Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

161쪽

Northumeriandus, Vos humeriandus caeteri con- iuiatorum principes, qui aduersus Rempublicam arma ceperant monsuit igitur in populo iudicadipo a hiat, testas, sed in curia maiore, datis ali incipe iudici b. extraordinem, alioqui omnes populi legati qui ad comitia contin aerant, iudicii participes ni istent. Restat illud quod magis ambiguum videtur: cum enim Maria, Anglorum Regina, Philippo Hispaniarum Principi nuptura esset, cond. entus ' habiti sunt, ut populus bax Mn d.

paci a connubialia probaret sic autem populi decretu '' concyptum est: Deba: isθonsalibi Maria Anglor in fise inae cim Philippo II saniarsim Princ te siliatus, populiaque Anglici ordines, in palatio ου Griens mulcoaMi,ita decre. serunt, lassisanae ruri Prmin. n. Omnia imperia, sacerdosia, vagistratus, Grationes sque a frui Ius omnes, O prouentus agroram scalium , ect Cali vi trib orcm, acrotin aerarii ablici, ct litae linqlle ad iura maiestatis pertinent, placet ordinibus unius Regillae arbitrio ac voluntati re linqui; nec contractis nITtrissceptra Regm , siminam repol testatem , quaepie legibus Anglia beneficia maritis ab uxori biu tribuuntur penes Regem sed ovinia in Rcgina poti stat e uel ars los tura. Omma autem edιcta, decreta, e Ita resicripta coniton '' se ..

chirographo sigilloqis regal confirmari placet; ea tamen D ge, visoli in Regina ait Elcritas, in Reges Jctat adleglio ed: be iam . . .ctorum sanctioncm: Regis autem olivs auctoritas nullh it re, habitura pondus aut momentum. blaec ad verbum ex actis publicis Latine reddidimus; ut omnes intelligant, ha-Dere quidem Ordines Anglor Uma Ueto; itatem quandam jura vero maiestatis, ac imperii sit minam in via Principis arbitrio ve Isali. Legum autem acco ictorum probatio ac publicatio, chin curia, vel scia uuieti bicet, non arguit imperii maiestatem in senatu es curia tu te; sed auctor satis speciem, illae qua, et mach US a sena ti iudicaticiis vel mortuo principe , lege ab co lata in Cubium cuOeareacui. Hoc iDru c mus , pirici potnare t m,

162쪽

ne comitiorum conuocatione, ne senatus populique praeficit. tia minui Detiamst,ideamus principem pleraque niuersi tribuere,quae ingulis deuegaremur, aut non itafacile tribue., rentur; νet quia singulorum voces minus exa: diuntur,quam uniuersorum vel quod princeps alienis oculis Mauribus ti consiueuit:. in comitiis Peropopa im videt auditque persese,at pudore, vel religionis metu, vel natisra bonitate coactus iusas rogationes admittit.Ex quibus efiicitur,summum ius maiestatis in eo potissimum versari, cum non modo

singulis sed etiam uniuersis leges dantur, iisq; imperatur. Saepe videmus, sine ordinum conuocatione aut

consensu leges a principe abrogatas. Neq;.d nouum: nam ante Philippi Belli e catem, si iudicio vicerat, nullas moribus Gallorum expenias serebat; cuna satis esse, arbitrarentur summam rei quae in controuersia fuisset. m. de Iudici adipisci': quoc edicto lublatu elisine populi aut co-B mitiotu rogatione. Lexite, qua foeminae a publico testimonio more maiorum arcebantur , abrogata esta

