장음표시 사용
431쪽
DE RE PUBLICA, LIB. III. I iterum a Rege manantibus, paruit. Cum mihi procurationem regis gerenti de agris publiciς, non moGo cum ipsis curi prouincialis principibus, verum etiam cum Vrbis ipsius Rhotomagensis e collegiorum omnIum ΠΙ- uersitate lites susceptas esse docui siem. Sed ut planius δί betatis totum genus curatio nun percipiatur; siue de prouinciis modera dis,sive de bello gerendo, siue de pecunia publica, siue de sartis tectis, si Duisio eur ue de iurisdictione agatur: curationes omnino vel aprin QRR 'cipe, vel a magistratibus, vel ab ipsis curatoribus ali incipe datis derivatur: quartum nihil est. Rursus curatores dantur ex albo magistia tuum aut priuatorum: si curatio ad magistratus dirigitur, aut negotium iure magistratus illis competit aut ab ossicio alienum est. Ite curatio extra prouocatione datur ;Velut prouocationis ratio habeatur, seu pi inceps appelletur , qui iudicem dedit:seu magis hiatus cui iudicis dandi sit potestas seu principistultu magistratus extra ordine de appellatione a iudicib'
curatoribusve datis coenoscat. In te id uetia iudices da tur ab eo iudice que princeps ipse extra Orciliae Iudaca .He. C. retullit; limadaro id coprehensum fuerit, litis institiendae', notam eiudicandae causa , aut instruende ac iudica tb i. ad
ae, alua tamen exsecuta ne liplouocatum sit aut de C. .v fiabi-niq; iudices a magistratib. datur,ut de iure, vel de facto, με se oppestati
vel viro ob cognoscari, idq; cu impetao,vel sine imperio. --- nT
Haec distributio omites curatorum formas c5ple initur. TM '. nita
Id quidem in Republica Romanorum constat,ma- Uz . gistiatibus, Consulibus inquam, Praetoribus, Quaesto e ibi Panoriribus, imperium filisse etiam procul ab urbe, cum Ita-
liae lanibus Romana ditio terminaretur:propagatiSVe-sem. Sariolin L
ro extra Italiam Imperii finibus, placuit curatores pro ' V . . t
magistratibus, qui prouincias regerent, creari; g tametsi scapει
Vno Verbo potestates appellarentur, quia tame pro Cou δ' sulibus, pro Praetoribus, pro Quaestoribus prouincias suscipiebant, Proconsules, Propraetores, Pro quaestores dicti sunt. Sic enim Liuius de Philone, qui primus omniumRomanorum,extra Italiam proconsulatu gessit: A.lum
432쪽
actum, inquit, cum Tribunis plibis est,ad populum ferrent, vicum Philo consulatu abiist pro Considerem gereret. At carri imperium latiis me profeci coepisset senatus fere semper prouincias decernebat iis, qui magistratu lex cesserant, qui vel comparabant inter se, vel sortiebantur prouincias: nisi bellum graui stimum in prouincia geri oporteret,iunc ad populum ferri consueuerat; ut forti ac strenuo imperatori prouincia extra ordinem daretur. Nam Scipioni Africano, qui per aetatem magistratum adipisti non poterat, imperium extra ordinem , rogatione Tribunitia datum est, ut bellum in Hispania&iii Africa gereret; quo facilius Annibalem ab Italia reuocaret. Ita quoque Paulo CDylio belli aduersus Perseum in Macedonia gerendi, mandatum a populo imperium est extraordinem, extra sortem. Item Pompeio contra piratas imperium lege Gabinia, contra Mithridatem lege Manilia datum, iis omnibus qui anno superiore magistratum gesserant, summotis. Id tamen rarius fieri
consueuerat quia fere temper Consules, PraetoreS,QU.
