Disquisitio de Paulo religionis christianae apologeta

41쪽

Deum iniustum esse, ira homines persequentem Apin stolus sqq. ostendit l). Habebant praeterea την ιοθεσίαν ii, de quibus Paulus diserte dicit orτινες εἰσιν Ισραηλ ῖται, posteritas Iacobi, cui Deus, secundum Gen. XXXIV 28, nomen Israelis dedisse credebatur. Saepius in V. . Israel

dicitur Dei filius, primogenitus, Exod Ι 22, Deus

eius pater, sensu theocratico. Et est eorum , δοξα, gloria Dei, in m AP, qualem in deserto populus conspexerat nubis et ignis columna et postea in

I Hodgii sententiam de sect 3 sqq. prorsus a vulgari recedentem, si tradit Oltramarius: Commentatre auretosire auae Romais p. 29 sq. si ii emble dit-il plus natureide voi ici obiection 'un adversatre et dans e qui fuitia εponse de Apoire. 'objectio serat que a doctrine de aut fur a condamnation qui pesait surries uiti tali incompatibi ave les promesses de Dieu. Quoi dono

saire observer a appui de ceti interprέtation que te ait qu iis talent te euple et de Dieu, tali un de principauxmotis de sέdurit des ulla. V Quem sic resutat V. .:ώCeci ne se ite en te aveo te verset . Le γάρ dailleurs, per ainst a signification aussi Ilodge traduit ii quoi dono r8 telle uteie objectio aurauit, ne doli-on pas attendre

42쪽

tabemaculo et templo super arcam laedetis. Qui hanc δοξαν explicuerunt omni gloria Iudaeorum vel de gloria τῆς νἱοθεσίας, eos recte resutavit Meyerus. ωquuntur αἱ διαθῆκαι, pro quibus Lachmannus minus recte legit την διαθήκην, quia hic non tantum de laedere, quod Deus cum Mose iniit, sermo est sed de

omnibus illis, inde ab Abraham initis l).

Ut iam monuit Origenes, i,testamenta frequenter Si tuta sunt, νομοθεσία contra una et semel habita per osem ' per eam populo Israelitico varia ossicia, tam civilia quam moralia, praescribebantur. Huic a parte populi respondebat α λατρεία, rati qua Deum colebat. Ultimum locum tenent αἱ ἐπαγγελίαι, promissa, quae, ut ait ollnerus, ab Hengelio citatus, ιν per Patriarchas, osem et Prophetas data sunt et quorum complementum essi auctore acceptum iri spes genti ab antiquo acta est.' Quapropter non tantum cumGrotio promissa terrena intelligimus ). Hisce igitur beneficiis Iudaei, ων οἱ πατερες, i. e. patriarchae illi, qui per excellentiam patres dicuntur, quorumque ex stirpe erat Christus 's. ), distinguebantur a caeteris populis, quamquam minime iis erant excellem

1 Ch Gal. 4ri 24 ubi δυο διαθηκα memorantur, quarum

43쪽

tiores, sed quia Deo placebat populum Israeliticum prae aliis beneficiis mare. Fus in primis aulus de lege dicit, quae nobis οduce nunc erit tractanda Antea autem nonnihil monebimus de quaestione, quae quantopere torserit interpretes nemo ignorat, quid intersit inter νομον et τον νομον. Fritschii, Rucherii, ineri aliorumque sententia, nullum apud aulum discrimen esse inter νομον et

τον νομον et hoc Vocabulum, sive articulus praecedat sive non praecedat, semper legem minicam significare, admitti non potest: quomodo enim νομος V. c. Om.