Carolo vi.Rege sine populi consensione. Neq; modo aequu est, sed etiam necessarium,Leges in principis arbitrio perinde e se, ut in potestaetegubernatoris ipsagubernacula qua essent inutilia,ni se ad omnem caelifaciemis opportunitatem moueri ct conuerti possent o rectissime Sextus Caecilius dicere solebat ne ipsa nauis cum gubernatoreprius naufragium patiatur, quam vectores consistisi sint. Quod si magistratib interdum ea potestas, cogente Reipublicae necessitate, tribuitur, ut de Pompeio diximus, quanto magis summo principi necessarium DOb idia Augustus cum M. Antonii copias ad Aetiit fugasset; legibus solutus est a senatu tametsi neq; regiam, neq; summa potestate haberet,ut suo loco planum faciemus. Post etia, Vespasianus legib. non modo a senatu, sed etia a populo solutus esse dicitur; S summa potestas omnis est inelitras lata lege Regia,

bis tr δες η quae de imperio eius lata memoratur ',quaecti marmo

p P reis lapidibus inscripta Romae exstat quanquam ridi

culura videri possit legem Regiam ad populum latam fuisse.

163쪽

RE PUBLICA, LIB. I. I sibi Te,ciam Tiberius tira comitiorum ac suffragiorii, ab Aligusto plebi relicta, penitus ademisset'. . o lis i.

Quod si necelle est principem aut optimate qui te Tiberas. t Lalis praesunt eisdem Obligari, nec leges iubere poste, nisi prius a senatu ni erant aut a populo probatae; certe ii ne senatus,aut populi consensu O potuerunt antiqua iaci, L . r. ci,cl, tamen in Republica populari aeri nullo modo po-g-ctes . cum populus uniuersus sibi se ipsum obligare non nosti .cur Cr o Populus Romanus rurabat inleetes Id a Saturnino tribuno plebis initium accepit, Vt legit, a se ian. tib i. latis archius patres obligaret: q, deinceps in omnibus c-

libus factum scribit Dio Nicaeus i. Sed aliud est univcr.4-i 37 los aliud singulos obligare ciues quidem singuli iurabat

in te fres, ni uertino iurabant: quia singuli uniuersolum imperio tenebantur Iuliurandu vero ab uniuertis heri non poterat est, corpus quoddainiuersitatis, linguli , potestate&natura diu istina; deinde iusiurandum co-cipitur imaiore potestate nihil aute populi uniueri itate in Republica populari mat' esse potest. At in monarchia tum linguli ciues, tum uniuersi iuranti itidem unius Principis qui post Deum immortalem obligatur ne

sit stiperior ac propterea vasallus dat qutati m nec tam hac capiti dem, licet patroni ac vasallim utua sit fides, de tuendae salutis ac dignitatis utriusq; obligatio cotracha. Quod si verum eis, summum p incipem post Deum aeternum nullius iureiurando teneri; cur Traianus Augustus stans S erectus ante consulem sedentem, iurauit in leges t Duplici ratione id factum videtur altera quidem, quod adeptus consistatum una cum principatu more Consulum iurauit, ineunte magistratu consulari 'uod iusiurandum ab omnibus magistratibus Calendis Ianuariis praestari solebat in Capitolio: altera ratio et , quod Imperatores Romani stiminam initio potestatem non haberent, sedPrincipes tantum appellaren-

tur, id est, in Republica omnium primi; quae Reipublicae forma PRINCIPAT Us non Monarchia Vocatur: Prin-

164쪽

cipatu autem Aristocratiaeforma dicitar, in qua nus carerudignita eprior est, et apud Venetos Imperator enim seu

Princeps Romanorum auctoritate Uidem caeteris, nor inscii Opi APOncicra Das. bea max Hala parS pro legItHTIO principatu II annidem exercuerunt: id autem satis intellectum est, imperante Caligula crudelissimo tyranno; qui cum Cges exteros ac populi Romani socios ad coenam admisisset, de dignitate inter ipsos oborta contentio est quibus ut silentium imponeret, hunc Homeri versum ex Iliade usurpauit, ζκά μάν πολ