stores magistratu defuncti, prouincias anno sequente sortiebantur ; nisi mutuo consensu inter se comparare posse nr. Et quoniam sors belli contra Mithridatem gerendi,Cornelio Sullae obtigerat, P.Sulpitius tib unus- plebis rogationem tulit, ut eadem prouincia Caio Mario extra sortem,summoto Sulla,daretur: qui re intelncta, cum legionibus Romam reuersus .funestissima suorum ciuium strage Vrbem primum, deinde totam Italiam foedauit. Sic quoque Catoni Vticensi decreta est prouincia aduersus Ptolemaeum Cypri regem qua prouincia suscepta Claudius se Catoni linguam euellisse iactabat, quae contra extraordinarias potestares semper libera fuisset interdum etiamsi sceleris cuiusdam immanitas atrociorem cognitionem postularet, ad populum serebatur, qui rem arbitrio Patrum permittebat senatus vero iudices quaestionis dabat ut cum L. Tibulli: praetor intersi carros sordibus tribunal foedissime inqi i
ι, ue nasset, populus lege lata, russit senatum inquirere ae-
433쪽
natus Vero ad Cn.Scipionem quaestione detulit.Ita quo que Tibellus Augustus sic natu de cae lib. inter Nucerios ac Neapolitanos qui aerere iustit; senatus Contuli b. aco gnitione naandauit. Quan si extra urbe in Italia atrox aliquod scelus admissu dicerctur, senatus iniustu populi quaestionis iudices dabat, ut 'Polubius scribit. exemptu 'est a nud Cicerone in Claris oratoribus,de caede crudelissima , cuius cognitionem senatus ad consules detulit.
Quibus exeolis propolitis perspiculani est eos qui b. . uδ, ἐν aprmcipe popul Ove m ocio iura maiestatis liabent, extra ordinem quaestio mandatur, iudices dare Dosse:*eatenus verum est, nili madato diserte comprene in sum fuerit, ne iudex alius quam qui a principe datus est, de recognoscat aut de iure maiestatis agaturmam cute 4 vi in I. I.
gato pacis actiones ac foederis leges hostibus dicere per 'e V mitti mr, id alteri mandare non potest. Idem sentie dum ma de ρναι σsi de capite fama, ac fortunis omnibus agatus: iudici E .
quidem constituti, quaestio mandari poterit, iudiciu uicuin m M. ipsum non poterat, nisi iudex datus moroum,l gitimave abla iaciam excusaret Iustinianu tramen sanctius ac .. -- ώὸ ea melius cauit ne iudices a principe dati aliud aliis comit se per quo G teren Dietzr litis instruct iones: ac ne id quidem satis es se putauit, sedetiam iustit, iudices a principe lCc OS,dew-Hunc uocatione ac instructione lituim cogi oscere. Sed in rc publica bene co; illi tuta, singulari relcripto singulai data contineri oportet. Cum autem plurima de roto genere curationum disputari pollini, siue bellicis de rebus agatur, siue de Vr-Danis , summa tamen capita breui oratione percurram , ne Videar infinitus Illud inprimis constat, siue imperium , siue munus, iue mandatum quod cuiat
ribus rerum agendarum et commissa iiDdatur, ter'niniaci ι. iii ata mandantis gOccasu, vel reuocationei mandati vvel actepisones imperii ac magistratu , ab eo cui quid dia .f - .
