장음표시 사용
241쪽
ne circumiretur a Romanis . omnino necesse erat, ut aut ad Pydnam recedens hostem ibi exspectaret, sub muris munitae urbis minore periculo certaturus; aut copiis per urbes Macedoniae dispersis, convectisque in loca munitiora frugibus atque pecoribus , populatoS agros et nudum hosti relinqueret solum. Anceps fluctuabat inter haec duo consilia regis animus. Amici tutius quoque id , quod honestius foret, rati, hortabantur, ut pugnae casum eriperiretur. Eum et numero Praestare militum , et vero etiam mirtuti credere debere, quam ingenitam animis accensum quoque essent ilia malidissima et sanctissima Vud homines ad fortiter pugnandum incitamenta, iras , foci, sacra , inter quae et Pro quibus dimicandum esset, et Parentes ac coniuges s rex denique ipse inFectans , seseque in Partem discriminis osserens. His motus rex ad pugnam Sese comparavit, et, quum retro cessisset ad ridnam , simul castra locat, simul instruit aciem , suum cuique ductorum munus locumque assignat, tanquam statim ex itinere dimicaturus. Regio erat huiusmodi: campus
explicandae phalangi, cui aperta et aequabili planitio opus est, opportunus 3 non ita tamen, ut facile Promoveri posset: perpetui deinde colles , qui levi armaturae tum refugiendi , tum circumcursandi copiam praeberent. Amnes duo, Aesonem alterum , alterum Leucum incolae appellant, quamvis tenui tum fluerent aqua , aliquid tamen negotii sacessere Ro manis posse videbantur. Aemilius . iunctis cum Nasica copiis, recta ad hostem ire pergit. Verum ad conspectum exercitus et numero et robore militum validissimi et egregio instructi et parati ad pugnam, stupefactus substitit, multa secum reia
XXXVI. Tempus) anni post circumactum solstilium erat: hora diei iam ad meridiem vergebat: iter multo put e re et incalescente sole factum erat. Lassi-
242쪽
tudo et sitis iam sentiebatur , et, meridie instante, mugis accessurum utrumque apparebat. Statuit sic assectos recenti atque integro hosti non obiicere. Sed tantias ardor in animis ad dimicandum utrimque erat, ut consuli non minore arte ad Suos eludendos, quam ad hostes, opus esset. Nondum omnibus instructis, instabat tribunis militum, ut maturarent instruere: circumibat ipse ordines. animos militum hortando in pugnam accendebat. Ibi primo alacres signum poscebant. Deinde, quantum incresceret aestuS, et vultus minus vigentes et voces segniores erant, et quidum incumbentes scutis nisi que pilis stabant. Tum iam aperte primis ordinibus imperat *, metarentur frontem castrorum , et impedimenta constituerent. Quod
tibi fieri milites sensere, alii gaudere Palam , quod
sessos viae labore flagrantissimo aestu non Coegisset. Pugnare: legati circa imperatorem ducesque externi erant, inter quos et Attalus, omnes aΡProbantes, quum pugnaturum consulem credebant: neque enim ne his cunctationem aperuerat suam. Tunc mutatione consilii subita quum alii silerent. Nasica unus ex omnibus ausus est monere consulem, Ne hostem
quidem ludis loε Priores imperatores , fugiendo cer-
2. Primis ordinibtis immist: vide
endiros sensere, alii gati,ire palam ... Legari virea imperatorem Λticesqua externi erant, ele. Oratio manifeste λαχρὶ θος, ut observat Bultu. Oba. Pag. a M. LEN. 3. Nequa enim ne ias quidem e - ειutionem vertieriar; vide ad II,
D. O . et xxx III. 4s, v. a. Tu quidam vel exeidisse, vel ex proximia verbiana hostem Midem. tibi alieno positum sit loeo, hrae revocandum exae , putabaut Crevet. et Drah. Vel pto ne eoni. BOEIl. - fieri tintis, etc. insatus re feliciter ad vera a Persen grata ad Dirmpum; et Plut. Aemil. p. 253. 4. Ne hostem quidem ludis e priorea impervidores , etc. sorte leg. ne horiam pridem Itia revirum priores i. i. c. manibus entilleret . ni malis qui aia ludis itis; Gron. Cons. n. 3. Nehosiam . qui idem sis Itidis tua ...emitIeree eoni. Ia: Peria. - B liner. Obs . pag. ros. suspiratur: ἀ Ne ho-atam. qui Liam ludo vittis priores imis Peratores , etc. aenaum nempe huius loci uuiee talem videri: . Ne hostem,
