장음표시 사용
1111쪽
ditam, cum intelligunt ex ipsa plebecula magnam parte Vel opibus, ei caede cuiusquam nobilitatem sibi pepe-
iciis intumuisse. Quamobrem ArgentinenseS,caei a ac Arten I nenis
pro itiata nobilitate, cum imperium populare inuasisset, si miς legem communi b. suffragiis tulerunt, nequis summos in ciuitate magistratus adipisceretur, nisi cet donibus, aut coriariis, aut id genus sordidis opi iacit, stirpem traxisset. Id enim veteribus Graecis usitatum erat,ut in iis ciuitatib. quae populatia imperia stabilire ac tueri vellent, clu Somncs, quantum quidem scri posset, opibus, ho- notibus, impetiis ac vitae conditione exaequarent: ac si quis prudentia, iust ilia,sortitudine, aut ulla Virtute caeteris praeluceret ac emineret, hunc ostra cismo exterminabant; aut ne virtuti tam aperte bellum indicere viderentur, accusationibus: calumniis opprimebant: atque id unum eisicere conabantur, ut singuli ciues non magis
sui similes essent quam omne Somnliam. At etiam Plato Sociatis nomine, non bona tantuna- modo, veru metiam uxores ac liberos omnium communes esse optabat, ut sublatis Ei acavi vocib. quasi dili1-diorum fomentis, summa concordia ac traquillitare viueretur. Quae disciplinae si sibi cons entiant, ciuitatum omnium interitus sequetur non quia metuendum sit ut ex civitate familia sit eadem futura, quemadmodum Aristoteli vis um est .sed quia ciuitates ob id maxime constitutae fiunt ut sua tuerentur, quodq discordiarum betiora aut foecundiora semina nulla sint quam in Ierunt omni u comunitate. quam qua familia ipsa principes uno plures ferre no possit est autem familia ciuitatis imago.
Et cum Biantem popularis homo inepte interpellat et, ut statum popularem in sua ciuitate stabiliret; ille sapienter, Fac,inquit, tuain familiam popularem. Ex quo intelligitur eos qui omnia omnium in ciuitate communia. paria, similia, imo eadem esiicere concupierunt, Vt quaslex una ciuitate unam familiam constituerent, uni quo
1112쪽
io a Io ANNI, Io Dr Nire & eandem quam in recta familia disciplinam seruare
Oportere: non atriem honoruna, imperii ac fortunartim
aequationem iuponere,qua nihil natura, nihil diurna lege magis ahenum cogitari potos, haec enma disertissime sua quemq; tenere, ab alienis non tantum manus, Verum etiam mente ac sensus ipsos iussit habere continentes. Ex quo intelligitur eos errare ac decipi, qui naturae legibus omnia fusile c5 munia putant: neque enim praecepta diuina legi naturae dissetanea esse poliunt. virectim me sapientia Magister scribit, legem matris iussa patris,id cli Dci ac naturae disciplinam ibi consentie
tem, modis omnibus exsequi quemque Oportere. Libertas autem illae in popularib .imperiis tantopere vigere putant, in eo maxime Versatur,ut suis quisq; bo nis uxore,tiberis tranquille fruatur; nec sibi aut suis 4la vis inferatur, aut si fuerit illata, vindicetur. Quod 1 bb- norinaequatio capitalis optuDO cuique videretur, multo
certe capitalior honorum imperii aequatio debet videri: quia fortunis S Opib. frui comode quis'; potest, si copia datur, imperadi vero prudeliano nili paucissimis est Dei munere concessu tributa: ut in statu populari prudentissimo cuiq; imperium tribui sit necesse Quinetiam populi qui nullam ciuitatis imagine habent,duce aliquem qui caeteros regere, eius petentibus dicerepos
sit, creare coguntur : Vt in GuZulana regione Astic ac Fesiae finibus,accolae Magnani montis si quem p cregri rnum praetereuntem Viderine, prudelia praestare videa- tur hunc consistere cogunt ut ius unicuique tribuat 'Popularium autem ciuitatum ea fere lex est, alit
certe esse debet, ut qui eandem imperandi prudentiam nacti sunt, eadem imperia sertiantur quod si alius alio sapientia praestet plurimum, non sorte sed iussi agio ina, perium deferatur. Quis autem non videt inter homines tantum discrimen esse, ut alii quidem bellu is ipsis multo inferiores sint;aliis vero tantum ingenii ac sapientiae tu
men inesse, ut dii quidam aut angeli quibus diuina lex affulsit, moderandis ciuitatibus coelo delapsi vidcantur At
1113쪽
Atquiae lilatronem honorum ac imperii in statii populata constituti iri, imp Critis, furiosis, denique sentibus acnient captis perinide ut prudentibus Rubcrnaculatribui v Ohint. Numerantur enim ullia ala multitudinis.