Tranquillus, a ait, quin specitan principat in regnum

converreret, ct capiti diadema circuInponeret. Nam in principatu praetor, seu princepS, qui caeteris pia est,iummam potestatem non habet, ut postea de Venetorum ac Germanorum Republica dicemus. Ac tametsi plerique Romanorum Imperatores summam potestatentinuassistent, ac populo libertatem variis faudibus extorsissent; Traianus tamen tanta natura bonitare, caeteris omnibus praestitisse d1citur, ut mirum videricio debeat, si iuraret in leges; ut scilicet caeteros ciues sui exemplo ad leges obseruandas inuitaret sed nullus ex Imperatoribus, ante Traianum,iuiauit in leges.Itaque Plinius,qui Principis opi maX. laudes panegyrica oratione

ian nostri clarum secalis reparamus exemp sm, Erat vobis, per quem iuratisfic enim Cassiodorus. At vero simile est caeteros principes exempl ira illud imitatos fuisse, etias1 pleriq; haereditario iure summam potestatem adipiscatur. Horum tamen pleriq; versus Scychiam dc Aquilonem, ita coneipiunt iusiurandum,ut de maiestate pluit imum detrahere videantur. Et certe Danorum Optimates ac patricii, ineunte rideri comani rege principauina, intercesserunt, nec prius illum itiari aut a Ponti-ncibus

165쪽

DERΕΡvBLICA, I te. r. I T icibus inaugurari permisertit, qua iurasset, se nullum ex nobilitate Λ2itis danalia illi aut pscripturun dediti N dicium senatur relii iurum nobiles ite omnes, in subdit os suae7artialetioni,vit ac necis potestatem habituros, idq; extra prouocationem; nec principem mulctarum participem iuturum nec item honore S aut imperia priuatis daturum sed hocm enatus potestate futurum. Ex quibus Cilicitur Fridericum, Daniae quidem principem esse, Regem non esse, nec iura maiestatis liabere. Cons1 milesiusiurandum alarea ex Portu ri erat a Friderico hui' auo, cum bellu gereret aduersus Cluistiernii qui regno

exactus elio, ac post exilium cliuturnum reueretuS,tadem in carcere, ubi anno XXV. CVCgcrar, die extremi obiit.

At ne ridericus is, qui nunc principatu habet,iuli tua- dum impune violare pollit, Optiimates ac Pontifices caciuitate Lubeca, e Poloni re Rege foedus inierunt, qui pote larem non multo maIOrem qua Daniae princep ita suo habuiste videtur ex duo b. aute alterutrum necelle eit, scilicet principem qui iurat in lege patrias, aut non habere unam a potestatem, aut perndum et Je, si clina legem abrogarit ut certe irges inrerduin antiquare non modo utile, sed etia nece italium est, Flocorum, repo,

rum ac persona, iam infinita Varietate: aus ii demus principe quidem legibus solutu iri, sed: is conditionibusne lege inconsulto senatu populo ve iubeat, etiam si oontra senatus populi ve decretum legem terre pollit ne colluerit principem iureiurata is, quo cipium alti 1nxerit,a senatu populove Iolui ac subditos victi sim qui iurauerint in leges, tum singulos tu uniuersos,a principe iurisiura diobligatione liberali; ne pertadi habeantur. Ita fiet ut Reipubi matellas mox in hanc, mox in illa patre incli- net; nec habeat viqua Ocii in quo costilere possit qui b. politis absurditates innumerabiles in Republica consequetur, qua cum iure matellatis, tota ratIO ne pugnent.

Plerique tamen ita ratuunt, quidem ii , qui olus in ect ge 'ere sapere sibi vide sui Princise in Lege , patra asi rare oportere. Quet quidem diicipitii eiura maiestatis

166쪽

1 3 Is ANNI fBO DINI quae sacrosancta esse debent,omnino labefactat&convellunt inius potestatem, cum paucorum populive imperio conitubant: quo fit ut plerique principes, qui,

quod proprium habent, sibi eripi sentiunt,id est, legum

ciuilium potestatem; diuinas ac naturae leges audacius perrumpant, aut legibus naturae ac ciuilibus adaequatis, utrilque se solutos elle arbitrentur Exemplis igitur ea qdiximus illustrale placet,ut omnis haec disputatio planius ac melius intelligatur. Morib. Persarum ac Medorum leges a Regibus latas sempiternas ruisse aeui Danielem ' terrepetitum leg1Le Medoru mus ac tametit Rex Meῖorumdupplicio propheta eximere vellet, qui fraude capitalem admisiste dicebatur, iiihilominus a principib. prohibitus est; cum dicerent, morib. maiorum edicta regis immutabilia esse oportere: quibus cum Rex invitus, uti videbatur,acquievisset,

