장음표시 사용
221쪽
finem, nimirum custodiana ab inclementis Sciniuria acris&caeli. Eadem inueniendi dc docta dilatio in caeteris arti ac discipli vis reperiturό ainimo quicquid inuenitur vel docetur a cificiose, hoc tu, non temere,
sed cum ratione, id omne hac via inuestig rinccesse est. Est enim hic modus inueni endi perpetuus ac necessarius, qui nunqua fallit, sed semper dἱrigitur ad veritatem, quem ipsa adeo natura in componendo ibmitatur: siquidem natura,vt Aristotes plocet, proprie non dicitur inuenire , inuentionanqueest qu da ratiocinatio, deratiocinatio cognitiobat natura no cognoscit,etiasi propter finem alique certum ac determinatu
agat semper. Hunc quoque inueniendi in disciplinis 5c tradendi modum, tota seruauit di imitata est antiquitas. Et Aristot uniuersae lillosophiae, tam activae quam conis templativae praecepta,eodem adinvenit, , adinventa tradidit. . .
Legem ergo dc actiones ciuiles, in quib.
Iegislatorin Iureconsultus versantur , resoluendodi ratiocinando, tandem Ceam
facultatem deuenimus,quae in Oie eo liq, Principia contemplatu quam ad extae mum terminum. Porincipi in
222쪽
ius auspicamur, ab ea ad oeconomicen, ab hac ad politiceir,deniq; ab his omni b.ad Iuris ciuiliscognitionem progredimur; qui disciplinae sinis est. quasi terminus superiorum artium ac disciplinarum, ad querarEferuntur. Sit ergo hoc firmum&perpe 'tuum pronunciatum, Illi is ciuilissu diuis Ultimuni inter has artes Et vendicare locum,ts Hrque ei tecti metuo cum frώιctu δε- eeri ac tradi, si priores ilia scientia tan inquam rima eius principia elementa
Contra leguuios qui Philosophiam astulo Mine is distrahunt
breuu disceptatio. Go in loco sese multorum hoc nostro
tempore Iurecosultorum insignis erro di imperitia satis detexit Pleriq; enim Iurisprudentiae studium ita a philosophiae cognitione distrahunt, ut nihil commune iis aut simile esse opinentur, plane existimantes rem esse ociosam inutilem, non tantum eius disciplinae sed Saliarum a ' tium praecepta, quorum maximus est usus memoria comprehecisa habere. Ad copis
223쪽
firmationem sui erroris adducunt breuit,tem huius nostrae vitae. causantur magnitudinem longitudinevi dissicultatem di sit plinae, queruntur numerum Interpretu docom metariorum & quod magis ridicu- Ium est, existimant una eadem qi opera Ius ciuile di caeteras disciplinas,ex uno eodem que scripto addisci possiecita quidem, ut qui Ieges recitare possit illic b bonus Granam licus, insignis poeta, eloquentissimus orator, acuti uimus dialecticus, , ut quibusdam etiam videtur, geometra naturalis
philosophus ex eadem schola prodeat: satius itaque esse , ut quod per pauciora rem eo dia fieri potest, per pluravi longiora ne efficiatur. Alii vero etsi philosophiae caetera-τumque artium praestantissimarum usum non ignorant, moderatius tamen id fieri volant,tantumq; studium,tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur, satis nos officio nostro fecisse arbitrantes, si primoribus, ut aiunt,labris haec attigerimus,4 more apum optimos quosq; flores ex infinitate illa decerpserimus. Sed philosophiae quidem vituperatorib. quoru long maior est error, facile resp5deri, aliis noaeque potest Quid enim ineptius excogitan aut dici a quoquam potest, quam mole, mas tu.
224쪽
ει Interpretum, artis, scientiae , timare velledissicultatem, , uitatem atquei-gitudinem Nequemitii exanificears, sed ex arte artifex iudicatur, caeteroquin i posset, ut artes etiam nobilissimae praestare. tissinitque vitisartificum essentignobiles actum mae. Multi prosecto quiarterii 'nis ita profitentur, interdum homines lanare volentes,emiliaperitia sua potioni, bus occidunt an propteream medita, laudibus si audanda est Multi nauseamum negligentiain navigandiinscitia commi tun an idcirco ars ea nauigandi vitupera bitur sane plerique Iuris ciuilis praecepti milla ordui nullisque via dc methodo co- scribiae doceri possearbitrantur, atque ita etiam docent, an propterea id artis vitio. ex sepulaherina est,tribuendum extostimabimus Tenenda ergo est differti, ita Miserimen inter haec, quantumque ars Martifex interiec Mitiinirendives disse
Wnt, diligenter perspiciendum iuria.
