Disquisitio de Paulo religionis christianae apologeta

81쪽

Deus hominem probat, iustum habet et declarat, qu propter dicitur δικαιος, δίἡαιος καθίστασθαι V: Is l),

probus constitutus, in proborum classe collocatus esse.

Quaestio saepius agitata est, utrum hic re vera omni peccato immunis sit, quod sane negandum homo, coram Deo δίkαιος, nondum est ἁγιος, sed, ut postea videbimus, 4 ἐκ πιστω δ-αιος in proborum classe a Deo collocari potest, quia in eo principium inest, quod postea magis magisque excolitur. Conditio, qua utitur δίκαιος, est δικαιοσύνη, δικαιοσύνη Θεου, quae Deum habet auctorem, ab eo princiscitur,

quam Θεὰς λογίζεται J 6, 1 l), quae insolentior

dictio, ut animadvertit Hengelius, inde prosecta videtur, quod intra sequitur: o ου με λογίσηται Κύριος ἁμαρτίαν

homines donavit, qui doni abundantiam την περι σείαν της δωρεὰς), cuius caussa est gratia, accipiunt. Non est quod animadvertamus, his verbis perspicue nobis indolem verae iustitiae depingi, quatenus haec Iudaeorum δικαιοσύνη est opposita. Ch. o M. Bi rum 1860, I pag. 3): me doet de

halve o niet goed ais me spreelit an e actus Deideolaratoris in onderscheidin van e actus Dei e Mena, Want daarmede vertoochen me het vive anthropolo schharahte de reovaardigingsleer. 1 Futuro κατασταθησουται propterea utitur Paulus, quia tempus indicat, quo οι πολλοι per Christi πακοη in proborum classe collocati essent.

82쪽

Ultimo loco addit Apostolus : υς ἐδιμαίαν γε τούτους καὶ ἐδοξασε. lures interpretes hoc vocabulum explicuerunt de gloria externa, cuius aliquando οἱ πιστεύοντες participes larent, quam futuram selicitat lautus proposuisset quasi iam adesset. Et sane hoc sensu saepius oristus in scriptis quoque . . occurrit; sed nobis praestare videtur huic vocabulo eandem praeteriti notionem tribuere ac caeteris vocabulis, s 29 et 30 obviis. Itaque cum Chrysostomo aliisque gloriam intelligimus, quam Deus hominibus adoptione et S. . donis impertivit. Vidimus primum salutis auctorem hominibus esse Deum, cuius gratiae 1 ἐκλογὴ κλῆσις, δικαίωσις et δοξα sunt tribuenda. Sed in primis nobis spectandum

est illud Dei donum, quod spiritum divinum nobiscum

communicatum continet, quo novae vitae principium exoriatur necesse St. Varia nomina, quibus hoc πνευμα insignitur πνευματου Θεου, ἐκ του Θεου του Κυρίου, ριστον, τοἁγιον eodem redeunt. Ut in homine saepius o πνευμα

caeteris partibus distinguitur, sic etiam mulus Deum et eius πνευμα nonnumquam distinxit Rom. VIII 11,1 Or. Π 10 Il), quamquam ipse Deus est πνευρια

ch. Ιοh. IV 24). Hoc πνευμα Deus dicitur hominibus διδοναι 2 Cor. Ι 22), ἐπιχορηγεῖν GH. III 5), ἐξαποστέλλειν εις τα καρδίας Gal. IV 63, illudque homo λαμβανε Cor. Ι : 12 Gal. II 2 .Quum hic Dei spiritus alibi dicitur locum tenens iuxta humanum spiritum, ita ut uterque idem testetur

