Physiologia crepitus ventris, et risus, recognita, ... et iterato edita ... Cum ritu depositionis scholasticae / [Rudolph Goclenius]

151쪽

Ita risus a motu mustuli, qui circa buci. Cas, seu ad latera oris est, quae pars rictus dicitur, ritus vocatur. Ac sertasse

vox est a rictu: rictus Q, ὸρ. , quod rostrum porci magis proprie)significat. Rictus autem accipitur, re pro hiatu, unde vox exit, & pro tota illa parte, quae ad illum hiatum est, quae in homine ridente, vel alio modo os torquente lineis quibus iam finitur, pro ipsa oris distensione vessigura in ore ad tempus cotracta, pr

ducta,inuersa. Hoc autem ordine risis pluribus attribuitur.

Primodi principaliter risis dicitur, qui fit ob speciem nou1m miram uis detor imitatis, sine offensione. Secundo, qui fit ob rem caram ama ', qui subrisius seu imperfectus&obseur risus est, Ces Manctinae Philosopho minime crudo improprie dictus seu risui similis. Vterquent corde iucunde affecto,seu vi iucundae allectio nisi Adis. Tertio, tu fit ob titillatione nerum

152쪽

rum,sub alisi similib. partibus, quippe ii quoque, qui in praecordiis vulnerati sunt, ridibundi perire dicuntur. Quarto risus dicitur , qui habui pro

caussa cotemtum aut indignationem,

quem quidem Scalig. exerc. i8. Sect. 6. Sardonium appellari ait: Sed addit, nullo modo cum prioribus conueniro definitione Risus fit a dilatione dia-phragmatis, ex qua dilatio quoi musculorum, qui circa buccas sunt, percon sensum fit sed nomine solo aequi- uoco, quod solius oris, non etiam pectoris affectio sit quod quidem ego maxime verumlcsse puto de illo Sardon o risu,qui a med cis conuulsio canina dicitur Ideoque cum risus speciem aut modum non ficio, nec de cohic dissero, sed de prioribus traxice quidem de primo. Sicut Aristot ica de demonstratione potissimum

demonstrationem hα, fespici ut, cumGdemonstratiost ex numero analogorum, quae Vocant. Porro,risus etiam

ille,qui ex contemtu vel indignatione exsistit,

153쪽

exsisti t. pe ubrisius est vi cu subride- naus dictis eius, quoalieniores sumus. VirgiliuS: sebridens mi Mezentietu

Eodem modo ridiculum est analogum, seu nomen abino,quod pluribus ordine quodam conuenit,cum risus ridiculum sint relata, sicut men-lura mensuratum, sensus sensile, intellectus intelligibile, scientia de scibile ίςi id est, sidos, quod sublidem cadit Et quot modis unum relatorum, totidem etiam alterum dicatur. Plurari diffusiora de notione Rivis non affero, ne, mansum in os

inserere videar.

A p. ILDeca Esus. Cum ex arbore Plailosophica hune surculum defregerimus, dispiciamus nunc de caussis Caussa essiciens risus est externa vel interna. Externa seu c

154쪽

i foris ossiciens est ridicula αν,vel vi id est,nece6 sitas cogens Ridiculii est species oblata holici lino risum ei mouere pota ue

l sit factu sime dictum it scomaticia di- l eriti siue si vere proprieq; ridiculu, sue quasi filo liquid turpe seu defor

me, ad ineptum, noui de insoles, plercomunem more aut sapientu sentet

tias aut indignia,vel placens. Esti preoter opinione Lexspectationem,Vel pulsum. Omnino n. difficile,

lexplicaui A. ivnius generis ambitu

sub ridiculi nomine cotinere vidcani .ex sentetia I. Scaligeri, , ipsum et expcriundi cui l vel ingeniosi imo fas fieri discere Ludicruio coplectituri omne ridiculu, quia aliquatio et feriai iidemus Nec deforme di parti deceS: quia interduri, Et cara nobis risu acci- pimus: que Dinalitantini exhilaratio- nem es usiore si verum risum dicere malunt.Turpitudo seu deformitas est; recessus ab eo, quod homini couenit,

siue naturam siue personam eius spe-

155쪽

etes. Qi datali specie risus mouea tur, hinc patet,quod adiu rident homines, modo hic, modo alius,quam

dius sto est obiecta sensu talis species,hac vero recedente, risus quoquendit prosus nisi serte ea in memoriam reuocata,& sensibus reprcsentata sui risita ostea cieat Dei rinitas illa est animi vel corporis. Illa est vitiu mentis, iis iti ei appetitus sensitum Ridicula situ sint i Hora nil i, nsi quidemi erubccultaru abstrusaturinop sede iiii 'quae; simuniter abi innub scium

otii vitiorum cum introducit in coti Adfa sene dec pit vel vetula ma aes saltans.T irpe senilis amor, iis , a Manus saltans morti facit isti MA: ib' recte loquimur, sapienterfatio triamur oris senter vivimus, komnia decorecbraripositeque agimus, si tantii ornametitum, pulcritudo persectiongnorantia cotra,stultitia, imprudentia erit deformitas animi&

156쪽

r o Rodo hi Goc senti, turpitudo. At pa trium Secudum igitur. Contraria enim contrarioru sunt consequentia.

