장음표시 사용
471쪽
in Thettalia Tlieodotii iussu facita quod quaestores ac
matri itiatus aliquot intei millent. Ambiolius Imperatorem exsecratu Scit , eique sacris tui blicis ob eam rem nterdixit, nec pi tu Presecrari passit ell, quam ea lege la-
. a. inde opinor mana ni Issa, quae etiamnum a Romanis Jontilici b. impetra ncurre seripua, 77: . clom, inquam, ius orta,eoe litora a.
Ide nobis iudicanduae linquitur, iij inceps antiqua- as ita vetustate vel magiitia tuu incuria lege renouari, oenasq: exigi mandaueri tria antea magi ibatus poenamr; ogabir, eges iterum pmul g. sti iusserit. des. iniqui iii poenam a me reposcas, qui adiu legem iacere ac im- ine violari passus c. Hoc n. ab arcanis veterum tyra larorum a Nerone Imperatore repetitum legimus. Traia ius vero optimi pii iaci P Ilaudibus clurissim', lege quae bon, M.,c et ultate extabuerant ', sanctius renouari iustit, ne cui audi esset, quod publico omnium enore in legem co
nuisset ius enim saepissime in errore publico positum
bst, nisi quid peccatur in naturae zgem, quam colura .eltilliis lua nobabilis error nullus cise potest. An igitur magistrata se ab otis ea ulla exsequet bir, qUa putat,qctamquam fabo, na- mae contraria qua enim natura iussa sunt, prauis opinionibus interdum lic Obiciuatur, Vt quid sequendum,nuid veni tendum iit non facile intelligatur Lita lar e viliconsultorum ac philosopliorum disti dentes sciate iae; ac tam varia populorum, tamque discrepantes in- eri leo es sunt, ut ex iisdem cautis in Perdum praemia iii na ciuitate pro possit a sint, ex quibus poenia in aliis ciui- atibus irrogantur. pleni sunt libri pletia historiae, plena populorum ac pirincipium scita; quae sini gut i qui per equi volet, insanit' sit: sed optima et cauti sapientum, at retanti sti re, quod tibi cst 'uvisit necne, quoniani ipsa dubitatio iniuriae opinionem asteri quanto magis id si, cum habet, si per sua: iura habeas, id quod iubetur, natura ipsa turpe ac ni Ullum esse: Si ero e ciuili iusti-
472쪽
tia quaeritur,itilla exsequenda tibi sunt, etiamsi putes, id quod praecipiatur, iniqtiitate ciuili non carere. Itaque in onini Republica, magistratus in leges iurare
coguntur, ne in dubitationem ac disceptationem reuocetur id, quod cuique magistratui fixum ac persuasum esse debet. Et quidem Romani magistratus, priusquam imperium deponerent id autem heri solebat Calendis Ianuar. nouos magistratus in leges iurare cogebat; idq; perae is in Capitolio sacrificiis solemnibus:alioqui ma- ..hri istiatu, nisi mrati' essent, intra quinque dies abdica- an.lci bant. Ac saepe magistratus' ipsi lata lege ad iusiuran- με-- pui adigebant eos ciues, qui quo minus lex perferri posset intercesserant : quod facete cum recusasset L. Metellus Numidicus quia non probaret leges Appuleias, rogatione tribunitia exsilio pulsus est. Ita quoque promulgatis in curia Parisiorum Ludovici XII. Regis constitutionibus, quod eas plerique improbarent, pro-
'η r ps curatorς fisci rogationem tulit, ut iurati iudices secundum eas leges iudicarent, indit a maiestatis poena iis qui
eas in disputationem reuocarent: ut in actis curiae legimuS.licet enim cuique ante promulgationem de legio deq; earum aequitate disserere cum vero perlatae stant, non licet Antea quidem Ludovicus XI. Rex dici a quaedam iniqua in curia Parisiorum publicari ius rat: curia
