Disquisitio de Paulo religionis christianae apologeta

31쪽

postea etiam usitatum, quo a lege morali in homine legislatorem esse concluditur. Concedentes ne hoc quidem argumentum omni dubio esse maius, minime tamen

eius vim negamus.

e. andem ultimum sontem indicat Apostolus, ex quo Gentes etiam Deum cognoscere poterant in historia sese manifestavit hominum iniustitiam punientem, quod facile unusquisque in sua ipsius vita et in toto genere humano animadvertere potuit. Ἀποκαλύ-ταιοργὴ Θεου ἀπουρανου ἐπὶ πασαν ἀσέβειαν καὶ ἀδικίαν Rom. II; revelatur ira Dei de coelo in omnem impietatem et iniustitiam. Si quaeritur, qua ratione hominibus haec ira Dei conspicua fieret, animum advertamus ad morum depravationem, in quam Gentes inciderant, cuius caussam ipsae in sua idololatria invenire poterant I). Λιο καί , propterea etiam i. e. ob eorum impietatem,

παρεδωκεν αυτους δ εος εἰς καθαρσίαν, VS. 24, εις πώθη ἀτιμία S. 26, εἰς ἀδοκιμον νουν s. 28.

Hures interpretes in hisce interpretandis dogmatica Sua esse ductos, non est quod dicamus. Nobis videtur Ρaulus Deum in historia proposuisse iustum omnium rerum gubematorem, qui effecit ut homines ob suam impietatem inciderent in impuritatem, turpes affectus et improbum animum. Excusari enim non poterant τηνὶ Ch. ad 4. d. ioci. an Bel in disp. theologica de

32쪽

ἀντιμισθίαν, ην 3ει, τῆς πλάνης αυτῶν ἐν ἐαυτοῖς απελάμβανον s. 27, nihil accipiebant nisi mercedem suae desectionis in se ipsis. Nam erant ἐπιγνοντες τὼ δικαίωμα του Θεου, decretum Dei ipsa naturae lege iis erat notum, illud nempe: τι οἱ τοιαυτα πρασσοντες ξιο θανατου σιν, hae ct similia perficientes morte esse dignos s. 32. Varias de vocis θανατου significatione sententias attulit Hengelius 1). Recte autem Grotius ιν sunt quaedam crimina, quae mortem mereri consensus Minnum testatur. Talia sunt homicidia, adulteria et aliae laedae libidines ad quas haec verba respiciunt.' Quamquam autem primo loco de morte naturali cogitamus, omnem tamen notionem mortis spiritualis hic excludendam esse, vix assimare au

simus.

His igitur sontibus utentes, Gentes erant γνοντες τον Θεον, - L 21. Cum hoc loco illud pugnare videtur, quod aulus de Galatis scribit, antequam ad Christum

pervenerant, IV o τε υκ δοτες Θειν ). Sed animadvertendum, Apostolum nostro loco minime astimare Omnes Gentes hanc Dei cognitionem percepisse, sed tantum, quia τὰ νωγαν του Θεου in iis erat φανερον, illas quoque eum cognoscere potuiSSe.l l. l. pag. 162.2 Ch. 1 Thess. 4:5, ubi τα Θυ, dicuntur τα ε ἡ εἰδοτα Θεο et Ohess. 1:8.

33쪽

De Gentium idololatria et morum pravitate. la antiquis philosophis non defuisse qui vanis et argutis disquisitionibus delectarentur, notum est. Quot syllogismis usi sunt ad probanda ea, de quibus unusquisque dubitabat Hanc disputandi formam sensim paulatimque cognovit protinum vulgus, quod minore ducebatur veri studio quam ii, qui iure philosophorum nomen gerebant. Hunc disputandi morem aulus egregie depinxit, qui non, ut nonnulli contendunt, de una

hominum classe, sed universe de Gentibus loquitur, nam Rom. 21 ἐματαιωθησαν ait ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αυτῶν, vani facti sunt in suis ratiocinationibus, quum non amplius veritatem quaererent. Fortasse aulus

respicit Oetae verba Ff. XCIV ol), quae etiam

Sic igitur ἐσκοτίσθη ν ἀσύνετος αυτῶν καρδία, obscurata est stulta eorum mens. in tantum in se ipsis sapientiam quaerebant et ita stulti sunt acti; φώσκοντες Mναι σοφοὶ ἐμωρανθησαν Rom. I 22. demmod de hac salsa sapientia iudicato Cor. Ι:20, 2I:ουχὶ ἐμώρανεν Θεὰς την σοφίαν του κοσμου τούτου Inonne Deus huius mundi sapientiam stultam secit, quippe qui in sapientia sua Deum non cognoverit 3 Quid mirum homines, quorum mens stultitia prorsus erat Acoecata,

