장음표시 사용
741쪽
DE IUSTA NAE 3 ET. PUNITIONE tractates multos alios docuerut erro reS.Na fornicati ne simplice nullus illo 3ς damnauit. Honores appet doΗeira, Mno fugiendos,oes 1lli docueriit. Diuitias eo iv alio adeo seltimaru ut in illis felicitate costituerent de qu4H. 143 hu S ppheta regius ait: Beatu dixerui ppim, cui lis fui.
Alii ex ubus eii Arist. & si felicitate in diuiti js no costituerutollas in pluris fecerunt,cj pauptate,et plus ad uIrtutem Γ dei Tepol se,in Pauptatem, diXerui. Et credo certe,inde sua haeresim traxisse, Vagalatiu, Ioanem VulcIe Sc Ioanem Hus dicetes pauptatem uolutariam null1us prorsus ei Te apud Dea meriti: cu in ipse ueritatis ma Ma. i' Saluatornrd merit: Si uis placias eise: vade, uendeoia Π hes,&sequere me. Alta uidelicet Stoici e quoi numero est Dr Seneca, Sc quibus in hac otetit conum erari uoluit in Paradoxis Cic. docent oia pcta elie paria, nec unum altero esse grauius. Sed pnilosophis d1miliis, s etsi in multaS errauerat,multa in alia uera, Sc honelia de uirtutibus docuerut,ad poetaS eoaς ueniamus publicos olum uirtutu hostes Sc olum uitio ac ut1111mos diligentissimos. subornatores. ViX.n. ullum est uiti H qa non fuerit summope a' poetis laudatu. Q rn nulla mae Orpotuit dari ut ijs laus, qua illa dris suis tribuere, quoS O portebat esse summe bonos,&orum uirtutum parere S, Sc alumnos. Nam cum gesta illone, quoS populuS Pr ens colebat,narran Gallo N describunt tyrannide parricidia,Adulteria,incestuS,IAPtus, fraudes, mendacia, Mscelera nefanda: adeo ut inter honores reputet puerum Ganymede a Ioue deon m aYimo ad amplexus Deian
dos fuisse raptu.Illa demo suiS d0s tra uiat uitia: u nul Ius ho sapies pateret de se circi. Cum aut haec dris inelledicu eo ipso hoibus Pisadent,ut eade faciat, u deos fecisse audiui. Nam exempla maiori,multum ad psuasio Clau. nem ualen ut elegater Claudianus docet sic inquaeras: Scilicet in uulguS maneant exempla regentum: Vti ducum lituos,lic moreS cAstra sequuntur.
Si exempla hominum ouere pnt aliorum animos ad ub
742쪽
LI BER T E R 'T I V S. m Ia ut uirtutes, luce clarius est, id posse multo facilius praestare excpla deoru Nec solis excplis ad uoluptates c lasciuias lectoru animos prouocant poetae: sed etiauerbis,quae tanto animo affectant esse obscoena, R tu Pia,ut poeta ab Illis non censeatur,qui uerba pud1ca habet. De quare unum ex illis, Catullum uidelicet, qui hanc tulit de carm1nabus poetarum legem,profero. Nam castiim ei edecet pium poetZm Catia.
Ipsum,uersiculos nihil necesse est, Qui tum denique habent salena, &leporem, Si sunt molliculi,& parum pudici. Ridenda quidem est haec Catulli sententia- de ab omni
uiro prudente merito exibilanda,& explodenda. Quis non rideat castum dici poetam, qui de Iabidine cogitat, obscoena meditatur,lasciuias,& ampudicias scriba locrtur atque cAntillat QualiS quis in est, talia loquitur, Scscribit.Propter haec malour incitamenta, quς poetsau dilorabuS,c lectoribus praebent Plato grauiissimus philosophus ceDsuit illos esse ocula bona ciuitate abigen
doS,tie suo comercio totam .prsus inficerent ciuitatem.
