De Saxonici Speculi origine ex juris communis libro Suevico Speculo perperam nominari solito

91쪽

Ρagelli judicis proscriptionem

subsequi proscriptionem in comitis judici pronuntiandam coram comite proscriptum regiae pr0- scriptionis sententiae subjiciendum

esse.

Inverso pristino ordine regulae supra prop0sitae nunc praemissa legitur observatiuncula omnem a regia potestate pendere judiciariam laicorum potestatem et errare, qui propria aliquem jurisdicti0ne praeditum esse contendant.

Hucusque sax0nici speculi articulatim digesti primus libereXlenditur. Voluminis, non argumentorum, rationem in dispertiendo per libros eo per habitam esse c0ntinuanda jam rerum expositi ostendet.

caput 104. circumducto per judicis absentiam c0ndicto judicii die non nisi unam ad hunc diem lactam citationem pro irrita habendam esse, salvis citationibus ad dies prius a reo non custoditos. caput 104 a verbis: Unde Urichet in man V: Transposito ordine pertinet ad

caput 105. Contumacem osse, qui praesens in judicio

tiones iterandas esse.

2 In rei vindicatione saxonicus scriptor notat reo, qui statim resp0ndere nolit, proximum judicii diem ad contestandam litem concedendum esse.

92쪽

a. De militaribus eneficiis coram ordinario judice litem c0ntestandam non SSe.

b. Praesenti coram judice ad versario, si ad judiciarium certamen provocetur, diem quo respondeat concedendum esse, Vel sex, Vel quatuor hebdomadarum vel etiam quindenae, pro diversa personarum

conditione ). Caput 106 lit a Coram pluribus judiciis proscriptionis vinculo obstrictus, si purget contumaciam, unicuique judicum in remissae pro scriptionis mulctam se alites chala, )

condemnetur.

Caput 10 lit. b. Lalam pro scriptionis sententiam post sextam hebd0madam laicus judex nuntiet ecclesiastico judici, ut X communicetur reus idemque ab ecclesiastico judice in excommunicatis

servetur. Xcommunicatum post

sextam hebdomadam proscriptionis legi in quovis laico judici subjiciendum esse ).

caput 107. Extra ori cancell0s praesens Si terna prae c0nis italion suci judicii septum responsurus ac lori intrare noluerit laniae pecuniae,1 Locus huc pertinens, ut supra indicavi, in concinnando libro anticipatus est capite 104.2 Verba capitis l05: Da relit algi de livini Constantinus. unde ante Silvester de babest pertinent ad hunc de proscriptionibus locum, cui in libri prooemio quoque, ut dixi, vilios inserta erant. Turbati per male insertas librari 0rum observatiunculas genuini ordinis insigne hic iterum offendimus exemplum. Male enim nunc ea Verba sequuntur regulam de militaribus beneficiis c0ram beneficii tantum domino judicium sustinendum Sse.

93쪽

- 87 quantam inlenderit actor c0ndemnetur aut in capitali causa proscriptioni obnoxius fiat, judicis insuper mulcta assiciendus.

Proscripti0nis vinculo ejusmodi contumacem absente actore non liberandum esse. Si et actor et c0ntumacpraesentes coram judice suerint, proscriptioni eximatur reus,

postquam judicio sistendi causa fidejussores dati fuerint judici autem, etiamsi judicio accepto causa actor ceciderit, contumaciae mulctam deberi. Dissimulans ad sori cancellos se adsuisse quo tempore citationes factae suerint, tribus, qui eum praesentem conspeXerint, testium dictis convincatur.

Caput 109. roscripto, si in jus raptus uerit, excipere

licere, ne diebus serialis reus c0nslituatur exceptis tamen qui in recens commiss crimine deprehensi sunt. Si tamen purgare c0ntumaciam velit, serialis quoque diebus audiendum esse. 0uindenae inducia pr0scriptis, exceptis tamen h0micidis, concedi, priusquam aut manus illis injiciuntur aut b0n0rum possessi0ne priventUr. Caput 110. Rem coram destinclo judice finitum sub examen coram Successore ejus revocandam n0n esse Minime vero

rei judicalae excepti0nem actori eam ob causam objiciendum esse, qu0d illatae injuriae mulctam jude acceperit, quamdiu ipsi satisfactum non fuerit.

caput lil. Ex pers0narum dignitate et culpae modo in actionibus, quae poenae persecutionem habent, bonorum virorum arbitratu litem aestimandam esse.