tandem in idololatriam incidisse Θ

34쪽

Quid enim p τον Θεὼν ου co Θεον δοξασαν iηυχαρίστησαν, non Deum celebrabant tamquam verum Deum neque debitam ei gratiam tribuebant, s. 21. Ab hoc hominum animo ingrato erga Deum, qui prae omnibus eorum gratia erat dignus, Apostolus repetit idololatriam. Tum enim υκ ἐδοκίμασαν τον Θεον ἔχειν ἐν ἐπιγνωσε vs. 28, quod recte vertit Hengelius l)θillis visum non erat Deum talem habere, qualis est agnoscendus'; cui tamen non assentimur addenti: i,gradationem enim orationis aciens, plus, quam supra verbis ijλλαξαν, μετήλλαξαν et σεβασθησαν ---ciaverat, hic dicere voluit, videlicet id, quod Gentes depravatae agerent, consuli actum esse.' Cur enim minus consulto agerent in iis perficiendis, quae s. 23 et 25 memorantur, non intelligimus. Sic Dei immemores, ῆλλαξαν την δοξαν ἀφθαρτου

Θεου ἐν μοιωματι εἰκονος φθαρτου ανθρωπου καὶ πετεινῶν καὶ τετραποδων καὶ ρπετῶν S. 23, quae

verba partim laudavit e sata CVP 20. Gloriam Dei incorruptibilis mutabant, non ipsum colebant, sed hanc gloriam ponebant in figura, quae apparet in simulacro ut explicat Grotius hominis corruptibilis et volucrum et quadrupedum et serpentium. Hoc vilissimorum animalium coetu in primis spectari Aegyptiorum cultum, apparet; attamen neque alii populi prorsus ab e eranti l. l. pag. 50.

35쪽

alieni Sio Grotius laudat locum Lucani, Pauli sere

aequalis: Nos in templa tuam Romana recipimus Isim,

Semideosque canes,

Et Varro de diis, ,habitus illis, inquit, hominum ser

rumque et piscium ' Idem enunciatiaulus aliis verbis Vs. 25 : μετήλλαξαν την ἀλήθειαν ob εο ἐν τω νεύδει, mutabant veritatem De i. e. verum Deum, ponentes pro eo sos, imaginarios deos 1). Sic enim nobis interpretanda videtur et ἀλήθεια του Θεοti, attem dentibus ad praecedens δοξαν του Θεου, minime em, ut nonnulli exponunt veram Dei cognitionem vel veritatem, quae ad Deum ducit 2). Ita Gentes verum Deum neglexerunt, in aetemum laudandum; et quod summa erat impietas, hominem colebant δ).

36쪽

Huius impietatis naturalis effectus erat maxima morum depravatio, in quam Gentes incidebant l) Ham

vidimus eas, eo moderante, secundum autum incidisse in καθαρσίαν sus. 24), ut corpora earum

dedecorarentur; porro in πώθη ἀτιμιίας vs. 26), unde seminae in seminas, mares in mares ingruerent; tandem sus 28 in ἀδολειμον νουν, ut non nisi turpia

patrarent.

Inde a s. 29-31 plura affert Gentium vitia, quae omnia hic sus explicare non opus est Hengelius quadruplicem vitiorum seriem recenset, quorum ad primam pertinent quatuor priora, si saltem cum Recepta, ut statuit idem . l. illud πορνεια genuinum esse censemus; ad alteram quinque sequentia, ad tertiam octo illa, quae haec excipiunt, ad quartam tandem quinque ultima

37쪽

flagitia, nisi, contra Beceptam, Vocabulum σπονδους spurium habeamus. rilem peccatorum catalogum etiam alibi apudiaulum invenimus, . c. H. V 19 sqq. ubi dicuntur εργα τῆς σαρκος. t haec vitia, sic absolvit Apostolus suam orationem de Gentibus s. 32, eae non tantum committunt,

sed, quod perus etiam est, τοῖς πρασσουσι συνευδοκουσι,

consentiunt talia perpretrantibus. Qui hanc aut descriptionem exaggeratam esse putat, adeat scriptores illius aetatis, omniumque maxime Senecam, qui viridis coloribus

vitia depinxit et alibi et Romae in primis grassantia. Sic e. c. in libro de Ira I, 8, quem locum citat Usteri Ih i, omnia, inquit, sceleribus ac vitiis plena sunt;