De mortibus hactenus diaeimus illos apud gentiles scri Ptores eme ultiatos: sed opus est,ut pergamuS dicere, imale de his,quae credere oportet illa sentiant, Sc quam aperte fidem catholica illi oppugnent. Omnia,quae credere tenemur duas Xpi naturas respiciat, diuina uideli
Ce S humanam ea Oia gentre non solum oppugnante sed radent,&sub Cannant.Deu trinum, Sc Unum No agnoscunt: sed multos secuui pugnates deos adorant. Deci Ciuim creatorem non intelligunt: quia ex nihilo nil fieri posse credunt, S ita mundusine principio mime, Sc sine
fine futuin esse docent.Deum este honossi remuneratorem,malorum in punitore, maior eON para ignorat, ni
hil post hanc u1 tam reliquu esse: sed alam simul in cor pore perire credIt. Et siqui illo' aiam immortalem esse credunt,ea de praemi)s bonoauer,' malo' supplicijs di- sunsique longa illine a Christiana pietate absunt.Huma
743쪽
ni gnis casum Sc perditionem Ilius. originem: neque
unquam cogitarunt,ac proinde illius reparationem per Christum saluatorem nostrum factam intelligere no ualent.Deum pro nobis e coelo descendisse, humanamq;
sumpsisse naturam, Ec in illa pro nobis tamen,sitim, do
loreS,uariostu corporis cruciatus mortem denique in ligno crucis pro nostriSpeccatis pertulisse, non solu non credunt: sed eos, qui talia docent, Ed praedicant,stultos r. cor. I esse putant Prsdicamus inquit Paulus Xpm crucifixu,
Iudaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam. Ecce totam Apians religionis summam a gentilibus,5c prophanis scriptoribus ignoratam, Sca multis illo ne
oppugnatam,&irrisiam .Et inde apertissime conuinciξ, AIsiduam illo 3ς lectionem ualde nocere posse uiris Apianis praesertam incautis,&infirmas.Ideo Paulus optime cognoscenS plurima uenens esse 1 his prophanis scriptoribus, admonet,ut circa illo 3ς ledtionc cauti simus:Videmυμ te,inquit, nequis uos seducat per philosophia,et inanem fallaciam scam traditionem hominum , scam elementa mundi. Quae uerba interpretans Ambrosius in comen Ambr. t a s super epra Pauli ait Philosophiam dicit terrenam, perquam solent seduci,qui cupiunt prudentes iudicarii mundo. Et aliqu1bus interpositis subdit: Detinetur.n. uerissimilibus causis , Ec comentit as rebus nihil tam ue rum sstimans, qua m conspicitur Scintellig1t in elemen tis. Et quia quae ad praesens sint Sc cernuntur oculis, suauia Ec oblectabilia Vnr,aliquantos seducunt, qui spiri tualem ronem despiciendam,et ridendam putant desperatione futuri,Oem uim asstris assignates, carnali roni obnoxij,ne grauia credenda sint sustolli in coelum posse,neue leuia uenire ad terras aut aliquid corporeum sine revadmistione gnari, repugnantes potentiae, Ac Prouiden tiae Dei. Sciunt. n.legi in dIuinis ueteribus Hebraeo N UOIuminibus,multa gesta per 'oysen,quae humana rati Ono capi simili modo, et in nouis libris facta a Uno, aut Per apros, quae tractatus carnalis prohibet credi. Hanc
744쪽
L I B E R TERTIV s. sis ergo traditionem, philosophia fallacem, Ac inanem Appellat:quia non a potentia Dei ordinata esti sed ab imbecillitate rocinationis humanae,quae potentiam Dei intra scientiam dei coarctat ne arr credatur facere,ut car malis se continet rG:quia lingulis elemetis diuinitatis di i resitatem deputant ad culturam,ut obligent atos imperitorum ne se ad Deum ueN exledat. Quam ob rem c uendAm monet tradit1onem istam: quia mundi cultrix