Daniel ad bestias danatus est, deonibus famelicis obiectus. Quod si no licuitRegi terrarum potentistimo suis legib. derogare, psecto subuerti oportet ea, id e iure

maies fatis iecimus fundamenta: neq; id tantu in regno,

verum etiam in populari statu Nam Thucydides belli

Peloponnesiaci originem ex eo cepisse scribit. quod Atheniensium lege Megarenses ab Athenarum portu hiberentur; in quo iura gentium violari Megarenses apud socios querebantur itaq; Lacaedemonii legatos Athenas miserunt, qui ab Atheniensibus peterent ut lex abrogaretur.Ad haec Pericles, cuius in Republica summa tunc erga populum gratia lauctoritas fuisse dicitur, respondit; more a maioribus accepto leges a populo probatas,&ad columnam publicam appotitas immutabiles esse ex quo cosequitur, populum Atheniensemno modo suis,sed etia maiorum legibus oblig.itum suisse. Quinetiam Theodosius Augultus, leges asse latas no

bi hisahum aliter, Ha laabere Voluit quan l, si prob. II ei ui senatus de- δε ib. c. creto , cui Senatores omnes acquievissent consimile

est illud Ludovici hac sim lege, quam de ordine e- uestri tulit, nescit icet regi bellum indicere, aut quidis aliud

167쪽

aliud, qtiod ad Reipublicae summam plineat, sine equeQ stris collegii decreto suscipere liceret. Quo fit, opinor,

ut nostris moribus edicta regia non ante via habere videantur, quam in curia maiore cuiusque prouinciae patentibus portis promulgata, idque rogatione Procuratoris filai; deinde curiarum cosensione fuerint comprobata. In Anglia vero moribus antiquis receptum est,nqlegibus quae ad Reipublicae statum pertinent, locus sid

iatii de ordinum contentu terantur . .

Haec argumenta ut verisimilia sint, non tamen essiciunt, via luscepta sententi ad politica disciplina discedere debeamus . Nam 'l ac Medorum morious, ac regia

potestate in legit, . abrogandis obiiciebant,falsa, in caput Danielis ab aductiariis ex coget ita suille planum est, cum iniquo animo ferrent,sapientia quidem stirpe regia clarum, sed tamen peregrinum principem in summati gratia dc auctoritate plus caeteris valere apud regena; qui vel hominum improborum calumniis circumuentus,vel periculum facere cupies, num Deus Danielis hominem morti erepturus c qet, illum ad bestias damnauit cum vor admirabilem Dei potentiam Min suos benignitatem Pi inceps expertus fuisset, Danielis aduersarios leonibus lacerandos obiecit: in quo certe regem legibus a se latis superiorem se, exitus comprobauit. Conlunili exemplo Darius, is qui Miaemon surpatur, legem, qua Iudaeos Omnes astit pedeteri iusscrat, Hesteris rogatione' 'antiquauit. Quae vero Pericles legatio No Q. Δρ. Lacede moniorum respondit, non tam ad rei veritatem, quam ad speciem ab eo quaesita sunt , ut belli gerendi Occasione arrepta,aduersariorum accusatione d iudiciorum vim eluderet, ut verissime Timaeus ac Theopompus scripse iunt , nec Plutarchus ab ea sententia longius abest, nec illam refellit. At legati Lacedaemoniorum Periclis tophilina Laconico dicteta reIecerunt cum legem, quae de columna pendebat, non tolli,

sed conuerti postulavent. Nam si Allienientium leges immutabiles fuissent, cur tanta apud illos varietas un-

