장음표시 사용
411쪽
DΕ RE PUBLICA, LIB. III. 39 cibatione saginant, ac nouis alimentis cupiditatumincendia fouent. Hoc ille tribus verbis Vae, inquit, Pri=rci pibita qui mane conredaiit.Quae res eo detestabilior est , quo pleriquevino madefieri pulceriimum putant. Quid . foedius, quam vetus institutum Gemaanorum, qui non nisi inter pocula de rebus grauis limis coluitarent; ut vel
uni ulcuiuique intimos animorum lentus, cum in Oin , ibi ' γα-
caluissent, aperirent vel ad persit adendum disertior si vim fierent sed ab his moribus nunc longillime recesserunt: neque enim poti de rebus quidem domesticis ac priuatis contrahere tutum esse putant; ut ea iudici causa sussiciat, ad ea quae gemerunt infirmanda. Sequitur ut de iis qin sc natu deliberanda sint dicam Quid in sena Romani quidem in senatu de religionibus primum, ac de id bii, de de cultu deorum agere consueuerant; quasi a rebus diui liberandum. nis omnium actionum humanarum initia duci, de in iisdem terminari deberet. Certe Romani populos omnes, ut Polybius Vipse atheos scribit, religionum ac deorummum, quies de cultu Sc obseruantia superarunt, idemque si aluit, hac v- ω
propagatum fi iisse. Sequitur ut post immortalis Dei cultum de reb. maximis, maximeque ad Rempublicam pii-nentibus, decernatur ut de bello ac pace: nam in utroq; non minus pernitiosa est exquisita dilatio, quam deliberatio praeceps. In omni b.autem reb. lin deliberatione cadunt, bene a sapienti b. pcipitur,idno esse ficiendum, φ dubites iustum sit necne. Eadem quoq; utilium ac inutiliti diiudicatio esse debet:ect n.feressem p alterum cum iustitia, alterum cum iniuria coniunctum; quod si abest omnis iniustitiae opinio, ne id quidem faciendum: quod nisi consequamur,maius detrimentum allaturum sit quam ti-lehiturum, si idipsim adipisi amur. Sin commoda aut incommoda rerum agendarum perspicua sint: non dubitandum,ac ne deliberandum quidem quid opta dumst aut fugiendum, Disticultas tamen grauior Occurrit, cum id quod in deliberationena cadit, plures ac maloies
412쪽
mur, quam incommoda quae ad nos peruentura sint, si
eo careamus. Veterum tamen sententia vera ores ,reri
dubiarum, qua in casu posita smi, quoties Vttit de Republica,nullum pondu esse oportere. ea ire prudenti isnari quique ita cauendum sibi putant, ut Principes quiclem ciui talis minime malos homines earum sententiarum, qua rum dubius est ac incertus euentus,auctores esse malint, quam seipsos; ut culpa vacare, si res male cessierit; aut si prospere, laudem ferre pollini. Quamquam nihil lauciabile debet aut praeclare gellum videri, quod ab exitu pendeat; argesinentis enim certis limis ac rationibus oportet, quare quidque agendum sit,non euentis docere: sapientem vero potius aduersos exitu metuere oportet, quam sperare secundos. Nunquam igitur bonus e nator in fortunae illecebris spem collocabit consiliorum suorum; tametsi sarpe videat eorum, qui temere ad res a gendas aggrediuntur, exitus esse felices. Nam Theologi veteres qui sebulis sapientiam texerunt, Deam illam qua Fortunam fortunam appellabant, consilio deorum arcere non du- es si . .. hitarunt, ne id quod a prudentia quaeri debet, a temeritum is cere late fortunae expressiun esse videatur. Nihil tamen saepi- non dubit 'us laudari mihil pius quarta ex eventis consilia metiri
videmus. Quod ii lege militari capitale est cotra iust una Imperatoris hostem lacessere, etiamsi certam victoriam laturus sis quanto capitalius est, in incerto casti spem consiliorum ac Riipub.statum collocare. Quare ne quid temere ac imprudenter in consilio capiendo decernatur, Thomas Maurus eaqin delibera tionem ventura sint, pridie in senatu proponi putat oportere . quod quidem probo, si de priuatorum qui se natui intersint commodis non agatur; alioqui tutius est