bique multitudo partibus infinitis maiore liquam sarii-entum timodo verum est Salomonis, quod Graeci Apollini tribuunt ciliud oraculum. Vir borans sapiens, qtralem vix repperit unum Millibus e Altis olin consulim Apollo. Quamquam qui honorum tonorum aequatione nam ciuitate quaerunt, iidem si millima concutiunt ciuitatis hindamenta: amicitiam in q, ac beneti Olc iam, quae inter pares vix subsit stere potes inimiciti puero nusquam maiores quam inter pares; iaue quod alter alte; oluperior faeti velit, siue quod alterius ope altercalere
potest. Quamobrem videmus non udo coetus iure Guili sociatos, sed etiam populos omnes iure gentium atque adeo rerum omnium uniuersitarem iure naturae dissiarium coniunctione 5 amicitia mulio clius concitari ac foueri; quod alii aliorum opibus d auxiliis C. aie-ie non facile positiat non aliter quam in hamano cor pore, quod ipsum ciuitatis bene constituta inrago i Nae dam eis, ac praestantistima forma; in quo nulli eli membrum cuius usu ad uniuersi corporis salutem aut decus caetera membra vacare possint: quae imperitis minus utilia putantur, caeteris alimetum praebent ut sapienter
olim dissicivit Menenius Agrippa ratione falutari, qua
plebem Romanam a Patribus discedentem reuocauit. Popularia si de imperia principio gratiosa ac praeclara Viden rurri contra quam in monarchia aeri solet sed
laec ingentibiis vastis fluminibus consimilis cst quae
uide .m abortu ipso exigua sunt, longo tamen auectatu mefictaque progressu, o maiores undas Voluunt,&ca- actorii, us at icisses tantur, qUo a fontibus ac capitibus his lon si ius iecet Ieriit. Popularis vero status veto simiis est, qui unde oratiir,vclicine uitamus est;ad longinqua
1114쪽
a Io IOANNI, Bon1Nrtamen fractus debilitatiusq; peruenit. Quae a me copiosius disputata simi, ut eum errorem iis eriperem; qui rerum novandaru cupidi, monarchias humano generi salutares euertere, ac populares status libertatis&aequationis specie stabilire conatur; qui tamen qua uis tyrannide multo deteriores sunt, ni is ingulari quorundanimperio ac sapientia dirigantur Quamobrem quae Respublicae Helvetiorum moderandae cui itatis latentia clariores iudicantur, tametsi popularis imperii imaginen prae se ferunt, aristocratica tamen ratione gubernantulac duplicem aut triplicem Senatum habent, ut plebs msima quam minimum impetii arcana sentiat, e ab ipsi
gubernaculis quam logisti me remoueatur. Coetus veri Mantineorum veterum more per Curias discretos qua
ipsi Scham appellat dis ribuunt, quibus praesunt Decuriones prudenter id quidem , ut facilius plebs in osscio contineri,neue iunul Coa sta ac seditiosorum ciuiunquerelis excitat tumultus ciere possit.
Et quoniam statum Reipublicae conuertere aut immutare, ne sapientissimi quidem ausint qualemcumqpostumus tueri,ac modis omnibus emendare debemus Est autem popularis status ab uniuersa natura plane dis repans. quare diuturnus esse no potest, nec ulla re magis conseruatur quam seuerissima legum optimaru exsectutione;in quo quidem laudabilis est Helvetiorum disciplina,quod contra veterum Democratiarii leges supplicia de improbis ac flagitiosis seuerissime repescit; ne
ulla capitalium sceler una venia speratur ac si quidem ci uitates principum aut sociorum gratia contra legum seueritarem exorati se patiuntur,puniunt quidem aliquato leuius , poenas tamen effugere difficilime danari possint: quam seueritatem si remittant, statum diu tuerici poterunt. Nam Vt aegra corpora vigilantibus medici S congruenti diaeta sustentantur: ita quoque populari imperium omnium deterrimum, si legum seueritaterrae magistratuum accuratam diligetiam remittat, in periculo versari necesse est. Atque haec depopulari statu:
1115쪽
DE RE pvBLICA, LIB. II. Ilo ISed luctatio dissicilior est cum iis qui aristocratiar Aristoctat
uentur. Huius ergo utilitates quoq; cxplice irino. Nam ' i laudanda est in rebus omnibus aurea mediocritas,&xtrema vitiosa declinanda, unius aeque ac omnium im- eii aquasi extrema quaedam repudianda sunt, ut inari socratia, id est, in optimorum aperio, velut in mediocquiescamus,VisIIO OOO. ciuium centa fuerint, cetum aptam ciuitatis principes creati sapienti nimis consiliis c illi illimis imperiis latum ciuitatis tuebi intur. Hunc u em numerum centenarium medium esse constat in-erv num ac decem millia geometrica proportione colit ultim Si numerus ciuium minor malo iv c hi erip,O-atimatum quoq; numerum minui vel augeri oportebit.