243쪽
tamen manibus emiuere. Vereri. ne nocte abeat, Sequendus maximo labore ac Periculo in intima Macedoniae; exercitusque, si ι prioribus ducibus, ρer calles satiusque macedonicorum montium pagando circumagatur. Se magnVere suadere, dum in camyo Parenti hosIem habeat, aggrediatur, nec oblatam Occasionem pincendi
amittat. Consul, nihil offensus libera admonitione tam clari adolescentis, ra Et ego, inquit, animum re istum habui, Nasica, quem tu nunc habes; et, quem ego nunc habeo, tu habebis. Multis bellire casibus didici, quando pugnandum, quando ab- . Stinendum pugna sit. Non operae sit , stanti nunere in acie docere, quibus de causis hodie quiesse m
ci lius sit. Rationes alias reposcito: nunc auctoritateri veteris imperatoris sontentus eris M. Conticuit ado
lescens; haud dubie videse aliqua impedimenta pugnae
consulem, quae sibi non apparerent. XXXVII. Paullus, postquam metata caStra impedimentaque collocata animadvertit, ex postrema a Cio triarios primos subducit: deinde principes , stantibus in prima acie hastatis, si quid hostis moveret: postremo hastatos, ab dextro Primum Cornu singulorum Paulatim signorum mili es subtrahens. Ita pedites , equilibus cum levi armatura ante aciem hosti oppositis , sine tumultu abducti; nec ante , quam prima frons valli ac lassa perducta est, eX statione equites revocati sunt. Rex quoque, quum sine detrectatione Paratus pugnare eo die suisset, contentus, quod per
qui iam seu qtii etiam pro quo vulgare est qui irim a peiores in peratores set ludis ealua, manthus emitte ret declinando melamen M. L m. 5. Non verae sit, sorte M ; Cron.
pag. ωέ. - Alias , alio tempore. uiatia vilia indere a. a. P. constitim a
244쪽
hostem moram suisse pugnae scirent , et ipse in castra copias reduxit. Custris permunitis , C. Sulpicius Gallus tribunus militum secundae legionis, qui praetor superiore anno suerat, consulis Permissu ad concionem militibus vocatis Pronuntiavit, nocte Proxima, ne quis id pro Portento a meret, ab hora secunda usisque, ad quartam horam noctis luna m defecturam esse a. Id, quia naturali oriane statis temporibus fiat, et sciri ante et praedici posse. Itaque quemadmodum, quia certi
solis lunaeque et Ortus et occasus smi, nunc Pleno Orbe, nunc senescente exiguo cornu , fulgere luriam non m rarentur; itia ne obScurari quidem, quum condatur umbra
terrae, trahere in Prodigium debere. Nocte, quam pridie Nonas Septembres V insequuta est dies, edita hora luna quum defecisset, romanis militibus Galli sapientia prope divina videri: Macedonas, ut triste prodigium, occasum regni perniciemque gentis portendens, movit ; nec aliter vates. Clamor ululatusque in castris
α. Moram fuisse pugnae scirent. εα
nam defeturam esse. et e. cons Pliit.
til. I. io, et similia exempla essee tua desectionum Iunae soli que. Porten- orram esticacis intorram ad movendos animos hominora. physicae imperitorum tinhviorumque superstitione. ad
C. Siaritatis Gallias , solere Orbium caelestium contemplator, primus Romanorum singulari lihro exposuit cati a Glipsium holis iuuaeque, quas a primns tmninm inuritigas a dieἱloe Thhlea Hii sitis; vid. Pl o. et V ler. II. ll. Cie. de Sen. a6; Pigh. An n. at .. 5 6. Eum non trutintim militam . sed legatum eonsulis suisse. et post defeeito ut lunae militibus causas eius exposuisse . tradit Valer. Max.
4. Nunc aeriascente sorte senese nis em ἰ Cron. exiguo cornu et vide ad I, 22 , n. 3. - Quum conuatur iambra terrae, tempore plenilunii D tintin- quam in ereedentis inter solem et lunam , quae a MIe lumen multiatur
s. Priata Nonas Sept. apud Eutrop. i V. r. III Non. Sem. sed pridia Non. Sext. die XXI Ionii lii licini proleptiei emend. D .ell. io A pend. ad Prael. Canad. p. 5 a. ei de Cyclis, X, 38. - Euιta hora, prau dicia a Sulpicio. vid. I. 8. u. a.