plus committitur quam quod possit coercitione sanari. Certatur ingenti quodam nequitiae certamine; maior quotidie peccandi cupiditos, minor verecundia est. - Nec furtiva iam scelera sunt praeter culos eunt adeoque in publicum missa nequitia est et in omnium pectoribus I l. l. pag. I 8. h. etiam Senecae Epist. 5 et de Ira ΙΙ. si

isadde nunc publica periuria gentium et rupta laedera et in praedam validioris, quidquid non resistebat, abductum circumscriptiones , suria , fraudes , infitiationes, quibus trina non sufficiunt ora. Si tantum irasci vis sapientem, quantum scelerum indignitas exigit, non irascendum illi sed insanien

dum est.

De Gentium conditione religiosa primis religionis christianae temporibus, se etiam eander, tria gestat te Ed. )p. 3-l8.

38쪽

evaluit ut innocentia non rara, sed nulla sit. Numquid enim singuli aut pauci rupere legem undique, velut signo dato, ad se metisque miscendum coorti sunt 'inseram Gentium conditionem nobis ante oculos posuit

Hulus, ex qua universe argumentum sumsit ad sentemtiam suam probandam. Et quamquam non omnes in eadem erant miseria, et igitur argumentum non deu quoque speciatim valebat, tamen hoc omnibus comoedendum erat se non esse quales esse debebant, se δικαιοσύνην Θεοti et propterea eram salutem non consecutos esse, nam εδικοι Θεos βασιλείαν υ κληρονομήσουσι

Constat Apostolum magnam morum depravationem apud Gentes repetere ex amissa Dei conscientia. nimadvertendum tamen videtur, hanc Dei conscientiam in iis numquam satis claram suisse, quia caeteroquin miseria adeo universalis vix explicari posset I).1 Baurius L . pag. 5s3: so ah und ties gedachi

39쪽

De Iudaeis, δικαιοσύνην Θεου non onsequenιibu3. Haeter sontes, quibus Gentes utebantur ad Deum cognoscendum, quique omnium hominum communes

erant, Iudaei e Pauli sententia varia habebant privilegia, quibus Deus se iis manifestavit. 41. De ratione, qua Deus Iudaeis se manifestavit. Quum Cap. Π pist ad Romanos Apostolus ostendit Iudaeos similiter atque Gentes esse ἀναπολογήτους, quia apud Deum nulla sit προσωποληψία initio Cap. ΙΠmovet quaestionem τέ-υν - περισσόν του Ιουδαίου et τις

α ἀφελεία τῆ περιτομῆς Etenim Iudaeus, lecta superbore disputatione dubitare potuit num discrimen superesset inter populum suum et Gentes, tum autem rogare quaenam igitur est Iudaei praestantia vel circumcisionis utilitas 3 Ambas quaestiones idem significare, non est quod dicamus Cum emphasi respondetur πολυ κατα

40쪽

παντα τροπον Πρῶτον μἐν γὰρ I), οτι ἐπιστεύθησαν τὰ λογια του Θεου. Ut saepius,lautus servore orationis ad aliam quaestionem transit, ita ut frustra quaeras ἐπειτα δε simileve quid, quod vocabulo πρωτον μέν respondeat innus recte nonnullos τα λογια Nominativum verbi ἐπει τεύθησαν habuisse, omnes interpretes concedunt, animadvertentes saepius Verbum, dativum e gonae et accusativum rei regens, in passivo hanc personam subiectum habere. raeter haec λογια του

δοξαν , τα διαθήκας , την νομοθεσίαν την λατρείαν,

τα ἐπαγγελίας, de quibus singulatim monebimus. Primum igitur beneficium, a De Iudaeis tributum,

in eo cernitur quod iis concessa sunt verba Dei, oracula divina, in primis, ut contextus docet, Messiam spectantia. Quam falso patres nonnulli legem msaacam intellexerint, sponte apparet. Fidem Dei non tolli, sed confirmari e quod nonnullis lasse his promissis fidem non habuerunt, quia spe regni, a messi constituendi, irant destituti, neque

1 Particulam γαρ Lachmannus at reiecerunt cum D. E. O. et vers. yr. Ral. et Vulgata Tisohendorfius eam antea reiectam in ultima ditione restituit. In Cod. at omittitur sec. d. quae procurarunt viri cli A. Κuenen et C. G. Cobet, Lugd. Bat. 1860.2 Iudicantes hic aulum orationem suam persequi caeteris Iudaeorum privilegiis citandis, minime contendimus cap. 9 Ademum Apodosin contineri.