illidet iam optimatum status caeteris laudabiliores Sc)ptabiliores facit, quod imperium dignissimo cuiq; tria ui oportere natura ipsa docemur; dignitas aute ex vi ut aut ex nobilitate exsistit: utrumuis dixeris,status o-atimatum futurus est . Quod si dignitatem opibus me- imur cum locupletiores ubiq; pauciores sint, gentium ero multitudo pene infinita, etiam ex censu statu pauros una aeque habituri sumus: aut si fortes, magnanimos, rudentes, qui etia admodum pauci sunt, coquii ainus,
hunc enim propriestatum optimatum appellant lx his tursus arilio cratia exsistet. Si vero ciues omnes improbi aut ignaui sint, ut non sit alius alio melior, sed alius alio
deterior certe ex opibus ac censu statum constituereptiae stabilius est quippe omnium accuratisti me Rem p .i, iupublicam tuebuntur, quorum maXime interest tutam eam iis comis ac saluam esse, qui necellaria reipublicae munera sub I xx Vieti su tenui Vero plebi Rempublicam creder pericum maxime indosum est, ne eX tremis temporibus deserta esse patiatur v Prudenter itaq; Titus lamminuS, quid hel Italorum cI esse.
uitatibus locupletis limos quosq; imperare voluit, quod eoru potistimum interesset fatuas esto. Iam vero necessitas ipsa nos ad statum optimatu impellere videtur: quoniam , in unius, in omnium dominatione semper senatui ac sapientibus imperii arcana summamq, rerum
1116쪽
comittere,aut omnia deorsusublapsa ruere necessse est. quo it ut per natu Ia Cptimatum statum sequi cogam iit. Contra ali Haec breuiter a riobi Pallata sunt; quae copiolius amn--xk-R plificati video polle, nili: lominus tan e adduci nequeo, ut latus optimatum monarchia laudabiliores esse pate. Primum enim mech ocritas illa quam quaerimus, non in medio Ietum ac numerorum, sed in ratione tantum c6sistit ut liberalitas media inter extrema vitiosa propius a rimi abe prodi alitate otiam ab avaritia-.at medium illud
as, Bum optin artam quod inter num ac multa quali extrema et, is id ei vitiosa intercedit, non in ratione est sed innumero nud
ubique tam vaIIum cile opor e ,quam Varia est cluatini multitudo : hanc autem momentis Omnibus augeri vel
minui videianus Ida futurum est ut quibusdam in ciuitatibus optimatum numerus maior sit futurus quam inplerisque popularibus imperiis. Etenim uitensi uim popularis Rel pubi ciues habet haud multo plures quam Venetiis optimate numerentur. Igitur si OO OO. ciuium in Republica censa fuerint, quatuor millibus optiniatum geometrica proportione imperium dari opor, Aristoeratia ebit,& eadem incommoda quae de populari statu dici aquaen us Q sit inr optimatum imperia sequentur. VCpiaecipua cau-
res triginta Pharsali non plures viginti, statum diutis lime ab interitu seruarunt. Non est igitur medium numeri, quod unum inter ac multa intercedit,unde medio cli
tas laudabilis petenda sit. Quod aut dici solet, dignit limis quibus' i imperium
tribuendii,ad monarchia verius qua ad Optimates pertinet inter quos num alique eminere ac caetoris virtute pstare necelse est, docui summii imperiti debeatur quoniam fieri nequit ut omnes omnibus virtutibus aequari possint. Nam quod attinet ad coni: hum ciuitatis, superius docuimus a maiestate semper diuisum fuiste,aut cer te Senatus non it. Argumento probabiliore usus es Plato, cum Optimatum imperium caeteris praestabilius dicere
1117쪽
ret, lon Iam, inquit, in uno tot ac tam multa virtvtes,quoto litata principi optimo necessariaesunt, Pixumqtia repcriantur.