245쪽
Macedonum suit. donec luna in suam lucem emersit. Post ovo dio tantus utrique ardor exercitui ad concurrendum sueras, ut et regem et consulem suorum quidam , quod sine Proelio discessum esset, accusarent.
Regi prompta defensio erat si, non eo Solum , quod hostis prior , apo e pugnam detrectans , in castra copias reduxisset ;Ἀed etiam, quod eo loco Signa constituisset, quo Phalanx, quam inutilem vel mediocris iniquitas loci elliceret, promoveri non posset. Consul ad id, quod 7 pridie praetermisisse pugnandi occasionem videbatur , et Iocum dedisse hosti, si nocte abire vellet, tunc quoque per speciem immolanditerere videbatur tempus, quum luce prima signum propositum pugnae ad' exeundum in aciem fuisset. Tertia demum hora, sacrificio rite Perpetrato , ad consilium vocavit ); atque ibi, quod rei gerendae
tempus esset, loquendo et intempestive consultando videbatur quibusdam extrahere. Post sermones tamen consul orationem habuit. XXXVIII. re P. Nasica, egregius adolescen S, Xom-
D nibus unus. quibus hesterno die pugnari placuit, is denudavit mihi suum consilium : idem postea, is ita ut transisse in sententiam meam videri posset, is tacuit. Quibusdam aliis absentem carpere imperas. Postero dia s lanitis utrique a dor . . . ae sarena) regi Pro ea de-jen,io erate ita sorte distingtiendus, Drah. Aut pro heral; Duh. - Non eo solum ; vide ad I. D, n. 6. . Constit ad id quod . eie. vide ad II, 23 , n. 3. Verba Aeqq. ita interpungenda putabat Drah. terere oldeis iur temptis. Quum Iticae Prima . . . fuisset, tertia demum , ete. 8. Merolato rite perpetraro eous. iniit. l. , ad e saltim υ earit;
vide ad I, 54 , d. x ; II, 55, n. s. et
Ill. 6, n. s. Nox forte leg. atque ibi quoque, quod rei gerendae tempus esset vel retit, et deinde tandem pro amen. nisi hoe ab omisso qtiam ampetiuet; Drah. Cons ad i. 2, n. r. Tulem pro lumen eoni. Bυεll. At athi otioque res gerendae temptis loquen
do et r. e. Distis q. e. . post sermones hunc erinstit n. h. Gror .
CAP XXXVIII. t. Dontidaria mihi consilium; vid. XXXIII. a , n. s.
246쪽
D in rem , quam Praesentem monere , melius visum
is est. Et tibi, P. Nasica, et quicumque idem , quod
is tu, occultius genSerunt, non gravabor redderois dilatae pugnae rationem. Nam tantum ubest, ut mois hesternae quietis poeniteat, ut servatum a me eRePM citum eo Consilio credam. In qP me opinione effora De quis sine causa VEStrum Credat, PECOgu OSCat,n ageduin, mectrin, si videtur', quam multa prora hoste et adversus nos fuerint. Iain omnium pDiu mum, quantum numero nos ΡPaeStent, neminemn VeStrum nec ante ignorasse, et hesterno die impli- is catam intuentes aciem animadvertisse, certum ha-υ beo. Ex hac nostra paucitate quarta pars militum is praesidio impedimentis relicta erat: nec ignavissi-υ mum quemque relinqui ad custodiam sarcinarumia scitis. Sed suerimus omnes : parvum hoc tandem M osse credimus , quod ex his custris, in quibus hacis nocte.munsimus, exituri in aciem hodierno autra summum chastino die, si ita videbitur, diis beneis iuvantibus, sumus ' Nihilne interest, utrum milis tem , quem neque viae labor hodie, neque operiso satigaverit, requietum , integrum in tentorio suos arma Capere iubeas, atque in aciem plenum virium is vigentem et corpore et animo educas 3 an longo is itinere satigatum et onere sessum, madentem Suis doro, ardentibus siti faucibus 4, oro atque oculis D repletis pulvere, torrentem meridiano 4 sole, hostiti. S. Dideur ei, lubet, platet. --- Impli iam initientea vitaem , im in e tiem mi Geon. - Sed Itierimus omnes, sorte sed i tina omnes , Sc. vvlla parte militum ad custodiam sar ei narum detraeta; DoL. An leg. ad 1 ierimus aut aleter tia . h. e. sae nos