Π exceptis illis verbis τὰ του νομου ποιῆ), oci 13 de hac lege explicari possit, non intelligimus. Quod valet quoque de iis, qui semper iteras Sacras intelligi volebant. Itaque multi interpretes iudicabant 1 nonnumquam legem moralem significari, sed nemo ortasse nostro tempore accuratius hanc quaestionem tractavit quam Hengelius nostras et intramarius,

qui nisi in omnibus, in permultis tamen consentiunt. De illius sententia triplex proponitur lex, naturalis, scripta et Iudaica qui tantum habent legem naturalem, sunt barbari, qui distinguuntur ab 'Eλλ σι Bom. Ι 14)et dicuntur νομοι 1 Cor. α 21ὶ οἱ πο νομον

comprehendunt eos, qui habent legem scriptam qualem-1 Ita iam statuit . . an Werhen an heimaagschsen. 796). in ,,ovenoegsaamheid de nas podadimat 'pag. 131 sqq. 2 Col. II memoratur βαρβαρος et Σκυθης.

44쪽

cumque, 'Eλληνας, et Iudaeos lege Mosinc utentes. Si igitur distinguit Vir Clar. νομον τῶ νομω, ut illud vocabulum significet generalem legis notionem vel legis regionem ab alia distinctam, hoc legem msaicam, sicuti ipsa ab aliis legibus secreta est. Nos acile concedimus, saepissime aut de lege disputationem, quando

vocabulo 4 ac sine articulo utitur, de unaquaque lege, etiam morali, valere, quamquam primo loco legem Mosaicam respexit, contra, quando de τω νομco Sermo est, id tantum pertinere ad legem, qua Iudaei utebantur. Sed non semper nobis videtur aulus leges grammaticae ita accurate observasse, ut numquam ab hac regula recederet: sunt enim loci, ubi articulus

deest et tamen secundum Hengelii distinctionem adesse debuerat, quia ibi unice de lege visaica sermo est. Quod vix negari potest de Rom. ΙΙ 25, 27, III 3I, 13, 20. Quae enim Hengelius animadvertit ad suam distinctionem etiam his locis tuendam, nempe Rom. Π v. c. non esse intelligendam ipsam legem Μοsis, sed legis illius praecepta vel statuta, non magni esse momenti videtur. Habemus hic intramarium consentientem qui, quamquam universe eandem distinctionem probavit, concedit tamen Rom. Π 25, 27 v. c., ubi articulus deest, tantum intelligi posse legem Mosaicam; qua de re ipso iudice, dubitari nequit, quum pο- stolus Iudaeos alloquatur l). I Varias deos apud Paulum significationes his formulis

45쪽

Distinctio nonnullorum inter legis Osaicae partem moralem et ritualem apudiaulum non invenitur semper ei tota lex animo obversatur, quamquam tum haec tum illa pars primum locum tenet. Iam duce Apostolo primum videamus delegis natura, tum de ea ad hominem iustum declarandum inepta, tandem de eius consilio. a. Quod ad legis naturam attinet, ο νομος est ἁγιος Rom. ΝΠ 12), καλος vs. 16), etiam πνευματικος l)'s. 4), i. e. ad πνευμα se dirigens et ab homine postulans, ut vitam exigat ad normam probitatis. Ut

lex, sic etiam i ἐντολή, illa quae memoratur . . νου επιθυμήσεις,' est ἁγία καί δικαια καὶ ἀγαθή

l Secundum rotium πνευματακος significat a S. S. pro sedius,' iudice Theodoreto S. S. ope scriptus. Magnopere disserunt interpretes de huius vocabuli notione.

46쪽

gnitionis et veritatis; etenim μορφωσιν non in malam partem de specie simulata, ut nonnullis placuit, esse accipiendam e toto centextu apparet. raeterea

Θεου memorat Apostolus, sane primo loco ante oculos

habuit legem minicam, quia iudicabat, eam prae aliis voluntatem divinam continere. Recte antem Hengelius animadvertit Cap. VIII Omnem legem divinam comprehendi, quod etiam de priore loco valet, quamquam secundum distinctionem V CL, quia articulus adest, tantum de lege minica sermo esse Mest I).

