장음표시 사용
481쪽
D RE PUBLICA, LIB. III. s Et quoniam principes ac magistratus improboru hominum allacii Scircumuenti, ViX ac ne vix quidem euadere potuillent prudenter cautum est,ut rescripta principum, nisi eodem ipso anno quoi iperata sunt, H a SI ae. brtir Mastra tui oblata fuerint nullius momenti- futura sint; nec de ejis prius vim habitura, quam eorum exsecutio magistratuu sis ρt L . a auctoritatem sequatur. At etiam Mediolanensi lege re- r. 'c. i βα
scripta prmcipis ad senatum,anno i iri magistratus,men ta Quer.inpra se definiuntur hoc item uberius cauetur, ut non modo ei ico. it-ssedi
diei Consul, sed etiam hora qua quidq; iusserit prin 'ia 'a a
ceps ipse rescripto contineatur: idq; nostra x rogatione tua, eo pet.ς .cum ad comitia Bleientium legata Cne Iungeremur cau . . -Dulis. tu est: idq; iuri consultorum auctoritate fecti nus concess.frabed.
Quid igitur si princeps suo rescripto magistratui quς si, t.
stionem veritatis expresia clausula ademerit Referte n h. si xpl-
nim plurimum, an princeps falsa pro veris,& plane in et a 2 P .
cognita pro compertis suo rescripto inseri mandauerit, Lin,peratai. Lan vero facti quaestionem maristratibus eripuerit. sic - nimia militem sacerdotrum contulerit,au saccrdotCm .is. . de edicis exercitum coscribere iusserit, cum tamen hunc ducem in C exercitus esse arbitraretur, illum Velo sacerdote, Vilius ,' . Iti nea.
que rescriptum sustineri oportet; quia probabili errore ira, rete aut fraude princeps circumuentus si est. Sed cuna prin- saceps ipse dile ite vetuit, magistratus facti quaestionestis-ίHe. cipere, nullo probabili errore ductus est. Quamobrem 2 2 . Lmagistratus inquisitione Omista principem admonebit, in h. C S. Mi ac bona fide vera narrabit id propositis incommodis, a V. J A et suscepta sententia, quantum quidem poterit,diuellet:si ι mriae, minus id praestare potest, imperati parebit alicuui Rei 'ρ
.3ublica maiestas a magistratuum arbi Ii penderet. 3l ruod a uin ud etiam multo magis metuendum, ne unita aut alterius exemplo caeteri magistratus deinde priuati, iussa piincipis populive contemnere pei gant; ex quo Reruo ublicarum interitus sequuntur. Quod si putes nihil principe quod turpe sit aut iniquit imperare Oporter recte tu quid putas:at nihil omnino cotia decus vel dignitatu, vel ii in reprehensione cadat,a principe imperati de ber,
482쪽
6 IOANNis Bon1 Ninec magistratibus, etiamsi minus reci e sentiant vlla vis inferri cuia nihil tam imperitae plebis animos a principis degum obsequio detrahit, quam in legibus fercndis senatui aut magistratibus vim afferre. Sed hic de magistratuum ossicio quaeritur: ecquid agendum illis est, si princeps populusve ossicium deserat suum,S contra leges ciuiles, contraque publicam utilitatem quid iubeant an propterea magistratum ab officio discedere oportet Alleges ipsae iubent magistratui etiam iniusta praecipienti obediendum esse: ne,inquit,
lex, Praetoris maiestas contempta videatur: qua in sententia r si Video fuisse Muos viros Cicero saepe tribuniti Os futu-
ait prator. deo roSeXecratu est; 1ciem tamen tribunorum intercellio
pst pq nibus etiam inici uis obtemperandum bibit. Pareret
Isruos cum et lax, inquIt, inter estora, quo nihil praestantius: impediri e- pratet μή T bonam rem melius est quam concedi mala. Antea dixerat, , .no. hil exitιosus IIII ta Ibita, nihil tam contrarium iuri ac lagi-
bus , nihil minus ciuile se humanum, quam composita ct constituta Republica quicquam Viper vim. Videmus tape ciues in principem armari leges violari iura omnia pessem re curitaὶ quia magistratus ipsi defectionis auctores sui, falsa iuris ac iustitiae opinione Acinquiunt, iniqua lex est; nec possumus, nec parere debemus. honesta qui lena oratio si non potes; sed illud quod non debeas unde didicisti quibus ex fontibus hausistit u tibi priuatos etiam iniusta pr cipienti, vel beribus, carcere, mulcta, extremo denique supplicio parere cogas ; nec tamen imperanti Principi obedies at negabis iniquit esse quod imperas: inegat etiam Princeps iniquum esse quod iubet tune arbiter erisZaut si te arbitrum feras; cur non idem de tuis erga priuatos edictis ferendum putest Quanquam magistratum ut petereS nemo coegit; abdicare nemo vetat,
si tibi lex iniqua videturncit igitur imperandi libido,ut priuatis quidem imperare velis;principi tamen populo-ve parere nolis.