247쪽
is obiicias recenti, quieto β, qui nulla re ante conis sumptas Vires ad proelium afferat Quis , pro deum is fidem l ita comparatus, vel iners atque imbellis, is fortissimum vivum non vicerit 3 Quid Τ quod hostes
. per summum otium instruxerant aciem. Peparaveis rant animos, Stabant compositi suis quisque ordi- . nibus: nobis tunsi repente trepidandum fi in acie is instruenda erat, et incompositis concurrendum 3XXXIX. o At, Hercule , aciem quidem in Onis dita in inordinatamque habuissemus : castra mu- is nita, provisam aquationem, tutum ad eam iter prae-n sid iis impositis, explorata circa omnia; an nihilis nostri habentes praeter nudum campum, in quo is pugnaremus t Maiores Vestri castra inuti ita portum is ad omnes casus exercitus ducebant esse. unde ad D pugnam exirent, quo iactati tempestate pugnae reis ceptum haberent φ. Ideo, quum munimentis ea se-
is pissent 4, praesidio quoque valido firmabant, quod,
is qui Castris exstatus erat, etiamsi pugnando acie is vicisset, pro victo haberetur. Castra sunt victoriis receptaculum, victo Perfugium. Quam multi exoPM citus, quibus minus prospera pugnae so Ptuna fuit,
Λen. IX, io5. Sed malim eum Iae. Petiet. legere torrente aut torpentem. s. Hosti Miletus reeenti, quiero, sorte requieto. ut paulo ante: est
enim alitid quiettis , aliud requiritis rad illud susscit praesens quies; hoe competit illis. qui aliquandiu quietexunt usi; Gron. s. Nobis trepidandum, ete. vide ad I, iέ, n. 6ὲ ΙΙΙ, ΑΘ, n.
Nereule, aciem quidem inordinatam atque iticompoaitam habuissemus, seu cetera egregie potata, id est . ca- atra munita, provisana aquationem. Tu in respoDdet: llane parali criticur. xi emtis, an politis nihil nostri habentes, praeter hauriti in campum . in quo pugnaremti . . LE . 2. Quo . . . receptum taberem; vide,d Iv. 5: . n. a. 3. Mianimentia ea amisserit, forte sepsissent; Gioli.
248쪽
. intra vallum compulsi, tempore suo ' interdum is momento post, eruptione facta, victorem hostem ,, pepulerunt 2 Patria altera est militaris haec sedes. a vallumque pro moenibus, et tentorium suum cui- is que militi domus ac penates sunt. Sine ulla sede vagi dimicassemus, ut quo victores nos recipere-
,, illud opponitur : Quid si hostis hac interposita
,, nocte abi SSet, quantum rursus Sequendo eo peni- ,, tus in ultimam Macedoniam exhauriendum laboris is erat 7 Ego autem , neque mansurum Eum , neques, in aciem copias educturum suisse, certum habeo, di, si cedere hinc statuisset. Quanto enim iacilius abire,, fuit, quum Procul abessemus, quam nunc, quum ,, in cervicibus sumus ε 7 Nec falleret nos, nec inter- ,, diu nec nocte abeundo. Quid autem est nobisn Optatius, quam ut, quorum castra, praealta nu-oea minis ripa tuta , , allo insuper septa ac crebris γγ turribus, oppugnare adorti sumus, eos, relictis γγ munimentis, agmine effuso abeuntes, in patentia, bus campis ab tergo adoriamur 3 Hae dilatae pugnae ,, ex hesterno die in hodiernum causae suerunt. Pu- a gnare enim et ipsi mihi placet; et ideo, quia per di, Enipeum amnem septa ad hostem via erat, alio γα saltu, deiectis hostium praesidiis, novum iter aperui; a neque prius, quam debellaVero , absistam. γγ XL. Post hanc orationem silentium suit, partim
4. Tempore suo; vid. I, 56, II. Io. 5. Sine tilia sede stria ) Magi uia
miecissemus . tit quo Die rares nos reciperemus p vipto: Diei ie, quaeso, quo Noa victores recepissemus, si sinetilla s. D. d. . nisi Ieg. tit, quo Vialoresntas reciperemtia, non ha remus p . Ein. Lenior medicina est: si sine tilia aeue M. d. , nune qtio Mictores nos re-
emeremtis p Εx ne h. e. ntine ) factum videtur tit. Sed nil sorte mutandum ἔvide ad XL, I 3. n. s. - Sequendo
