장음표시 사용
251쪽
Ll B. XI.lv, SVPPI. . . coruscabant. Iuxta Thracas constitere mercede conducia auxilia , diverso inter se pro diversis nationibus armatu habstitiaque r in his et Paeones fuere. Subibat agmen Macedonum ipsorum , quam leucaspidem phalangom appellabant; delecti
quotquot robore ac virtute praestabant, sulgentes auratis armis sagisque puniceis. Ea media acies suit. Hos sequebantur,
quos ab aeris lucidisque clypeis chalcaspidas dicebant, aulagiaspidas. IIaec phalanx iuxta alteram in dextro cornu locata
est. Praeter hanc utramque phalangem, quod praecipuum robur erat macedonici exercitus , caetrati Macedones et ipsi, Sa vissas gerentcs , quemadmodum phalangitae, eetera levius armati , in eornua divisi erant, ante reliquam acioni proiecti et eminentes. Fulgebat campus armorum splendore e clam ribus cohortantium s se invicpm vicini colles personabant. Harum omnium copiarum prodeuntium in pugnam ea fuit celeritas et audacia , ut , qui primi intersecti sunt, ad ducenatos et quinquaginta Passus a romanis castris cadorent. ProgrDdiebatur interi in Aemilius: utque adspexit quum reliquos Macodonas , tum eos , qui in phalangem contributi erant partim clypeis, parti in caetris ex humero detractis, inclinatisque uno signo sarissis, ex ipientes Romanorum impetum , admiratus et illam densatorum agminum firmitatem , et vallum protontis sarissis horrens, stupore simul ac terrore perculsus est, taliquam non aliud utiquam tam terribile spectaculum conspicatus : ac postea id saepius commemorare et prase se ferre solitus est. Tum vero sedulo dissimulans perturbati animi motum, vultu sereno ac secura fronte, et Cn-pite et corpore in lecto aciem instruebat. Iam pugnabant Peligni adversus oppositos sibi caetratos , quumque diu multumque connisi perrumpere consertum agmen non possent, Sali iis , qiii Pelignos ducebat, arreptum signum in hostes misit. Hie ingens a censum certamen est, dum hinc Peligni ad recipiendum signum , hinc Macedones ad retinendum , sum ma ope nituntur. Illi praelongas Macedonum hastas aut serro incidore, aut umbone impellere, aut nudis etiam interdum manibus avertere. Hi ambabus firmiter comprehensas tantavi adi gere in temerμ ac furore caece ruentes , ut, tran&lassis
252쪽
scutis loricisque , transfixos etiam homines super capita pro- iii orent. Sic profligatis Pelignoruin primis ordinibus, caeduntur quoque, qui post illos steterant: atque, etsi nondum confossa fuga, pedem reserebant tamen montem versus; olo-erum indigenae vocant. Hic vero exarsit Aemilio dolor, ut etiam ex indignatione paludamentum scinderet. Nam et ineoteris locis videbat cunctari suos, timideque accedere ad illam velut ferream spem , qua undique a les macodonica inhorrebat. Sed animadvertit perilus dux, non stare ubique consertam illam hostium velut compagem , eamque dehiseero identidem quibusdam intervallis, sive ob inaequalitatem soli, sive ob ipsam porrectae in immensum frontis Iongitudinem , dum qui superiora Occupare conantur ab inferiora tenentibus. a citatioribus , ct progredionios a Subsistentibus, instantes denique hosti ab impulsis , inviti licui, necessario divelluntur. Ergo ut omnino rumperet ordinem hostium, et inexpugna bilem illam universae phalangis vim in multa minutalhn proolia carperet, im Perat suis, ut intenti quacumque rimas Agero hostilem aciem viderint, illuc quisque impetu inserantur, sc-que euneatim in hiantia vel tantillum spatia insinuantes strenue rem n gant. Hoc edito imperio , et per totum exercitum
circumlato, ipse alteram e legionibus in proelium ducit 3. I. Movebat imperii maiestas, gloria viri, ante omnia aetas , quod maior sexaginta annis iuvenum munia in parte praecipua laboris periculique capessebat. Intervallum, quod inter Caetratos et phalanges erat, implevit legio , atque aciem hostium interrupit. Λ tergo caetratis erat, scontem adversus clypeatos habebat: agiaspides appellabantur . Secundam
