib. nec subiugari, nec circucidi, nec ulla sui parte communicari sine pernicie potest alioqui maiestatem imperii vel in pestiferam an archiam, vel in popularem perturbationem prolabi necesse est. Id autem attentius ponderandum nobis est , ne seditiosas popularium ac imperitorum voces exaudiamus, qui principes populosum coetib. comitiis subiiciendos, ab iisque imperandi ac prohibendi leges accipiendas esseputant:qua quidem re non modo monarchiarum pulcerrimarum s detiam subditorum interitus sequatur necesse est. At in eo grauillime peccatur ab iis,qui Optimatum potestatem ex eo iudicant fore meliorem,quod in coetu sapientum ac fortium ciuili prudentia maior inest: quasi 'vero imperandi&consilii capiendi una esset eadem, i, non diuersissima ratio Demus a pluribus acutius quam

abuno res obscuras prospici, ac plurium consilia unius opinione meliora videri: sed diludentium inter se opinionum varietas multo commodius ab uno quam a plaribus conciliatur, multo etiam facilius decernitur; denique multo melius&essicacius imperatur. Quamquam in Senatu unum aliquem eminere oportet, qui consiliu publicum summa potestate regere possit , propterea

quod nonnulli tam ambitiose quod eis collubitum esti

tuen

1129쪽

itientur, ut de vita quam de sententia decedere praeciarius esse putent, Rempublicam ante ruere patiantur,

quam furiorem seiplis quemquam confiteri. Atq; in eo

stim mam laudem conlisiere arbitrantur.

Lim vero si Reipublicie unum corpus sit qui fieri potest ut plura capitala rat monstrum illud futurum est. At

noui principis nouae sunt leges,noua institura, noui rit'. 'demus illud sed id vigesimo tantum aut trigesimo quo que anno contingere potest; in popularibus autem aco-ptura atum aperiis Calendae Ianuariae nouitates illas quotanni paruant. Et quoniam magistratuum annua

potestas est, quis annum sui magistratus sine lege noua, aut aliquom ligni facinore praeterire patiatur ubi toto terrarum orbe plura ed icta, plures leges si Athenis, qua Roma latae fueruntZId enim popularibus imperiis insitum est, quod alius rogauerit,alius vel odio, vel inuidia, vel inani gloriae cupiditate abrogare conetΗr: quae pestis diuti ili me in Graecorum ac Latinorum popularibus S patriciorum imperiis gratiata, populares ac optimatum ciuitates qua plurimas labefactauit,quoad legibus a populo perlatis magistratuum nomina detrahetentur. Quod autem foedera cum principi b. ac populis icta morte principis fine accipiant, id neq; semper verti eis,&magnala. te post ipsius principis occasum aliquot a. nos iurogantur: idq; prudenter a maiorib nostris cautuest, ut foedera pene omnia non tantum quamdiu princeps vixerit, sed etiam aliquot post anno rata lini Vt ea .

societas quae regibus nostris cum Helvetiis intercedit, 'squoties renouatur, diserte caueri solet, ut in quintum etn-

num aprincipis obitu continuetur. At superius docuim', nec foedera nec ibcietates perpetuas sanciri oportere, idque pernitiosum esse. At ne populares quidem aut Optimatum ciuitates quae sempitern te videntur, foedera feriunt sempiterna. Qui vero morte principis societates ac foedera distblui metuunt Senatus Curiaru decretis sanciri curant. Tutius autem ac velitis est cum principe quam cum populo res rationes m contrahere, aut foedus inii es

1130쪽

est principi maior est. Quae ero puero principe pericula metuenda' 'ροῖμ' diximus, rata sunt,&insumis magistratib. populoruac principibus patricioru deligendis grauiora videmus. Quod postremo tyrannos multa impotenter,multa crudeliter,multa libidinose, multa scelerate facere queruntur non nego. Quid enim monarchia diuinius futu

rum, si omnia ratione regantui quaecuque tamen tyran

nis videtur tolerabilior populi dominatu. Etenim tyrani suo periculo progredi cogitant; populi vero impetus

ac furor,nec sui, nec alieni rationem habet Aristo crati-gm ratione ac prudentia, concordibusque patriciorum animis moderatam,tyrannide pr stabiliorem duco.Sed hic quaeritur, praestetiae regis optimi maximi imperium Optimorum ac lapientum ciuium domitaatu ξ aut num deterior sit multorum quam unius tyrannis ξ unius enim

tyranni cupiditas aliquando expleri potest, plurium no potest. Sed longius progredientem decernere oportet, num interdum commodius sit tyrannum perpeti quam Optimatum aut populi statum, etiamsi vitiosi non sint: id exemplo melius intelligetur. Si gubernatores in re nautica plures uno demus, qui simul clauum torquere velint, etiam si artem gubernatoria teneat, nihilominus seipsos in nave dirigenda impediunt: idem in democratia populum;idem quoq; in aristo cratia Patres, quantacumq; sapientia praediti sint,facturos opinor: quousque uni tametsi artis gubernatoriae minus perito clauum, id est,imperii summam permittant.

Sive igitur familia, qtpsa est Reipublicae imago,siue

corporis humani ac me brorum omnium una cum ipso capite coagmentatione, siue Solis unius inter tot sidera splendore rulgentissimum ac caetera obscurantem, siue caeterorum animantiu greges: armenta, atq; adeo apii examina;siue mundi totius statum, cui praeest unus ideque optimus max.princeps, intueri placet, profecto regale ciuitatis genus caeteris omnib praestabilius esse ducemul.Hoc quidem exemplum maximusTurcarum rex