eo ipsis die de re proposita decerni, ne ambitiosi homines recita consilia peruertant, publica priuatis postponant.Quod plerumque fit argumentorum ac rationum subtilitate potius, quam veritate; quae lucet ipsa per sese,ac sua perspicuitate contenta est; perspicuitas autem
413쪽
D REΡVBLICA, LIB. III. 39s argumentatione eleuatur. Eloquentiam quidem adpo ndia sena- Iuli conciones adhibere, Mauies imperitς multitudinis . orationis luauitate permulcere oculos ctiam ciborum lunam ibus praestringere, ac rationum illecebris mentes ab infimia iuro: ead sanitatem perducere, non modo laudabile, verum etiam sepe necelle et scd haec omnia procul a senatu amouenda sunt, si modo ab iis senatoribus quos dixi, id est , a sapientibus, consilia exquirantur. ac Laconica breuitate utendum ut sit omnibus diccndi doctis;ne quis orator cum in possessionem dicendi venerit senatores Optimos ac prudentes excludat ac propterea veteri Areopagitarum senatus olutio, nec pio Cenaris
licuit, nec epilogis uti. Ratio .iententia ferendae occultis suffragiis, ut apud
Venetos; aut locor mutatione, ut apud RomanoS, mi
hi probari no potest:ac pocillimum impluia sunt capita qin deliberation cadunt; quorum aliaudem probantur,
alia reiiciuntur in qilo genete, sententiam druidere oportuit ut Latini loquuntur Se senatores sςpius loco Cueri. At cum Veneti in ca disti cultates delabuntur, occulta suifra ria desererete, bc clara voce sententiam ferre coguntur. q, etiam ab illis heri solet, cum de capite, fama, ac fortunis omni b. iudicatur; quod quide suistragiis occultis ac tabulis, quibus etia Graecorum ac Latm Oiuiudices te bantur,une summa iniuria fieri non parest. Senatus autem Reipublicae tametsi certarum rerum consultationibus minime tenetur, illud tam cauendii, ne iurisdictione implicari se patiatur, nili de Principum capite ac fortunis omnibus, aut summorum magistratuum curiarum controueritae; aut coniurata collegia Rempublicam, nisi occurratur, perturbare polle videantur. Itaque Tiberius ineunte 'inperio effatus est in ' μ ε ο senatu , se magistraturem ordinariam rurisdictionem ad co h Domiti. s. gnitionci traduci re nolle Quivcroesenatum litibus disce-Θερ 'bra. ub.ptandis impediunt , rem senatu minae dignam iaci mph υ unt Dcbet enim senatus in iis quἰ Ead Rempublicam mi m. st
414쪽
ac leuibus controuersiis occupari. Restat extrema pars nostrae definitionis, qua diximus,senatum ad id consim oportere, ut iis qui Reipublicaesummam habent, consiliumini ertiri possnt. Constitum diximus, ne imperium senatui
ullum tribueremus. Si quaerimus, an senatui squam imperium detur ficti quaestio est; si vero, heri debeat ne ne omni dubitatione sublata, fieri oportere negamus: quoniam id fatua maiestate non potesti ac multo minus in monarchia, quam in populari aut optimatum statu. Atque in eo quidem regis maiestas elucet, cum potest, quae cuiusque sententia in senatu melior, non numero
sed pondere diiudicare. Quod si quis putet absurdum