est,non Dei qui unus est,nec ad Xpm sed a Xpo abstrahit in quo perfectio diuinitatis est.Hactenus.Amb. Est adhuc in libris gentilium, Sc alioἔς prophanorum hominum aliquid aliud talis illoni doctrinae adiunctu,
.loquentia. cquae illis magnas ad nocendum uires prae fiat. Nam ea,de quibus d sserunt,non ruditer, Ac impol ste tractant: sed magno artificio poliunt,magina uerbo Fuelegantia exornant,adeo ut si res ipta, quas tractant, siaunos legentium forte deteireant ipse splendor omnis, Sc uerbo in ornatus allicere ualeat.Et inde eueni ut doctrinae uenenum tanta uerbo' dulcedine permistum, tanto tacilius incautis nocere polist,quanto libetius ab
illis bibetur,cum illi non quid intus lateat: sed solam exteriorem uerbo' dulcedine cosyderent,Quanta aut sit eloquentiae uis Ecptas: siqv:s forte ignora legat Valeri max1m.lib. 8.cap. 9. Ibi multiS, ua scs exemplis Obat
tantam esse illius potentiam,ut 0pe hominum aios qua Iibet distantes ad se trahere, M duos flectere, Ec mollire pollit Id co Paulus hanc eloquentis vim, Sc potestatem optime agnoscens:admonet fideleS,ut diligenter attendAn ne incauta ab illa decipiantur. Videte inquit ille) Gis.. nequis uos seducat in sublimitate sermonis. Noverat sppe Paulus illam sermonis sublimitatem esse potentissimam ad quiduis persuadendia. Ne quis igitur causetur
se per sublimitatem sermonisu Chro saluatore nostro, aut apostolis eius fuit Te deceptumcideo Aps saluator noster,noluti doctrinam Euangelicam in multo oronis ornatu consitituere ed thesaunt suum ut alibi Paulus ait p. cor.
745쪽
DE IVsTA HAERET PUNITIONE in uasis fict1libus posuit ut sublimitas sit uirtus Dei.Hiee sit,quod Christus ipse,qui est Dei sapientia, recenS na
tus inter duo aialia positus est, S uilibus est pannIS inuo Iulus. Ponitur Dei sapientia inter bovem Sc asinum: ut erudiret rudem,moneret tardum .Qui aut ullabus panis inuolui permisit,idem etiam humilibus uerbis ti iis prς dicari uoluit. Et ideo non polatos oratores,aut artificiosos rhetores,aut uehem ente S disiputatores m apostolos x. O., assumpsit: sed qus situlta sunt mund1 ut 1 dem Paulus ait)elegit,ut sapientes confunderet. Quantum pol Iat genti-Ii iam scripto Tu eloquentia,uiro Np1ano nocere occasio ne sumpta ex figura ueteris Testamenti, aperte declarat Origenes homTl 1 a. a. super Hieremiam, ubi exponens ii Hieris lud eiusde Hieremiae: aliae aureus Labylon imanu Doome. mini inebriari S omniem terram, sic ait: Nabuchodono
sor uolens decipere homines per calicem Babylonis dolosum, non miscuit in vase fictili,quod parabat potari e sed neque in paulo meliore, & aereo vase, uel sit Pgno,
α quod alta praecellit argeteo. ue N et Igen S URS aureu,meo Poculia temperauit,ut quis uidens decorem auri, dia radiantis metalli pulchritudine delectatur, dc totuS ocu Iis horret in specie,non colideret Ad intrinsecus lata te et accipiens calicem bibat,nescies calice Nabuchodono sor. Intelliges aut calicem aureu in praesenta nominRIU,
si aiaduertas pellimo 3ς dogmatum uerba mortifera qua Iem habeant copositione, qualem decore eloqUentiae , qualem reflet diuisionem, cognosces quo unusquaso poeta', qui putatur apud nos disertis imi calicem aureum
temperRuit,&in calicem aureum uenenum iniecerit ido1olatria Sc uenenum turpiloqun,uenenueOM, Uς Riam hominis interimunt dogmatum, uenenum falsi nomInas