Hoc igitur fixu teneam' Principi iniquapraecipieti obedirepra bilin e se,quam ius recusantem cateris magistrati- ,res
483쪽
DE REΡvBLIcA, LIB. I. si bis ac priuatis bestandi materiami exemplum praebere; An contra diuinas aut natura leges quid iubeatur, patria, bonis, ita denique ipsa prius debes, quam sile, iustitia, integritate , religione stoliari. Vn Vel altero exemplo utemur Saul iusserat sacerdotes Omnes se praetente necari nemo fuit qui ulla non recusare praeter Doegum; is ad unum omnes interemit Petronius Syri. e Praeses iussus est Imperatoris Caligulae statuam intemplo Hieroselymorum collocare, ut in caeteris omnibus Deorum emorabitatemplis factum erat Iudaei statuas Imperatoris de suis aiudhnii' sacellis deiecerarit Petronius principem admonuit, se O S M M. imperata facere sine graui seditione&cladibus nos os se. Altera iussa afferuntur, quidem crudelis limis Pe- Ironio propositis poenis, ni pareret. Itaq; Petronius veteranorum legionibus, praesidiariisque militibus coactis, exercitum conscribit,ae Hierosislymam pergit iussa facturiis: nihil enim istia religione, nihil a diuinis, nihil etiam a naturae legibus alienum se facturum arbitrabatur. At Iudaei cum de Petronii aduentu allatum estet,vrbes, agros, domicilia deserere ac Praesidi obuiam inermes ite, si precib.illum exorare possitit,aut seipsos militibus mactandos praebere. Eigo supplices homine legationibus fatigant:sed hi nihil proficerent, innumerabili multitudine coeuntes, Sc quide exarmati, circumstantibus undiq; legionibus per sacra, perq; religiones obtestantur, ut prius mori liceat,quam facratillima Dei sem-lpiterni templa liciaminum statuis inaniri ac foedari con-lspiciant. Praeses inauditam populi tum religionem, tum Iortitudinem admiratus; precib. etiam ac lacrymis miserrima plebis commotus, Uilla quam non metuebant ipsi crudelitate alienus, singulos domum redire iussit, ac promisit se ad Caesarem rursus literas daturu :ac prius mortem quam crudelia iust obiturum. Caligula tamen si rore ac insania demens, Petronio literas sci ipsit acς bissimas,&suppliciorum crudelitatem spirantes,ni ius sa facesseret.Sed nauis cum vectoribus tempestate abrepta est, priusque de tyranni caede in Iudaeam allatum C est,
484쪽
est,quam crudelitatum nuntius eo perueniret. Atque bia Petronius cum summam erga Deum religionem,aduersiis tyrannum prudentiam , in subditos caritatem
prae se tulisset, sapietissimi Pr sidis officia: inia impleuit. Hoc tamen praecipue intuendum est, ne religionis, vel potius superstitionis inanem speciem principum iussis obtendamus. Cum enim magistratus religionem ac leges diuinas humanis obtendit,de principis religione male suspicati necesse est. Oportet igitur verissima ce tissimaque sempiterni Dei religione ac doctrina imbutum,& ab omni impietate ac superstitione penitus alienu esse.Sed me pudet eorum, quospaganos appellamus, exemplis uti, cum ad nostra relabor Iam enim pridem pietas erga Deum seruere desiit atque adeo tepefacta est,ut verendum sit,ne tandem omnino refrigescat.Disseruimus qualem se magistratus erga principem ferre debeat; dicendum deinceps,qualem erga priuatos esse
cupiamus. De magistratuuergapriuatos imperiis,osscio gorestate.C A P. V.
