Institutiones medicinae practicae quas ad usum juventus digessit Petrus Aloysius Valentini in Romana universitate professor ... Vol. 1. 10.. .. De febribus

131쪽

Ia 8 frequentissime evolvuntur , ubi aer non solum palustri miasmate iniicitur, sed calidam et humidam qualitatem habet, sub

qua cerebrum, et nervi efficaci ter laeduntur. Ob hanc aeris qualitatem Etiam in locis non palustribus intermittentes sebres perniciosam in do leti adipiscuntur. Ipsa autem loca palustria perniciosis non abundant, dum aestivi soles non valde toris rent. Apud nos rarissime suerunt intermittentes , et perniciosae ab anno I 8 II. ad 3I8. cum temperatissimae suerint as- states, nec pluviae deciderint Plurimae autem et indubia observationes confirmant vel ex animi pathematibus , vel ex humorum vitio, ut Venereo, podagrico, scorbutico, vel ex quorumdam corporum irritatione interdum perniciosas oriri. Si

vero plures occasionales caussae insinHalagant, symptomatum varietas, et complicatio producitur.

S. 53. Quam febres perniciosae periculi plenae sint, ipsum nomen indicat Cum vero medici munus sit , majus vel minus deprehendere discrimen, hinc se-

132쪽

Ia9dulo caussae symptomata epidemiae geniuin perpendendum est. Si enim a validissimis caussis vires vitales sufflaminentur, mors cito sequitur, nisi eam prompta , et sica curatio removeat , ut in

syncopalibus , algidis , aliisque pernicio is

observare contingit. Graviores etiam, et periculosiores sunt perniciosae , quae aeaussarum complicatione nascuntur. Ob hario complicationem ipsae intermittentes benignae saepo perniciosum characterem induunc quem autem amittunt, si istis

ministerio illa sollicite dirimatur Diligens

vero observatio symptomatum non solum sebrium absconditam saepe perniciem, sed majus, minusve periculum detegit. Dum enim non apparet lethale symptoma, plura sunt, etiam apyrexiae tempore manentia, quae in suspicionem adducunt , ut cephalalgia , convulsiones, somnolentia vertigo vaniloquuntia, vomitus, diarrhoea, Iipothymiae, virium dejectio, pulsus irregulares, convulsivi , erigui, urina que , rubra, laetida , facies nimium immutata , accessiones extensae Inter Cae-

133쪽

1 rostra Vero julsu, , et respiratio observanda est, ut animadvertit urserius de comitatis perniciosis loquens . tenim malum est, si in lethargica, urgente soporis symptomate, respiratio anxia, et stertorosasia, ut malum est, si in reliquis perniciosis pulsus in accessionibus maxime deprimatur, et debilis maneat, etiam transacto symptomato. Contra Vero sperandum est, si pulsus valide, et aequis intervat, lis moveatur cum id demonstret , Symploma , licet grave, tam malignae indolis non esse. Scripsit laudatus auctor S. I. Itaque quo magis assicitur pulsus et languet, praesente Symplomate , quominus , O superato, et discusso, releu tu , resurgitque, et quo plus roboris, et virium amisit, tanto perniciosius sympto-ma illud habendum est. Plena vero pulsus desectio summum, atque extremum pernicie gradum designabit, eamque sequetur totius corporis, praesertim extremorum refrigerati , aut livor , acies Hippocratica , domumque mors. Etiam in perniciosis subcontinuis tanto gravius

134쪽

I3Ierit periculum , quanto magis erit pulsus languens, et depressus , qui deficentiam vitae virium denotat , magisque gravia Symistoniata , quae I aerum ebrium ad acutiem, et continuitatem tendentiam ostendunt. Tandem ex epidemiae genio se-brium discrimen eruitur. Si enim in regionibus puludosis, aut sub quibusdam aeris qualitatibus perniciosae grassentur, etiam benigna intermittentes timorem incutiunt. S. 59. Perniciosarum curatio prompta, et assicax sit, ut sine cunctatione, suppreSSasymptomatum intensita te aegrotantes eme gant ab orco Praecipuum remedium esse pe-ruvianum corticem , num est qui neget sed quae sit ejus generalis exhibenda quantitas, praefiniti sane non potest. Uimis enim varii sunt casus, varium periculum, variaque pyrexiae extensio. In perniciosis comitatis periculosissimis, ut adveniens paroxysmus impediatur, statini corticis uncia , sesquiunci , aut unciae duae sunt porrigendae. Ubi rei vis est apyre-xia, porto in remissionis initio copiose .

135쪽

corticem praebere, ut alter paroxysmus

juguletur . Prima hujus divini remedii

do sis major sit, ut uncia dimidia , aut amplius L aliae vero doses minores ut duae drachma omni hi ho in vel omni hora , si breve sit quietis intervallum Dum ob pertinacem vomitum, aut d glutitionem impeditam, aut animi obstinationem par in aeger ingerat remedii tunc ad duplicem quantitatem clysteribus

hoc erit injiciendum Dantur Vero CaSus, ubi ante corticis exhibitionem alia remedia sunt opportuna, ut sanguinis missio, purgatio, emesis, clysteres, ut infra demonstrabimus, cum de variis perniciosarum speciebus verba faciemus . In perniciosi subcontinuis parum dissert curativa methodus Major enim se minor earum

ad continuita teni et acutiem proclivitas,

graVitasguo symptomatum, majorem vel minorem corticis quantitato exposoit Cum ab imminutione frigoris, longioribus accessionibus, asperitate symptomatum smbrem fieri continuam apparet, tempu3 absumelidum non est, sed vix incoepta