recusauit,proptereari iniqua nicuique viderentur: rex saa iussa ingeminans minas adiecit, capitis etiam indie a poena nisi curia paruimet. Lanacrius Praeies re intellect a, regem adiit corona iudicum purpuratorum stipatus novi culpam deprecaretur, sed, mortem precaretur cum
diceret se uosque collegas mortem malle, quam legis proposit prona uigationem pati. Rex incredibili mi gistratuum fortitudine S constantia perterritus, legem abi orari ac rescriptum praesentibus iudicibus lacerati iussit; testatus se nulla deinceps edicta laturum, quae curia improbaret precatus etiam est a iudicibus, ut ea quapropositierant fraebc aequi tace semper iudicarent. Incredibu escit u cst quanti fuerit ea se Ponderis ac mo menti
473쪽
D Rrp VBLIC A. LIB. DI. ISi flenti ad repem in ossicio retinendum, qui semper antea suo arbitrio ic nimia imperandi licentia abuti consum se Priusn. quam Iegnii esset adeptus, curiae Praesides rercit iussierat,viri, in actis curice exstabat,delerent; scilicet
D ExpI Essonian. lato quae Verba sub crabi curia iusterat beneficio Comiti Cenonianorum indulto: testatus te, ni priuς id heret, urbe non excessurum, nec mand uum sibi a Recie imperium suscepturum curia quidem ilia verbacan Illari 1 uisit; sed, ut litura exstaret, acta seruat mandauit: quae adhuc uacorrupta seruatur 'I, laurem Ver .... ba, de expresso mandato, qui b. Intel dum haec subuci uncus, . f.ι,. uultu vicibns terator quae principum rescripsi curtae On- cribi curant,eam vim habent,ut caeteri magistia ac priuati nullam aut non magnam earum legum Iationem babituri eadem dissimulatione facilius anta quam patia- ur. Ploci itur curiarum arcano tetit hoc impe tua , φ
ilioqui ereptis legit, ac priuilegiis extortis a principibus tuiturum fuisset: nam Reges optimi, qui largitioni b. e fiasulis canes aulicos explere nullo modo pollini, ista ratione suorum beneuolentiam cum imperio diu illime
Sed quperi potest , an magistratum abdicare prius
liceat, quam iutare in eaS leges, quas Vel cum naturae le-sibus' uonare, vel certe cum iniquitate coniunctas esse putes quae tamen caeeeta magistratibus ac multitudini probantur: nam ius illa: Vis ac rectae rationis momenta non nisi a paucillimis, iisque apientibus percipi solet sapiens autem veluti iustitia norma quaedam, multitudinis aduersarius est omni maximus. quod si ita est , cur lapiens insanienti magistrat tum nititudini assentiri co ritura Sic tamen statuo, pauciores magistratus,vi caeteris aisentiantur, cogi oportere nec serendos, si potius magistraria abdicare velint: alioqui sit magistratui iustitiae specie, leges communi consensu receptas, quan-riimuis iniquae ibi videantur, eiurare liceret, hoc idem caeteri sibi fas eis ducerent tum Rempublica guberna- tota b.vacuam. Procellis ac tempestatibu obiiceret; tum
474쪽
. iii. 'μ' etiam maiestatis iussa identidem recusarent. Itaque Ludovicus XII inter laudatis limas leges,hanc quoque iusti : Simspla e vestierint in collegio decuriave iudicum dictae siententiae,paucioressententiam mutare cogendos, viplari-ism iudicia sequantur. Cui ia Parisiorum diu dubitauit, an legem promulgaret: quia durum videbatur absurdum,ut quis non ex animi uiseistentia, ut Romani in sententiis fecendis dicere solebam, sed cotra quambentiret, iudicare cogeretrer ac potissimum in iis quae iudicum religioni ac prudentiae concredita suissent: cuiusmodi sunt