mandatum est, si utriusque par imperium est cape Num rit: quia nunc alae alteri imperare non potest Reuoca-fMisis tio vero quae imperantis edicto rescripto vecontinetur,
434쪽
ν ab.hdii. . . ad eos etiam aeque perimet, qui mandatum cliciumve penult. eo eq. solutum ignorant ac si cognitum haberent. Ac tametsi; L '' f ἡ ἰ lae gesta mi reuocatione manda ti secuta , inter eos in ea carerum tantum, qui sponte ac Oluntate curatori paruerui, vim bimqt 'P habitu ra sint, etiamsi mandatum solutum esse intelligem
'. a. ias ' dex Ve datus nihil agit quod firmum ac stabile futurum di.Ff rte, O sit,etiamsi critia ibi commissa fuerit eadem aequitas far ..hi is cit, tracta gesta valeant a iudice reuocato, nisi reuoca- eap. qualitera tionem sui plane intellexerit. Itaq; Celsus achaptiesidis
oti m Bis, si prouinciae Valere putat, Ialille reuocatum intellexer1t:ac uitur,in . tametsi pontifex Innocentius ς aliud iudicandum puta- -- bat si de capite vel fama quaeratur non tamen in sen-
ιδ. Rom in Os tentia permansit,Vrcumq; summus piinceps, rutriusq; ἴ ' aestas peritissimus esset suis scriptis non maiorem quam .. Hs.Rom. reliqui auctoritatem tribui oportere testatus est; no- strorum vero regum aes uarii ac primicerius ipse in man-
. . Geonqti dati ac rescripti qua b VSHUIUII eri mandatur, haec verbasione, de sit inscribere solent: A DIE QVA RESCRIPTUM SIGNIFI-
dia in eaps. d. CABITUR. Huaes Iescripto defuerint,mtelliguntur ta- probat. men inesse.
. , Γ'i. . Ita quoque morte mandantis soluitur mandatum . ndr Sota re integra; alioqui curator rei gerendae praepositus, ne- .mah. Otiuin sibi creditum conficere potest, dum id fiat si- .veum mens ne fraude fraus autem legi sit quoties curator non 2 ' quidem a viatore , aut accepto rescripto , sed aliunde de imi dict. certo scit principem mortuum rebus integris, agitta Bat με mi' men: res inteora non est, quae salua Republica, saluoque
1.r. ι.si qui ali priuatorum Iure seu depublIc1S, seu cle priuatis rebus
εμι - - agitur, a curatore deseri non potest liue princeps, siueh l. vi magistratus, mandauerit.Res integra non estin bello, si certum acies instructae fuerint nec falsb exercitu Imperator
435쪽
DE REΡVBLICA, LIB. III. II receptui canere pollit: praelitum committere debet', et 'πό Diamsi i incipem intelligat Orctrum esse; aut vetitum, dati M.aestu. ne praelium committat res Integra non est, ii seditio pol puli coorta aliter sedari non potest, quam si de auctoribus supplicrum sumaturri id ex sequendum est, deinde refcribe ii dum inquit Iurisconsultus tametsi prius' i , Ο mors aut interdictum imperantis interuenerit. Sed re-iusa 1 Uri scripta Principum iurisdictioni causa, qu is nostri iustitiae literas appellant, longe disterunt abis quae lingulari iustu a principe imperantur; quas vulgus forense literas flatI sappellant harum enim mortuo principe nulla vis est, illa vero suam vim retinent; nec principis occub robur amittunt saepe tamen successor imperii ratum habet id, quod alterius iussu confectum est, etiamsi rein tegra mortuus ellet: eoque magis li Vtiliter gellares emi quod magistratui aduersus curatorem iudicem vera se
precario dari cosueuerant, mortuo rege sustinetur quo 'dammodo actiones curiarum maiorum: namor UO Lu ldo uicox I. Rege curia Parisiorum decreuit, ut publicis muneribus incumberetur, dum interim mandata noui Regis acciperentur, ut antea vetere senatusconsulto decretum zias, anno MCCCLX xx. At curia Tolosatum Ca-IOlO H. Rege mortuo, sibi vacatione quidem ab omni