168쪽

s finitas legum,quas perpetuis magisti aluum rogationix Ttutarcho bus iubere consueuerant ,ut veteres,nouis renascenti muri ., ph, tu antiquarent: Sed Periclem legatis Spartiataru , falsa y - pro veris imposui sic planum sat ex oratione Demosthenis quam habuit aduersus Leptinem, qui legem tulerat ad populum,ne cui priuilegia deinceps irrogarentur,vtque capitale esset iis, qui priuilegii extorquendi causa, . aut de lege abroganda, rogitionem ad populum tulis sent.Demos lienes Leptini acerta me restitit, ac perfecit Ut rogatio antiquaretur: cum aperte docuisset, hac lege populum sua potestate omnino spoliari, nec scilicet de inceps vllum beneficium aut immunitatem merentib' tribuere; aut leges a te latas, si Reipublicae utilitas id posceret,abrogare posse.Exstat etiam ad io popularis apud Athenienses aduersius eos, qui rogationem legibus con-b Demosth. in trariam,ad populum ferebant 'mon tamen huiusmodi: ἀι ' ' adtione magistratibus aut priuatis legum ferendarum potestas eripiebatur, quominus legem nouam antiqua meliorem, probarent. legibus etiam,quibus cauebatur, ne mulectam semel irrogatam condonare aut minuere liceret,ispissime dorogatum est, 'uidem in ipsius Periclis,deinde in Cleomedis acDemosthenis gratiam, cum variis populi iudiciis damnati, in singulos trigintae Plutarch in aureorum millium mulcta dicta fuisset. Id nostris quoifi, D.M. , que moribus V surpari Videmus ne scilicet mulcta fisco te. tuta repeti pollit, quam tame, causa cognita interdum repeti videmuS.

Est igit populis omnib. usitatii,ut leges feriit, quo pi' d. . ,.s' habeat poderis, Vulgare hac clausula subiiciat Eoic To

ctiones PERPETUO ET IRREVOCABIO SANCIMUS,&c. Um

ctiam illud principio cuiusque legis, VNIVERSIS R. SE N TIB FUTURIS; qu se verba ad sempiternae posteritatis memoriam inseruntur me lex a Quo quam

innimari pollit tam vero nostiis moribu leo es huius modi quae habent pei petuitatem , cera itidi, ac seri- . eis vinculis, purpurei ac viridis coloris muniuiritu: ad edicta tamen temporὸria, nec sericcidi: niculi, nec cera 'fridis,

169쪽

De R UVAE LIC A LIB. I. III viridis, sed satia ait hibetur. Non magis tamen ulla per petua lex est apii in os, qua apud Graecos Romanos, i intii in legibus ferendis hanc clausillam subrogare con-

, sueuerant; VT NEC PER SENATUM, NEC PER POPULUM, t LEX INFIRMARI POS i T. qua Verba si perpetua catis nahaberet, cur populus eo de pene momento, quo lege p- barat abrogavisi et Qua de re Cicero ad Atticum ' scri- ώ. vis. s. beri S., Scis, inquit, Cla drum sanxisse, Pt vix aut omnino non

posset, nec persenatu necperpopulum in rwarisiua lex. Sed rides nunquavi esse ob eruatas auctiones earum VIII, quae abrogare-iar, nam id esset, nullasere abrogari poset neque enim uti est quae non ip asesepiat discultate abrogationis sed cum lex abrogaturilud ipsiuin abrogatur, quo =nodo eam abrogari oporteat. Haec ille. Apertius tamen intelligitur ex oratione Fabii Ambusti aduorsus intercessionem tribunorum plebis,si duos consules c nobilitate, a populo creari potuisse negabant, cu lege prius lata cautia ellet, Vt alter costilum a plebe crearetur. Fabius legem duodecim tabularus stirpauit, cuius h c erba sunt: Q UD POSTREMVM IN S MI

das ac stabiliendas, uti consueuisita qui b. Reges nostri ci 'saepe legib. a se latis, haec vel ba subiiciunt; v EEC A N

BIS POSTERJSVE d Osi R IS DEROGARI PosRIT: aurillud NE DEROGATIONIS, CUI NUNC DEROGAMUS , DEINcEPsVLLA RATIO HABEATUR.