I Universe Paullas in Epist ad Galatas minus honorifice de lege Mos iudicare videtur, quod sponte apparebit e locis

postea a nobis ex utraque epistola asserendis Lex non directe, ut αἱ ἐπαγγέλιαι. a Deo est repetenda secundum sect is, sed dicitur διαταγεις δ αγγελω ευ ροφὲ μεσιτου Is . Novimus quidem secundum plures interpretes his verbis magnam legis gloriam significari, sed e toto centextu ontrarium apparere videtur, quamquam verum est Act. P 53 angelos occurrere legislationi maiorem gloriam addentes. Idem nobis probare videtur . 20 , cuius trecenta inte pretationes neque numerare neque ponderare lubet. aucis tantum afferre iuvat doctam et ingeniosam exegesin Clar. Hoehsua l. l. pag. 380 sqq. quo auctore in primis attendendum est autum non dicere: ὁ δὲ μεσέπιος υ λος me sed oος υ εστιυ, quapropter de duabus pluribusve partibus, ut nonnulli explicant, sermo non est. 9ὸς ου ἔστι, iudice V. l. nihil aliud est nisi non est unius, i. e. Dei: sic lex non prorsus divina est, ut ἡ παγγελια; etenim, quamquam eius origo a Deo est repetenda, tamen Deus in ea serenda se accommodavit ad populi conditionem.

47쪽

lade ab Adam omnes homines peccaverunt, sed non omnes eadem ratione: nonnulli enim peccati sibi non conscii sunt. Hanc autem peccati cognitionem praebet lex qualiscumque, sive scripta sive naturalis, quae

hominem docet quid bonum sit quid malum, quid ei faciendum, quid non iaciendum sit, iubendo et vetando. Sed unusquisque per aliquod tempus vitam agit tamquam nulla ei sit lex, prima pueritia eius mandata negligit, de unoquoque valet quod avius de se ipse inmat: ἐγω i ἐζων χωρὶς νομου ποτε Min VII: ).

Lex demum veram peccati conscientiam in homine excitat tum naturam eius cognoscit, percipit quid sita ἁμαρτια, quod caeteroquin eum lateret, ut Apostolus de se ipse dicit: τὴν ἁμαρτιαν ου εγνων ει μη διὰ νομον vs. ), quibus verbis addit, quod maius etiam est: τὴν τε γὰρ ἐπιθυμίαν ου ηδει 1), et pravam etiam cupiditatem nescirem, εἰ μι- ό νομος ἔλεγεν ινουκἐπιθυμήσεις ,' quae prima verba decim praecepti eum ab omni prava cupiditate avertere debebant. Sic veram peccati cognitionem lex demum praebet, διὰ νομου ἐπίγνωσις ἁμαρτίας Rom. ΙΙΙ 20), quorum verborum

idem nobis sensus esse videtur ac praecedentium quapropter ἐπίγνωσιν minime cum Bretschneidero vertimus I Hengelius ita distinguit γυω9 et 1 his, ut alterum

significet cognitionem mentis actionibus acquisitam, alterum notitiam aliunde acceptam.

48쪽

agnitionem, qua omnes se tamquam oecatores Pnoscunt 1). Per hanc ignorantiae in vita humana periodum, quam descripsimus, ἁμαρτία est νεκρὰ VII ), mortua, omni vi destituta tum non est παρώβασις IV 15), de transgressione sermo esse nequit, quia homines legis nondum sunt conscii, μαρτια υκ ἐλλογεῖται 13), quamquam homines peccatum committunt, tamen hoc iis imputari nequit. Nitimur in vetitum semper cupimusque negata cum hac antiqui poetae sententia convenit aut doctrina,

hominum experientia confirmata. Ρeccati conscientia in homine excitata est, cessavit

ignorantia eorum, quae lex iubet vetatque. Quid nunc8 Exoritur pugna in homine inter duo illa principia, quae sibi opposita sunt, i σὰρξ ἐπιθυμεῖ κατὰ του πνεύματος, τὰ ὁ πνευμα κατὰ τῆς σαρκος Gal. V 17). Sed