iurisdictione indixit, quo utq; rescriptum a rege acceDisisset: si quid tamen incideret quod curiae auectoritate egere videretur, id curiae iustis acedictis factum iri, sine ulla Regis appellatione. In quo maiestas principis agebatur: quia nemini dubium est, antiquis lima huius imperii lege, id est Salica,proximo cuiq; stirpis regia mortuo rege sceptra deberi ac regia potestate prius uti, quam initiat' sit,ut in curia Parisiorum pridem' iudicatum est,contra I, Liquam nonnulli te increscripterunt. quamobrem no de-
436쪽
13 IOANNis BoD1Nibuit euria Tolosatum de principis imperio ac maiestate dubitare: qui si nullus tunc sutilet, ne ipsa quidem curia
vllam potestatem haberet. Aliud iudicandum erat si reges optare ac populo creare liceret,ut in Polonia, Dania, Pannonia ubi mortuis regibus imperii maiestas adpopulum recasura sit: tunc magistratus non principis utuntur appellatione in interregno, quia rex nullus est; sed qualia senatu populoq; imperium liaberent, legitimorael his ac munera quiq; sua obeunt, propter vim legis ac imperii, quod magistratuum proprium est curatores vero iudice Ibe dati mortuo principe imperium retinere nullo modo possunt; quia nihil ex vi legis aut ordinarias potestatis gerunt: non quia curationes odio θ', magi, uia, s atἰ, stratuum VCI mundia grail OI Iin Celtenim istante:
eod. Bart.iηι-I docuimus hispe curatio gratior ac Reipublicae utiliΘrciis, 'I. uis . ordinaria potesttis. Quod enim curia Parisiorum iudicaco'ε i.sa ruit' rescripta iussave regis parem, mortuo rege,retine
''' 'repotestatem, quam vitio ac spirante habuissent; itave
h n'o sn. rum est, si coepta res S inchoata sit.
μ' ' Quare si magistratuum potestas est annua,&ante te pus magistratui desinitum rex intermoriatur magistratus tam continuata potestate, legis actiones,siue incoatis,sive reb.integris, exseque tui; quia potestas eius age perpetua, non aute a rescripto temperario pendet:apnus legem abrogari necesse est, qua magistratui potestatem. Cum enim Tribunos militum potestate cosillari,propter patrum ac plebis dissidia, creari placuisset, ni prius creatio Consilium repeti potuit, quam Licinia leς m ge Tribunatus illa potestas de republica tolleretur: ac nostra aetate cum duos curiae Parisiorum praesides ex albo curiae demere placuisset, no quidem ipsis erepta post stas est id n. nolentibus sine iudicio capitali fieri nota poterat; sed in Posterum ne in mortuorum locum altei rore 'an eo, ubstitueretur, lege 'nancitum est: nos is presso; iem a stys Vc si oellant, ut ea quae Carolo IX. Rege est omnium ma ine ηmuis stratuum, qui ab Imperto Prancisci regis aut creati fue
rant:lata lex est rogantibus omnium ordinum legati
437쪽
Ac lepe lit,ut viatis via. lege magistratus fiat; si picis etiana plures vr viator S sexaginta na leue creati sunt ax ranci lco d. rege ac Praetore Iudicrorum publicorum in via utarii a Gallia uno cieatis tinta eodem 'nio mento b uno Isar. cum antea Praetor idem publicorurn ac priuatorum iu- dcxistet. At non modo ictabas curiarum, sed etiam ministros eius officiales creari placuit lege lata ; ut minima 'quaeq; munera, quς in Republica Romana seruis sine lege ab ipsis inagistratibus mandari consueuerant. Nec satis est lege agilitatus ac cςῖcros ossiciales creari; sed etiam successoribus rescripto singulari ad teltificationem adepti magistrarus opus eis, non tamen noua lege. Inde fit ut roscripta curationum ad magistratum aliquem, puta ad Praetorem Paliliorum,vel mortuo Praetote ad luc- celsorem' in eadem Plaetura pertineant: quia prince is si '
magistratum, non personam cligit: In cuiusquam dele-s sectibia, seu lecta sit persbna, cuius nomen rescripto comprchensum pq sit fuerit, eo mortuo succCli Orm Codem magiitiaria cura ι. tiue metti . tione desimo non pote:i: Quia princeps non maei et ' /tus, sed persona delectu in habuit. Hiri.