MAOisTRA Tu diximus publicam imperandi prohibendique potestatem habere publice auteat . . nis imperandi ius habet,qui iussis aut vetitis minus obtem ---1ψ-- perantes cogere potest. Tametsi enim Modestinus scripserit .srirtutem esse in iubendo, elando permittendo,ac puniendo magistratuum tamen ea vis est potius quam legis, quae per seipsa muta est magistratus autem lex est vives ac spirans, cuius haec maxime propria sunt:lex au-sem, quae imperia ae vetita prae se fert, inanis esset, nisi magistratus, qui potentius lege dominatur, poenas in t taret. Ad ea vero quae permittuntur, nihil opus est lege. quae ipsa, in iustis proprie versatur; ac verbum legis aliud nihil est, quam summae potestatis iussum: dc qui contra quam prohibetur quid facit,contra iussa facit:poena vero nunquam a legibus irrogatur, nisi magistratus aucto ritate ac iudicio constituto sentetia feratur Ex quo per
Qicuum est,uim leguminiis positam esse, qui publicum
485쪽
DE RE pvBLICA, LIB. Ih. grimperium habent, seu fueris princeps seu populus,sed magistratus. quibus imperantibus niti pareatur,cogendi potellas est: id aute fit poenarum irrogatione quam Demosthenes neruos Reipubli appellauit, ἰδὲ linquit οεά-
Discimus,cogendipotesate, ut magistratum ab eo seiunissemus,qui iudicandi quidem, sed imperadi potestatemaon habet ac multo minus cogendi, ut pontifices caete- iq; iudices quibus imperi nullum est. Nam qui olim 3raetoribus caeteris' magistratibus dati consueuerat, notas ipsi sentetias exsequebatur, sed ii qui eos dedissent ata λι- ἔi modo eas probarent, in ius tamen iudices dati priuatos' id se vocabant; sed nemo qui nollet obtemperabat, nisinagistratus pii pro iure suae potestatis imperarent. Itaq; iec edicto tenebatur, qui vocat si ad iudices priuatos vixemi Teth; quia imperadi iure careret, nostris verbmO-. ta
ious ni dices dati, S vocare ad te, lententias no Impe qvi in is, rata venia magistratuum,Vt pontificibus necesse est,per Riatores exsequiatur;& priuatos suis edictis,quae sua ma- tu ac sigillo colignanti parere cogunt; sed iis tantum iu- icibus pei mittitur, qui aliunde per se ipsi, aut una cuniollega imperare possunt, n5 item priuatis ciuibus, si iu-lices a magistratibus dati fuerint. Diximus prima cogegilotcstatem in prehensione bonorum ac personaru posi-im esse giximus item prehensionem avocatione ope riuiagi: cui prehensio sit, non propterea vocandi aut iris dice di, aut captos dimitte di ius esse haec enim pro- . tia fiunt eoru quibus publice iudicium est, seu de famae dignitate seu decalpite, seu de fortunis omnibus de- etnatur; A partem quide magistratu priuata, parteri lublica uadicia tractare partem muleia,partem verberifus, partem ei lilio partem supplicio capitali punire; id ite cum libera prouocatione vel extra prouocationem ii dicarete sero qui damnati sunt, Opplicio liberare, ' aiestatis proprium est, supra leges omnes se praq; ma-
stratuum omnium iura imperia, potestates. I.