sed illud Ciptiose nasi disti cile est unu alicitie tot virtuti-btis excellente reperite, longe disti cilius erit multos im-nerio dignos enumerare. Et certe Soderinlisit Gietinoria Praetor maximus in cocione ad popul eodem argu-naciato quo M. Agrippa apud Augustu sus est cydiceret
arsito cratiam paucGium tyrann Orsi statum sibi videri,ac piae si ibilius este non plures uno tyrannos habere. Ac si quis putet in Optimatum multitudine bonora ac fortium ciuium numerum fore maiorem; populum
via luci sum imperate aequiu Serit, Vt pluteSin tanto numero futuri sint. Vtrumque tam c imperio inutilues propterea quod in Omni coetu ac ni uerlitate, seu optimatum,seu populi totius suffragia non ad podus exigit latur, sed ad numerum: ac optimorum bona pars semper a deteriore superatur: quo fit ut optimoria paucitaSinna agna multitud me perinde ut salis scriptul'in lacu nullam vim exserere pollit. Ita quidem saepe contigit in aristo cratica imperii Germanici potestate, principes ecclesialticos numero p uestem per intercessille, quominus fiatides Pontificiae coercerentui; eosdem caeteris repugnantibus regi Francisco bellum indixisse: quod multis retro seculis inauditum erat ne laici principes ab Im peratore circumsessi, ullam a rege salutem sperarent. In summa, quo plura in coetibus, in Senatu,in concilio mcomitiis fuerint capita que iura sustragiorum habeat, eo pertus batiores ac dissiciliores rerum exitus reperiantur. iam ob re Veneti ut hisce dissicultatibus occurrerent, summa quaeque in Republica septem viris aut sapientibus deliberandis ζpiusque decernenda committunt, ne
arcana imperii in vulgus manare posSint. Dem' tam e cu optimatib. Omnib. cosilia tuto com nicari, nec foras erumpere quid dissicilius quam paucos optimates insanitam multitudinem ab honoribus resumagiis interclusam imperio coercere Vi enim plebs a potentioribus contemnitur cita quoque aduersiis
1118쪽
potentiores inuidia flagrare consueuit: quo fit ut si opti malos dissideant Inter se, id quod ne celle est,si artes ma-peratoris colant cupidi istinus quisq; audis ad plebem
conuertatur, Ut frangat potentiorum opes: ut superius diximus de scatu Genuensium, Florentinorum, Senensium, Agrippinensium, Tigurinorum, Argentinensium, II indauiorum,Phocensium,Samiorum, TroeZeniorum, lAmphipolitarum, Corcyraeorum, Mitylenensium, Hestiaeensitum, Cnidiorum: in quibus ciuitatib optimates a plebe caeli, si,prostrati aut imperio spoliati feruntur. Iniceteris ciuitatib Optimates in tanta dissidentia vitam trahunt;vt nisi arces minutissimas habeant, a plebe tuti esse non possint interdum ero tantus est plebis metus, ut optimates non nis in arce consilium pro Repub.capiant ut BeniZenetae, quae est in Teleusini finibus opibanates omnes In eadem arce domiciliu habent,nora modo ut a plebe tuti sint, verum etiam nequis patriciorum arcem ac tyrannidem occupare possit. Ita quondam Mi holeti pulsis tyranis tenues aduersus potentioreSarma ce- perunti fusa tamen,& sit bimperium sit biugata plebe, o- ptimates Rempu. tenuerunt, sed in tanto metu, ut cono 1ilium habituri in naues conscenderent, ne popularium τι- ης. irisfidus interficerentur', ut Samiorum Patrat, contigit.