Hoc etia diiserunt curationes ab ossiciis, in haec latis ς
hine patent; curatione Vero angustis limis limbus cotinentur, multam agit ratuum cligioni relin uunturia multa aequitati permis a curatori nihil extra rescriptii hc ' licet,eoq; minus si de Reipublica, de foederibus,depa ciandum,de cis aetionibus, de an ib. Imperii de principis dignitate a 'μ gitui; in quibAExplica dis mandatu egredi capitale est. Interdum legitorum mandatis haec clausula subiicitur;si QVJ am lusis r oporteat, pro locorum, terisporum asperso-ν rarum varietare curabit legatus: vel ex est apud Elchine pro sua legatione, vileg tipro 'apri delia, quae Republica esse iudicabunt, exsequantur . non Perrmet ad Ca, quae non aliter qui hagulari mandato debet explicari, hoc est,ad foedera concipienda, aut conuellenda; sed ad ea tantum
quae his leuiora videbuntur iam liquid largiendum
438쪽
ro I ANNI: Boni Ni hostibus est aut sociis, quo imperium eorum cum Reipublicae in comodo pseratur, id legatis sine madato singillari non licet: at ne procuratori quidem, ut caetera omnia credita uel irit libera solutaq; agedi potestate, n5 licet tamen de re aliena quicquam largiri, aut accepto ferre, ac ne iusiurandum quidem suscipere, aut referre,
'i ' lib. sine singulari ' mandato; quanto minus in Republicatriis tibi ii,de licebit rata uidem haberi possunt' quae sine mandato t/ 1 β ι μ oesta fuerunt: iure tamen sine mandato fieri neQueunt. I. preetir uortu At tametsi priuatis in reb. mandato recte paruisse in-
. . terpretamur eos qui,vberius ac melius qua iussiuerant,
it de iurem negotium gessCrunt, in publicis tamen non eadem ti- ratio ι- δεμ 1 nu interpretatione miles enim qui hostem inuasit,aut
hi quin, d. magister equitum qui praelium conseruit, tametsi, termsi to victor opima spolia de hostib.retulerit capitali tamen L/d. ρ.hust poena obligatur, si vetante imperatore id fecerint. Quid
rem ut m ι entiri Draeclarius unquam aut sempiterna gloria dignius
. heri potuit,q am a Fabio equitum magistro Papirii Ui- ocedon C. statoris factum est is enim viginti millia hostium centu . '' ' ciuibus tantum amissis internecioni dedit, sed quia ve-c: ue Dictatore in hostem inuaserat, capitis postulatus eis, Iaec aliterquam Diectatore placato populi precibus d 5b. a. εῖαι supplicium euasit. Itaq; C. Caesar i Silanum legatum re- ea prudenter fecisse scribit, quod manus cum hoste non conseruisset, tametsi victoriam certam relaturus videretur quia nihil debuit, inquit,contra iussum imperatoris tentare. At ne duci quidem exercitus inius b,nili victoriam relaturum se certo sciat,aut urgentibus undiq; hostium copiis, pr.elium inire licet, quanto minus vetante imperatore tractam et Paulus Termaeus tribunus militum Gallici exercitus ab hostibus captus fuisset, exercitu fuso ac prostrato is tamen qui triumpharat, male acceptus est ab Hispanis quod Belgia in Francorum potestatem ventura fuisse videretur, nisi fecisset. Haec ad eos pertinent,qui aut legati sunt,aut aliorum imperio tenentur: non autem de iis quibus propter vim
imperii ac magistratus bellum gerere licet; ut Consuli-l
439쪽
D RErVBLICA, LIB. III. 2Ibus,aut legatis absente Consule, victiam apud nos a gistro militum,vel eo abscia te antiquiori Marcscallo ii n postquani indictum ess bellum, omnia quae bello gerendo necellari alunt,voluntate arbitrioq; suo reger ias est; sive hostem lacessere, me praelium cons prere, siue arces obsidere, sule hostium castra inuadere; nilia principe prohibeantur. Vrbes v. captas hostesve abductos dimittere,aut pacem inire iniusti non debent tametsi inpopularib .imperiis haec ad vitium relecaci nequeunt; scdomnia fere Imperatores perlei Obeunt, quae in monD-chia ab unius principis arbitrio pendent: Quia facilius est unius quam Omnium principis, quam multitudinis,exquirere voluntatem.