scientiae. Et aliqu1hus interpositis postea subdit: Sspe uidi aureu cal 1 cc in pulchro sermonis ornatu, Ac dogmata Uenena con syderans deprehendi calicem Habylo dis. Hactenus Origenes. Ethtus Hier in comentatris stiper Ionam prophetam circa finem.ῖ. c. de eloquentia genu
746쪽
LIBER TERTI VS. V Iium Ioquens haec ait Quid ualeat apud homines secuti Hiere. eloquentia dc sapientia secuti testes sunt Demo1the neS,Tullius,Plato, Xenophon,Theophrastus Aristote IeS,& caeteri oratores,ac philosophi,qui uelut Reges habentur hominum,& praecepta eON,Nion Ut pcepta mortalium: sed qua1r oracula accipiuntur deo N. Et multis
interpositis postea subdit. de &deEabylone in Hierem a dicitur:Calix aureus Habylon inebrians Oem terram. Quem Non Inebraabit eloquentia sciatis cuius nozios compositione uerbo M, R disertitudinis is fulgo re peri cinx t 'Haec Hie Ex his iam apertistinae conuincrtur unam eX potissimis caul IS unde hqreses oriuntur ecassiduare &incautam gentilium scriptoN lectione.Nasi quae illa docci aperte iidem catholicam oppugnRnt,ezad persuadendu ea,quae docent,magnam ut dilamus
habet uim eoiu eloquentia , non est cur merito aliquis
dubitare possit alT: duam, Sc indiscretam illo N Ieetione ualde posse nocere Christianis, praesertim sia' pueritia
sine magna discretione illis incumbat. Tunc enim aetaS illa tenera est uelut cera ad facile recipiendum cu1usti h et rei impressionem: c qias tunc recipit diutius retinet, Ec difficile omittit.Optime enim diY1t Horatius: Quo semel est imbuta recens seruabit odorem Testa diu. Horati Cui consonat,quod Sal orno in pueri, os ait: Adolesccs Pro.raiuYtauiam suamet cum senuerit,non recedet ab ea. Et certe reipsa copertum est multos eY illis,qui libris gentii Tua tenens annis dediti sunt,in uarias haereses incidis se,aut magna haeresis suspitionem ded11se.Et ut hac mea istam certiorem,&firmiorem redd Alrqua uolo imp sentiam eXempla tum antiqua tum noua referre quibus aperte probatur assiduam gentilium scriptoo lectione multa' haeresum fuisme parentem. HaereticON omnium
primus,qui post Euagelii praedicationem ortus est, fuit Simon ille Hagus,de quo in Actibus aproN fit metio. Hunc a Philistione quodam uetusti mo poeta comico
747쪽
DE IUSTA HAEMET. PUNITIONE. suam haeresum figmenta desumpsisse testatur Epipha nius i suo illo ope, qd fecit cotra Oes lirses. Idc ct de gnosticis lirticis refer illos ad imitatione eiusde Ph1rit1onas Poete suaru hrsum fabulas copo suille. De Ualentano ideEp1phamus refert illusabulosa gentium poeia fu1Re de ceptum m ad Hesiodi imitationem trag1nta coctos,locidem in deos ec diceret.Dens in Tertul.1n lib. de prael ἀheret.multos ex illis uetustissimis lirtica S refert A a get Irra tui. bus philosopbis suas lirses hauserui sic inuens Ipssiaris a Philosophia subornant.Inde se oneS, Sc formae nescio , O et trinitas hois apud Valentinu. Platonicus fuerat. Inde Martionis Deus de tranqllitate,a Stoicis uenerat. Et uri ala interire dicat,ab EpicureIS obseruau. Et ut carnis restitutio neget,de una Oium philosophoNichola sumitur. E tubi materia cu Deo equat,Zen OIS disciplinae t. Et ubi aliqd de igneo Deo allegat, Heraes1t' iteruenat. Eaede materiae apud lirticos, ct philosophos uolutatura fidem tractatus implicant. Haec Tertuli. Sed Pgamus ultra,& alioue fisreticON, Π post Tertul. fluxere, exempla o 1 r, feramus. Priscilliani iriis docens holes essetatalibus