omnia Icretum publica, tum priuata, rudicia. Cum tamen curia prouideret ob sententiarum multitudinem ac varietatem, in eodem collegio lites exitum 1eperire non posse legem promulgauit, quae temporis decursu tilissima visa est j quanquam huic quoque Veterum Romanorum ratio accedit ut iudices saepesententiam .loim malarent , a pluribus sese adiungerent. Sic enim Plinius 'iunior . Ouqniam pars iud um damnauerat, pars reum absioluerat caeteri exsilio pellendum censuerant: trique tandem sequi damnauerant,& qui absoluerunt,tertiamsententi- amsecuti sint. At nostra ex eo melior est, quo pauciores plurib sese adiungere cogit.Quod n. in omnib.corporib.&collegiis plurib placuit id aequimaei plus valere,ac sustiagiorum numero vincere. Est autem in omnibus consultationibus,ac rebus agendis optima veterum ratio: propositis pluribus honestis ac tilibus , id quod ullus ac litius sit. amplecti pluribus vero prositis periculis, grauiora delinare alioqui nullus actionum humanarum exitus reperiatur. Iustitia v.naturalis dici non potest, quae indubium reuocatur: cum id quod natura iustum sit, nec obscurum est, nec ab hominum erroribusi opinione incerta ,sed ab ipsitus sempiternae mentis clarissimo immutabili splendore manat. Nec tamen priuS quemquam
magistratu abdicasse video:quam Ludovici legem illana
probaret: ac ne tum quidem, cum virtute magistiatus impetia, non rdibus&gratia quaenerentur neq; en ita I etia
475쪽
regia lege qui isti mperio abdicare thibetur: id tamen aequius esset, qua arbitrio ac voluntate magiitratuum permittere, Ut Rempubl. deserere, quam tentetiam malint. Quare Procuratores Regis saepe magistratus ac iudices, ut ex legib.ac morib .iudicarent, compulerunt:& cum apud Tolosates agerem, Bartholom. Pus Praeses Inquisitionum, cum suae decuria iudices omnes contra Regiam in curia promulgatam sententiam serrent, coactoo curia totius concilio, lententiam i nutaree ex legibus iudicare coegit:& iuste quidem quis enim ut magIstratum petereS,aut oblatum acciperes impulit Zaccepto imperio,
vel ereptis suffragiis, vel pecuniis c ambitu quaesito, iuratuit eges, quas antea legere potui fles,aut certe debuis ses, eiurabis Θ tu salsa iuris ac iustitiae opinione fraudem magistratui quem geras, Daudem legibus, fraudem principi haudem Reipublicari acies Fit tamen interdum, ut quae leges per sese iustillimae
cuique videantur, causa tam on ex improuiso oblata, in iusta appareant. Tunc certe principem admoneri Oportet,ves aepisJime in curia Pariliorum hic tam memini, quire senatui communicata, legibus latis obrogare aut subrogare Olci: nostri declarationem appellant; quam princi ipis propriam esse antea docuimuS. Sed ne tum quidem iudi cla.d. magistia tui contra egena iudicare fas est, etiamsi sentc si h e tiam ullinere licet quoad principis voluntas elucescat: in caeteris ex o gibus iudicandum, non de legum aequita
te magistratui disputandum; alioqui 1 iudex contra lege sciens prudentque iudicauerit, ab ipsis legibus infamiah ab ,
notatui. sin Crrore id faciar, cum exleg b. se iudicar pu mi. ter, non quidem infamia dianus est ,1cciperinde est ac si sit ' ριε
