장음표시 사용
181쪽
-: Meteoris eap. XI. ortum aqua refugiat ad occasum, ιquando vero retardatur motus , ava d ortum relabatur . Haea doctrina ι licet satis reiecta videatur ex iis, qui-ibus Copernicinum. systema refelli-imus , potest insuper ex: eo falsitatis tredargui , quod si ex motu terrae prO-
Veniret fluxus,& remixus, sicuti omnia maria essent eodem modo in terrae cavitatibus, velut in vasis, .debe-l rem etiam omnia eodem modo moveri, atque adeo ini omnibus idem aestus iisdem temporibus, & aequali mensura fieri necesse esset a imo non solum maria , sed etiam lacus eundem pati motum deberent, cum non ι esset maior ratio de uno, ac alio lmari, de aqua maris, ae de aqua lacuum: sed experientia ostendit inpositum; ergo nequit tali pacto explicari marinus aestus. l . Alii talis aestus causam. dicunt es se Intelligentiam aquarum praesidem, quae sieut aquas a malis geniis, seu turbatoribus Ans lis eu dii , , ita eas in humani generis utilitatem movet: sed haec lententia explicat ess
ctum naturalem. Per causam non naturalem , quod non debet facere Philosophus, quando non adest repu-
182쪽
De Meteoris cap. , 83 'gnantia hi assignanda causa naturali . Dicendum igitur est marinum aestum causari effecti ve a luna , dc sole, aliorumque astrorum virtute. Ratio est quia intumescit mare, ac detum scit iuxta aeeessum, dc recessum lunae, lsaculi calefiunt corpora , & frigefiunt . per accessum , aut recessum ignis , aut- akerius cauis productivae caloris; ergo sicuti recte deducimus ex hoc,ca-lorem causari ab igne, sole , aut alia simili causa , ita recte deducimus aestum marinum causari principaliter a luna, sole , & aliis astris. Ex hoc redditur ratio cur singulis diebus una circiter hora tardius stat aestus marinus , quia scilicet una hora tardius luna ad punctuorientis accedit: cur 'in noviluniis,
de pleniluniis aestus sit maior , quia scilicet tune eodem tempore sol, de luna meridianum attingunt , & sic uniunt i uterque planeta uam activitatem, habentque majorem i vim respectu talis' ejectus: eur in quadraturis aestus sit minor , quia scilicet tune unum lumina re est in puncto horizontis, aliud in
punct* meridianti atque adeo no CO jungunt vires, di propterea minus efficaciter movent aquas et cur primo
quadrante accessus lunae ad horimm
183쪽
86. De inteoris cap. XL . tetri, idest tribus primis . horis fluxus , dc retaxus fiat in duabus oppositis quartis partibus terrae, Reun- . do quadrante in duabus. aliis quartis ipartibus , & sie de singulis: quia sese
lieet cum principaliter procedat a lini . na, non fit nisi in partibus maris lunae dilecte oppositis secundlim lineam di- .ametraliter transeuntem per centrum mundi, de centrum ipsius lunae. Q res cur nonin omnibus maribus fiat aestus, re cur non sit aequalis in omnibus, in quibus fit Resp. Quia ad talem aestum saete, dum non sussieit influarus Iunar, de astrorum . sed requiritur etiam dis- positio in ipsis. aquis, sellieet quod aquae abundent quibusdam halit,bus, qui per virtutem astrorum excitentur , A ebullire, ac intumescere faciant aquas x cum ergo in aliqui- .hus maribus. paucissimi dentur talest halitus , in illis fluxus de refluxu& est vel nullus, vel sere insensFbilis . . Similitet cum in aliis maribus plu- .res, in alitis pauciores halitus repe- 'rlatitur , fit in aliis major , vel minor fluxus, dc refluxus. Ex his facile intelligitur quod non a lumine, de calore, sed abi influentiis, seu
184쪽
ne metereis cap. XII. qualitatibus aliis astrorimi procedit aestus marinus, quia fit vehementissimus etiam in noviluniis , de in ea Parte terrae , ad quam non trasmi titur lumen , eator lunaris , idemque necesse emieri per qualitatem , quae ad partes terrae diametraliter o Dositas perveniant , nec a terrae crastitie impediatur.
De fontium , ac flaminum origine D Vplex est sententin cirea sonistium, & fluminum originem. Prima est plurium Peripateticorum, qui putant sontes , dc flumina gen
rari in terrae cavernis ex aere , vaporibusque nimio frigore condensatis , in aquam conversis . Secunda est aliorum , qui doeent oriri a mari , quod per meatus subterraneos in ter xae viscera suas transmittit aquas ,
quae postea invento facili aditu erum-λnta Dico aliquos fontes , de flumina
generari ex mari: alios vero ex aere vaporoso terrae cavernis inelu.
o. Prima pars hujus assertionis innititur primo divinae scripturae testi-
185쪽
monio, nam Ecelesiastici. I. dicitur
Oninis flumina intrant in mare ,, mare non redundat 3 ad Iocum uode Ixeunt fumirina revertuntur , ut iterum .stuant. Secun-,
do quia non potest alia assignari cau- .sa , cur ex perpetuo fluminum dςcursu in mare, non redundet. mare, nisi quia tot ex ipso extrahuntur aqua quot ad ipsum redeunt. Tertio quia. Cum ac generandam parvam aquae quantitatem. longe. plurimae requirantur vapidi aeris partes, ad hoc ut ex aere generaretur aqua' unius
magni fluvii e. g. Danubii, Volgae, Nili. , similis, vix sussiceret totus
aer mundi; ergo dicendum est mul-ta flumina aliunde , scilicet e mari generari. Secunda pars, quod stilicet ali qui . sontes , & flumina quae sam generentur ex aere vapido, dc ex aquis per imbres decidentibus, de se se in . terrae viscera insinuantibus, fit manifesta ex eo, quod post di turnas pluvias videmus non modo plurium sontium, de fluviorum aquas erescere, sed alios sontes, de 1lumina de novo prodire , quae Postea aestivo calore terram exsiccante deficiunt. Insuper effodientibus terram ad requirenda quorundam .