83쪽

αυτο τὴ πνευμα συμμ αρτυρεῖ τω πνεύματι ήμων

Rom. VIII o6), alibi vero habitans in nobis οἰκειν, εἶναι ἐν fata Rom. VIII : 11, 1 Cor. III : 16, VI os), ita ut corpus nostrum . . templum sit 1 Cor. Is), postolus varios gradus significat: in alio Dei spiritus humanum spiritum perfundit ac

sanctum reddit, ita tamen ut ei adhuc locum cedat, in alio vero tabemaculum ponit, ita ut ei amplius vix locus supersit. Qui arctissimo vinculo cum Domino suo est coniunctus, unus cum e est spiritus d κολλωμενος τα κυριω ἐν πνευμά ἐστι LCM VI 17ὶ unum corpus incere debent omnes πιστεύοντες, qui uno eodemque

spiritu sunt imbuti l Cor. XII od). inime igitur

Ρaulus docet Deum spiritum suum subito et tamquam uno temporis momento hominum animis infundere: quem Deus vocavit, i. e. Euangelii commendatione ad

fidem perduxit, is . . imbuitur Gal. III 2, 5), Iesum Dominum suum agnoscit Cor. XII );

procul tamen abest ut statim unus spiritus cum eo sit factus.

II S. S. natura recte intelligatur, opponitur τῶπνειθιατι του κοσμου Cor. I 2), quo utitur homo psychicus, quo omnia ea, quae Dei spiritus sunt, reiicit, quia ei stulta videntur sus. 14). Quaerentibus, quid . . donum in nobis inciat, haud una responsio parata est. . . Ope amor Dei in homine effusus est, hoc OV principi conscientia Dei erga homines amoris exoritur. iis ut etiam si

84쪽

malis affigamur, nulla de eo dubitandi rati supersit Rom. ). Quae antea erant obscura, iam clara et perspicua fiunt. Hoc divino spiritu imbuti, vitam agimus secundum eius principia Rom. VIII 4), studemus iis, quae sunt του πνεύματος vs. ), ex quo studio efforescit pax inter Deum et hominem, quae erae vitae est lans us. 63. Quotquot Dei spiritu aguntur, novam cum Deo ineunt societatem; non amplius sunt δουλοι, quos tenet spiritus timoris, sed Dei sunt filii, spiritum acceperunt, qualis est filiorum ad fatorum, Deum adeunt atrem Rom. VIII o4, 15, GH G 5, ); et quia sunt filii, etiam heredes sunt Dei bonorum, quae iam Christus possedit, aliquando compotes fient

est, homines vera libertate ruuntur 2 Cor. III 173. Non amplius extemae legi sunt obstricti, tamquam γραμματι, cuius praeceptis obsequi non poterant et quae propterea iis mortis erat caussa novo principio ducti. libere ad Dei voluntatem se dirigunt, hoc

1 Paulum non Hebraei, quemadmodum hilippus contendit, sed Romani iuris rationem habuisse, plures animadverterunt interpretes. Etenim hi filias non excludebanta patrimonio, ut illi apud Romanos liberi utriusque sexus erant heredes, apud Hebraeos filiae exceptae. Paulum ius Romanum spectasse, apparet etiam e paedagogis Gal. 3 25, qui Hebraeis prorsus erant ignoti, ut animadvertit Hengelitis ad h.

85쪽

Iam nobis perspicuum est, ex auli doctrina a Dei gratia salutem nostram esse repetendam. Qui igitur a Deo in proborum classe est collocatus, nullam habet gloriandi caussam eius δικαιοσύνη non Stιδέα, propriis viribus comparata, sed est Θεον, quippe ab eo resecta. Sed Deus non tantum amorem, verum etiam iustitiam suam hominibus probare voluit; inter utrumque pugna esse nequit. Quaesti igitur nunc est, quomodo Deus, salva sua ipsius iustitia, εις - να αυτον tactio Min. III 26 hominem iustum declaret.

De condiιione qua Betis hominem iustum declarat. Fides est conditio, qua homo δικαιοσύν ' Θεου consequitur. Ut autem recte intelligamus, quomodo homo πίστεως ope coram Deo iustus haberi possit, fidei natura nobis erit exploranda. Primum autem animadvertendum, etiam hanc πίστιν Dei gratiae esse tribuendam Etenim vidimus Deum hominem καλεῖν, cui vocabulo non tantum invitandi, sed etiam ad fidem perducendi notionem

inesse, probaVimus.