plinae enim ex se,ac suapte natura non sunt longae, etsialteralogior&difficilior estat γx a qui sognitione ii rematum, ceptorum 'nstantiqua: non suntlin
225쪽
atque definita; quorum cognitioni&com prehensioni satis vitassissicit, eiusq respectu breuis noncst. At vero suco exerci-Dtio artis ut dissicillima est, ita quos ea
longissima, atque unius hominis vita longitudine, propter infinitas circunstantia: rum Variciates perplexitatesq; , commodὶ haberi non potest. Iam vero quod ex uno eodcmque iure ciuili, reliquarum artium praecepta disci posse opinantur, quid obsecro aliud est . quam caelum terrae miscere. artium ac disciplinarum fines,lcopos, prae cepta, temere sine ratione confundere. atque ex multis diuersis ic disparatis scientiis, quinimo ex infinitis rebus planeq; c thariis,unumquid facereὶ Quis enim ignotmt,alivdesse Latine scribere& loqui, scien tifice&probabilitcrin utramque partem de quacunque proposita quaestione disserere; posse;&aliud, iusti de iniusti notitiam nu
merorum vel humani corporis cogniti . nem habere Scientiae nanque artes omnes ita inter se differunt, quemadmodum &ves materiae quas contemplantur,&fi-:nes, ad quos diriguntur: fierique nonio test utina eademq ars diuersas rerum naturas cognoscat Multae etiam sunt, quae cisiges non contemplentur, nec quippia
226쪽
agant,vsum tamen ad haec praestant suntq; veluti nil iumentad organa, sitaeo Iubus neque cognoscere rerum naturas, neq; qui' piam commode efiicereiqssumus veluti sunt omnes illae astes quae ei monis ora tionisque ac docendi modum tractat. Sed - enim neque illud quidem temper veredicitur,si usis ieriperplura. quias erpauciora feri potest multa enim sunt, quae commo
diui citius logiori via assequi naur,quam breuiori; quae si difficilisac obscura est, inepta est ad discendum lagendum Titius enim exempli gratia si n forum ire decreuerit, vel regia via, quae longior sortasse aliquot passib.est,sed plana alioquin&RIudai vel copendio aliquo aspero&luto . eis proficisci potest;certe nisi mentis compos . non sit longiorem & comodiorem eliget,eitiusq; quam si breuiorem intricatam ingressus fuisset,ad destinatum locum perveniet. Similis est ratio in scientiis & disciplinis,quae sibi ita sunt assines, connex
ut multae sine aliarum cognitione, aut e Innino,aut certEcommode haberi no ponsint. Est enim quidam iis similitudo, e gnatio,cum corpore humano ipsiusq; pa tibus, qua mirum quedam in modum inter seconspirantvi consentiunt, alteraque
227쪽
Mima usum mutuumqueauxilium prinat, ut separatae ae disiunctae officin amactionestamiuentur, Denique memini moni eos a praeceptis philosophis abho inic uiaa plerisque incidissitis dehinbar a conscripta esis conspicerent;quibus
eo quoqueassentior dium modograuiores ieriptores,de iisdem remo: copiose dispa- tantes, non eontemnant. Qui ero instrum philosophiae studium non in toturi reprehendunt,si remissiuis moderatiuMissatur,in eor- -hi facere vi latur, Mod utemarbitror Iominum animos a re non utilibus, sed inosis de non-ultvin
utilibus, quae in quibusdam pluissim
rum striptis continentur,auocante eos inhonestiora&ad viti umconserenti. reepinhortantur. Estoinranod strua dusin perdiscendis disciplinis,st tuendu que scopus aliquis, ad quem rationes μα1mum nostrorum'udiorum iustiontur, eumfieri nequeat ut in omnibus ex aequo ocellas, satisquesit eatenusum vas disti inam attigisse didicissem quateniuret nectatas postularerideatur. Est etiaοserdandum inomnibus 3 εr uis: quaedar i enim plus delectatio
ri . . dam plus necessitatis in se habent.
228쪽
quae hecessaris sunt Mutiles, non tantum degusiadae, sed&penitus perdiscendi sunt; quales sunt eae , quae omnibus communes sunt, suumque usum omnibus praestant, ut ars disserendi, scribendi, loquendi,quq sunt ves uti instrumentavi manus, quibus scientiae disciplinae omnes tanquam re necessariis utuntur. Itemque illae quae viciniores sunt, similes & cognatae, istphilosophiatiat, ut alternata:veluti,medico
magis in naturali philosephiae parte laborandum est, quam in morali; Iureconsulto in hac magis quam naturali: quia ut medicus principia sui subiecti, itemque rationesin causas a naturali mutuatur, ita Iureconsultus a morali ciuili Eademque similitudori cognatio in caeteris disciplinis inuenitur Artes vero ac disciplinae qui non ita necessariae sunt, sed plus delectationis,exercitii continent, etsi planὶ
mitti non debeant,leuius tamen attingendae sunt, cum fieri nequeat, Vt omne e
dem fructu,parique utilitate addisci possint. Flam in his id vitandum est, ne nimis magnu studium multamque operam in res obscuras atque difficiles eonferamus, eandemque non necessarias; ut in astrologia, vel
in geometria aliqui faciut multi in diale
229쪽
ctici plures in cognitione utriusque sermotus Latini Graeci. Quae omnes artes . quanquam laudabiles sunt.' nonnulla
earum summouere necessariae, earu tameti studio a promutoabduci contra omnem.
rationem est. Sed philosophis quidem vi ruperatoribus, iisque qui dissicilem qua dam temperantiam postulant i reb πα- claris de honestis atque etiam necessariis, ruaeadmissae coerceri neque possunt, neque ebent reprimi, satis iis libris respcindebis mus,quosdelebis uirecosultomim inst se bemus. Ex his iam satis patere arbitror, quis&qualis sit ordo lectionis huius nostrae iurispindentiae;adhaec,quae disciplinet ipsam nec essariis doctrinae ordine antec Aant denique quae ad ipsius cogisitionem utiliteradhiberi possint debeant, si modo persecti non furata eius notitia desideretur. '
230쪽
dentia. Ognito doctrinae de lectionis ordine, rati,d inceps postulore, idetur, ut proximius ad Iurisprudentiae natura explicandam accedamus Natura auterii artium aedisciplinarum omnium, duabus potissimis silet aestimari rebus genere subiecto, seu materia in qua ars cscietia versatur,cuiusq; affectiones Fc passiones quaelibet earu contemplatur aut efficit: c proprio inmad que omnis effectio vel contemplatio dirigitur. omniaque que in artea ut disciplina docentur praecepta,referuntur Degenere igitur subiecto , materia Iurisprudentiae dicendum est ue quam facile adinveniemus, si ea quae. superiori loco a nobis posita constitutaque sunt, diligenter ut par est Dei Denderimus,