Ex quo perspicuum fit duo imperii publici genera
486쪽
6 IOANNI, Bonis 1 essedi alterum quidem summum, legibus ac magistrat um imperio solutum , alterum legitimum , quod legibus obligatur hoc magistiatuum proprium est,illud, ro maiestatis. Maiestas quidem in Republica nihil seipsi post Deum immortalem maius, nihil etiam sibi aequale. nabet: magistratus vero principis maiestatem suspicit, eiusque legibus ac iussis obligatur priuati denique post
Deum immortalem maiestatis legibus, ac magistratuum imperiis tenentur. Quo fit ut nemo in Republica verbis Di ero ac Iubeo uti possit, praeterquam ii, qui iura aristat V V inaiestati habitat: quae verba non modo imperium, sed et- Ahii,iritu iam Poluntatem ' Latine loquentibus significant cum o- nunc otioso nia omnium imperia ac voluntates, ab eius unius quid V koibbi tui a maiestatis habet arbitrio ac voluntate pendeant. iubeo tesalue Itaque solius principis, populi ve, aut optimatum, pro . stii, , ' Varia ciuitatis forma , proprium est uti verbis, olumis qu iubeam iubemus quibus magistratus uti non pote1t; nec teme-
θ. μὰ est dictis, quae sunt magistratuum iussa, capitalem poenam
subiicere. Angladii po Inde quaesitum est ab iuriscosultis,4 adhuc sit,iudi- est/ pyxης, cedis est iungiadupotestas,quam ipsi merum Imperiuamllat, principis propria sit,exsecutio vero magistratuum,an vero magistratuum quoquesit illapotestas communis. Quς quidem q-stio disputata est ab Agone& Lothario iuris peritissimis; eiusq; arbitrium delatum est ad Imperatorem HenricuV. qui tunc Bononia venerat, equi sponsione facta Lotharius sponsione vicit, arbitri recepti sententia:sed Iurisconsilliorum pen omniti suffragiis Lotharius quide
Midiar. siue t equum, AZo vero aequum V tulisse dicitur;pleriq; tame Lo-ν /- Lai iissententia secuti sunt. Vberiusiaitur ac plenius e gu.s.-m.sδ.in plicanda quaesti est,cu ad Imperii vina ac naturam ridcρs ct iura maiestatis penitus intelligenda pertinere videatur. Quaestionis obscuritas inde manat,i nec Lothario, nece L-- Lb. . AZOni antiquitatis magistratuumq; Romanorum di-- sciplina satis percepta cognitaq; fuerit.Principio quide exactis Vrbe regibus, magistratus Romanorum' gladii ius in ciues nulli habuere;at etiam verberum potestas il
487쪽
DE RE 'VBLIC A, LIB. III. ψύ'lis est Porcia lege adenua anno C C VIII; qua qui , ri. mdem rogatione populus Romanus non modo magistra se r p 'tus omnes, sed etiam seipsit in gladii potestate in ciues iis c spoliasse videtur,ac liberum exsilium capite damnatis ex m. Omnibus criminibus permisisset. At etiamsi de fama ac dignitate ciuium ageretur, iudiciu erat plebis; si defraude capitali,qua ciuitas amitti posset, ageretur , populusco litiis centuriatis iudicabat,ut legibus sacratis hcaue Moe, arabatur. ac tametsi leges interdum violarentur, non tamen o 'I impune violauit Cicero; cul, quod de coluratis Catilinae m. s...