videri, minimeque dicere,caeteris quidem magistratibus omnib.imperium dari,Senatui vere denegari; cum aliorum magis Tatuum imperia controuersiaeque a senatu diiudicentur cogitare debet,necessarium magistratibus imperium tribui, sine quo nec res militaris, nec domes idica administrari potest. Itaque leges de imperioac iurisdictione magistratuum feruntur, Vt quarenus quisque ciuibus imperare, quibusve de rebus iudicare debeat, intelligatur. Sed nusquam in Republica bene constituta, senatui imperium tributum fuisse videmus. Nec v. maiores nostri,nec Hispani nec item Angli,senatoribus iurisdictionem aut imperium ullum dederunt. Sed nec senatus magistratu aes a iudiciave abrogare aut rescindere possunt nec vim ullam habent Senatus consillia, nisi Princeps ipse, aut optimates, populuise, qui iura maiestatis habent, decreta senatus valere iubeant. Itaque ad icta senatus Piincipis nomen sinctio in monarchia solet adhiberici nec absente Principe quicquam a senatu geri potest, nisi post a principeratum habeatur Docuimus antea, Principis praesentia magistra' tuum collegiorum omnium potestatem ac imperium
conquiescere,ac sustiistiti quod si nulla potestas est senatus absente principe, multo minus praesente, ubinam
futurum est imperium senatu. Si senatus litem disceptare ac fili re per esse non potest, quonam modo ea quae
415쪽
quae ad Reipublicae statum pertinent definire potiti3
Quale viciemus ea quae a senatu decreta sunt,adi rincipem ferri, aut si leuiora sunt, Principis tamen mascrio, manu ac ligulo conitimari. Nec vero ad nouum est; cum Roge Clotario II. Endo baldus Comes Praetorianus senatum haberet, ut consulta senatus ad regem periericlivi ea vel reiiceret,vel probaret. Sed dubitatio maior est in popularibus S optimatuitan periis, potes fas senatui dari debeat necne: cum Principis ac populi, unius ac multorum tantum sit d1scriiDic. Scribit enim Polybius senatum Romanorum 'aerarii' b Cia. binta dispensationem habuisse, ac de pecuniis publicis statue rami m. re potuisteri legatos magiitiatibus proum clarum dedit tibiiasisti . . se, triumphos decreuisse religiones probare aut impro-s Mira n, ut bare consueta ille: scribit enim Tertullianus,nullius nu)ni h.' nis cultum Romanos in Senatusconsulto suscepisse. Quin et tua. iam maiestatis poeiaa tenebatur, qui rogationem ullam ad populum, sime senatus auctoritate, tulisset. Neque id Romae tantum, sed etiam Atlarenis capitale fuit itaque Thi a tubulus S Androtio maiestatis accusati sunt, quCd
sineSevatus consulto rogationes ad populum tulistent
Quae lex non modo omnium Graecia ciuitatum com-s rem Oonita
munis i , sed etiam his temporib apud Venetos sanctis . '
sime colitur. Quae ut vera sint, non efficitui tamen,insc- . de R. uM.
natu imperium fuiste sed consilium c auctoritatem; cuin populi potestate scin perfueii , ea quae per senatum decreta fuissent infit mare, ut Dionysius Halicarnai seus, aperte demonstratri ac Liuius ipse, quoties hanc
formulam Vsurpat, SENATUS DAE CRE VIT,POPVLVS IN S i . ubi Festus Pompeius verborum significatione abutitur, cum verbum ius, it in teipretatur, decreuit. Est enim Senatus decernere , popul iubere sic enim Liuius de Scipione Africano; diutus eius pro decretispatrum pro popa Iliasiis e 1β. Tribunorum quilque minimus,sola intercessione consulta senatus perrumpere poterat. Antea docuimus ars umentis ad astentiendum ne- 'Liuisu tb cestariis , senatum neminimis qtudem magistratibus et 'R N i
416쪽
imperare potuisse Deo potissimum argumento , quod