94쪽

deque diversis actionum generibus:

VII de erimillibus VIII de libello assusatori0, IX. de libello resuperandae possessionis, X. de libello adipiscendae possessionis, XI de libello retinendae possessionis, XII de libello in personali actione larmando, XIII de libello rei vindieati0llis,

quam latini peris partem ad uris r0mani d0ctrinam unice accomodatam non mirum est desiderari in avarico libr0. Proxime subjunctis aulum litulis:

XIV. de satisdatione astoris, XV. de satisdatione rei, XVI de satisdatione prosuratorum et aeterardae persu

narum rursus respondet avarici liber i d 0. Caput 112. Actor de pro- Sequenda, reus de sustinenda lilo dejussoribus alis caveat adversario nec tamen ab eo satis detur, cujus imm0bilia bona judicis polestali subjecta praestandae litis aestimati0ni susti

XVII. se dilationiblis. XVIII. De seriis.

Caput 113. Ferialis diebus ut jusjurandum praestet neminem c0gi. Pacem bene ferialis quoque diebus jurejurando firmari. In recens commisso crimine de-

95쪽

prehensum serialis quoque diebus

reum constituendum esse.

Quae seriato die interposita juri urandi fide promissa sunt, praestentur diebus non serialis.

Pro consesso habeatur quic0ndicta die de re creditu non juraverit, nisi justis excusati0nibus quominus juraret impedi lum se suisse probaverit. Prae stili uri urandi instar esse, Si vel recipere jusjurandum ad

versarius noluerit, vel con

dictum juris urandi diem ipse

negleXerit. Pecuniae creditae reum dilatione sibi data negleci prim0 die causa n0n pr0linus cadere; actor aulem condemnandum esse, si nec terti diu venerit aut 0ncessas sibi probationes susceperit, praeterquam si legi lime se impeditum esse probet.

quae de judicii die intelligenda

sunt, ad solutionis diem pertinere ratus, de dilationibus condemnato, ut judicatum solvat, concedendis praeposter hoc loco egit verbis: Uber a terae nachi sol mans chult gelden de man or e-richte in etc. VI integrum restituendum esse, qui dilationem impetrare ob ademtam sibi libertatem aliumve similem causam prohibitus fuerit. Nec

96쪽

litis domino nocere procuratoris impedimentum, quod legitime pro

betur.

Tuncredi titulum:

quum reconventionum usus in ecclesiasticis p0lissimum judiciis vigeret, vernaculi libelli scriptor, aut avarici certe libri 0ncinnulor, eo justius omittendum h0c 0c duxit, quod capite babunde ea de re jam dictum sit. Tuncredi autem lituli:

conveniunt, quae avaricus liber tractu de causis ad superiorem judicem rahendis, qu0liescunque incidens reprehensio desinitivum impediat sententiam. Saxonicus scriptor instituli ordinis ignarus ex lacla reprehensae sententiae mentione male c0lligens uni hic de sententiis ferendis agendum esse, in unum hunc locum congessit lamquae p0stea avaricus liber eam ad rem pertinentia osseri, quam quae ex sux0nico judici0rum usu supplenda sibi viderentur. Aliquantulum ni 0 quam alibi in disp0nenda argumentorum serie diversitas inde nata est, quae collulis utriusque libri 0cis distinctius apparebit.

Incipit saxonici libri de sententiis ferendis locus: Art. 56 a verbis: se Binnenbundenen agen ut mei nichidingen Pergit scriptor disserens de personis ad sententias dicendas adhibendis: Art. 56 verbis: Uriel ne mutoch niemant inden uber sinenherren V, respiciens avarici

libri caput bi;

Art. 57 verbis: Schepelibare lude ueten rdele riden uberieu essen an proposito suo

aptans avarici libri caput 278.

97쪽

- 91 C a pruri 114. Iudicantium sententiis si reprehensi inier-jecta suerit, causa ad proxime superiorem judicem devolvitur, donec ad regis tribunal sinienda

devenerit.