86쪽

Deus dicitur Rom. XII 8 έκαστε μεριζειν το μέτρον τῆς πίστεως. Et ne plures locos citemus l), fidei indoles, qualem aulus eam sibi proposuit, tam perspicue omne hominum meritum excludit, ut Dei tantum χαριτι locus supersit. Ipse aulus umquam τὴν πίστιν definivit. Num incit igitur etymologice huius vocabuli notionem explorare et inde incere significationem, quam Apostolus ei tribuerit Et si nobis apparet πιστεύειν proprie tantum significare eredere, pro vero habere,aeeipere, num ei tum in nullis non scriptorum amlinorum locis hanc tantum notionem tribuemus Sane, quamquam de grammatices auctoritate nihil quidquam detractum volumus, non incit ea ad intimam scriptoris persuasionem cognoscendam psychologice in primis in eius sententiam inquirendum est, saepe conterius nobis viam ostendet, quam ineamus.

Quod ad sentem attinet, unde fides manat, dicitur iπίστις ἐξ ακοῆς, Rom. ID Gai P 2, 5 1 ακοὴ

τῆς πίστεως), i. e. ut ad fidem perveniamus, opus est nuntio, quem dicentem audimus; nam quamquam multi huic aures non praebuerunt us. 16), fieri tamen non potest ut fidem habeamus, nisi nuncium audiamus vf. 14).Ρaulus quum porro dicit hanc κοην esse δια ρήματος

Θεου, significat eam patefactioni divinae deberi. postolus itiam me ipsum et Apollon διακονου, dicit,l Cis Eph. Phil. I 29. Col sciris, 1 Cor. 12 4.

87쪽

quoem oratione patefacti divina ad Corinthiormn aures erat perlata ipsique ad fidem pervenerant 1 Cor. ΙΙΙ 5). Initio haec fides in lucem prodit nuncio Mamgelii accipiendo, pro vero habendis omnibus iis quae ad nos perseruntur. Est hic primus fidei gradus,

postea demum altius escendere licebit. Non enim in omnibus eandem esse fidem, sed Varios eius esse gradus, unusquisque concedit, et ipse Ρaulus docet, ubi lectores epistolae suae adhortatur Rom. XIV o), ut in suam communionem recipiant τον ἀσθενουντα τῆ πίστει, et Deus dicitur unicuique tribuisse μέτρον τῆς πίστεως

Saepius hac eredendi significatione vocabulum πιστε0ειν occurrit, . . ubi aulus 1 Cor. XI Q dicit, se accepisse de schismatibus inter Corinthios, et addit: μερος τι πιωτεύω, partim huic nuncio fidem habeo, nulla est caussa cur ei omnem fidem negem. aruero Cor. XV Q ammat Ecclesiam Corinthiam denunciationem Euangelii pro vera habuisse. Et quum legimus

certo, ut nullum amplius dubium supersit, scire significat omnes, qui cum Christo mortui sunt, etiam cum e vitae participes fore. His igitur locis omnibus fides ad intellectum tantum pertinet homo mente sua credit, pro vero habet, quae ei nunciantur. Sed

quid statuendum de hac fidei notione iis in primis locis, quibus cipsa conditio rest Ἀης δικαιοσύνης, et

88쪽

ή πίστις λογίζεται εἰς δικαιοσύνην θ' Videamus primi de locis, quibus πιστις et πιστεύειν occurrunt absolute posita. Πίστις nonnumquam significat religionem Christianam sic aulus Gai L 23 dicit Iudaeorum Ecclesias accepisse eum, qui antea eo persecutus esset, nunc denunciare την πιστι ην ποτε ἐπορθει ΙΙΙ 28 et 25 πίστις et νομος sibi opponuntur, quatenus alter ad Iudaeismum pertinebat, altera novae religionis erat propria: tand- 10 Christiani dicuntur οἱ Aειοι τῆς

πιστεως.