Romanorum enatus decreuit ut consul,Ji videretur, roga-tιonem adsi alum ferret, ecquem vellet Dictatorem creari. Sico usu nollet, ut Praetor id faceret:si ne is qui leni eget, ut Tribunus rogaret Consul rogationemferre noluit,ac Praetorem senatui parere velisit. Si senatus tantum imperii habuisset, quantum vel Consul, vel unus ex Tribunisplebis, ista oratione nunquam teretur. Idem alibi: D creuerunt patres, inquit, ut M. Iunius Praetor urbanus, si ei videretur,decemviros agro Samniti Api liloque, quoad etas publicum erat, metiendo diatuendoque crearet. Quod si quis putet haec verba, SI E VIDERETUR, imperium signiaticare, fallitur Nam ut, ius Consul, cum senatus coni ultum legillet in haec verba Integram rem adsienatum reiiceret,sires Pad retur interpretatus est quid massis, Republica duceret, aesti-γnationem bip rm sam agebattuatitem de capite, de Cue fortunis omni His Campanorum, quorum pari em 5sul psithabita senatus auctoritate securi percuti,partem
subitasta vertire tulit r. Magistratuum vero naniorem in
Republica dignitatem fuisse , quam senatuS, CXCOIpparet, quod qui literas ad senatum populumq; Romanum darent, si magistratus complecterentur; ordine senatu priores erant Put planum est ex ipsis literaria ins)riptionibus in ianc formulam: CN. Plancus I . Cox δε- gu. S. P. D. Confurat. Tribb. ple, Senatui, populo, pGique Rom. Oratorie igitur Cicero Vatinium proscindit; Elue, inquit,patria certi 'masparricidat ne hoc qAidemsenatui relinquebas, quod nemo unquam ademit, Pt legati excias ait, at ordinis auctoritate darentur ac Livianus alle,cu de triumphis agit: Nunquam antea de triumpho per populum actam: sem erasismationem arbitriamqlle eius honorispen senatum sui se ne Rege qaidem maiestat&natus ordinas imminuisse ora.
torie agit, quia nulla res erat quae senatui, magistratu rogationem ad populum grente, non adimeretur, Vt cx- , emplis antea docuimus.
Sed utcunque senatus pro sua auctoritate consulta faceret, nillil tamen eorum quae decreuisset, imperare aut
417쪽
D R BLIAE A LIB. III. 39 rare ai' exsequi potetat at ne lictores tridem aut vio tores, qUae lilia in Ligista aluum imperii argumentaa; ' -- i ullos habuit senatus: lagistratuspat una decreta, si eis videretur, exsequi iubebant nec facile in repreheliones incurrebant, si quid ex auctoritate senatus imperarent. Itaque cum senatus Caesarem coercere nullo modo pos
set illud Senatusconsultum, quod extremis Reipublic
temporibus iacta solebat, usurpauit; VIDEANT Consules ac teri magi stratus, ne quid detri venti capiat Ressublica. Hoc Senatusio fuit , inquit Caeriar, arviat Constules, S c. quibus verbis auctoritatem quidem in senatu, sed impe-1ium in magis latibus fuisse perspicuum est. At si tribunus aliquis Senatusconsulto intercederet, non modo Senatus au storitas, sed Coniblum quoque S aliorum magistia tuum imperia conquiescebant. Erant enim aliquot Tilbuniplebis in limine senatus, ante quam aditus illis in senatum ex lege Atinia pateret, ad quos Senatus decreta deferebantur ut ea probarent, superpositalitera vel respuerent hoc verbo Ur Tyri Atque hi o b iuius M'. dem Tribuni plebis popularis libertatis custodes liberam interccisionem semper habuerui, nisii lege lata populus negotium propositum Senatui, sublata intercessione, omnino permitteret Ut Sempronia' rogatione es,lustiis, is quam C Gracchus ad plebem tulit, ut Senatui potestas tugura, Cito
fieret, eo anno de prouinciis consularibus decernendi, G: sublata Tribunorum plebis intercellione: nam populussa pillime prouincias arbitrio suo magistratib. dedit,si d prero dira ne senatus auctoritate. rarii vero dispensationemne Γ Μ ne aenatu futile video, ted quatenus 5 quanadiu plebi,uin riplacuisset, id est precata in qui autem precario quid ha- Dent, nihil fuit dicere possunt Argum closit,quod militibus vestes ex aerario publico dari placuit, Sepronia lege.Ita saepe Triumuiri V enetor , qui Reipublocaea uocati
