장음표시 사용
501쪽
D REI'VELic A, LIB. III. At s&cum iurisdictione ira consularem ad Praetorem urba- nun ransferri placuillet, Consilicissimi appellati', quod i M. Tullis satis lignificat sua leges lais vel bis concepta: si illo. -. R imperio duo Iulo titque praeeundo,uaduando con ' - ' sulcis o Praetores, ludices, Con Hes peltntor. Cum aurena lex Horatia iudices poli postierit libunis plebis ac Edili oti ardi tui: non cluna enim Curules creati erant magili ratus omnes ac iudices in uniuersum complexa videtur non enim de Tribuni splebis tantum lata iit,iae crOguione tribunitia, sed consulari, scilicet ab Horatio Conlii le. Haec item ex Horatia lata est anno quadragesimo quarto post logem Iuniam fac ratam de Tri e γοην' lallabum plebis ut lege singulari sanctius illi Scautum esset L,ia uit L .'
Quam caeteris. Ex ciuo planum sit ad omnes magistratus pras' ac potitumum pertinere a ut dice S, quorum vita periculis omnibus obstri ista est: cum de capite, iam a ac for it Lar omnibus ciuium iudicarec gantur. Illud etiam Optime quod lex Horati Ioui acrἰι messet bet caputidiri il l la dic: bus OCvERIT; non dixi tota id it, sed nocue r. l. In in utre tantum, sed ubi ubi iudices fuerint. Cum uitim apud nos quidam reus,generis nobilitate clarus, , ni e iudicibus curiae Parthorum ladio vulnus intu- llillet extra ius, curia dextra nati amputari; deinde cor i pus m membra secari, bonis public liis c grati illi rara in liudici mulctam pendere ius ut Male Papus noster, qui vulnus in actione interrogator L illat tun iis ici scribit: est enim inauditum, reos gladiis accine os a iudicibus in te rogari. t in magistratus vestitu illi mularit, aut noetu vicos obambulauerit culo iniuria allatur', si offensione a quo Iacceperit, non quasi magistratui iniuria illata vindicate oportebit ut Aulus Hostilius AEdilis, cum noctu nὶeretricis fores perrupeie tentaret, grauiter quidem iniis 'une i ictus est: ψ mirum videri non debet, cum etiam si rribunus plebis, qui ouero stuprum obtulerat; a Trium, atro capitali comprehensus contra leges Sacrata', ac et ales . Ain,
502쪽
8 io ANNIS BO DINI. caeteriTribuniplebis collegam sine auxilio deseruerant, impotenti magiitratus libidilae permoti . idem erit iudicium si personati luerint magistratus, ac publice vagario.-- '' et1nt, uti Romae fiebat festis dieb. Vagnae 'matris Deortinari Iniuriam hon Vt magistratui, sed priuatis illatam
coerceri Oporret, ii Crrore perscmarula peccatum est. At non modo magistratus violare sed etiam non colero, non Venerata nefa est, Vt Ouibus imperium Dei p- potentis ab unere est concesiuacibuatur quod certe Romanos, qui b. Ucis ac iustitiae fontes toto terraruo be dimanarunt, uiro quam caereras gentes sinci ius obserualle videmus. Nam qui ci Romano coram Cense-b V. t. . alaae ri US alti US Oscitanti quam decorum' videretur, equus
Vetu μm Vst cibo; lex Li' a sac)il Ilim vocat,non reuereri magi iratum. ψ δε hQ3, .se Non Candem apud GraecOS, magnam tamen fuit 1 ma-νi V Usc. gistratuum venerationem, X O intelligimus, quCd in rivia AICO pagi rarum 'Senatu ridere nefas estet. At illi et m-chum poribus ac locis imperia virtute, non sordibIsatit eie-ptis pecunia suffragii quaerebantur: iuit certe tempuS 1llud quo vir iti prςmia proponebantur; sed leges de ambitu,&antiquitatum hist o Aa,cuis significant, etiam Romae magis fratus honores de lapide, ut ait Cicero, saepius emptos fuissem amotcumque vel gratia, vel opit,
vel arm 1 imperia quaerantur non suae diuino numine,
conccstia, auctoridate tribui consitendum est. Testis est illa Dei vox ad Samuelem Iiraclitarum principem iam senio radium; cuius imperia cum populus repudiaret, Non te,mquit,sed meipsium contem sirunt.