249쪽
traductis in sententiam eius , partim verentibus nequidquam offendere in eo, quod, utcumque praetermissum, veVOCari non posset. Ac ne illo ipso quidem die aut consule, aut rege rege, quod nec sessos, ut pyidie, ex via, neque trepidantes in acie instruenda et vixdum compositos aggressurus erat; consule, quod in novis castris non ligna, non pabulum convectum erat, ad quae petenda eX propinquis agris magna pars militum e castris exierat ) , neutro imperatorum Volente , Fortuna, quae plus consiliis humanis pollet contraxit certamen. Flumen erat haud magnum propius hostium castris, ex quo et Macedones et Romani aquabantur , praesidiis ex utraque ripa positis, ut id sacere tutO POSSent. Duae cohortes a parte Romano-xum erant, Marrue ina Ret Peligna; duae turmae Samnitium equitum , quibus praeerat M. Sergius Silus legatus: et aliud pro Castris stativum erat praesidium sub C. Cluvio legato, tres cohortes, Firmana, Vestina,
Cremonensis, duae turmae equitum , Placentina et Aesernina. Quum otium ad flumen esset, neutris lacessentibus, hora circiter nona 4 iumentum , e manibus curantium elapsum, in ulteriorem ripam effugit.
Cap. XL. r. Ao ne illo mo Midem
erviorum adieeta hute oratiotii divisae propter longam parenthesin . ut subveniretur memoriae lectoris vel auditoris, quod nihil est aliud quam nee rege, inqtiam, neu eonsul ; Gron. Cons. ad i , Is , n. r. - Π idantes in aete instruenda; vida ad cap. 38,
D. 5. - In nosis eastris erat iunge , aut leg. in no castra. 2. Duae cohortes ... Marrucina, et:
250쪽
Quod quuin per aquam, scrine genu tenus altam , tres mi Iitos sequerentur, Thracos d0o id iumentum
ex medio alveo in suam ripam trahorent, altero eorum Occiso, receptoque eo iumento, ad stationem suorum
se recipiebant. Octingentorum Thracum praesidium in hostium ripa erat. Ex his pauci primo, aegre passi popularem in suo conspectu Caesiam , ad persequendos interfectores fluvium transgressi sunt; dein plures, postremo omnes, et cum praesidio, quod a parte Romanorum ripam defendobat, manum conserunt. Non desunt auctores, qui ipsius Paulli iussu equum detracto freno impulsum scribant in hostilem ripam , emissosque, qui retraherent, ut hostes pugnam priores lacesserent. Etenim quum viginti caesis hostiis litatum non esset, tandem Iaeta vigesim ne primae exta haruspices renuntiaverant, ut, Romanis non lacessentibus , sed defendentibus sese, victoriam promitterent. Ceterum , sive consilio ducis, sive casu , ab hoc certe initio commissa pugna , aliis Super alios ad serondam suis opem utrimque advolantibus , brevi ita aceensa est, ut duces cogerentur descendere in universum summae rei discrimen. Aemilius enim, tumultu concurrentium audito. praetorio egressus , postquam caecum ruentium ad arma impetum revocare aut sistore nec facile nec tutum videbatur, utendum ardor militum, et casum in oceasionem vertendum putavit. Educit itaque copias castris, et ordines iniere IRitans hortatur, ut expetitam tantopere pugnam pari ardore capesserent. Si mul Nasica praemissus ad explorandum , quo in statu res essent inter primam cientes pugnam , adventare instructo exercitu Perseum nuntiavit. Primi Thraces incedebant , truci vultu , corpore procoro, splendentibus miro candore clypeis laevam protecti. Humerum utrumque nigra vestiebat chlamys: ab dextero immanem pondere frameam identidem
noriam auxiliariumve. - Tres milites etam . . . ad stationem stinoian se reci- romani ... Thraeo istio macedoni eorum με na tres illi milites romani. Quae auxiliorum ex medio ἄDeo in suam Omnia iam monuit Gron. ν piam ιν raherent. altero eorum Tlita-