dictitur, non modo sapientu ac decemviroru, sed etiam senat' dectetis intercedere possunt, ad Optimatu coetu negotiatrachadal secie . si ictu istis obiiciatura nulla fusis et imperia senatus, nihil inter Senatusconsulit S aucto
418쪽
od IOANNIS BoDINI auctoritatem interesset hoc absurdum,illud igitur: nam si senatores pauciores fuissent quadringentis, aut certe ducentis post legem Iuliam, no poterat Senatusconsul- tum fieri; sed id quod paucioribus ducσntis ' placuisset, auctoritatem appellabant ut etiam rogatione Corneliab frenis, in Tribunitia interdictum erat Senatui quemquam' legi- 'α μ' m bus soluere, nisi ducenti senatores senatui adessent. Haec ut vera sint, uti sunt, no tamen efficitur,imperiit in senatu fuisse.Est enim decretorum ea vis 3c natura, etiamsi a magistratibus ipsisfinterposita sint,ut nihil praeter rei cognitionem prae se ferant: δ quemadmodum sententia iudicis nullsus est ponderis ac momenti, nisi iussa sequatur; ita nec decreta Senatus vllam vim sine magistratuuimperiis habuerunt. Omnia vero Senatuscos illa, quantia uis imperio magistratuu conlarmarentur, annua fueriat; virecte scripsit esset ita, Λ IDionysius S Halicarnasseus; non aute perpetua,ut putat se intusibi sis Conanus 4. Cur igitur, dicat aliquis,senatus treceios ci ues Romanos, restabant, caesa legione' ad Rhegium praelidii causa mi ita fuerat, Romam perductos nudari ac
fustibus caelos securi percuti oportere decreuit, damnatis necquicquam prouocantibus, ac intercedenti b.Tribunisplebis, leges sacratas violari ZAgebatur militaris disciplina, quae nihil fere habet cum domesticis legibus ac
morib. commune Deinde Senatus quidem costilio, sed imperio Consulari, caesi sunt ciues Praeterea tanta erat
sceleris ad Rhegium admisti crudelitas immanitas,apraesidiariis milicibus, qui urbe, quam ab hostium incur-1ioni b.seruare debuerant, ipsi crudelissime diripuerant, ut nulla suppliciorum magnitudo sufficere videretur. Qu e causς cum inciderant,legum apices ac subtilitates,
e Talo'. Max. p Arnaim iii ater armorii strepitus, minus exaudiebaturς.
bbti quoties Senatus aut Consules ipsi iura maiestam a u. tis ac leges perru inpere conabantur, Tribuniplebis intcro dere solebant. Quod enim C. Cornelius tribunus p 'cois rogationem tulit ad populum, ne deinceps senatus contra libertatem populi, contraque iura maiestatis decer
419쪽
D REpVBLICA, LIB. II t. et decerneret, fatis significat senatum saepe cotra leges iura maiestatis usurpatriste non tam iniquid atsed qui eri δε- amis avi.
beat,intuendum. At fenat cim postremis temporibus iussa si ' ' 'cere potu ille constat' clum id qui de Ini sed tam sena is l. i. nam, tus esse deii erat ac potiusCUPlacata dam iudicum esse vi g 'debatur. qu an qua nagiitiat Usiph, i raetores inquam, AEdiles, atque adeo Iurii consulti, m.ὶgnam partem Romani iuris confecerunt. sed laaec ab arbitrio principis aut populi pendebant; suae cuius sanctione ac iuisu, nulla vis erat legum aut edictorum, aut decretorum, aut iuris costituti V. Cum igitur nulla tu in populari, aut optima sum e Mautom in imperio Senatus potestas, multo mus in monarchia 'st a
tore iudicandum et t. coque minus quo Reges suae male iam r. rum a- statis iura meliusquam populi tueri solent. mqtum sal- us autem diximus, rogationem ad populum m posthusubdis eo niuit senatu ferre non licuille, id quidem teste Po. - sit oris
ptilia& Hortentia cauebatur Gem pC tamen licuit In d ba , Ut consulto senatu rogationes ad plebem ferro acta melli imo.