Quodnqui, est, qui se nominis religione persuaderi
non patiatur, cogitare debet, priuatorum erga magistratus obsequium ac Venerationen ad Reipublicis alutem ita nec ifariam esse, Ut sine ea vix ullus humanae societati locus esse pollit. 31od veteres theologi actis fabulis aperte significant, cili πρι ρόαν doam , id est, subditorum erga magistratum obcdicrariam, Iouis uxorem
503쪽
D REΡVBLICA, LIB. III. 8s suis te tradunt i ex eo connubio citri, αν, id est elisita- . t , procreari. Ergo magistratus suae Virtutis, integri t. tis, ac prudentiae opmione excitabit nec patietur sua indi ignitate magistratui quem gerit, ac Reipublicae dedecus i liti instrui. nam la priuati, leuiuSpecc. ntur, Iratu illima fiunt pondere&auc Oritate perlonai una A Nam Obiem Solon legislator magiitiatum ebritum Illis legibus 'im a Laertiis . pune occidi voluit: iniqua certe lex; quia verendum sit, ne ebrietatis specie magistratuum it. epillime pericli-tctur:ex eo tamen colligimus, quanta integi ita te, scue ritate ac prudentia magistratus .eteris praestarent. Neque tamen eos imitari debemus , qui aut poenarum acerbitate scueritatem, aut facilitate nimia gratiani S lenitatis opinione: ci a flectant : utrumque ab osticio macti iti alias alienum elle lex lapsa docer. In quo fallunt bl. . pl. ,α plerique , qui aequitatem lenitate i commisse ration te luxnu. definiunt: at nihi aequitas habet cum troque commune, sed ab extremis, crudelitate inquam 5 misericordia, deflectens, clementiun, id est, mediocritatem utriusq; vindicem, tuetur.Si flagitium poena legitima graui riserit, macritti a tus qui extraordinem cognoscet, quas arbiter aequitatis poenam augebit si leuiu est,pQ n m Q af, ου,-,itiniam eadem ae lu tate Lemperabic Et certe graui duis, patio. us neccat magistratus commiserationem affectὼn , quasi crudelis videatur quoniam tuae ciues in Ossiicio metu eoum ac poenarum continer , illa mores ac lepesciuit iis soluit, peccandique licentiam impunitate proposita solet afferre. Itaque capienter lege diuina tenuium inopia commiseratione in iudicio permovcti prohibemur. Sunto nec misericordiam in iud cita, nec crudelitate dciferunt; sed ea quς magistiat si decet grauitat2m ac se-ue, ita te lucri non possunt: Vt quidem nostra aetate cur1ς maioris Praesidem cepe vidimus petribunali iudicia exercente, sententiaScapitales urbanisa PIsialibi fasperge re,&aadientibus risum ciere. Aliter Augulius pater, auli 1 incisi suma integritate imperii maiestarem tuere-
504쪽
tur vi Vnquam tamen capitis stupplicium irrogare pou. -.M. erat, qui in ex imo pectore suspiria duceret ' Plerique v.
scelerum atrocitare sic inflamantur, ut ab iniuriista contumelia vel borum sibi teperare non pollini ut de Clau- ' clio Imperatore scribitTranquillus V cum Tribunali prς-
esset, in reum tanta iracundia exarsiste, ut cultellum que manu tenebat, in os illius adegerit. Nec tamen omitti debet magistratuu cohortatio grauis esticax aduersus improbos, Ut peccatorum magnitudinem intelligant&sentiant, eoq; magis cum leuiusquam perleges plectendi videatur: habet ista verborum
acerbitas cum poenarum moderatione maximam utilitatem. Sed iniuriosum est, minimeque magistratus imperio ac prudentia dignum qilem capite damnaueris, etiam verborum contumelia urgere.Fuit Papyrius Cum Cor omnium suae talis, qua nulla virtutum feracior fuisse dicitur,domi ac militia claris limus, imperandiq; maiestate adeo terribilis,ut ferocissimos quoique orationis vi trepidate cogeret sed illam verborum acerbitate poenaru lenitate temperabat. Cum n. Praetor Praenestinorucopias auxiliares ex foedere promissas deduxisset, bello plane consecto lictoria parta, Papyrius Consul Praetorem orationis ac vultus eueritate incredibili exterm-icii deinde lictorem fasces