qui dum consilium de Repub. caperent, omne celsi sunt, mus M. plebe K Quo fit ut Patres plebem in ptimatum statu ne aduersus hostes quide armare ausint, ne ferocior facta cum potentibus de imperio contendat: nec ipsi prς lia committere, ne vel ab hostibus deleantur Vel fracti ac debilitati facile a popularibus de imperio deiiciatur: nec tamen si peregrinos milites euocauerint, ab iis leni ii, ruti esse possint quibus periculis Vacat Imperium popu- lare Optimates autem ab hostibus circumsessi, plebem imperio coercere dissicili me possunt: nam si imadhi- beant bellum domi no minus Periculosum quam foris .gerendum erit nec honor CS ac magistratu cum plebe 1 1
communicari possunt, niti populare imperium stabiliatur: aut si magistratuum honorum partem aliquam
1119쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. IIoc plebi tribuant, tantundem de optimatum imperio detralii necesse est: stabilius tamen erit imperium potetiorum,ac seditionibus minu opportunum. Quamobrem Veneti, cuna picbe comunicare solent minores aliquot magistrat' curationes; uno vero primicerium cuius suma in Republica dignitas est, ac fru- et uosissima scribarum munera plebeiis attribuere, ac patricios ab huiusmodi honor u petitione summouere; locupletiores aute e plebe allinitatibus aclpinquitatibus sibi conciliare ac deumcue mutuasq; a locupletoribus
pecunias accipere, ut Rempublicam amare ac tueri etiainuit cogantur eos tamen Catenus CXarmare, ne,sIve luat, nocere possint Arces autem munitissimas in municipiis habent, ut qui ab urbe longius absunt, facilius in
obsequio retineatur: interdum etiam bene de Republica meritis ac locupletissimis plebeiorum iura ciuitatis tribuunt.Si hostes uraminent ciuitati, Omnis honesta ratio expediendae pacis cum hostibus initur: si optimatib. inter ipsos ulla contentio oboriatur, nihil prius agitur in amicitiam redeant,&omnia dillidiorum semina radicitus couellantur. Ita fit ut locupletes ignaui otio ac omnibus voluptatibus; quib. distiuit illa ciuitas,dediti; tenues vero ad qu aestum intenti, qui propter loci opportunitatem uberrimus est, summa pace ac tranquillitate
libentius quam imperiis c honor4b.pertiui malint. non solum igitur imperandi potestas est ademta plebi,sed etiam voluntas. His artibus Veneti Rempublicam omnisi superiorum, quantum, quide opinor, aristo cratici gene uis optime constituta, S natura loci utillima hactenust tib interitu post Deum immortalem conseruetrunt.1 Ac tametsi summa est in Senatu prudelia, summa ina et optimates concordia, summus tenuium cunal Ozens litoribus conspirantiu inter se consensus vix tamen qua uel iringentos annos eum statum tueri potuerunt,quin ig-ellitionib. Beschonianis, Falerianis, epotianis Balamon-Fl anis iactarentur; tum etia Iustinianorum, Scaevolarum,
Seliorum, B ssienorum crudelissimis faetiomb. Res u-
1120쪽
blica inniseranti una in modum quateretur.omitto Duces octodecim 3 quam plurimos Senatores furore ciuili cς-
ei sab/Piam insos R. In quo Paulus Manutius errore labitur grauius e Ustor a Vς ς' iam Paulus ouius , quod hic octingentos,ille vero mille ac ducentos annos Rempublicam eo statu,quo nunc est, floruille putant. Est enim accurata monimentorum
publicorum pervestigatione cognitum; ante Sebastiam Ciani Venetorum Ducis principatum, floruit auteirrbs iara. anno V MCLXXV puram monarcniam exstitissemussa taptibile Veneto, men aristo cratia tamdiu stetit, sed omnes in populari: ' ' inperia aut tyrannides breui deserunt. Praesenti b. tame exemplis uti placet. Cum Genuense fracti Venetorum opib. sese in Francorum patrociniundedissent,&opta matum summa potestate regerentur Adorniorum ac Fregosiorum aes ionibus ita distractsunt,ut cum Vrbem optimatum mutuo cruore foedasset
plebs infima imperii augum excusserit, ac reliquis patriciis dominationem ademerit deinde legem tulerit, ηε ηηφισεες quisquam Dux in ea ciuitate crearetur nisi plebeius:post etila tm n ad populum,ut magib iratuum ct curationuDaepartesplebi tertia tantum nobilitati concederetur. Seditione tamen coorta, plebs O sto Tribunis creatis optimates urbpenitus expulit;& Francorum repudiato patrocinio,eima fece plebis inchorem ciuitatis Ducem fecit; querLudovicus xi I. Urbe expugnata egit in crucem,ac praes duim in arce reliquit. Tandem post cladem Pap1enser Genua rurius ab imperio Francorum deficiente, And ηηουaο dreas moria ciuium censu facto locupletiores in gentes octo&viginti diuisit, quos Alber os ac Nobiles appelauit, iisque summum imperium semota fece plebis atribuit, cum hac exceptione, ut quotannis plebeios da acem in optimatum coetum cooptare liceret nec tameid factum videmus. Cum enim ciuium septuaginta cihi citer millia cesa fuissent, vix duo missi a summo imperi
praeerant. Ex eo numero quotannis CCCC sorte duceb I rtur, qui Ducem Deto uiros cum summa rerum geret 'darum potestate in biennium crearent; si de re grauic se dece