장음표시 사용
181쪽
aetione iudiciali, qualia sunt conferre beneneia , administrare sacramenta , eausas audire , Sententiam serre , delicta punire , exmmmunieare etc. quae vero eo istunt in recipiendo , uti est cathedratieum , quarta decimarum, et mortuariorum , ad legem dio manam pertinere : haec tamen regula pluribus aliis displicet, eum negari non possit, procurationes , quae consistunt lurecipiendo, etiam a monasteriis actu Visitationis deberi, c. Sopitae, l4. de censibus ; et ad quartam mortuariorum obligari etiam de lure regulares e. R quisiti, 11. de testamentis, ergo vel male dicitur, ea, quae in recipiendo consistunt, spectare ad legem dioecesanam , vel male dicitur, monasteria a lege dioecesana esse exempta. Quidquid tamen de hac regula sit, sumieit ei, cui ea non saeuerit, dicere, ad legem dioecesanam pertinere ea, quae alii quidem episeopo, non tamen monasteria praeclare tenentur; alia vero , quae etiam monasteria non exempta pati debent, ad legem iurisdictionis pertinere.
S. III. De illis, quae ad offletum episeopi eae lege iurisdietionis spretarit, et in specie de potestate iudicandi, inquirendi, puniendi, corrigendi,
et reformandi. Ad legem iurisdictionalem episeopi non tantum pertinet cognitio iudieialis omnium causarum ad forum e lesiasticum externum pertinentium, ita ut cumulative cum quolibet inferiore praelato , eui ordinaria sori externi iurisdictio convenit, coneurrat, et praeventioni locus detur , ac sit de Iure communi , penes aetorem, in eausis ei vilibus, coram quo ludice reum convenire velit, sed inquirere etiam, et punire delicta non tantum pure spiritualia, sed etiam quae mixti fori sunt, non tantum clericorum, sed etiam laicorum , Ita ut cogere eos possit, incarcerare, ad triremes condemnare, ete. et niexeeutionem huius suae potestatis armata etiam manu, si necessitas urgeat, uti possit, quam propriam sibi potest adseiscere, aut invocare brachium sadi lare, urgendo etiam ad hoc saecularem magistratum, et si a lateo magistratu, ad punienda subditorum delieta inquirente, requisitus tuerit, subditos illius contumaces censuris etiam ad obedientiam compellere potest, quae Omnia in diversis luribus huius tituli in antiquis, et in Sexto habentur, ete. POS- sunt tamen etiam insertores ordinarii ludices, contra episeopum privative praescribere, vel ex privilegio obtinere lus puniendi, et eorrigendi suos subditos , uti habetur in e. Irrefragabili, is . S. Meessus h. t. ita tamen, ut semper in habitu ius tale permaneat, in actum etiam redigendum , si inseriorum horum ludieum negligentia sit supplenda inisi exemptio aliud lubeat sive saeculares, sive regulares illi fuerint, uti habetur ex e. Ouanto, 7. h. t. et ex citato cap. Irrefragabili, quam constitutionem in tantum etiam ampliavit Trid. se . 6. cap. 4. De reform. ut detur hodie episcopis facultas visitandi, ae eorrigendi, quoties opus videbitur, etiam auctoritate apostolica, capitula ecclesiarum cathedralium, illarumque personas, non obstantibus exem- Ptionibus , et consuetudinibus ; et quamvis etiam poenas pecuniarias imponere Possint episcopi, et alii ludices ecclesiastiet , deberent tamen hae mulctae , non eamerae episeopall, Sed causis ipsis applicari, iuxta Trid. seas. 25. c. 13. De refrem. ii
182쪽
162 S. IV. De potestate instituendi in bene iis, et destituendi seu deponendi. Ad legem iurisdietionis episeopalis etiam pertinet ius instituendi In beneflciis , uti etiam destituendi, ac deponendi i prout sumitur ex eitato e. conquerente, et ex e. Cum iniuncto, 12. de haereticis j ita tamen, ut institutio late lite sumatur, et non tantum liberam eollationem , Sed quamcunque etiam confirmationem , et approbationem dieat, destitutio vero dieat quamcunque amotionem ab omelo, beneficio, vel ordine, etc. haec autem beneficiorum eura, ut bene sit illis provisum , adeo propria est episeoporum, ut in c. Cum vos, 4. h. t. eoncedatur illi octonomum in beneficio constituere, si in praesentando ex legitima ratione moretur patronus laicus, aut indignum praesentet, penes quem sit Ductus beneficii vacantis per Ipere, et in utilitatem Melesiae expendere, vel futuro succemori reservstre : et in