expedire, rum securim tenentem truncum arbusti exciderermisit Praetor vitam Papyrio acceptam tulit,cum securim ad se feriendum expediri arbitraretur. si Praetorem supplicio affecisset, metuenda erat defectio Prienestinorum. Idem Papyrius de Romano cive supplicium sum lisset ut minima quaeque peccata pueriter punienda veniunt ad tuendam militarem disciplinam, quia vix inbedo bispeccatur, ut veteri prouerbio dictum est . Nec tame seueritatis fines imperator egredi oportet, nec eos ductores militum imitari, guet strenui videas, no hostes sed ciues indicta causa trucidant cuiusmodi fuit Piso Pio consul quem Seneca scribita multis vitiis integrum fuit Ic, scd prauum, cui placeret,inqui pro Con
505쪽
D RE PUBLICA, LIB. H. 8 Istanetia rigor. Is cum iratus diici iusisset elim qui ex com meatu sine commilitone redierat, quasi intei fecisset, quem non exilibebat, roganti tempus .ali quoci ad con- qui tendum non dedit:damnatus extra vallum deduc 'est, Miam ceruicem porrigebat, cum subito apparuit ille qui occisus videbatur. Tunc Centurio iupplicio praepo' situs condere gladium speculato se in ut bet, damnatu naad Pisonem reducit reddituria SPisoncinnocentiam: nai, nilitem fortuna reddiderat Ingenti concursu deducit tur, complexi alter alterum cum magno gaudio pstiorum commilitones. Conicendit tribunal narens Pilo, ac iubet duci urrumque, eum militem qui non occidit, eum qui non perierat. Quid ergo indignius quia via' innocens apparuerat, duo peribant. Pilo adiecit&tertium; nam illum centurionem qui damnatu i eduxit, duci iustit Costituti striat in eo scira loeo perit iri tres bini'
causa damnationis. ommilitonisu ι. te,quna lassi ocfidere,imperatori non parauisti. Excogitauit, quemadmodum tria crimina faceret; quia nullum inuenerat libid dem 5 Imperatore, i Romano,&Pisonum genere indignum: ede Indignius , quod nec prouocare, nec principi supplicare, nec supplicium euadere licebat. Rellat videm. gistratu immutuis erga seipsos imperiis 3 officiis di itera-
De mutuis magi iratuum, uter ipsos, imperiis ossciis. CAP. l. TREs sunt in omni Republicamaoistratuum ordines Syra n g,
ni edit, Qui superiorum quidem iuilis Obligatur, inferio rib. tamen ordine imperant; infimi Vero, qui luperiorum magistratuum legibus coercentur,m c Vllum pra teIqua in priuatos imperiumlaabent. Eoium item qui in ordine supremo collocantur duo sunt gen Cra Vnum Cortam qui .rgistiatibus omnibus imperare positant, ac solius matellatis imperium agnoscunt alterum corum qui Hli ma
506쪽
maiestatis quidem solius imperii obligantur, nec caeteris Omlniblis qui in mediis S extremis ordinibus collocandi Ir, imperare possunt; sed iis tantum qui suae uitldictionis ac potes fatis finibus continentur. Piimi generis paucis limi lunt, ac multo pauciores in ciuitatib. quam Olim finde comperi utur: quippe diuturno rerum gerendarum si compertum es , nihil periculosius esse, quam e magistrata bus eminere unum alique, qui caeteris omnibus tum priuatis, tum etiam magistrati bus imperare iure pollinquiq; uno tantum gradu absit a maiestate eo i peliculosius, ii summus ille magistratus nec parem habeat,nec imperii collegam, Reipublicae opibus suas confirmare pollit ut quondam praefectus Plaetorio, qui post Imperatorem omnibus magistratib. urbanis ac prouincialibus imperabat; qui ab omnia mulin V. bus imperii Romani magistratibus ' appellari poterat: s η' γε- ς' ab ipso et ouae imperatorem quidem p prouocare lice' bl .dein ρω lat. Primus Omniam Seius Stiabo sub Augusto; deindes ci P ρη Seianus sub Tibello, Praesedi ista erunt Praetorio Princiapis sed hi legionibus tantu in Praetorianis imperabant. Caeteri deinceps Imperatores eum honorem tribuendum putarunt ijs quorum integritatem, fidem, SI amicitiam penitus exploratam haberent, quos imperato-1ia quodammodo legatione iungi voluerunt, eaque Obire qua ipsi imperatori ob undaniissent cognitiones inquam impcriales susciperc legatos admittine ac dimittere, prouocationes magistratibus omnibus prouinciatum suscipere: quo munere, quia nemo, nisi qui iuris ac legum peritillimus ellet, fungi poterat. Imperatores pro ducibus legionum iurisconsultos ad eum honorem peruexerunt Otho quidem Imperator Marcianum Seuerus Papinianum; Alexander Vlpianum. Tandem vero sub Graecis imperatoribus duos Praetorio Prς