Suppl. Plutarch. in Aemilio . l. I. 4. In moeitam Aese , seil. legiones consul, qui in tentorio suo spectator fuerat certaminis in stivio otii. Cap. XLI. r. Inter eaetratos vide ad XXI, a i , n. 6 et phalanges. sorte Phalangem ι nam in acie Maeedonum una tantum phalanx erat, tu varia
militum geneta divisa; uisi Lixius ratione partium dixit phalanges. iit
253쪽
legionem L. Albinus consularis ducere adversus leucaspidem phalangem iussus: ea media acies hostium fuit. In dextrum cornu, unde circa fluvium commissum proelium erat, elephantes inducti et ala sociorum : et hinc primum suga Macedonum est orta d. Nam sicut pleraque nova commenta mortalium in verbis vim habent, experiendo , quum agi, non quemadmodum agantur, edisseri. Oportet, sine ullo effectu evanescunt; ita tum elephanti in acie nomen tantum sine. usu fuerunt. Elephantorum impetum subsequuti sunt socii nominis latini, pepulei untque laevum cornu. In medio secunda legio immissa dissi-lV, ε . 69; v , si , et aliis. Cons. ad
XXI, ut. n. 6. Argyraspides coni. Vesin. - Modo dixerat, legionem implevisse inie aliam inter eaetrat ea phalangem : utine addit, legionem ita perrupisse . ut a tergo haberet caetratos . a fronte et malos. Date tergo, cl3peatos esse phalangitas : hi autem erant chalcaspides, seu aereis et 1peis utebantur. Drah. u. - Leuca Uidem phalangem, cuius elypei erant χνυκοι. albi. - In dotrtim cornia elephantes inducti ei vita foesorum I intelligo. Romanos in dextriam comti exercitus sui, sive in primam istius eornu aetem, itiduxisse elephantos. quos hahebant, et alam sociorum , ut laevum eornu hostium invaderent. nomanos habuisse eo tempore elephantos in exercitu eolligo ex cap. 5. Ceterum quum in exercitu reman duae fuerint alae sociortim , dextra aut sinistra excidisse videtur; Drah. 3. nino primtim Iuga Macedoniam est orta. vi impetit alae Aociorum: nam id ii Meti elὰ plia oti est cere non potiterunt, sed tu hostem aeti nomentiari iam sine tisu Itierant, et vanus eorum impetus. Elephantorum ustis tu proelio no tina commentiam Voetitur. vel ei computatur respeeiu Roman O-rum, qui iis haud temere ante Laee tempora in proetiis usi sunt. In proelio eum Antiocho tau tum post triario filii sui,sidio lorati sunt, non, ut Nunc in hostem aeti; vide ad XXXVII . 3s v. DraL. - Pieriaque no m mentis; vide ad X , I3. n. II. - En est ad h. l. Creverti nota: is Tola linee
periodiis quid sibi velit hue loeo. parum videmus. Num neque elephatit -rtim usus in proeliis novum tum commentum morialium haberi poterat: Dec videtitur uomen siue usu sitisse in bae pugna; i mitio contrarium satis iudieatur proxime sequentihus ver-his Elophantoriam impetum subseqt testini , ii nominis Llini. Non negre nobis persuadere pateremur illam periodum ex alio aliquo loco hue iumere immigrasse: certe si eam tollas, nihil desiderabis . . LEN. - Experieudo in experientia, risti, ut XLV, 32. al. - Qti modmodiam agrantur, sorte tigia atur. - Nomen tantum sine usti; vide
254쪽
pavit phalangem neque ulla evidentior causa victoriae fuit, quam quod multa passim proelia erant, quae fluctuantem turbarunt primo, deinde disiece-xunt phalangem, Cuius confertae et intentis horrentis hastis intolerabiles vires sunt β. Si carptim aggrediendo circumagere immobilem longitudine et gravitate hastam cogas , Confusa strue implicantur e si vero aut ab latere , aut ab tergo aliquid tumultus incre-Puit , ruinae modo turbantur. Sicut tum adversus catervatim incurrentes Romanos, et interrupta multifariam acie, obviam ire cogebantur ; et Romani, quacumque data intervalla essent, insinuabant ordi- Des suos. Qui, si universa acie in frontem adversus instructam phalangem Concurrissent, quod Pelignis, Principio pugnae incauto congressis adversus Caetra. os, evenit, induissent se hastis ε, nec consertam
XLII. Ceterum sicut peditum passim caedes fiebant, nisi qui abiectis armis fugerunt; sic equitatus prope integer pugna excessit. Princeps fugae rex ipse erat.