e. Ordinarii, 3. h. t. in s. praecipitur ordinario inquirere in beneficiatos inum beneficia sua canonice obtineant in casu v. g. quo plura beneficia de se ineompatibilia obtineant, eum eum animarum in pluribus talibus uni collatis Melesiis negligatur; neque tamen conceditur episeopo saeuitas Melplendi reditus ecclesiarum, vel dignitatum vacantium , ad suam collationem aut institutionem pertinentium , qui vel in utilitatem talium ecclesiarum conredendi sunt, vel Successori reservandi, iuxta c. snal. h. t. in s. nisi consuetudo legitima, aut speciale privilegium allud obtineat. S. V. De potestate inferendi censuras ecclesiasticas, et ab eis absolvendi. Lex iurisdictionis episcopalis continet potestatem inserendi censuras lex- communientionis scilicet, suspensionis, et interdicti J iuxta citatum cap. comquerente i eum episcopo negari non possit potestas ordinario remedio eontu- mares contra turn episeopalia, et ecclesiam e reendi in et potestatem ab illis absolvendi, quamvis ab aliis praelatis, ordinariam iurisdictionem habentibus, se inserioribus , et sibi subiectis , censura assecti sint, si tamen tales censura assecti, sublecti etiam sint tali episeopo, et observetur c. Cum ecclesiarum, s. h. t. lnisi pontifici expresse reservatae sint censurae tales , et nulla circa illaseoncessa episcopis potestasi immo potestatem etiam habet, lapsos in haeresin, post huius abiurationem , in soro externo absolvendi ab excommunicatione pontifici reservata spraesertim in nostra Germania, ubi alii inquisitores fides ad hoe designati non habentur j ita ut talem a censura excommunieationis absolutum , postmodum in foro interno quilibet sacerdos approbatos ab haeresis preento absolvere possit: quin etiam, Si crimen tale haeresis non sit delatum ad forum externum iudiciale episcopi, aut illius vicarii, sed statim ad sorum menitentine , possunt episcopi Germaniae nou solum ab haerest eulla i prout concedit illis Trid. sera. 24. e. 6. de refor. sed etiam a notoria in foro conscientiae absolvere, i dummodo absolvendus non sit haeresiarcha quia easus per se papales fiunt per aceidens ob nimiam frequentiam, vel ob difficultatem adeundi pontificem ete. , epifieopales , nisi fortassis post Trident. de haerest aliter nos loqui oporteat , de quo in l. 5. tit. I. Crea hare tamen adhuc advertendum primo: exeommunieatum V. gr. Rhepiseopo, Si absolutionem a pontissee impetret, tacita excommunicationis causa,
183쪽
posse, et debere compelli, etiam per ecclesiasticas censuras, ut cum literis veram musam continentibus ad pontineem se conserat. Si certo eonstet episcopo de commissa obreptione; vel Si non constet de hoe certo, prudens tamen dubium sit, compelli posse, ad purgationem canonicam , coram se praestandam luxta c. parte , 5. h. t. ut ne videatur in tali absolutione defuisse voluntas ahsolvendi , si causa excommunicationis lateat, aut ne prudenter de hoc desectu saltem dubitetur. Advertendum secundo, per delegatum B papa excommunicatum non posse absolvi ab episeopo sine speciali mandato sedis apostoliene , eum in tali causa dei Pgatus pontineis sit superior episeopo c. Pastoralis, li. S. Praeterea h. t. et consequenter talem excommunicatum nemo absolvere, m0rtuo delegato, poterit , nisi summus pontifex, aut tu officio prioris delegati sueeessor, si omelo facta sit delegatio, exceptis easibus a lure expressis, in quibus per accidens etiam inferioribus papa conceditur a papalibus censuris absolvendi licentia. Advertendum tertio, eos, quibus ex ometo in certis casibus absolvendi ab excommunicatione canonis conceditur de iure ordinario licentia, posse eam etiam aliis eommittere, si ita expedire visum fuerit, uti statuitur in e . M. h. t. imet. gloss. v. Eae obeso, quod idem de aliis censuris etiam dicendum est, eum eadem in omnibus sit ratio , quod ordinario sellicet iudici delegandi