stillis aligatos a philosophora gerataim errore desccdIt. Na ut Greh. Nisienusi lib. de Fato rereri Chrysippus , Ed Philopator Stoici,et multi alii pclara philosophi,nihil aliud demostrant,ci; oia scam Fatu fieri. u Ioui manus dicit oia pcta esse paria Stoicos philosophos,qui lisc docent est inaltatus Cum aut ieiunia nullius esse meriti d1cit, Sc nuptiaS matrimonio squat, Epicurei discipulum ut btus Hieriilli eXprobrat apte, e ee demostrat. Iulia nus ille Caesar,u ob fide catholicam a se Oino resectam, ' Aoositatae nonae usq; hodie sultanet,ex lecta one,et couer' sali Ge.qua habuit assidua cu Paganis plutosophis uenenu hausit, quo in Ctus fui ut non solu hrticus: sed apo stata fieret, Sc Apiano Npersecutor acerrimus. Plurimunocuisse Apollinari Laodiceno artis rhetori coepitia, ScI am. loga deide coversiatio cu Epiphanio Sophista,cositat ex lib. .historiae Ecclesias. trapariatae c. qq.Ioannes , uiciet,
748쪽
L I B P R T TIVS. 3 8 quotquot illii in hac parte sunt imitati dicentes nihil
cocingenter euenire:sed ola ex absoluta necessitate Γce
dere,ita ut v facta sunt,ais fieri non pol Tint,unde Russo, hanc traxerunt haeresim Nonne ex Aristotelis,& alio rum philosophoru doctrina Na hi oes ignorantes Dei Potentiam ex cuius arbitrio oia pendent, &solum ordine causam naturaliu con*derantes,nihil uolutati diui nce: sed ola necessitati tribueriit. Qui aut apertius onditti philosophoria doctrina se fuisse deceptum sit Petrus Petres Abail ardus,u daxit nihil esse credendii, qarone natura Abinia Is p baci no postit. Et via hoc nisi a philosophis orit e Nahi oem doctrina ex sola sui intellectus capacitate meti riuolunt, Sc u suo iudicio no coueniunt, statim reqciut: nil deni P recipere uolunt, qct intellectius rone naturali coprehedere no possint. Et inde euenit lata inter philo sophos diuersitas: uacunuli' alteri 'iudicio se subdere, necu ali ad admittere uelit, qcr suo iudicio no coueniat: fuit necesse euenire, ut lata ect doctrinara uita iudicio' Uarietas.Hςc autem censendi libertas, Sc inde deducta uarietas aperte repugnant fidei catholicae,quam opor tet esse omnium unam, Sc in qua ut Paulus ait oportet e. cst. Iocaptiuare intellectum in obsequium Christi. De Martino Luthero qui hac nostra aetate prodhi, no est,cur pu LMb temus eum a lectione gentilium scripto' suae haereseos uenenum hausi1Te. Nam cum primum ille suas haereses, aut uerbo,aut scripto effundere coepitanihil Orsus Gra Ce nouerat, atine par ut priora illius scripta indicant. Et suas haereses non linguarum petitia : sed dialeetica, Sc sophisticis quibusdam argumetationibus,tuebatur: cum in ipse omnibus scholasticis theologis hoc exprO-hret crimen, eos omnes sophistas appellans. Hulti in alii se theranae familiae 1nseruerunt, quos non dubito multum nocumenti ex lectione gentilium scriptor sumpsisse ad haereses facile suscipio das. Certe Philippus Melancton uir est utriusque linguae Graecae, Sc Latinae cΘl
ientissimus, ct in litetis, quas uocant humanas, ualde
749쪽
DE IUSTA II AER E T. PUNITIONE
eruditus, Sc longa genialium philosophorum lectione ut scripta illius indicant valde occupatus. Vnum manillo ualde admiror, quo potuit arbati h Iahertatem negAre,cum tantam in se Ipso experiatur e Icendi libertatem,
ut quidquid libuerit, nunquam relarmidet docere, Ecquod semel placuit, adeo sibi postea d1splicere senserit,
ut non fuerit ueritus reuocare. Ald lunt apud Luthera
nos paucissimi in , files Ph1lappo melancton qu1 ex te