5. Cuius e fortae phalangis ot in tontis horrentia Matis uide ad VIII , 8. n. 8) inlotirabiles Mires sunt. etc.
Vide ad IX, is , n. 3. Ipse Aemilitis dixisse dieitur, nihil se rribilius tali phalange vidisse ; vid. Pol 3h. XXlX, 6. g. xi sq. et Plut. Aemil
hatur Oarrsarumque e. quorum rex
tae ead . praeserunt tenebat, invitis eodd. Vox caedes in plurali non semel apud nosteram apparet. Paulo ante hoe capite: Pediltim partim eaedes siebant:
255쪽
sam a Pydna cum sacris alis equitum Pellam petebat: confestim eos Cotys sequebatur OdrySarumque equitatus. Ceterae quoque Macedonum alae integris abibant ordinibus; quia interiecta peditum acies, Cuius Caedes vi tores tenebant, immemores secerat sequendi equites. Diu phalanx a fronte, a lateribus , ab tergo Caesa est: postremo, qui ex hostium manibus elapsi erant, inermes ad mare fugientes, quidam aquam otiam ing si, manus ad eos, qui in classe erant, tendentes, suppliciter vitam orabant; et quum s Caphas concurrere undique ab navibus Cernerent, ad excipiendos sese venire rati, ut Caperent Potius, quam occiderent, longius in aquam , quidam etiam natantes , progressi sunt. Sed quum hostiliter e scaphis caederentur, retro, qui poterunt, nando repetentes terram, in aliam foediorem pestem incidebant: elephanti enim, ab rectoribus ad litus acti, exeuntes obterebant elidebantque. Facile conveniebat, Romanis nunquam una acie tantum Macedonum intersectum β. Caesa enim ad viginti millia hominum sunt: ad sex millia, qui Pydnam ex acie perfugerant, vivi in Potestatem pervenerunt; et vagi e fuga quinque
millia hominum capta. Ex victoribus Ceciderunt non plus centum, et eorum, multo maior pars Peligni. Vulnerati aliquanto plures sunt. Quod si maturius Pugnari' coeptum esset, ut satis diei victoribus ad Persequendum suPeresset, deletae omnes copiae so-rent: nunc imminens nox et fugientes texit, et Ro
manis pigritiem ad sequendum locis ignotis secit.
a. In aliam foediorem pestem; vida M. S. Forta leg. Deila e Meniat. ad II, 44 . u. 5. Gesa enim, etc. numerum anget Diut. 3. Facile eon Hebal, a Romanis ... Aemil. pag. 266. interfertim: male .ulgo distingo iturii e Mente a Romanis . ntinquam .ete. 4. Quod si matviritis pugnari, ete. Diah. C s. ad I, 3. n. 4, et v. la, cons ad eap. 443. n. 3.
256쪽
XLIII. Perseus ad Pieriam silvam via militari frequenti agmine equitum et regio Comitatu , fugit. Si mul in silvam ventum est, ubi plures diversae semitae erant, et nox appropinquabat, cum Perpaucis inaxime sidis via devertit *. Equites , sine duce relicti, alii alia in civitates suas dilapsi sunt: perpauci inde
Pellam celerius, quam ipse Perseus , quia recta eX-Ρedita Via erant, Pervenerunt. Rex ad inediam ferme noctem terrore et variis dissicultatibus vi e vexatus est. In regia Perseo, qui Pellae praeerat, Euctus. regiique pueri praesto erant. Contra ea amicorum, qui, ulti alio casu servati, ex proelio Pellam venerant, quum saepe arcessiti eSSent, nemo ad eum venit. Tres erant tantum cum eo fugae comites, Evander Cretensis , Neo Boeotius et Archida inus Aetolus. Cum iis, iam metuens, ne, qui venire ad se abnuerent, maius
aliquid mox auderent, quurta vigilia profugit. Se quuti eum sunt admodum quingenti Cretenses έ. Petebat Amphipolim: sed nocte a Pella exierat, Pro-
Drah. euiua nota est et M D ertit, qui de via defleetens hospitium subit; unde GDersorium et deυerti tam pria hospitio. At disertit, qui a via regia diseedens semitam inde ita diversa letidentem ineedit; et hine dioerti lum est loeus , tibi duae viae a se iuuieem re dunt. Hine XXXVIII. is, ei XXXIX. 53 pr. lego diMertera, ut diserti itim apud Suet. Ner. έου, retenti Evn. iv. a. v. Cous xu Prand I, 5 , n. 2, ubi Drah. non ita itidioverat. - Alii alia via. - Revia expedita Dia, sorta expediti, vel Deciari ea euuia Mia. non arboribus et sitii ieetis impedita: Grou. Cons. tamen ad xl l l l. x , tr. 6. 3. Qui Pellae praeerat, metus, etc.