Advertendum quarto , ob lavorem animarum, et ad tollendum vel impediendum peccatum, concessum esse episcopis, ut si qui ab ipsis ob eertum erimen ad ordinariam illorum potestatem pertinens exeommunicati per delegatum non suerint absoluti , qui tamen in causa tali ad tollendum, vel im- pedendum peccatum non procedit ulterius , prout ipsi mandatum fuerat, hos malitiose forum suum declinantes , et in peccato Suo perseverantes, ita contra absolutionem delegati pontis teis excommuniret, prout statutum habetur in c. Signiscavit, G. h. t. si tamen ipsi delinquentes moniti a premis desistere nolint. S. VI. De potestate dispensandi cuncessa episcopis. Ad legem iurisdietionis episeopalis pertinet quidem etiam dispensandi licentia, quae tamen Saepius restricta est, et non omnem dispensationem compleetitur. Sic primo non possunt episeopi in lege pontis teis , vel canoniea, aut eonsiliorum decretis dispensare, nisi in casibus a iure permissis, prouteolligitur ex e. Dilectus, 13. de temp. ordin. et ex e. penult. et ult. destiis presbyt. cum inferior non habeat iurisdictionem supra legem superioris. Sunt autem a iure certi casus permissi, in quibus in superiorum etiam eo titutionibus , et deeretis dispensare potest episeopus, et praeserum tres enumerantur ab Auctoribus. Primo si in lege , aut canono simpliciter dicatur, posse in
eis dispensari; debent enim haec verba simpliciter posita significare aliquid, non possunt autem signineare , quod summus pontifex , aut eonSllium in talibus legibus , vel decretis dispensare possit, quod independenter ab his verbis in lege positis fieri potest; ergo ut si Isseent aliquid, de allis etiam intelligi debent, quod dispensare sciliret in talibus legibus possint etiam episcopi. Secundo dispensare in legibus superioris potest episeopus ex causa
184쪽
magnae necessitatis, aut evidentis utilitatis prius verisimiliter Incognitae, et quando periculum est in mora , aut casus sunt frequenter contingentes, prout sit in certis quibuinam, ut casibus sere quotidianis: pro his enim omnibus semper reeurrere ad mutificem foret dissicillimum, unde merito, et rationabiliter praesumitur conce a Ppi Scopis licentia circa hare dispensandi. Tertio denique dispensare contra canonem, aut legem Superioris potest episeopus, ubi consuetudo legitime praescripta iurisdictionem ei dedit, sicut enim in aliis eatibus iurisdictionem dare, et adimere potest conSuetudo, ita potest etiam in hae dispensandi materia. Plures quidem alii etiam casus in specie reseruntur, in quibus dispenSare poSSunt episcopi, illi tamen vel ex communibus principiis clari sunt, vel Suis locis explicabuntur. S. VII. De collatione Sacrorum, praedicatione, impositione poenitentiarum, et concessione indulgentiarum. Ad legem iurisdietionis episcopalis spectat etiam sacramentorum omnium eollatio, quae ab episcopo Sunt requirenda i ta citat. cap. Conquerente, x et ab aliis ecclesiarum non exemptarum suae dioecesis curatis conserri possunt , Ita ut cum his omnibus cumulative , respectu suorum dioecesanorum eoncurrat, cum sit ordinarius, et principalis pastor omnium. Et hinc potest etiam ex officio Suo per se, vel per alium substitutum verbum divinum praedicare , eoque pascere populum Sibi eommissum , ut constat ex c. Inter caetera, 15. h. t. et quamviS communitatem tu sua lingua dueere, si plures diversarum linguarum communitates habeat, ita ut possit episcopum suffraganeum constituere, non tantum in pontificalibus suum vicarium respectu populi alterius linguae, sed etiam quoad potestatem iurisdietionis, quae iuxta communionem ordinaria , ae perpetua Sit, Subordinata tamen episcopo, seu dio resano loei cap. Quoniam, i 4. h. t. potest etiam episeopus ex ossicio suo pul,licas, tam solemnes , quam non Solemnes poenitentias imponere iuxta saepius citat. c. Conquerente, iunci. yloss. N. Poenitentias, cum lilius sit eorreetio, et punitio delinquentium, et potest etiam concedere indulgentias, non quidem plenarias, Sed temporales , quas etiam exempti lucrari possunt, eum in favorabilibus In eorum praeiudicium non debet explicari exemptio. S. VIII. De visitatione episcopi. Pertinet etiam ad iurisdictiouem episcopi ius ViSltandi omnes ecclesias, etiam cathedralem suae dioecesis , monaSteria, beneficia curuin, et non curata ete . nisi speciali privilegio exempta sint, et a propriis suis praelatis visitentur, quae quidem visitatio Singulis annis de iure antiquo e. Conquerente h. t. vel ob epi Seopo, vel ab alio, vicem episcopi agente, deberet institui ; iuxta Trident. tamen aera. 24. cap. 3. De reform. Sufficit, si saltem singulis bienniis absolvatur, ut orthodoxa Sciliret fides conservetur , et propagetur , mali mores eorrigantur, et boni indueantur: neque ab hac visitatione exempta sunt ulla loca pia, aut Gelesiae, monaSteriis etiam exemptis unitae, si tamen populus earum subdituS sit epiScopo loci in spiritualibus i quia tales uniones fieri solent, salvo iure episcopali , et iuxta Trident. sera. 7. c. 8. Dures m. etiam ecclesiae saeculares, quae ex privilegio se praetendunt exemptas