nihil iudicas ter at ne appellare quid enia sententia, quae a. nulla est, Romano i iure neccsse fuit. ci Me pressim,
Rcter autem plurimum , Utrum de legibus a. νe is necesti , an vero de crendis agatur illas enina serta a I rz quemque oportet ac magistratu Somnium maXI me, quos etiamsi scientet aberrauerunt, infamia legum ac
476쪽
rere oportet , ac iustis ponderibus eas exigere maiores
magistratus,ad quos praecipue legum promulgδtio per tinet;principem sui ossicii Lepius admonerin etiamsi priuata unius ciuis utilitas agitur; ac multo magis si ex ea p-mulgatione grauissima Rempublicam incommoda sequantur: contra vero si quodammodo lex iniqua fuerit, maxima tamen ex ea lege ad Rempublicam commoda peruentura sint,legis iniquitas utilitatis specie proposita minus apparet,ut veteribus etiam Rerumpub moderatoribus visum est nec tamen eo usque iugrediendum Vt quatacunque Utilitas appareat, a ratione deseramur,& iniustitiae velis abripi nos patiamur: ut Lacedaemonii .. quondam,qui iustitia omnean utilitatepublica metiebatur' huc leges omnes, huc omnia iudicia, huc denique consilia reuocabant. Praestat igitur magistratu abdicare, si lex ipsa diuinas aut naturae legeS oppugnet, aut unicuiq; turpis S iniqua videatur: quemadmoducancellari ' Philippi II. Burgu-dionu Principis feciste dicitu in re multo leuiore, quaqua Princeps inuicta Cancellarii constantia conspicae, iussa reuocare si forti ac sapienti riro carere praestabilius esse iudicauit. Haec igitur animi vis ac fortitudo, principes ab infamia,leges ab interitu Respublicas ab excidios peseruauit. Cum vero Reipublica morbis, ac princilium peccatis mederi constantia non potest, praestat a-iquid indulgere, quam Reipublicae vulnera a principibus illata exacerbale; eosque ab insania ad furorem adigere: uti Papinianum fecisse legimus. Hunc n.ab Imperatore Seuero filiorii imperii Romani tutorem datii, Imperator Antoninus Caracalla iussit parricidium fratris exculare PapinianuS recusauit; cum dicerer, Parricidia dissiciliu excusara quam admitti Fortiter ille quidem magis quam Lipienter. Nam Caracalla furens,ac
fratris cruore nondum satiatus, Papinianum occidi ma-hv rtia'. davit' :ac post tanti viri occasum,qui solus hominis impetum regere, ac furentem audaciam reprimere potuisset a caedib. crudelitate non prius destitit, quam se
477쪽
D RgΡVBLICA, LIB. III. syipsum cum imperio perditum iret. Quod sic a nobis dictu velim, no vi hominis diuinissimi haudes egregias vlla sui parie minuerem, id, fieri nullo modo potclt .sed ut magistratus intelligant, quatenus peccata principiana quae aufer i non pollunt, ferre debeatat. Non dcbuit igitur Papinianus tanto viro, id eis, scipse, Rempub orba re sed Principi vel potius suo dolore indulgendo , sibi Rempub. ac scipsum Reipub. se tua te: sortiter quidem&sapienter facti ruus, si nondum parricidium fuisset adnalia sum. Turpitcr Seneca,eius' coltcga Burrhus,codem honoris gradu quo Papinianus collocati, qui nulla scelerati consilii excusationem habuerunt, cum Neroni
matrem, quam a naufragio casu eripuerat, necare per
suaderent' consilium igitur,& iustum,ck factum omni 'i:
una crudeli istimum sempiterna infamia ac dedecore u i. i . auctoribus suis cumulaburatur.