supplicium Consul sumsistet, aqua&igni interdictu est, ac ducentesimo ab Urbe lapide bonis omnibus publicatis,exsulare necelle fuit. Multo post leges Valerias Semproniam, S Porciam, quae secures verbera a tergo ricapite ciuium Romanorum amouerant, latae sunt Corneliae leges quibus a plebe ad Praetores quaestionum ordinarios publica iudicia delata sunt sicariorum inqua, ς si . vi rig. peculatus, maiestatis, repetii darum: quibus legibus Praetori quaestionis cuiusque definita sunt iura, iudicia, poenae, formulae; a quibus discedere nullo modo ilicebat: d --λiudices etiam ex ordinibus lege constitutis sortiri ac sub sortiri necesse fuit,deinde accusationibus ac defensionibus publice admissis, iudicia tabellis ferebantur: tabellae enim tum notis literarum, tum etiam colorum varietate distinctae,sententiam prae se ferebant, A. C. N. L. id est, Absoluo, Condemno, Non liquet: interdum etiam ampliare quaestionem solebant; id est, decernere ut amplius quaereretur. tabel hae vero in urnam c5iiciebantur,deinde numerabantur: si numerus tabellarum ex itera C .praeponderaret caeteris, Praetor indutus purpuream togam, pro tribunali ex editiore loco nam caeteri iudices sorte ducti in subselliis sedebant haec tria verba pronuntiabat, REUS PARVM CAVIsf ViDEΤvR: vel ,non iuresecuse νideturi. vel prouinciam1'aliasse videtur. Haec illa fuit Romanorum in iudicando mista modestiae grauitas, ne mentiri, aut temere quicquam, quod minus compertum esset,affirmare videtentur. Consimi-
488쪽
le est illud, SIQUID ME ivo Ici Es T. Quod autem e stus scribitimagistratum ea verba pronuntiare, PAR. v caui se videri reum,quem de constitiisintentia capitis condemnati capitis poena intelligit,qua ciuitas amittitur. Mox sequebatur poena legum,reus exsilium optabat. Quaestores, damnati bona cogebant in fisctura,si ea fuisset ex legibu poena constituta:quibus legibus nisi reus paruisset, timuiri capitales, comprehensum insarcerem duci iubebant. habuit ergo dicet aliquis Triumuir capitalis imperium in ciuesmos tamen superius in peregrinos tantia eius imi perium patere docuimus: recte quidem sed exsilio damnati, peregrini sunt, quia ciuitatis ius amiserunt. l. Consimile est illud Marciani iurisconsulti ad S.C. Tur--δε, pilianum ' Si iudex, inquit,pronuntiauit 138cνerba, CALVMNIATUS ES, condemnauit eum: o quamuis depoena nihil
subiecerit,attamen Iegispotestas adversu eum exercebitur: hic lo mitto libellorum insciiptiones, testium ac tabularum linquisitiones. Haec fuit publicoru iudicioru antiquis Romanis usistata ratio; qua sidcm intelligi facile potest,Pr tores quar stionum publicaru nudamnabuisse legis actionem glodii γ.ius no mod0 non habuisse,sed ne verberum sidem, aut leuissimae animaduersionis in ciues. Quod si mulctae creatio esset ex publico crimine, v legib.comprehensum non fuisset, tributa plebis comitia cogebatur: si de capite,fama ac fortunis omnib.qrerctur, populus centuriatis comitiis iudicabat:vterq; extra ordinem, ut selent gin omniRepubl.i'maiestatis habent; nec tabellis aut notis suffringia ferebantur; qui alcx ipsa, non populiis arbi iter poen fuisset. Erat alitem fere huiusmodi aut cosimi lis sententia Si M. Posthum ante Calanda Maias nonprodisset, neque excusatus esset, idera eam in exitii csse ipsi aqua E , 'Abhbί - λ't placere inter ic/JHaec ut Muci Lm mirari Asconium Gnriin. 9Iὼν ri Ciceronem si uberius ac fusius utato Reipublicae a uel ostam, et eptis Ile populo iudiciis ac suis; agiis, Praetores .ia...i Iameniuolicarum quaeitionuda, aliquadiu iudicio ritu i
489쪽
D RE PUBLICA, LIB. III. 7ι illum ordinem tenuerunt. Id enim setis aperte innuit
Papinianus, qui Aroni ac Lothario disputandi praebuit 2. - .