Judex inserior nuntios ad superi0rem judicem illat, audituros utra ibi pars victoria potiatur. Nuncios provinciales

judices ablegent liberos principum subdit0s, municipale judice qu0scunque velint, illaesae lamen existimationis h0mines ). Judex itineris sumplus illis subministret.

In Alamanniae partibus quam primum recibi advenerit, nuntii ejus tribunal accedant, intra SeXhebd0madas accepturi sententium, quam judici a quo prOVO-

calum est reserant ). caput 11 lit. b. A comite ad

marchionem provocandum n0niSSe,

nisi acceptam marchioni jurisdictionem suam serat. Causam devolvi ad eum cui debeatur judicandi potestas. Conveniunt deinceps ordini, quem avaricus scriptor instituit, ejusdem articuli verba:

tere .

Art. 58. Nichenis seschuldene tirdeles ne ut menciain ua ynia grasschaph in yne marste et ne habe die rare de ruffchuphron deme markgret en 'a).l Saxonicus scriptor quae de municipali judice hic dicta sunt ad marchionum jurisdictiones transfert. 2 In sax libro legitur: Suenne se en uning ersi reschetbinnen essescher ars , ubi corrigendum: die uning i. e. quam primum re eos Vocaverit. Ere schen' est: erit eis chen spec. sax. II. 40 g. 1 ubi sena det ut be dat ersi rescitet' vertendum est: secundum qu0 prius pelierit actor.

3 Interpretati0nis causa adjicit saxonicus scriptor Micis da umine sol men i vo das riche laten. '

98쪽

jurisdicti0nem delegantes, gladii polesialem judici ab ips rege

conferri curent.

Delegalis a laic principe judicibus regia gladii p0les talis

quum laici principes in caput animadversionem quae delege lur, ipsi habeant, ecclesiasticis autem principibus sacri can0nes Xercere non permittant

jurisdictionem, in qua cupitis

discrimen vertatur. Armis de reprehensa sententi Um urte ne mu nieman rech- contendere, si extra regis tribunal ten an ror deme riche ' ). causa agatur, nefas esse. 1 Praetermissum a primo saxonico scriptore hunc locum in libri appendicem posterior quidam auctor retulit art. 143 III. a. 32 g. ).2 Merito in suspicionem vocatus est sententiae huic praecedens saxonici scriptoris locus: -Schil ouch yn asse Tu urte unde guch er an sime vorderen hant unde an die erre meuyen her ut da mine vectiten selbe sebende sine gen0lenoede andere Sebene. sWar die erre menFe sege vectitit de bellat da uriel.

Art. 59. JeWel virsegit an eddet deme richtere unde ibidem buge die ph ne evucliten at '; quocum conserendus est quedlinburgensis exempli articulus 9 verbis:

99쪽

0ui sententiam in superiori cu Vrege men ynen man ur-ria resormalam dixit, tenetur tam tela unde in her ac sinen provocanti quam ei qui praeest v sinne so hercia reclitis et . alsiDrier hande reclitaehielde die sassen weder aries Willen.

Da dritte is da men nichen urte so rech vor me riche in-nen assen ne in t Wil g yn asse schelden unde thut her igan sine ordere hant unde an die mei rei menFen unde, edervii clitet e da orte selbe se vende ede ander evende. Warde merre meny geseget de ut da uriel elialden. De causa c0ram superiore judice per plurium sententias obtinenda interpretrari utrumque locum conatus est Meckbach Anmerkungenueber den Sachsenspiegel p. 106 et 368. Latinus autem speculi saxonici interpres et perpetuae in librum commentationis auctor intelligunt verba de certamine inter septem utrinque personas armis c0mmittendo, nec qui p0stea de antiquo apud Saxones judiciorum usu scripserunt, licet subobscurius consuetudinem expositam esse agnoscentes, de ipsa tamen rei veritate dubitare ausi sunt. Fateor minime placere mihi rationem, qua contra pessimae On Sue tu dinis reprehensionem jus a Xonicum defendere se posse confisus est Melibach, nec saxonici scriptoris Verba, prout nunc leguntur, de alio quam vero armorum conflictu accipienda esse reor. Longe tamen ab sum, quin istis assentiar, qui in aestimanda saxonici scriptoris id plus aequo credulos se exhibuerunt. causas autem explicatur quae, licet sorsitan n0 utriusque, certissime tamen prioris allegali supra loci scriptorem, ut rem omnium ineptissimam traderet, induXerunt, paulo latius hic de profecto a septentrionalis Europae nationibus judiciari certamine mihi repetendum erit, sed brevissime tantum indicabo, quae eandem ad rem jam aliis in locis plenius exposui System n Gesch de si ang. Civit proges s reclites, B. 1, p. 16 Ursprun und erili de GeschW0rnenanslati, p. 23). Futuros gravioris belli eventus Xplorare c0mmisso captivi ejus gentis, cum qua bellum erat, electique popularium certamine antiquissimis jam temporibus apud Germanos moris suisse testatur Tacitus Germaniae cap. 10 sub n. Occulte autem commissi criminis divina indicia in aliis potius periculis querebantur aenei, ferri candentis, quaeque id genus similia