haec pugna est iniqua: σαρξ, in qua Lάμαρτια sedem suam collocavit, acile πνεύματι resistit, quum hoc

nondum est regeneratum : etenim semper πρωτον est

τὰ ρυχ ικὼν , ἐπειτα τὰ πνευματικον 1 Cor. XV 46). Eloquenter aulus hanc pugnam in sua ipsius vita descripsit, antequam ad Christum pervenit Rom. VII 15-fine .l Quomodo haec verba cum praecedentibus cohaereant, quibuscum particula γάρ coniunguntur, avius explicat Bom - 11.

49쪽

Concedit legem esse bonam, eius praeceptis obedire cupit, sed, quod cupit, ἀγαθον non perficit, contra κακον , quod odit. Et quamquam in hac pugna non semper sibi constat, quum alio tempore suum ἐγω cum τῆ σαρκι confundit, ali vero τῆ ἀμαρτέι opponit, numquam tamen τῆς σαρκος imperio prorsus resistere potest, quapropter ad desperationem adductus,

exclamat: ταλαίπωρος εγω ανθρωπος, τίς με ρυοσεται ἐκ

του σώματος του θανατου τούτου Ι 24 1). Itaque rogantibus quid lex in homine essiciat, postolus respondet lege excitantur τα παθηριατα των ἁμαρτιων , affectiones quae ad peccata ducunt VII 5ὶ, auctore τῆ ἐντολῆ, χ ἁμαρτία ἀφορμην ἔλαβε vs. 8), impetum accepit, quia opportunitas data est, aditus patet et ita peccatum, antea mortuum, ελθούσης τῆς ἐντολῆς, i. e. huius interdicti conscientia in me excitata, nunc ἀνέζησεν , revixit e sopore quo antea Versabatur 's. ).n quamquam lex minime est ἁμαρτία vs. 7ὶ, evadit tamen δύναμις τῆς ἁμαρτίας I M. XV : 56), ea peccatum reVera Vim Suam accepit. Sic ο νομος οργὴν κατεργαζεται Rom. IV 5), iram incit, per delicta nempe quorum est caussa lex, quae ad Vitam ducere debebat, ευρεθη i θώνατον VII 10), hominibus, eius praecepta non servantibus, facta est διακονία 1 Quod nonnulli contendunt, hoc segmento et in primisvs. 22 hominem Christianum depingi, salsum est.

50쪽

τῆς κατακρίσεως , του θανατου 2 Cor. III: 6 sqq.). Tandem exponendum nobis est quid lex ab homine exigat. Varia praecepta et interdicta, quibus ex constat, inciunt εργα νομου, quae hominibus sunt perficienda. mum enim in lege semper est 4 ἐργαζεσθαι δαγαθον Rom. Π 10); oportet hominem, qui in lege δικαιοσύνm quaerit, esse νομου ποιητήν, non sumit eius praecepta audire Gal. V Rom. Π 13 1), homo ea etiam Observare debet. Iudaeus in circumcisione acquiescere potuit, iudicans se per hoc signum participem lare beneficiorum a Deo in populum suum collatorum, sed nihil hic actus ei prodest, nisi νομον

ποιησας αυτ ανθρωπος ζησεται ἐν αυτοις X Q). Itaque lex attendit opus operatum quo animo eius praecepta perficiantur, nil refert: etenim ο νομος ουκ

b. Qui ex lege δικαιοσύνην quaerit, omnia eius ἐργα perficere debet, ne uno quidem excepto cui quidem neminem parem esse et omnium experientia docet et sua cuique experientia testis est Sub lege igitur 1 Articulus deest codd. . . . , et omittitur quoque a Lachmanno Griesbachio et Τischendorfio: recte, ut videtur, quia auli argumentatio de omni lege valet, quamquam primo loco legem Osaicam respexit