Ctione poetasu,&atio' gentillum oraton, Sc philosophorum plurimum ueneni ut ille) sumpserunt. Ecce quam multa protulimus eaeempla, quibus aperte probatur a1 Iiduam, Scincauta prophano I scripto Iniectionem multis occasionem multans haeresum pubuisse Sunt adhuc prster hos omnes, multi alii, qui et1a non sint tanquam haeretici declarat , M uelut taleS ab omni-hus aestimati, non modicam in de se dederunt hςreseos suspicionem,pp multa, quae iuxtad Oetrinam gc talium scriptoau,quibus nimium a pueritia dediti fuerunt loci ta sunt, M scripserunt.Pomponius I tus,Domitius Cesderinus Codrus Vrceus, quidam altu erus crem farinsequi nuc sunt superstites, a multis rurale audIunt eo quod magnam dederint haereseos lulp1cionem. Quant Am deder1t hoc nostro seculo haereseos suspitionem Erasmus Rotero damus,uir quidem Graece, &Latan e longe do ctissimus non est opus nunc referre,cum sit toti orbi notissimum Nam etsi non sit hactenus ab aliquo idoneo iudice de haeresi damnatus, & uelut haereticus declara ius nulti inscriptores ipso u1uente allum de hoc crimi Ii e notarunt.Et uniuersitas Parisiesis,multas illius asser tiones per cesuram publicam damnauat, Uaru aliquas haereta caS,allas de haeresi suspectas, alias scandalo fas esse censuit.Cuius censurae Erasimus res Odens quamuis , in multis ostendat se catholicum animum habuissean inhusdam iri alijs suspicionem, quae de illo habebatur, Toplene ut multi existimant) purgauit. Quod malum in de illi euenisse constat, P a tenetis amus fuit circa POe-
750쪽
LIBER T E R Τ Ι V S. 3 ptas, M oratores Graecos, Sc Latinos dui uersatus,a qui bus tantam d cedi libertatem accepit Ut quidquid pia ceret statim in publ1 cum e Tudiiset. Qu1s non Agnoscit in iIlo Luciani libertatem omnium irrationem,& subta xiationem Adeo Luciani mentem, stylum 1 nabdita ut a multiS etiam suae nat1onis hominibus atheos, hoc est sine Deo quemadmodum Lucianus appellatus sit. Vir quidem fuit optamo ingenio a Deo donatus, ac proin de relix, si sua sorte contentus fuisset, Sc ea sola tentas se quae sui S uiribus erant paria. Sed post uirilem state, quam ferme: totam poetis, βί oratoribus dederat,ad Cacras literas,quas sine magistro prsuto didicerat, inter pretandas accessi. Et in illassa interpretarionibus, Scanmotationibus multa 1nserui u si prsterh11et,multo con sultius egii set. Denique in confirmationem eo ne, quς diramus,profero testimonium beati Hieron. qui in cometarijs superlonam prophetam,circa finem. p. cap. de se culari eloquentia disserens,lisc ait.Dissicile hom1nes po Hie. tentes, Vnobiles, Sc diuites, oc multo his d1fficilius eloquenteS credunt Deo: obcaecatur. N.mens eON diuiti js,
Scopibus,atq; luxuria, Sc circundati uitqs non possunt
uidere uirtutes: simplicitatemque scripturs sancis non ex maiestate sensuum: sed ex uerborum iudicant u1li tate. Hςc HieronymUS.
De remedio contra praefatam heresem a sam. Cap. IX.
multis ration1bus, minasin eΣemplis man1feste iam ut exist1mo probauimus, assiduam, Sc incautam pro Phanorum scriptorum lectionem esse apertam multam tigressim causam. Sed opus est, ut huic occurramuS, Mantidotum tAm potenti ueneno P Arem US : caute eia,ne
forte hanc causam prorsus tollere uoletes Al 1 Am multo plurium malo in causam suscitemus. Nam sicut assidua, dc indiscreta prophanorum lib. lectio, multa' potest esse ligre sum causa ita econtrario, omnino Alibri gentilita abstinere,multas poterit ligreses generare. Qim scienus liberales, qus uix ab alijs, qua ci gentilabuS raptori