186쪽
De Meteoris cap. XII. 8ssontium initia compertum est ori iex humido , & cavernoso loco , in quo nihil apparet praeter aptitudinem ad aerem vapidum in aquas tram simulandum. Denique ex montibus editioribus, qui nive, ut plurimum solent cooperiri, na seuntur fontes de flumina in majori quantitate, quod est evidens signum ex humefathiona
terrae per nives facta , generari. Quaeres cur aqua fontium, & fluviorum dulcis sit, cum tamen , utpote promanans a mari, deberet e L
se falsa. Resp. Quia dum per varios terra meatus defluit, ita pereolatur, ut partes salsae ,' quae crassiores sunt, ipsam deserant. Hinc etiam sit, quod aqua per terrae anfractus sic expurgata , & attenuata longe levior sit, quam aqua maris, ideoque minus apta ad sustinenda onera; quare vi-'demus multa supernatare aquae marinae , quae merguntur: in aquis fluminum Ratione talis levitatis fit etiam , ut, licet mare depressius sit
montibus, tamen ex eo aqua ad montium usqlae cacumina impellatur , ' quia aqua marina utpote gra.
vior premit aquam illam leviorem , '
187쪽
so De Meteoras cap. XIIL dc sie ipsam cogit altius ascendere, quam alioquin deberet , cum regulariter aqua non ascendat altius , quam sit locus , ex quo prius deseendit. Conducit etiam inon parum ad talem ascensum aquae spongiositas terrae, quae aquam illam attenuatam facile attrahit . & sursum attollit. Ex dictis facile est colligere, quod ea flumina , 6c fontes , quibus des,cere accidit, sunt ut plurimum genita ex aere vapido cavernis incluso , aut ex imbrium , dc nivium aquis, quibus terra fuerat humefacta, quibus deficientibus, deficere quoque flumina, dc fontes ex ipsis promereatos necesse est. Fieri tamen pote si , ut etiam deficiant aliquando, quae originem ducunt a mari, si ni. mirum dehiscente, & labante solo, canales, per quos aqua transmittebatur, obstrui contingat .
N Omine fossilium veniunt etia .
quae in mineris , dc Ioeis su, . terraneis generantur , ut sunt lapi-: des, metalla, di similia.
188쪽
De Meteoras cap. XIIL MLapides generantur ex terreis particulis, quibus admiscetur halitus ii .midus: hoc ostendunt densitas, si citas , durities , dc gravitas lapidibus
Metallum fit ex halitu sicco, deterreo , cui praedominans humidum miscetur; in profundis enim terrae visceribus halitus quidam humidi reperiuntur , qui adhaerentes lapidibus constipantur vehementi frigore talium lapidum , dc ita ex particuIis terreis , quae suapte natura siccae sunt veluti rorem quemdam constituunt, qui proxime in metallum vertitur , novos subinde halitus ministrant minera, & coelesti astrorum influxu . specialiter ad id cooperante. Metallorum alia dicuntur liquabilia, alia ductibilia. Liquabilia sunt , quae plus habent humidi, ut plumbum, stamnum , dcc. Ductibilia sunt, quae habent humidum mediocrius attemperatum, ut aes , argentum , aurum, &α.
Alia sunt magis , alia minus pura . Primi generis sunt, quae pauciores habent partes excrementitias: seeundi generis sunt , quae plures- partes excrementitias continent, ae propterea dum ignefiunt, utatum ex ipsis
189쪽
sa De Meteoris cap. XIII. dei Aditur , dc evaporat; aurum omnibus metallis purius est, quia dum ignitur, paucissimae ipsius particulae deperduntur, & evaporant; ex ipso sequit , quod sit temperamenti optime ex humido, & sicco compositi, ac proinde quovis alio metallo magis ductile, est etiam ex eodem scapite densissimum,& gravissimum. Chymistae Solem ipsum appellant, quia solari maxime influxu ipsum generari putant , sicuti argentum Lunam , serrum Martem, plumbum Saturnum vocant, quia singula metalla singulis generati planetis eredunt .
Electrum est metallum conflatum ex auro, di argenti quinta parte. Rurichalchum duplex est, aliud
conflatum ex aere, auro: alterum
Vero Vulgare, quod ex aere, & vitri pulvere, aut alio lapidis genere conficitur . Ηydiargyrum , seu argentum v, vum est metallum imperfectum, ac veluti in via ad illam congelationem , per quam fiunt persecta metalla, haec enim ex hydrargyro, & sulphure simul tanquam ex sua propria materia formari credunt. Hydrargy
190쪽
De Metems cap. xIII. D3rum est maxime fluxile, ili excepto auro gravius est omnibus metallis. ideoque caetera in ips' natant. Si ei admoveatur ignis, statim avolat, de veluti in sumum abit: si vero partes distrahantur, statim se iterum conglobant, & in unum coeunt. Inservit hydrargyrum ad separandum au. orum , dc argentum a ,reliquis metallis: si tamen inauranda sint metalla, nequit ipsis constanter aurum uniri,