Nec tamen sibi quis ita legem dicere potest , quin e t j. ab ea discedere tollit itaque posterioribus edict1s, '

ac legibus, superiorum abrogation CS , ac derogationi g. 'm P s i. cim. bus derogationes sere semper subiiciuntur. Itaque So h a silon lapienter, qui noluid, Atlaeniens QStUIS legIbUSVltra g.ett.3l.ρe i. discentu annos i obligari. Quanquam se vivo ac spirante, quidem praesente, tuas leges magna ex parte antiquari se deicom. ati inuito passus est. Ea vero, Quae dicitur legi'u publicatio ac ' f-- probatio in senatu vel comitus,apuam o magnu si a beta ea pro Erorum. leges tuendas podus ac momentum: non quia princeps V 4 ' i uuiuimodi probatione teneatur, aut legCm sine senatu Sol j.

170쪽

112 IOANNIs Bo Di N populive auctolitate,vel consensu iubere per sese non postit; sed id tamen senatu probante fieri, humanum ei Linu , . quit Theodosui '; quod Baldus λ, interpretatur nous in at oma tam nece 'tatis esse,quam humanitatis: ut illud quoque, Di-

P dis , Ub, g ni Vox est maiestate regnantu, legibin astigatum principem se deco/su pri profiteri: c certe mlail melius , nihil principe dignius, . . quarta eas leges quas ipse tulerit,iactis&vita comprobacto Lox imper re; id enim ad cultum iu obedientiam subditorum erga I si si incipem valet plurimum: contra vero nihil&ad principis &adlegam contemtum pernitio trus, quam quod edixeris ac decreueris, sine iusta causa perumpere ac la-dsi .3. befactare:vt Senator ille apud Liuium 4,Leu est,inquitis vanius, ua decreta tollere,quam aliorum. Sed aliud est ,vltro ac sponte quid facere,aliud, ad id exsequendum obligatione teneri. Quid igitur, si Princeps occidere ac latrocinari lege prohibeat; num necesse habet suis legibus parere monnaec hominis cuiusquam sed ipsius Dei lex est, quam ab ipsa natura hausu us&expresiimus , qua principes Ο- e Balaeis pust mnes multo magis, quam subditi obligatur & ita obli-

fudd ἡ Ma gati tenentur,Vt nec per lenatum, nec per populum ol-ri. Laudens in ui possint, quominus Dei praepotentis iudicio sisti coga-

u tur. Deus .acerbiorem dePrincipibus,quam de reliquis

Dil.a. colum .ristionEmeXercet; Vt sapientiae magister Salomo, ideiriq; s em ηρ ex verissime scripsit: cui coeti uir Marci Aurelii ,eius Qui

iaqua. Folin. in ob Iapientia studium, Plutosophiti; est appellatus, dichum I ἴ k illud; M agistratus quidem ipsos priuato , principes de magi-eοψ, iue e n. ratibu ,Deum autem de principib. decernere ac iudicare. Hitcsu't 'με m duorum principum, qui sapientia caeteris omni biis ex-d, ch. se celluisse dicuntur, sententia est. tertium adiungere pla-DD it sicet: Antigonum Asiae Regem; cui cum assentator dice- reta. Omni rRP. Ib. luere toeynper his it dia quidem, barbaris, inquit Antigonus, tyrannis. Primus omnium opinor,

Anaxarchus exstitit, qui Alexandro blanda oratione p- suasiit ustitia ob id Ioui a fidere, ut intelligeretur nihil a Prin- ciuibus iniuste eri posse : capitalis Anaxarchus , certe qui crudelissimo supplicii senere pleci eretur,aCprinciri cipibusi