l/.Cd in feci OS, ac pol rem tres creari placuit: Vt tantae potesta ip fy tis opes diuisae miti uerentur ac pluribus honores com lmunicarentur. Eiusmodi fuit apud maiores nostiosi
gi terpalatii &qui Francoram Princeps dicebatur: nec ita prident
507쪽
DE RE PUBLICA, LIB. III. 489 pridem Henricus Dux Andium apiu73rita Caroli regis legatus; S qui in Turcarum impeti saga ordine primus esse item veterum Sullanorum GCn.irus. Hoc tamen differunt, quCd in imperio Turcarum, Principis liberi Bassis Omnibus imperar cuprante solent Edegnarus velociae' lcris omnibus imperabat: exceptis tantum iis quibus arcer imperii ac propugnacula creditatui sient: cluod qui- dena mihi tutum, hue lictis Principes a nostiis, siue nos ab illis accepimus, cum Italis tamen , crmanis, Gallis, Ιiispanis, ac caeteris quoque populis amplectimur. Non debet igitur magistia tui luminum in caeteroSomne imperuina tribui ni: Respublica aliter seruari noli pollit: nec tamen auctoritate ac specie magistratus, sed curationis in modum; ut Dictatori Romanorum, Archo Tliellatorum, Elymnetae Lacedaemoniorum; qualis etiam apud nos reg3u procurator seu rector creatur, si Rex ab imperii linibus ab Lile coepit, aut impubes est, aut furios . Nam praele: e principe Omnia magii latuum e cu-r.ὶ orum imperia conclute 1cunt δή quemadmodum fluuiorum vis impctus una cum nomine absorbetur, cum ab ostii; in mare contuli labuntur; dc siderum omni uni stellarumq; tum errantium tu mineriantium lux nulla percipitur, cum primum Sol exotiri coepit. quasi lumeacceptum soli Icstituere videantur cita quoque Senatus auctoritas , ac In agistratuum omnium imperia,
praei Ente principe conquiescunt. Itaque principis iussa qui consilium pro Republica, aut sententias in cognitionibus exqui iit: seu in senatu , seu in curia iudicum: seu apud ordines eu coram populo id fiat, his verbis v titur; Ex iv BE vel Di CiT: contra vero si rex abiit, uqui princeps est Seiratus,seu Procamellarim seu curta Praeses, ex Senatus velut riae sentius M tbί .r de rami. At cum Guillelmus Poyetus, meus popularis, Francorum Cancelliarius is agni consilii Praeie si ut tempora ferebant collectis omnibus iudicum susti agiis , taliter iudicandum sibi arbitraretur, ea formula uti conlueui siet,RLUdicit maiestatis acculatus et Quamobrem pleriquet
508쪽
a 'o IOANNI, Bod1 Ni fallunt,qui putant eas leges ac rescripta, quae praesente
principem Senatu Vel curia pro nullgantur, a Senatu vel curia probari: cum nulla sit aut SenatuS, aut curiae potestas promulgatio vero fit iubente principe: nam procuratoris eius rogatio, vel consensus praesente domino, nihil habet omnino momenti. In popularibus imperiis, magistratus summi aeque ac infimi coram populo fassi cessum mittunt,ac stantes concionem habent ad populiam sedentem:rogationes enim Romanorum magistia- tuu supplici forma fiebant, Vi L UT PS, IUBEATIS. populus vero cum suffrageretur, clara voce ante legem Calliam tabellariann ,his verbis uti consueuerat, O M N E frius
hic assident, volamus iubeminque. Post leges tabellarias iterae tabellis inferiptae, A. δ V. R. significabant A UT 1 T. ἡ. QVΟ,&VTI ROGAs.Itidem populus Atheniensis sedes suffragium ferebat, magistratu state, qua laudiu ad populum orationem haberet.