lege Cornelia Consillari, rogationem ad plebem ineon a za: L.
lsulto senatu ferre vetitu me ite ea ta inenlex paulo postm V m. de te- abrogata est leges Pompeia in quo plerique Verbi pO IT uia .hiispuli ac plebis Romanς magna licentia abutuntur, ac po TMNpeio. tissim uti Graeci, qui scriptores Giaecos interpretan-ltur Romanaes antiquitatiSimmemores. illud etia anim e viam iis . aduersione dignum est, quod magistratibus, etiamsi ro γγ obet mogatio, quam ad populum turi erant, Senatui displicuis Viri inb.
set posteaquam senatum consuluerant, ferre tamenti H o romtu 2.cebat. Idem iudicandum est de eo quod Iosephus tradit, . . 'U' lMoysen vetuisse ne Rex inconsulto Senatu ac Pontifice maximo quicqua de Republica statueret quod nusqualege diuina cauetur: si tamen ita caueretur, non pro later lea Reges Senatus aut Pontificis placita sequi necesse halberent, tametsi Romani Impera oreS se ipsOSfPrisscipes LP u tu siahis. scini appellarent. vel βcios, vel etiam induti emismos do-r ' δε σι- minos, ut Liberius S meunte imperio senatiare Vocabat oraeitiis. Quantum vero principi, senatui,aut senaLus principibus
tribueret, duobus verbis Plinius iunior significat,ubi se- c natus
420쪽
o IOANNIs Io Di Ninatus decreto quodam agit; Voluntati tamen, inquit,primcipissim, cui in titilla resasputaret repugnare, in hac quoque obsequi. Nec vero senatores usquam magistratu aut curatores appellantur; qui nec singuli, nec uniuersi ullum imperiit habent neque apud nos ulla lege aut edicto, vllove regis diplomate, sed breui tabella sine sigillo,nudo tantu regis chirographo sena rores fiunt,ac Principis arbitrio senatu moventur: caeteri magistratus lege creantur,ac diplomate regia manu ac sigillo maiore confirmantur; nec principis arbitrio, nec nisi capitali fraude contracta, qui de publico iudicio damnati, magi si ratu abdicare a principe
Cur eη xv Si quis exquirit quamobrem Senatus in Republica
te debeat bene conitituta debeatum perlo vacare. nςc potillima ra
tio est, quod senatus idem consiliorum arbiter ac Reipublicae princeps esseti, quae de bello, de pace , de legibus,de magistratibus, deque uniuersia Republica fieri oportere censeret, eademque iuberet quae censuisset, nulla populi,vel optimatum, vel regis esset inRepublica potestas; sed ab unius senatus arbitrio; nutu ac voluntate Ο-mnia penderent: quod salua maiestate fieri non potest . Ex quo intelligitur eos qui imperium senatui tribuunt, Reipublicae interitum ac status euersionem moliri. Itaq; cum apud VenetosDecemuirorum consilium maiorum nostrorum aetate in iura maiestatis sensim inuaderet, lege ab optimatibus lata omne imperium illis ademptum est;ac ne quid sine Septemviris de Republica statueret, interdi stum. Eande ob rem Sex uirorum,qui cum principe arcana imperii tractant, potestatem bimestrem esse
placuit,tum ut plures ciues vicissim eo fruantur honore tum etiam ne diuturna imperia quibusdam inuadendae libertatis cupiditatem in generarent: mea tante sententia commodius est, setiatores perpetuos esse; quales fuere Romanorum, Pharsaliorum, Massiliensium, Lacedaemoniorum, Areopagittarum;& his temporibus Polonorum,ac Geneuatum qui enim tanta varietate muta bile essiciunt, ut Veneti, Rha sit,Lucenses, Genuet 1 es,Nori o