185쪽
n visitatione , quae visitari debent ab episeopis , tamquam sedis apostolie delegatis , non obstante tali privilegio , ut ait Tridentin .; adhiberi autem debent
in visitatione monasteriorum regularium pauel, lilique idonei eeelesiastiel regulares, et non Saeculares eleriei, aut latet, prout statuitur in eap. Γιtuxta, 17. h. t. ubi episeopo mouasteria Visitanti, nonnisi duos tresve suae reclesiae cathedralis canonicoS Permittitur ad capitulum adducere , ne in claustro , ut ait pontifex, ansa detur dissolutionis alicuius. i. IX. De iis, quae spectant ad osscium episcopi stae lege dioecem . Consistit lex dioecesana episcopi : Primo in convocatione synodi c. Quod super, s. de maior. et Obed. Seeundo spectat ad legem dioecesanam exaetio annua synodatici, et cathedratici, euius nomine duos solidos , aut duos aureos a qualibet edelesia suae dioecesis petere potest episeopus, etiam a capellis , sive par hiis, monasterio quamvis exempto incorporatis; nominatur autem haec pensio synodaticum, quia in Synodo , quotannis celebranda, episcopo solvi debet; et cathedrati eum dicitur, quia ob dignitatem eathedrae episeopalis solvitur. Tertio numeratur etiam inter ea, quae ad legem dioeresanam spectant, quarta deeimationum, ita ut quarta pars decimarum , quae ad eo Imsias par hiales dioecesis pertinent, detrahi debeat, et ob curam universalem episcopo solvenda sit. Quo eodem modo etiam se habet quarta mortuariorum, quarta Milicet pars ex legatis seu laneralibus oblationibus, quae saetae sunteeelesiis, aut aliis piis Ioels intra dioecesim sitis, detrahenda, et episcopo solvenda. Quarto ad legem di creanam etiam pertinent procurationes, sive victu alia, episcopo, dum visitat, ab ecclesiis, quae visitantur, solvenda, iuxta euiusvis reclesiae saeuitates moderanda, et in quantum ad unius diei vietum sufficiunt. Et quinto dentque ad legem dioecesanam pertinet etiam petitio moderati subsidit charitativi, quod ex causa rationabili, et manifesta exigere potest a suae di eesis ecclesiis, et benenietis, ita tamen, ut non nimium graventur elerici beneficiati, etc. in plerisque tamen his non tam attendendum , quid iura statuant, sed quid consuetudo, quae varia saepius in variis dioecesibus viget, eXigst. S. X. Quibus easibus episeopus Dei linisdietionem habeat in regulares me tos pHabent quidem praelati regulares, praesertim exempti, in suos subditos regulares quasi episcopalem potestatem, ita ut possint omnia circa eos exercere , quae episcopi possunt circa suos Subditos, plurimi tamen easus enumerantur a Chochler in p. I. De iurisdictione OG. in Gemptos, quaest. 17. R driquea, in summa quaest. Regul. tom. 2. quaest. 64. a. 11. Barbosa, de of io allest. 105. 'rring. hie. etc. in quibus etiam contra regulares exemptos procedere possint episcopi saltem tanquam sedis apostolleae delegau, qui apudeitatos videri possunt. S. M. De Deo rurisdietionis episeopi. In quovis loco suae dioecesis ordinariam suam ecclesiastieam iurisdictionem exerrere posse episeopum, sive contentiosa illa sit, sive voluntaria, con-
186쪽
sustat ex e. Cum episcopus, 7. h. t. in s. nisi locus talis intra dioeresim quidem situs sit, ab opis pi tamen iurisdictione exemptus sit, ubi Iurisdictionem saltem contentiosam exercere non potest, nisi in casibus quibusdam raris , petita saltem praelati regularis licentia. S. XII. De potestate evituli quomi indisendam cessationem a divinti .
concesSum hoc nonnunquam esse capitulo ex c. 2. et 8. h. t. in s. patet: videntur relata capitula ei rea hane materiam rari usus.
