Disquisitio de Paulo religionis christianae apologeta

51쪽

unusquisque est πο κατώραν nam scriptum erat

Deut. XXVII 26): ἐπικατώρατος ἁ ος ουκἐμμενε ἐν πῶσι τοι γεγραμμένοις ἐν τα βιβλίω τουνομου του ποιῆσαι αυτὰ sal. III 10), quae verba liber a aut e versione των LXX sunt petita. Et ex homini nullam opem afferre potuit ad obsequendum eius praeceptis Menam semper ησθένει διὰ τῆς σαρκος Rom. VIII ), nam homo est ἄρκινος, σὰρξ in eo primas agit partes et ita libertatem suam amittit et subiicitur τυ νομω τῆς ἁμαρτιας. Apparet igitur nos illa verba το γαρ ἀδύνατον του νόμου

Vm non cum pluribus interpretibus intelligere:

κατακρίνειν την ριαρτίαν ἐν τῆ σαρκί - etenim ad hoc lex non inepta esset, nam erat διακονία τῆς κατακρίσεως 2 Cor. II 9 - sed Jῖνα ὀ δικαίωμα του νομου πληρωθῆ ἐν imν, ut praecepto legis satisfacere possemus vf. 4 hoc lex in nobis essicere non potuit,

vel . v. ut nullum nobis amplius esset κατώκριρια

Haeterea ad suam sententiam confirmandam de lege ad hominem iustum declarandum inepta, avius affert exemplum Abrahami Rom. IV Q-5 Gal. ΙΙΙ 6 9).Ρatriarcha fidem habuit De et ita δικαιοσύνην accepit; omnes igitur qui sunt ex fide, sunt Abraham filii et eadem ratione iusti declarantur. addidit argumentum 1 Ch. Clar. MOAstra l. l. pag. J53 sqq. Sic etiam explicat odi. Vissering in Bd. II sude versionis,

52쪽

κατανθρωπον Gal. ΙΙΙ : 15-17): laedus semel initum inter homines nemo rumpit neque aliquid ei addit iam vero lex lata est 30 annis post διαθήκην, quam Deus cum Abraham iniit itaque lex hoc foedus

infirmare nequit tum enim promissio vim suam amitteret. Denique quum inter legem et πίστιν nullum sit Vinculum, quia ο νομος ο ὐκ εστιν εὐπίστεως Gal. III: 12)et secundum prophetae dictum Mab ΙΙ 4 6 δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται l), vs II, - 17 constat

neminem sub lege iustitiam consequi posse. e. Vidimus legem non facere hominem τῆς δικαιοσύνης participem, sed quaeritur utrum re vera hoc eius consilium esset. Ad quam quaestionem aulus negando respondet tum enim Deus suum consilium non tantum non assecutus esset; sed ipsum consilium habuisset contrarium effectum, quod Paulo absurdum videtur g). Etenim ει δοθη νομος δυνὰμενος ζωοποιῆσαι δντως ἁνἐκ νομο η χ δικαιοσύνη GaI - Ι). Cum promissis, semel a Deo Abraham datis, lex pugnare nequit propterea V κληρονομία non est e lege 's. 18). Quo igitur consilio lata est lex Et τῶν παραβασεων χ αριν sal in os et να πλεονασα τοπαραπτωμα Rom. 20). De priore consili variae sunt interpretum sententiae:

l Perperam nonnullos , πι 'εως coniunxisse cum Oc. δικαιος, probarunt in primis liramarius et Hengelius.

53쪽

nonnulli prius idem sere significare iudicant atque posterius, nempe ut παρώβασεις exorirentur. Hovocant ad Rom. Wri 15, ubi ipse aulus dixisset, sine lege Mosmi non esse παραβασιν. Sed praeterquam quod articulus τῶν indicat aulum dicere de παραβώσεσι quae iam exstiterunt, locus hic ideo eorum sententiam haud confirmat, quia ibi sermo non est de lege Osaica, sed de unaquaque lege et sensus huius loci est aute- quam homo peccati sui sibi conscius est factus, quando vitam agit, tamquam nulla ei sit lex, παραβασις

Est haec sententiam in aliorumque Iudice sterio locus noster idem significat ac Rom. III 20, ubi lege ἐπίγνωσις ἁμαρτίας exorta esse dicitur. Sed confundit ille

παραβασεις et ἁμαρτίας, nam de ἐπέγνωσε παραβάσεων nullo modo sermo esse potest. Melius alii explicant: ad transgressiones coercendas; nam χἁριν idem est ac νεκα, propter, ita ut παρώβασεις sint caussa

legis serendae l).

Ita interpretantes, habemus alterum consilium prorsus alteri contrarium, να πλεονώση τὼ παρὰπτωμα Rom. 20, de quorum verborum sensu quaestio esse

nequit. Cum eo arcte cohaeret illud Rom. ΙΙ 13:ῖνα γένηται καθ' υπερβολην μ αρτωλὰς κ άριαρτία διὰ τῆς ἐντολῆς, ut peccatum quam maxime peccans deprehenderetur, non multorum iudicio, ut nonnulli, sed 1 Ch. Clar Hoiastra l. l. pag. 16 sqq.