Turpitudo animi iudicatur animo inesse ducibus sensibus, sideprehenditurix verbis ut conceptionum dc notionum signis diactionibus. Deformitas animi est Ipotanea vel

accidentaria, seu non spontanea. Spontanea est naturalis quae a natura est vel voluntaria, seu volu tate ac cersita,sive sit realis, quae reipsa in ani

mo inest, siue ficta seu simulata, ut siquis fingat se ignorare aliquid, & data

opera ita risum inbueat,quod gnathones obfatuelli factitant. Non spontanea est ab aliquo acciden te ut morbo,vcl a casu,ut si quis non tam cito,quam par est, potest memini e seu memoria expromere quod notum est, si quis delirans aut mente captus aliquid dicat aut agat ridicului ut quidam thorace aegide ea se induebat d galeam apponebat capiti, ut a morte sedcfenderet Deformitas corporis est

157쪽

membror huius, vel positus vel motus,vel halitus eoru stiscemina procumbat ita curuato corpore, ViatCrgo

quaedam appareant, qua nudari non decet hominum oculis. Estque realis vel ficta Realis quae rei pia incst corpori, est a natura vel caussa ad uetitia snaturalis vel fortuita. A natura ut si quis nascatur aut cedat Thersite det br-miorigibbus,intorto Ore Acausta aduentitia, ut siquis deformis fiat exaccidente,vel fortuna,Vt aegritudine, casu ictu. Ficta seu hypocritica quae assiimitur, ut siquis arte simia let, se esse gibbum,claudum,pessime moratum, rusticum,os intorqueat instar histrionis de mimi: Is aspectus est ρώγέλας . Et dum risum captat, irridetur ex gelasino sit,ut cum Plauto loquar, catagelasinus,id est, deridiculus Vere ridicula sunt,quae per se talia sunt natura vel opinione hominum, ut si in certamine

equestri nanus gigante ephippio tol

lat excutiat, equo deiiciat, res noua

mira est valde delectas. Quasi ridia

158쪽

cula sunt, quae ex fictione alicuius lia sunt,uel ori ensionem seu laesio nomconiunctam habent, vel nobis sunt cara aut placontia. Itaque subridemus aliquando in indignatione acco-tenatu, sicut quando videmus rem caram diu desideratam, ut amicum intimum VXOrem, sponsam, cogna tos, liberos nostros, qui diu a nobis absentes fuerunt. In facetiis risum su uissimum commouent ex quae dixi απροσλο α appellari, quod &c.

Quod opinionem fallat eius quem

delectant, atque ita errorCm gratum ac voluptatem Scitant quae risulet efficit. Nec tantu ea quae exlpectationem nostram suauiter frustratur in respondendo risumexcitant, sed muli insuper alia,& ridentur etiam ea, tua ante intelliguntur&prouidentur. Exempla plurima ridiculorum nobis suppeditant Apoplithegmata Erasmi, Esepus, Marcolphus Noctuarum speculum, Alupus Apiarius, Moronauticaa

159쪽

tica, Facetiae Ble belli, Heiσολα, id est. ca, quae adiecta sunt ad legitimam fabulam ciendi risus caussit, siue sint -- α, siue οἰ hoc est, siue sp ctentur siue audiantur.) Vis externa est cum aliquis titillatus sub alis ridet. Motu enim titillationis qui Graecis est, Θι ος γλi transuersum septum panniculus tanquaria interiectus paries co dis regionem ab infimo ventre&intestinis dirimens, instrumentum re irationis incalescit, adi notum huius sequntur motus rictus in facie Aelicet non tantum ad hα α, id est

cingulum seu septum transuersum sed in aliis tiam partibus titillationes fiant, ut in labrisi vestigio in locis tamen diaphragmati seu praeco diis vicinis maxime fituat, cibi potissimum risum ericiunt. Et haec de

externa προ αρα si risus caussa.

Interna efficiens risus est remota vel propinqua . Remota est facul-

160쪽

tas seu potentia ridedi, quae proprium hominis πα- seu affectio est. Itaque ritus huius etiam σι ψωμα sicut rubor est pudoris ymptoma, dici potest. I ntellige λ γ ηρ m homine cui tionali esticius esse synecticon seu adaequatum per emanationem seu consecutionem naturalem sine γε -- vero seu potentia ridendi, quae nec negatiua cogitatione, nec reipse ab homine separari potest, seruato incolumi homine, sicut docet omnes Philosophi risum exsistere actualem non possie: sed a remoto abeamus, ut Propinquae sunt secudum naturam,

vel praeternaturam. Secundum natu

ram anima cognoscens affectio aliqua animi,cordisti certa organa. Quod latet ignotum est, ignoti nulla cupido nulla cupido,nulla appetitio, nulla erga id affectio Cognosci igitur primu

speciem: imagine necessie est quam postea cordis spiritus excitat, quo co- moto calor effunditur. Cognitio illa