De ometo, et iurisdictione ordinaria praelatorum regularium, episeopo inseriorum.
S. I. De iurisdictione, et potestate Abbatum , et aliorum
praelatorum regularium in stemere. Praelati regulares non tantum potestatem quasi dominativam, et domesticam , Sivae oeconomicam habent, radicatam in voluntate profitentium talem regulam, et se tradentium religioni eum promissione , et obligatione secundum illam obediendi, et iuxta imperium praelati suos labores conserendi, prout ad religiosam disciplinam conveniens iudicaverit praelatus, sed habent etiam potestatem iurisdictionis, spiritualem scilicet, et Getesiasticam potestatem ligandi, et solvendi, censuras inserendi, puniendi, etc. et quidem ordi-riam , quam delegare possunt , et quasi episeopalem, ita ut plurima eirca subditos regulares possint, quae possunt episcopi circa suos subditos. S. II. De potestate excommunicandi, aliasque censuras, seu poenas inferendi, et ab illis absolvendi; item reservandi peccata, ac dispensandi, et δε-nique de administratione, quae eo etit praelatis regularibus. Posse praelatos regulares, eum iurisdictionem ordinariam in suos habeant , etiam in lam externo contumaces exeommunieare , aliasque in eos censuras ferre, colligitur ex e. Cum in ecclesiis, 10. de mularit. et obed. et ex e . Sicut, 33. iunci. ylon. v. Sub communicatione, de symonia. Et quidem per sententiam generalem in eos latam, et per sententiam specialem , quamvis in alieno territorio existant, cum persona religiosa illis semper maneat obligata. Quod possint autem hos ipsos ab omnibus censuris etiam , et peccatis, nisi specialiter a iure , vel ab homine superioribus reservata sint, absolvere , aut alteri sacerdoti absolutionem committere , colligitur ex c. Nuper , 29. de s t. excom. ita ut ab insertoribus praelatis excommunicatos Solvere etiam possint superiores, si his subordinata sit turisdietio inferioris, et tam causa, quam persona absolvenda sit sub iurisdictione superioris. Quod autem omnes religiosorum ordinum praelati, non tantum Supremi, et medit, sed etiam inferiores, conventuales, et I ales, Possint certa peccata gravia , et magis noxia suae absolutioni reservare , ex Trident. sera. 14. e. 7. et eae constituι. Clement. VIII., quae inelpit Futuram rei memoriam, colligitur, ubi it . easus numerantur, qui in religionibus reservari possunt, et Potestas insuper praelatis talibus datur, alios etiam easus, si Putaverint ex-
187쪽
pedire, reservandi, cum eonsensu tamen generalis capituli, si pro toto ordine casus tales reservandi sunt, Vel provinetalis capituli, si provinetam tantum reservatio talis complectitur, nisi specialis ordinis privilegia eirca hane materiam speetalla etiam sint; iuxta quae privilegia nisi eommunia tura , regulae , aut consuetudines receptae sumetant, possunt etiam hi praelati eum suis subditis in observatione regulae dispensare, in abstinentiis v. gr. et ieiuniis regularibus, in operibus aliis eX praeseripis regulae faciendis, modo nihil ei rea substantiam trium votorum religioni propriam immutent. Ad praelatos etiam regulares de iure communi Speetat libera eongregationis suae regularis administratio, tam in Spiritualibus , quam in temporalibus , ita ut solus , et independenter a suo capitulo, Seu eonventu regulares suos eorrigere , et solus ordinare possit, quae ad divinum cultum et bonorum temporalium dispens uonem in monasterii utilitatem pertinent, prout Sumitur ex can. Nullam, s. eam. 18. quaest. 2. etc. et nee Sltas , de obedientia religiosa doret , quae sienti uni subesse desiderat, ita omnem administrationem et relinquit, nisi per consuetudinem receptam , aut peculiaria ordinis statuta, aliter eonstitutum sit, aut praeeaVendum eonventus praeiudicium aliud lubeat, aut tota totius ordinis administratio sit penes unum generalem. S. III. De abbatissanum, seu praepositarum regularium
osscis, et potestate. Quamvis mulieres sint incapaces iurisdictionis Melesiasticae, et spiritualis, proprie loquendo, ita ut quae spectant ad elaves e lesiae sive ligandi pereensuras v. gr. et Solvendi poteStatem , etc. illis non eonveniant , prout eommunissima sententia docet eum gl0ss. in c. Delicta, 12. v. Iurisdictionis, de maiori . et obed. quod tamen usus aliquis seu exercitium spiritualis iurisdictionis non tantum in moniales suas, sed in clericos etiam beneficiatos talis monasterii committi possit, ex relata glossa habetur, ita ut non tantum benestela talibus elericis conferre possint, sed eos etiam in possessionem in ducere , qua tamen in re subordinata illa tota potestas rei alicui praelato eiusdem ordinis, et ab eo multum dependet; domi nativa tamen seu gubernativa potestas tam temporalis, quam spiritualis in suas moniales vi obedientiae lill obstrictas, negari non potest, ita ut non tantum spiritualia praecepta illis imponere possit, atque obligare , sed etiam in virtute obedientiae praecipere ea, quae sunt ad anim Be salutem spectantia, et regulae eonsormia , cum vi suae professionis ad haec obligentur.