Itaque videnriis non modo belli gerendi, sed etiam
rerum omnium potestatem a populo Romano imper, toribus saepe tributam: ut cum aduersus Hetrulcos bellti . geri oporcuit; Ommam rerum, inquit Livius R,arbit in disienatu, is a populo .cra collega, Fabio considiperant sui/r. dem alibi anilio liberunt pacis ac belli arbitrii γn permissum. b lib. a. Hoc tame intererat inter eos qui ex vi magis, at US, SOC-os qui accepto excia ordinem imperio bellum gererent;
quod magistratuum a laetatiliabitione non egerent, nisi quid factum esset, quod ad populi malositatem pertineret caeterorum vero actiones ratas haberi senatu populo ve necelle fuit, si quid ultra mandatum feci sient. Nam Pompeio belli aduersus Mithriciatem gerendi data potessias est; aliis tamen principibus ac populis bellum indixit; legibus nonnullis ceptra dedit quibusdam ademit largatione agrorum ac pecuniarum quo Voluit, locupletavit: quae omnia ut senatus rata haberet, saeptilinae petiit cum tamen id obtinete non facile posset,amnitatem ac societatem cum Caesare contraxi P Vt muttia, OPI bus4 gratia scipsos a lucrius accusatione inimicorum . .,
LUod si sis dicat belli rerumq; agendaru summa PO-peii albinio ae voluntatii missam nec ratiliabitione op'nti Te, Lillitur.nam huiusino diverba quae iescriptis con-
440쪽
ra. l. his iti, clari poItet, Vt Optimus ac prudentili untis quilque race rist de contra Iet,ita ut Reipublica utilitatib. commodis caueatur:
. si is , in quo genere siquid peccatur id ei publicae praestarem i. Oportet, nec vi his est erroris aut imperitia exculationibscviis viti locus: pol illimum in iis, qui non oblatam sed quaesitam;
non delatam feci extortam, curationem acceperunt: sic-nim in priuatis ac leuibusn gotiis, qui mandatum etiam gratuitum suscepit, imperariam Ut errorem excusare non potest; quaenam in Republica gerenda excusatio situra es 3 Etut plenius curationia acossiciorum vis ac differentia percipia citr, placet veterum Romanorum exemplis uti,& ea cum nostris conferre.Sic n. Festus scribit Caimperio esse disebatur apud anti luos, cui nominatim a populo dabatur perivm . nos commissionem expresιm appellamus,sine magistratus honore; quem qui adeptus es ,imperium
quoque dicitur esse adeptus quia magistratus ab imperio diuidi non potest. Nam cum Hannibal Vrbem obsideret, placi it , inquit Liuius , omnes qui Dictatores, Consules, Censoresi esuisnt cum imperio esse, donec recessisset hostis a muris: id es , imperium illis tributum est extra
Ordinem sine magistratu, ad Urbis tuendae procuratio nem. Ita M. Tullius de Caesare Oct auiano, Demus,in civit,irnperium Casari, ne quo res militaris geri non potest. quia Octavianus adhuc adolescens nec perleges magistratum adipisci, nec legiones ducere, multo ininus sine imperio muta imperatorium obire poterat, Cicero sua' det ut cura belli gerendi cum inperio illi extra ordinem cietur, qui locus Sigonium Gruchium exercuit vehen Cnter. Neque enim Cicero ii Octavianus Consill alit Praetor fuistet, his vel bis teretur quia in Ie magistratus imperium habuisset Magistratuum ver, Curarorum creandorum ratio, non solum munerint C d etiam rogandi forma disterunt: nam in agist natus crearr solebat ex legibus an .ea latis,magisti acu populum ita rogante, Os