Quid si princeps aliquid iusterit: deinde consilium reno integra reuoc uir. an edicto posteriori magis ratu Obedire oporteat id a de oportere primo cuiq; intuenti vidctur: sed res distinctione illustrandacis; si side coepta res omitti line publico det timento no potest, edicto locus no crit id ille poti illuvium inicito. rcclem Marcci Consul Multa V.,mquii, in ignis ducibussicut non aggredien ψι μ' - 'μda,itasemel aggressis non innittenda. Id quidem militiae. Domi vero, si princeps edictum, quo cives iudicari, aut damnatos plecti iustit, re incoat ad aTecta , nondum tamen confecta,madatum, reuocarit; omnia sunt Init' tenda, vel potius intermittenda: contra quam Fulvius Consul, qui captaCapua, cum in auctores delectionis animaduerr Iet,aciam Senatorii maximam partem supplicio affecisset, acceptis hietas, ut rern integram rc mit
teret ad Senatum ' , priusquam eas reierarct, non igna cLiu. πιζε
rus quid in eis lateret, reliquos senatores securi percUs: sit. Non quidem tenebatur Consul imperio senatus, cui 1iihil omnino imperii fuisse docuimus fere tam CD a gistratus prouinciarii imperatorcs Senatui contultis, perinde ut legibus parere consueuerunt. Certe qui dena Gandaueses XXXVI. viros canitati supplicio. ffeceriit,
478쪽
N, II Tom LN Inon aliam ob calam, quam quod ciuem unum capitis damnassent, mortuo Caroloimgundiae Duce, priusquaimperium illis esset prorogatum , tametsi necesse non fuerit,Vt similibus exemplis superius disseruimus. Illud
col a.d aedet autem rere perpetuum 'Clt, eo qui imperutio habent, militarii.Cca suo iure mandata exsequi posse, etiam post imperii tem-
pus,si is qui mandauit sciens prudens factum distimularit, nec prohibeat cum pollit. Quaecunque diximus de iis mandatis dicta fuit, que nullam ad magistratus facti qstionem detulerunt. Quid igitur si rescripta iussaque pro compertis ac Vertynari an ea, quae nec publice, nec magistratu cognita sunt hic rursus dispiciendu ,an facti quaestio magistratui singulari mandato ademta,an .permitiis: si hoc minime dubium
btumV est,quia magistratus ea quae rescripto narratur quaerere' Tha,ia. . ,. debeat verarint necne. sin magistratui stio omniselle's pi repta, dubitari potest an inquirere pollit, potissi Dum si factique itio princeps declarauerit C VeracCmpcrtaque narrare , ut nemi ab x ma gistratibus omnem eripiat dubitadi occasionem. Ve- ώ, c rata, est tamen Vt Vtroque calu magiitratu de rei Verisad CH 'μςῆ . te cognoscat. Ac ne imagistratus ea de re dubitarent, CG-2. ,rip ἡ. . stant Hausid lege sanxiis , ut magistratus verane sint quae inca ad astu rescripto narrantur inquirat; siue id inandatum Hierit, si- 'C .... ue omissum ac tametsi nihil aperte Caueat, ni magi- in eap. inqM si stratus de rei Veritate cognoscere pro lubetur; inquiret d ἔφη ms 'ς tainen, si dilatio uuaestio ius nullum Reipublicae aut pri'
I P utilitatis causa alteri incommodum creari, multo minus B piissen. Reipublicae. Et in Universum ea quae in legibus, priuile- ω M: qω ' iniis rescriptis, testamentis; sententiis narrantur, nullum
CUD en . . of Veritati pra Iudi Cnim Inferre postlint . Ac tam erit urgen-H8.ex mi'μ ε te Mediolani S fortiadarum x tyrannide, cautum esset, ut ubi si .c..υst rescripti a C legib. fides omnino haberctur: ea tamen lex in iussost Vsi recepta urbe de agroMediolanensi, a restibusFrancorum
cur iusseti Ac ii fide habere oportet rescriptis dilegib', id solii in- - Wi S relli re dum de iis e quit, .leges edici ave principis obscura
479쪽
D E ME NAEI IAE A L . III. 6Ideclarantui: quati quani potiuisanctio ne debent quamnare. ztrones appellari. Sed si Princeps de fide, integratare, prudentia, religione cuiusquam suo reiciis to testificatui inculationibus, magistratibus, aut munctibus, ac largitionibus tribuendis, tantum abest ut ea testificatio-