occasionem, liis verbis. Decunqties'ecialιter lege, vel siena Uiuris . tusconseulto, velpri icipum constitutione tributintur mandata iurisdictione non transferrentum. qua vero iure magistratin competunt, mandari possunt: ct ideo videtur errare magistratin, qui cum public iudicii exercitionem habeant lege vel Senatuscou-sulto delegatum veluti legis Iuliae de adulteriis. quaesunt aliasimiles uri dictionem uam mandant. Huiu rei forti
nium argv1neni 2m est,quod lege Iulia de vi nominatim cauetur, ut is cui obtigerit exercitiologiat eam proficiscatur, mandare. Non aliter itaque mandare potes, quamsi abesse carporit, cum alias iuri dictio etiam praesente mandetur. Haec Papinianus; quem Lotharius sic interpretariar, ut velit
principes ac populos,qui iura maiestatis habent, magistratibus paenarum exsecutionem dedisse,arbitrium ve- o,ac potissamum gladii potestatem,sbi reseruasse Azovero ius ipsum gladii in magistratus translatum bisse iudicabat. Vera igitur Lotharii sententia fuisset,si semper ei ordinem iudicandi quem diximus, Praetores puOlicorum iudiciorum tenuistent; sed in eo ipso fallitur, cum Papis niani definitionem illam ad omnes omnium temporum ac locorum magistratus pertinere putauit qui tamen maxima sui parte poenarum arbitrium S lgladii i habet, quidem iure magistratus, 3 imperii legibus solutum. Cum enim principes decursia temporum perspexissent iudicia illa publica, quae tabulis ac serie nebant, cum iniquitate coniuncta fuisse, quod in tanta causarum ac locorum varietate dum ridem poenae genus statuerent, tribus literis p ulatim iudiciorum ordinem uetiarunt. Principio quiden Augustus tribus tabellis. quibus iudices absoluere, condemnare, aut non liquere sibi significarent,quartam adiecit, qua 'dictb. ign scere culpam liceret iis, qui aliena fraude in legem com
misissent, ut Tranquill is Vscribit. Deinde iudiciorum
ordo ac circuitus pene inexplicabilis conuersus est,
490쪽
a treδειλῶ manente, inquit Martianus , poena legum iudicio euis TU que constituta, quam nec augere,nec minuere licebat '' quaecunque varietas causarum incidisset. Cum vero eiusmodi crimen esset,quod extra ordinem Ludicari oporteret,princeps aut senatus interdum extra ordinem magistratui,aut etiam priuato,cuius religionem ac inte e Ta) t. o. gritatem exploratam haberet, mandabat, ut legibus 'o Pit 'T loluti poenas irrogarent. At paniniani aetate , Seuerus
Praerecto Vrbi omnuun rmamum, quae mira quaeque
extra moenia centesimo ab urbe lapide admitterentur. ti δεσὸ cognitionem 'extraordinem dedit. urbani vero Proe- δη qui ibi tores, qui de priuatis criminibus ordinario iure iudicabant,iudicia quaedam publica, non iure magistratus, sed lege ad se delata tractabat: cuiusmodi exemplum affert ... ati . . . P pinianus . Interdum etiam de crimine extraordina μὴ.. rio Praetor a praefecto urbi, interdum Praefectus urbi a Praetore praeuentus, cognitionem suscipiebat Praesides
vero prouinciarum, quia omnem omnium urbanorum
magistratuum iurisdictionem haberent, ac de omnibus criminibus extra ordinem cognoscerent, arbitrioq; sito poenam statuerent,vi capitale supplicium,praeterquam ciuibus Romanis, irrogarent, gladii ius habuisse nemini dubium esse potest : nam propterea Vlpianus pol 'ris statem appellari scribit. Illud autem iure ipso constat,
eos qui extra ordinem cognoscunt , quamuis poenam statuere posse, dum tamen modum non excedant: sic n. st shosia.ρω scribit Vlpianus modum excederet,qui ob levi am ini iam capitales plicium, vel ob crudele parricidium mulctam irrogaret. Ex quo planum est, eos magistratus qui capitalium iudiciorum cognitionem habet extraordinariam,
gladii ius habere, quidem iure sui magistratus quibus vero ex praescripsit quid quoquo modo iudicent, nuda legis actionem habere gladii iure carere . Atque hqc breuislime de Lotharii dc Agonis hypothesi quatri ad thesina quaestionem infinitam trahere necessa est,ut pleni usi& uberius disseratur. Primu igitur ciri debet,anniagistratuu munus Reipub an