136쪽

remissione , dentur duae, aut tres corticis drachmae, quae omni biliorio, aut citius repetantur. Hoc etiam post sequentes accessiones fiat , donec penitus extirpetur morbus. Si vero febris templis non concedat, ac gravissimis lipetur symptomatibus, nimirum linguae ariditate

ingenti siti, cephalalgia pervigilio, delirio, convulsionibus, singultu, vomitu diarrhoea, urinis subjugalibus, etc. major corticis exhibeatur quantitas ejusque prima dosis copiosior sit. Denique symptomata in perniciosis tam comitatis, quam subcontinuis curandis peculiarem considerationem merentur, ut aptis auxiliis quantum per nos licet, eorum mitigetuae saevities. Si enim vires nimis langueant, cardiaca , aromatica , vinum , amphora

liquor anodynus mineralis Hosta anni, al-chali volatile , vesicantia , sinapismata

si convulsiones, et spasmi aegros circumveniant, laudanum liquidum, liquor anodynus mineralis, castoreum, et alia similia locum habent. Quoniam in perniciosis comitatis maxima saepe est virium desi-

137쪽

cientia et pulsus sunt exiles extremitates frigidae, practici solent in via In corticem peruvianum indere, quod in subcontinuis fieri non potest, quae ad acutam indolem prona sunt. Pro victu juscula, et sorbilia sufficiunt.

Quotidiana erniciosa. S. O. Quotidiana perniciosa comitata est quae dum aliquo consociatur gravi sim symptomate typum quotidianae intermittentis habet. Ergo ejus paroxysmi et symptoma , quod aegrotantis vitae insidias disponit eadem hora, eademque intensitate recurrunt. Si vero symptomatam grave non sit, ut aliqua catarrhalis assectio , mitis capitis dolor, etc. tunc se-bris perniciosam indolem haud sistit. Hujusmodi perniciosa rara quidem est, ut quotidiana intermittens legitima , et benigna non est observat frequens . Hujusce tamen apud auctores extant exempla,

138쪽

I35 ut est illa a Storchio descripta , albo cutis tumore sociata. Ut iliquae perniciosae periculosissima est sed plus minusve discriminis a symptomatis malignitate deducitur convenit curati, quae omnibus perniciosis communis est. Quoniam mihi contigit quotidianam perniciosam observare, ejus historiam mihi liceat paucis referre.

Aestate anni 38 Ia senem septuagenarium

hortorum cultorem invisi, quem pridiscum rigore , et sopore prolando invasit febris, in cujus intermissione hebes,

et aliquantisper somnolentus remanebat. Postridie autem priusquam eum adirem , febris eadem hora cum comitante soporis symptomate comparuit. Post huiusmodi paroxysmum optimi corticis Peruviani sesquiunciam aegroto ingessi maxima ejus utilitate. Tertia enim die eadem hora , sed non eadem intensitate, et sine sopore rediit febris . in continuato corticis usu, post aliam leviorem

accessionem perfecte convaluit.

139쪽

Tertiana perniciosa

S. 6r Frequentiores perniciosae comitatae sunt quae tertianae simplicis , aut duplicis typum habent . Cum vero notatu digniores ab Ill. Tortio observatae, et descriptae sint, eas auctoris ordine imprimis indicare juvabit et a cholerica mitium sumere. Dicitur itaque perniciosa cholerica , si ejus paroxysmi vomitu bilioso, similibusque deiectionibus aut sursum deorsum vehementibus, ac simultaneis excretionibus humorum qualitate, et quantitate peccantium ineunt , quibus saepe prasina, et aeruginosa bilis immiscetur Subinde etiam alia cholera morbi symptomata extant, ut singultus , vox clangosa, aut rauca, oculi cavi, stomachi angor, sudatiuncula circa Dontem, pulsus exigui , extremorum frigus , aut livor IIaec ebris periculosissima est , tamen plus minusve periculi inseri, quod asymptomatibus, et pulsuum qualitate cognosci-

140쪽

tur. Si enim pulsus desciant, corpus frigescat , et livescat, facies sit cadaverica, vita morti proxima est. In prompto, et copioso corticis usu curatio consistit, ut morbi progressus , et exitialis sinis repellatur. Non tam magna autem fiducia habenda est symptomatibus, quae interdum prima accessione non adeo gravia apparent, sed sequenti immania fiunt. Saepe corticem in vinum indere prodest , ipsique laudanum, aut theriacam , aut di scordium jungere, ut ad vomendum , et dejiciendum dispositio vincitur. Ad incitandas autem vires, et perniciosum Sym ptoma molliendum eardiaca utilia sunt. Si autem ter tiana dysenteriae symptomata Praeseserat, perniciosa dysenterica nuncupatur. In hac post vomitum, et deiectiones

biliosas, excretione mucosa sanguineae cum tenesmo, torminibus, atrocibus Ventriculi doloribus , aliaque dysenteriae

symptomata sequuntur . Hujusmodi perniciosa minus cholerica periculosa est siquidem minus deprimit vires. Remedium est cortex, sed ad fraenandos dolores