nena agistratus contentu Clle ebeat, ut etiam maiore dili lentia inquiri oporteat, quasi princeps non fuelit cabeneficia imperio vel Impi Udcnt concessu TUS : con m . , salictra 'cro si cuiqtram magis latum imperiumve princeps ni 'in f ε-
dederit, non erit amplius inqUHzndum 'quia prmceps CDiserant.D . . honore dignum iudicauit; nisi aut pcrmittat, aut regio surari ε
nis moribus ac institutis id iacit conlueuerit ut postic .mis temporibus Romae fiebat, ubique fere molem lato,dιθι inualuisse videmus, ac potiti imum in iudicibus renuia 'i . tiandis. Quin etiam Gothis imperantibus iudicium de deo ni.so ι- senatolibus hebat, priusquam In senatum admittcren I ' tur ψ: sic enim Theodoricus Gothorum Rex apud Cas 44. υrs adusii odorum, Admittendos insematum examinoe cogitsolicitus ' V
Quodsi qua veritatis specie principi quisquam obreta 'at pserat, comodis acutilitatibus rescripto coinpleta ensis, summouendus erit: eoq; magis, si largitionibus cflusis aerariu exhauriatur: cui morbo ubiq; grassanti mederi Ootest si legi Valesiae locus sit. Nam Philippus Valesius rex Francorum largitiones ac dona repeti iustit ab iis, qui in antea ex eade causa adepti fuerant, donationum tabulis reticui sient id quod etiamnum Mediolani ςn erisblet. intit. de re-
Cum n. Reipublicae intersit phirimum, quid quisq; pe-
cuniarum ac bene iaciorum,qquisq; praemia ac priuilegia consequatur, accuratissime in eo genere magistratib. es incumbendum,ac potisti m Uriam popularibus imperiis,in Quib. cui publica omnia Omniud ueptioni patentium vero seditiosis hominibus Ob eam causam perturbandae Reipublica occasio datur. Itaque duodecim ta
bulis sanctissime de toto genere priuilegiorum ita caue r 'p'
qui siccus faxit, capita esto Constantinus S vero hune in tW '
480쪽
rnodium: Nec damnosa, inquit, ilico,nec legibus contraria inn, petrara oportet sunt autem omnia priuilegia legibus contraria;alioqui pitui legia non lint. Quare ii alteri uilioni obtemperandum esst,uti oportere diximus; sic tamen in I. ι terpretari' oportet, Vt Respublicae incommoda, quoad
viis . ali/i eius fieri poderit, sarciantur: iurisconsulti volunt, ea Sutri qι ' ' quae contra lides , contraque publIcam virlitatem a privatis ex Gerst. Felin. torquentum, non oportetgrapta .. ea odio digna dicare p. nec
ν' verboram interpretat te augere ut ii qui beneficia militib. d. seis .s conce ista, ad mill iam O. ensem ac coelestem, speciosala λrae ix', 'μ verborum pompa traxe inunt, ut rusticos homines, qui-
Et quoniam de priuilegiis ac beneficiis disputation Enon instituimus, hoc pota illinum magistratus admone-di nobis videntur,ut quam accuratillime fieri possit,bene licia concessu principum tributa dispi clandi cum satis unicuique compertum sit, indignissimum quemque ea non tam impetrare, quam a principibu' invitis extor quere: quanquam in eo genere, non modo principibus, sed etiam diuinis humanis legibus laudes innumerabiles fieri videmus; idq; tot verborum argutiis ac tanta subtilitato, ut nulla ratione niagiitratus, nisi aperta vi, occurrere posse videantur. Eiusmodi est ea clausula, DE MOTU PROPRIO, qua a Romanis pontificibus ad omnes principes manavir: nullus enirn fere princeps est, qui in tribuendis honoribus ac beneficiis, aut priu)leg is perrumpedis ea clausulalnon utatur; tametsi ereprat,eneficia cepe ignotis ac indignissimis hominibus tribt 1-tur. Est enim Roma campus qui ori mappellatur, none ε sinistu' ο- tam florum quam testium copia fertilissimus unde ter istiGp stimo Ia decerpere curo licet, vi iis sacerdo ia dentur, Arimanu . qui in extremiS Aliae aut Ati Icae ola Vmnata solent, idque εραος isi', ' Moru RoΡRio D i quide cla uia omnes omniti fraues audi Aiam de facile excusantur si modo fidem Pontificii 1 uris in- is I te 1 pretibus habeamus; sed iam pridem fraudes illas denti λι nostra Republici valere iussimus.