Hic dicet aliquis, si magistratus coram populo nihil
imperarent, sed tantum rogationib. V teletur, cur Tribunus plebis viatorem misit ad Appium Consulem, ut illuconcionari prohiberet cur vicissim Appius lictorem ad tribunum frequens erat huiusmodi concertatio coram populo inter magistratus, ac potissimum Consules inter ac Tribunos nihil tamen praesente populo imperari iure potuit. Et quidem memini adolescens, cum controuersia intercuriam Parisiorum M vectigalium de togis purpureis oborta esset, non procul ab Henrico II. Rege
Francolum, magister qui tunc Curiae miri Oris princeps erat, viatorem misit ad iudices curia vectigalium ac Viterius progredi veturi: ille resposum tulit, nullam esse Magistro in cariam vectigalium imperandi potestatem: nec tamen si ius limperandi haberet,id praeiente principe re-ἀefacturum. Rursus obiici potest, si sente principe nullii magistra- tib .imperad1 Ius est, magistrat no esse; nec lata dignitatuta lonori ratio psente principe haberet. Ego magistra
tib. nihil decedere iudico, sed imperadii pr sente principe
509쪽
cipe sit itineri: ut etiam creato Dictatore, magistratuum Omnium impcita stistinebantur: Deinde rebus'a Dictatore gestis, imperio abdicante; magistrat eodem quo antea iure imperabant. Nam videri pletisq; potuit magistratib. creato Di latore impcrium abrogatum titisse, ex his verbi ses saepius in Romanorum scriptis Occurrui: CRI MODElatore Ar Ut stratus abdicant; quiae ad eum que dixi modum interpretari oportet alioqui abdicant Dictatore, nouum magistratib. imperium a populo petero oportui sis et . Nam si minoii potestati coram maiore imperare licet et, scruus domino,ptiuarus magistratui, submditus principi imperaret,aut certe intercederet, ac insoriores suo iure, quo minus superiorum iussa facerent, p'hiberet: quae salua imperii maiestate heri nullo modo possunt. Quia mobrem Clauduis Imperator inepte, Ut Ο-m nia, Praetoribus ius dicentib' assidebat, inuidem in-
Fit tamen in teidum ut Rex ipse deposita quodammodo maiestate , de sua causa magistratus iudicare iubeat: quia iure ipso direct tum est, ut parmaiorve pota 'recepto
ectioni summis et quod non modo in priuatis ac magi .e' si GP ctis. st btibus, sed etiarn in ipsis principib' locum habet: siue aliorum princimina sita suoru iudicia subire malint. Ac tametsi in sua causa iudices esse possunt, quib ab imortali Deo rerum omniti a bitrium legit, solutum conceditur,ut est apud Xenophontem aeuutus cst tamen ac f. y verius, magistratuum Iudiciaritiam uas lolre.bed ne re ris. iis hi ha gium nomen ,ac princ: pis splendor oculos magistratui rei,. institi ea
P .dstringeret, aut matellas ulla sui parte minueretur prudenter a maioribus nostris institutum est,ut in causis omnibus publicis,inquit, Reipublicae aut principis priuato nomine interciliet, regluuiomen reticere Liar, ac po-
curatorio nomine ageretur quod caeteri principtas, qui praediatoriam iuri dictionem habent, imitant ur. Id quidem Augustus Imperator ad Praesides prc. uinciarum rescripti , ne paterentur commissoni bin D li cnim
510쪽
Tranquillus scribit, nomensuum obsolescere. Illud tamen
singulari quodam more a maioribus nostris receptu est, ut 11Rex aduersus priuatos in priuatis iudici s restitui velit,procurator regMS sedem ac locum mutet, ne publicam, sed priuati causam gerere videatur. Quod autem diximus praesente principe magistratuum imperia sustineri, ad uniuersiam principis tam illam pertinet, quandiu principem concomitantur in eos n. nullum magistratib. imperandi ius est, praetero ijs magistratib', quos princeps curiali iurisdictioni plecit. Quae ritamen potest , Au magistratin prauatum ab aula principis proluberep t,etiam seprout ibesines non excesserat Habet ea res dubitationem: sic tamen statuo,disputatione praetermissa, magistratum, qui extra sanes sus iurisdictionis datos excedere iubet, quibus finibus principis praetorium fuerit, ab aula principis tacue prohibere expresse cro principis aula prohibere non potest ita locus est Iu-al. με re in de risconsultorum cautionibuS, Expressi nocent, non e re s se nou nocent. Quamobrem Senatui ac potissim uni Hospitali Cancellario valde nouum visum est,iudices a principe datos Alemano rationalium praesidi, qui meis consiliis familiariter utebatur cum illum sua sententia damnarent,eidem aditu ac Draetorio principis ad sexagesimum lapidem interdixerunt. Senatus principis, re intellecta, id nemini praeterquam principi licere decreuit. Atque haec potitum a causa fuit curi'raeses ανάκρισιν arege obtinuit, quia non modo acerbum ac durum est ab aditu principis lubditos arcere, quo in rogationes ferre pollint,vertam etiam id filua maiestate fieri nullo modo potest. Ac tametsi cura superiores huius imperij extra sanes suae tur flictionis exsilio damnare conlueuc-
ι. eriatarsi runt,inane tamen' est et iudicium earum, nisi regia ma- pq μ' data sententiis subscriberentur.
Quemadmodum igitur principis prς sentia omne omnium magistrata una potestatem suspensam tenet; ita quoque de ma uitiatibus superioribus erga inferiores indicandum es Nam curiarum stiperiorum iudices