Quando Apostolus ad Romanos scribit se Deo suo gratias agere per Iesum Christum, quod eorum fides ubivis celebretur, non sane cogitat de mentis persuasione, qualis conspicitur in uangeli pro vero habendo. Etenim haec ei non tantam materiem praebuisset Deo gratias agendi. ariter ac s. 12, quo loco dicit se flagrare desiderio Romanos visendi, ut mutua rides invicem erigantur significat principium

1 Ven Remin f egelistare Studian ove πιστις en πισπευεevis e N. I. affirmat notionem του πιστευει ubivis in . . unam eandemque esse, credendi, pro vero habendi. Sed quoniam . . pag. 23 dicit Amen heest et geloos alsienebegielende'rachi, en oor allecheendringende guurdeesemgich oor te stellen,' et pag. 26 tot ehoudenis de giel Wordi en eloo vereischt, 't,el gio in de mense aiseen leven beginse doet hennen ' haud scio an ipse conoedat, talem fidei notionem non sussicere.

89쪽

religiosum, in obediendo De eique se tradendo conspicuum. Et hanc fidem verae vitae esse sontem, ex ea tantum vitam beatam manare confirmat dicto prophetae laudando: ο δικαιος ἐκ πιστεως ζήσεται Rom. Ι:17, GH Π 11 in Est porro ea, in De ponenda, fiducia quae minui non potest, qualis erat Abrahami fides 4 os), quae de Dei promissis numquam dubitabat. m. XIV 2, 22, 23 πίστις est intima animi persuasio, quae non ex aliorum iudici pendet, sed Deum unice iudicem sum agnoscit; propterea δ υκ ἐκ πιστως est μαρτία. Non talis fidei Apostolus auctor esse voluit, quae in sapientia humana emitur eaque comparatur, sed quae est ἐν δυνώμει Θεου 1 Cor.

Π ), quae ad salutem ducit Rom. I 6), quibus

diserte indicat in vera fide describenda non tantum mentis persuasionem ei obversatam esse. 8 1 Cor. Xm contendit, fidem sine amore nihil valere, non sane eandem rem significat atque Gai. quo loco πιστις describitur δι' ἀγαπῆς ἐνεργουριένη est enim haec principium religiosum, quae sine amore cogitari nequit, illa autem habet confidendi notionem, nondum valde excultam. Eadem significatione dicitur

πίστις με νειν, ea nempe, cui praestat ri ἀγαπιν.

Qui talem in De fiduciam posuit, ut dubio

non amplius locus supersit, alios etiam socios nancisci cumque iis hoc donum communicare cupit: ήμεις

90쪽

fidei sedes non est in mente, ita ut . ad salutem Omsequendam sincia doctrinam quandam profiteri, sed ἐν καρδίον, ita ut nos prorsus Deo confidamus Rom. 9 1). Quorum animus hoc principio religioso penitus est imbutus, qui in hac fide vivunt, dicuntur οἱ ἐκ πιστεως Gal. III ); sunt hi veri filii Abr, hami beneficiorum ei promissorum compotes fiunt us s), accipiunt διὰ τῆς πιστεως τὴν ἐπαγγελίαν του πνεύματος vs. 14). Ut omnia bona manant e spiritu illo sancto, quem Deus cum hominibus communicat, sic etiam et πιστις est κώρπος του πνεύματος Gal. V 22). Apparet fidei ratione habita omne meritum a parte hominum excludi; πιστεύων Dei gratiae tribuit omnia, quae habet

III 27); principium illud, quo fides hominem imbuit,

prorsus alienum est a lege Gai. II : 12 . Paulus extrema epistolae ad Romanos parte exoptat, ut Deus Iectores impleat mi χαρα καὶ ιρήνη ἐν τω I Si quoque Clar, inhe in oratione cie sera ei tarias

anae notione n tris praeaertim temporibua memoria tenendae in omnium animis imprimenda, ubi de fidei indole dicit, negat eam in una mentis persuasione de veritate eorum, quae credenda sunt, cerni' pag. ). um Iidem, inquit, contendimus principem et propriam fidei Christianae sedem esse in animo. pas s). se in primis pag. -ὶ L