reperiuntur), cui Xamini sustinendo solus subjiciebatur reus, quem convincere actor sufficienti testium numero non posset. Ad armorum vero sortem confugere tum maxime majoribus nostris fas erat, quum aut jura

probationesve quibiis controversiae finirentur, deficiebant, aut homicidium, mendaciive opprobrio illaia actori vel est contumelia c0nsertis

100쪽

dicio de jactura, quam passi sunt, si a reo tin re hi her ne lidet nisi jure responsum se quod justum dar nichene no umme. armatis manibus vindicanda erant. Armis enim oblinere, quae quis alia sibi ratione tueri non posset, sortitudinis videbatur. In primis itaque armis descia de re ingenuitatem honorem aut bona vita justum erat. Admissi certaminis ad impugnandam judicis auctoritalem primum in i parensium lege vestigium reperi0. Contumaciae enim reo, qui septima vice interpellatus pignora mulciae nomine a judice capi passus

non erat, coram rege concedebatur ad certaminis discrimen prov0care

adversarium sed Hero id lit 34 . Saxones a Francis, ut 0gnatae SaXonibus Anglorum genies per Normannos a Francogallis inc0gnitum ipsis prius judiciarii certaminis

usum acceperunt.

Convertendi in ipso judices certaminis periculi consuetudo, fracta demum carolingicae stirpis regum dominatione apud Franc0gallos orla est, ex quo ad regis tribunal deserendis ibique siniendis c0ntroversiis principes, regiae invidentes auct0rilali, quo possent modo impedimenta sacere coeperunt. Ea potissimum est causa, quae movit satellites principum et in jure dicundo assessores, ut reprehensam quam dixerant sententiam, tanquam ipsis illa iam mendacii contumeliam vindicaturi, se armis defendere paratos ostenderent. Quod qualiter processerit, accuratius libris d0cemur, Scriptis aevo quo c0mmuniter jam in odium venerat omnis judiciarii certaminis in sania, Lud0 vici regis inter Sanctos relati constituti0nibus a regiis juris dictionibus jam pridem proscripta. Bello manerius tradit sententiam de communi assidentium consensu dictam ubi reprehendere quis ausus suerit de mendacii oppr0brio illi pugnandum fuisse adversus singulos quotquot eorum adsuissent habito de sententia dicenda consilio, cujus necessitatis ut ingens evitetur periculum, ex usu obtinuisse, prudenterque fieri, ut priusquam iv 0nsilium abeatur, iniquam formidans sententiam, quam reprehendere anim secumc0nstituerit, roget jus dicentem quod a singulis quorum consilio res judicanda sit, seorsum sententias publice proserendas colligere velit; quo facto si primo loco interrogatus iniquam sententiam protulerit, reprehendendus statim esset alter, qui partes ejus secutus fuerit assequi enim ita pr0 cedentem ne plus semel, idque adversus praerogaliVae sententiae pedissequum sibi pugnandum sit cap. LXΙ g. 47); siquidem unius dictum nihil in judicandis rebus valeat, itaque causae praejudicium allersolus in prioris sententiam descendens inserat l. it. cap. LXVII S. 2;