257쪽
perans ante lucem Axium amnem traiicere, eum finem sequendi, propter dissicultatem transitus, sororatus Romanis. XLIV. Consulem, quum se in castra Victor recepisset, ne Sincero gaudio frueretur, otira de minore
silio stimulabat. P. Scipio is erat, Africanus et ipse postea, deleta Carthagine, appellatus, naturalis consulis Paulli, adoptione Africani nepos Is, septimum-
decimum tune annum agens, quod ipsum curam augebat, dum effuse sequitur hostes, in partem aliam turba ablatus erat; et, serius quum redisset, tunc demum, recepto sospite filio, Victoriae tantae gaudium consul sensit. Amphipolim quum iam fama pugnae PerVeni Sset, concursusque matronarum in te
plum Dianae, quam Tauropolon vocant , ad opem exposcendam fieret; Diodorus , qui praeerat urbi, metuens, ne Thraces, quorum duo millia in praesidio erant, urbem in tumultu diriperent, ab subornato ab se per sallaciam in tabellarii speciem literas in foro inedio accepit. Scriptum in iis erat, ad Emathiam classem romanam amulsam eSSe , agrosque Cis-
2. Dianae , quam Tutiro Ion -- ciant ἰ cons. fragm. Apollodori sapud Suid. et Elymol. N. voe. Ταυροπο ου t. 1s I. pag. io o, aut ed. ali. t. I, png. ubi Reyu. praeter alia mouet, miram esse eius etymologiam . Oete ταυρος περαι ri παυτα, quum Diuua inter Tauro, ei liti divitio hahita facile antino oeeurrat , Eustath. ad Hom. Il. I, pag. 259. et nd Dionys. Perii g. 3os,sio; Sittili. XII, p. 535,
et X lv. p. 63s; Dio. XXXV. p. 83;
258쪽
adoresus ρUulatores mittat. His lectis, hortatur Thracas , ut ad tuendam Emathiae oram proficiscantur. Μagnam eos caedem Praedamque, Palatis Passim per agros Romanis . facturos. Simul eleuas famam aduersae Pugnae : quae si uera foret, alium myer alimm recentes ex fuga seenturos fuisse. Per hane causam Thracibus ablegatis, simul transgressos eos Strymonem vidit, po
XLV. Tertio die Perseus, quam Pugnatum erat. Amphipolim venit; inde oratores cum Caduceo ad Paullum misit. Interim Hippias , et Medon, et Parilauchus, principes amicorum regis, Beroeam, quo ex acie Confugerant, ipSi ad consulem profecti, Romanis dedunt: hoc idem et aliae deinceps metu δperculsae parabant sacere. Consul, nuntiis victoriae
Q. Fabio filio et L. Lentulo et Q. Metello cum literis
Romam missis, spolia iacentis hostium exercitus p ditibus concessit; equitibus praedam circumiecti agri, dum ne amplius duabus noctibus a castris abessent. Ipse propius mare ad Pydnam castra movit. Beroea
primum, deinde Τhessalonica et Pella, et deinceps omnis serme Macedonia intra biduum dedita. Pydnaci, qui proximi erant, nondum miserant legatos: multiiudo incondita plurium simul gentium, turbaque,
quae ex acie fuga in unum compulsa erat, consilium et consensum civitatis impediebat; nec clausae modo
portae, sed etiam in aedificatae erant. Missi Medon et Pantauchus sub muros . ad colloquium Solonis,
Cap. XLV. r. Oratoras eum eadu eoo: vide ad viil, IO. n. g. a. Alivia deinceps metti Perculsae, o eidit vox eisirales vel times . auti. g. atii pereidai; Gron. - olla ια- eoniis hostium exercitias, eaesi, ut ira- ciuem Pro occisum , motitium vii , 26 . n. 4 . et haerea ae gr. urit me passim de mortuis; vide ad Sil. II, 5 4; XVI, 3 3. - Beroea. hodie Caria m. ria a Thessaloni hod. MDnihi. L. 3. Iussi Modon es P. stib murisset .ide ad XXV l. s. n. i. ei X Lli,58, v. u. - Qtii praesidio erat, sortu
259쪽
qui praesidio erat: per eum emittitur militaris turba. Oppidum deditum militibus datur diripiendum. Perseus , una tantum spe Bisaltarum auxilii tentata , ad quos nequidquam miserat legatos, in concionem pTO- cessit, Ρhilippum secum filium habens; ut et ipsos Amphipolitanos, et equitum peditumque, qui aut semper sequuti, aut suga eodem delati erant, adhortando animos confirmaret. Sed aliquoties dicere incipientem quum lacrymae praepedissent, quia ipse dicere nequiit, Evandro Cretensi editis , , quae agi
titudo , sicut ad conspectum regis fletumque tam miserabilem et ipsa ingemuerat Iacrymaveratque, ita Evandri orationem adspernabatur; et quidam ausi sunt media ex concione subclamare: e Abite hinc,G ne, qui pauci Supersumus, propter Vos Pereamus D. Horum serocia vocem Evandri clausit. Rex in domum Se recepit si, pecuniaquct et auro argentoque in lembos, qui in Strymone stabant, delatis, et ipse ad flumen descendit. Τhraces, navibus se committere non ausi, domos dilapsi, et aliae militaris genoris
yriaeerae: Gr n. Nilites praesistari clientitur praes dio aut in praesidio esse. dux vero praesidio praeesse. Drah.