54쪽

a me, meis in oculis, ut recte Hengelius e contextu explicat. Quid enim referret utrum alii de malitiosa meorum peccatorum natura ualcarent hoc tantum interest, mihi ipsi de meo peccat penitus persuasum eSSe. Qui iudicant tale consilium legislatore esse indignum, cuius studium esse debet homines emendandi, non ero eorum delicta augendi, cogitent velim legem non suisse institutum perpetuum, sed eam latam esse ad tempus, ratione habita hominum conditionis moralis 1).μμος παρει γῆλθεν Rom. 20 i. e. ut apparet econtextu, lex venit in mundum iuxta peccatum, cuius auctor erat damus; προσετέθη Gal. ΠΙ ess), addita est τῆ διαθήκη, antea cum Abraham initae, non ut 8emper maneret, sed χρις υ λθη το σπερμα os ἐπήγγελται, προ - ἐλθειν τὴν πίστιν us 2 et 25); vim suam amittit, τε ηλθε το πληρωρια του χρονου IV ). Sic lex non tam e tetendit ut hominem emendaret, quam ut eum aptum redderet ad aliam comestionem, qua allata legis imperium cessaret. Quω modo autem tale consilium melius essici potuit, quam intima in homine excitandae suae miseriae persuasioneprim aliam eamque meliorem conditionem exoptet necesse est, tum exclamat: ταλαίπωρος εγο ανθρωπος , τίς με ρύσεται ἐκ του σωματος του θανώτου τούτου:

55쪽

Quo autem statu utebantur sub leget rant tamquam captivi, συγκεκλεισμένοι , in carcerem coniecti sub lege custodiebantur, φρουρούμεθα Gal. III 23, h. Rom. XI i 32ὶ haud dissimiles otaco quemadmodum κληρονομος, quamdiu est νήπιος, sic etiam si erant δεδουλωριένοι πο τὰ στοιχεῖα του κοσμου sal o 1-3), quae sunt ἀσθενῆ καὶ πτωχα s. ). Iure igitur lex dicitur παιδαγωγός Gai m 24ὶ Erat paedagogus servus, qui pueros custodiebat et eos in scholas magistrorum ducebat. Opponit avius paed gogum patri Corinthii multos habebant παιδαγωγούς,

quales erant eorum doctores, sed paucos πατερας, qu

lem patrem ipse se iis praestitit 1 Cor. IV 15).

tes contextu apparet legem hic non eo sensu paed gogum dici ut homines praeparet, instituat, quemadmodum multi contendunt, sed ut eos custodiat, quemadmodum servus puerum custodit Minime tamen legi Vim praeparatoriam denegamus: nam ex aut doctrinae tendebat illa ut hominem aptum redderet ad meliorem conditionem, in qua non amplius servus, sed libereV deret, huiusque desiderium in eo excitaret. Τελος νόμου est Christus Rom. ), hic finis est legis, ad eum accipiendum lex etiam homines praeparare studet.

56쪽

Be Iudaeorum conditione morali. Animadvertimus, aulum Iudaeis varia tribuisse iura egregia, quae a Deo prae sentibus accepissent, in his inprimis τὰ λόγια του Θεου et alia, quae memorat Rom. IX 4 5. Quum autem antea duce Apostolo probavimus, Gentium peccata excusari non posse, quia Deus se iis manifestaverat, iam videamus de Iudaeis, qui eo magis erant ἀναπολόγητοι, quia in eos tot beneficia erant collata, quibus Gentes erant destitutae. Hulus Rom. Ι 17 sqq. Iudaeos alloquens, varia affert quibus illi gloriabantur: magni faciebant nomen, quod prae se serebant, Iudaeorum acquiescebant in lege, se efferebant communione inter Deum et populum suum, eius voluntatem cognoscebant et sic bona a malis discemebant, quippe qui lege edocebantur, ipsis persuasum erat se duces esse Oecorum, lucem eorum qui sunt in tenebris, quales erant Gentes, insipientium magistros, insantium doctores, quia in lege habebant την μάρμοσιν cognitionis et veritatis. His omnibus aulus nihil opponit, ipsorum iura praecipua iis non negat, neque improbat eos haec in aliorum usum convertere voluisse. Quid vero an haec, quibus gloriabantur, quae alios docebant, eos ipsos intactos relinquunt Ironice igitur Iudaeum sic allo-

57쪽

quitur 1 vs. 21 sqq. alte me doces, non ero teipsum furarisne ipse et moecharis, quum dicis non esse furandum nec moechandum tu, qui salsos deos

abominatis, spoliasne templum tibi sacrum 2 qui gloriaris lege, legis transgressione Deum contumelia assicis 3 ore ostendit Apostolus sus 25-29 circumcisionem per se nullam vim habere, nisi quis legem observet hac enim neglecta illa nihil differt a praeputio. Et contra qui praeputium habet et legis Micae praecepta tenet, erit circumcisi instar et sua legis observantia iudicabit Iudaeum, legis vim

latorem.

Omnia extera vi carent coram Deo, qui tantum intemam animi conditionem attendit. Sic Iudaei, iudice auto haud uno nomine ob vitia ipsorum erant accusandi erant enim fures, adulteri, templi sui spoliatores, legis violatores. Quam sententiam quo magis confirmet, varios locos citat e V .,

quos refert ad insignem morum pravitatem Iudaeorum suae aetatis, quamquam etiam ad Gentes reserti potue-1 Nulla caussa esse videtur interrogandi signa cum nonnullis tollendi. 2 Exempla spoliationis templi, ab ipsis Levitis commissae, attulit Hengelius ad h. l. qui etiam probavit serri non

posse multorum interpretationem voc. vom uis deorum templa spoliare. eque Paulus hac voce usus esset si

Iudaeis impietatem in Deum obiicere voluisset, ut nonnulli nostrum locum explicant.

58쪽

7 8, s. XXXVI universe hanc continent semtentiam, neminem esse iustum, omnes a Deo defecisse et in morum corruptelam incidisse. Iudaei proni erant ad exteros reprehendendos, parvi faciebant Gentes, nullam cum iis necessitudinem

habebant, se ipsi ab iis discernebant ut bonos a malis. Quid vero nonne his ipsis, quae in iis reprehendebant, semet ipsos damnabant, quippe idem facientes 3 13 Rom. II Q). Iudicium Dei verum esse, unicuique erat cognitum; quomodo igitur Iudaei Dei iudicium effugerent sus 2 sqq. Etenim coram De nulla est προσωπολη φία vs. ); Deus unicuique reddet secum dum eius per sus. 6, quae sententia sus explicaturus 7 10 2) Iudaeis igitur qui lege δικαιοσύνην

I Novimus quidem de multorum sententia aulumus. 1-l non ad Iudaeos se convertere sed aut ad omnes homines aut ad Gentes solum aut ad Iudaeos et Gentes. Sed e tota argumentatione, e more Apostoli Gentes a Iudaeis distinguendi eos. I in primis nobis apparere videtur eum solos Iudaeos alloqui.

censuit. Etenim ex ipsius sententia de tempore explicari non potest, quia hoc pugnaret cum Rom. -12, ubi doeetur Euangelium primum Gentibus dunmolari neque, ut nom

59쪽

quaerebant, non sufficiebat eos νόμου κροατὰς esse, sed ποιηταί νόμου esse debebant, omnibus eius praeceptis obsequi. Π 13). Sic aulus probavit neminem ἐξ ἔργων νόμου δικαιοσύνην consequi III 20 Gal. Π 16. Qui in legis communione peccabat, constabat eum ad legis rinam iudicatum iri Rom. Π 12. Ne quis obiiciat

Iudaeos peccatorum suorum accusari non posse, quia ex auli doctrina legis consilium non erat homines iustos declarare etenim, quamquam hoc facile largimur, perspicuum est, eos eo minus excusari posse quam Gentes, quia praeter sontes quibus hae utebantur ad Deum cognoscendum, habebant legem Osaicam, qua

caeteri populi erant destituti. 13

nulli interpretantur, potissimum Cis Rom. 4, 10 G2, Gal. i5, 1 Cor. I9. Propterea iudicat M. πρῶτοs a Iudaeo quodam esse interpolatum quod non factum esse Rom. nemo miratur Rom. I I 6 Cod. B. Vocabulum προ ,του omittit.

60쪽

De caussa, cur genus humanum ante Christum δικαιοσύνην Θεου non consecutum sit.

Novimus quomodo aulus primum de Gentibus,

tum de Iudaeis probaverit neutro διγιαιοσύνην Θεου consequi, argumento universe petito ex eorum omnium conditione morali. Sed caussam, cur omnes hac ofiditione uterentur, nondum nobiscum communicavit Apostolus. Ad hanc

intelligendam ducunt Rom. 12 21 et 1 Cor. XV 45-49. am est populorum discrimine facto,

totum genus humanum complectitur cum generis humani parente, primo Adamo, coniunctum, cui opponitur alter damus, quocum omnes coniungi debent, ut ad salutem perveniant. Ab illo mors, ab hoc vita est repetenda, ut ad salutem perveniant ab altero condemnatio, ab altero iudicium probans. Ipsam comparationem, quam Apostolus instituit interutrumque damum, missam acimus: nobis nunctantum videndum est de prima comparationis parte, ut quamnam vim generis humani parens iudice Apostolo in suam prolem habuerit, perspiciamus Arcte apud Paulum coniunguntur peccatum et mors Adamo auctore i μαρτια in mundum venit et per eam

θανατος vs. 12) Quaenam autem mors sit intelib