vulgatam tuetur lectionem. - Vnia ιυnimn ve B. atia ιlii tentata a viduod 1 v. io, n. a. et Ix, 35, n. s. 4. Mandro Creιeriai editis; vide ad I. I 8 , D. I. S. De templo deseendia , da loeo Diade populum alloqui nicis erat. L qnitur more romano Livius. Notum est nostra templum fuisse, i. e. locutu riguriis consecratum. vide ad l, 6, D. 6, ei ad Vlli. I , n. I 2. LEN.
inde domi mi Gron. - Cretenses spem rectiniae Pic. EL iniit. Auitii l. p. dis . - Ab hoc u,rei tinne : vide ad I, a , ii. 5. Mollitudine hominum temere irruentium grΛυatum mersertini timis ni : i. e. ille ineratis Gale-rsum, rάληψου, cuius Dominis duplieem fuisse rarbem . alteram in Naeedonia. alteram in Thracia. et have memorari li. l. Seyl. in Peri
rodot. VII, Iaa, utrumque Steph. mouet Drah. - II minia talentum rila sorte pro X m. t. legi apud Iustin. x XXIII, 2, n. 5.
260쪽
turbae: Cretcnses spem pecuniae Sequuli. Ei. quoniam in dividendo plus ossensionum quam gratiae erat, quinquaginta talenta iis posita sunt in ripa diripienda. Ab hac direptione quum per tumultum naVes Conscenderent. lembum unum in ostio amnis multitudinei:ravatum merserunt. Galepsum eo die, postero Samothracam . quam Petebant, perveniunt: ad duo millia talentum pervecta eo dicuntur. XLVI. Paullus. per omnes deditas civitates dimissis, qui praeesSent. ne qua iniuria in nova pace victis fieret, retentiSque apud Se caduceatoribus regis, P. Nasicam. ignarus fugae regis, Amphipolim misit cum modica peditum equitumque manu ; simul ut Sinticen vastaret. et ad omnes conatus regis impedimento esset . Inter haec Meliboea a Cn. Octavio capitur
dicipiturque: ad Aeginium, ad quod oppugnandum
Cn. Anicius legatus missus erat, ducenti. eruptione x oppido sueta. amissi sunt. ignaris Aeginiensibus debellatum esse. Consul, a Pydna prosectus . cum toto exercitu die ultero Pellam pervenit, et . quum castra mille passus inde posuisset, Per aliquot dies ibi stativa habiti t. situm urbis undique adspiciens; quam non sine causa delectam esse regiam advertit. Sita est in tumulo, Vergente in Occidentem hibernum. Cin-
C p. XLVI. I. Ad omnes eonatus 1 mis impedimento esset; Gron. edit. anni 3665 exhibet regi: neque olli ea loetio displieeret, si codd. suetoritate niteretur. Lioitim enim ita loquutus
ctionem eonstanter servant edd. priores. LΕΜ. - Deleelam esto regiona
oriaret eunt munitione; G t. - eriest in tumiara, ele. viA. Spanhem. ad Iuliani Caes. in Probat. pag. 4Do. Pallides in stino litis vitti tiHdia; vult Livius, paludes has propterea, quod laetis restagnatiles in eas nemper squam itisundunt. nunquam aene aestate quidem exsiccari, ut pedibus stiperari possint: nam ne Pro-stiuilissimi quidem malis tanta est altitudo, ut nauibus superari Dou pose