De olscio, et pol relato parochi.
S. I. De parochis, seu rectoribus ecclesiarum parochialium, eorumque os io, et potestate in communi. Paracti dieuntur illi sacerdotes , aut eleries, qui auctoritate episeoporum ecclesiis sunt praesecti, ut certo populo, qui par hiant dicuntur , di vici
erbi, et sacramentorum pabulum ad animarum bonum subministrant: num eupantur hi parochl etiam nonnunquam rectores Melesiarnm, a regenda re
188쪽
olesia, et populo illis eoin mimo; curiones sive curati a cura animarum illis commendata; plebant a plebe , et populo, cuius curam habent, et in e . Omnis, 12. de poenit. et remis. vocatur parochus etiam proprius sacerdos , illius scilieet, cuius tanquam parochiam proprii curam agere debet; iurisdietionem his comis petere ordinariam in foro interno ad ligandum, et solvendum, officii ratio exigit, nulla tamen illis competit in soro externo, et hinc de lure communi ordinario , secluso speeinli privilegio aut consuetudine legitime introdueta, non possunt parochi Suos parochianos exeommunicare, nec alias in illos rensuras ferre, nec dispensare eum illis in legibus, votis aut iuramentis , quamvis possit eum, cuius delictum publicum et Dotorium est , et excommunicatiolatae sententiae a lure statuta est, ab ecclesiae ingressu arrere. S. II. De eelebratione Missae, et a ministra Mone M. Eucharistiae. Tenentur parochi per Se , Vel per allum , saltem omnibus diebus sestis, quibus populus illis commissus di luis interesse debet, missam celebrare in propria ecclesia , cui Si par hiani non adsint ex contemptu proprii parochi, male agunt officio paroelii, et parochiani mutuam obligationem indurentes , nisi speetalia privilegia malorem parochianis laetant licentiam sine proprii parochi contemptu ; et quamvis cuivis sacerdoti vi ordinationis suae competat potestas ss. Meharistiam ministrandi populo christiano ean. Pervenit, as . de Consee. dist. I. illicite tamen eam exercet, nisi vel ordinariam vel delegatam ad hoe sacramentum administrandum lurisdictionem habeat, cum munus hoc pascendi M. Lucharistia subditos maxime proprium sit pastoribus, ita ut Eucharistia ad modum viatici, aut paschali tempore sumenda, necessarion proprio parocho sumenda sit nisi casus necessitatis aliud iubeat, et regulares, qui non sunt privilegiati ipso facto excommunicationem incurrant, si sine paroe rum speciali, aut generali licentia subditis eorum Ss. Eucharistiam tribuant, luxta clement. I. de Privilest. S. III. De administratione sacramenti Poenitentiae,
Quod suorum par hianorum consessiones ubique locorum audire possit parochus etiam extra propriam parochiam, certum est, cum absolutio illa sit actus voluntariae iurisdictionis, quam ordinarius ubique Ioeorum exercere potest. Non potest tamen alienorum par hianorum consesSiones audire, etiam intra propriam parochiam , sine consensu expresso Vel tacito proprii eorum paroelii leum absolvi non possit ab eo ille, in quem nullam , nee ordinariam , nec delegatam iurisdietionem habet , qui consensus in multis casibus praesertim inter vicinos parochos rectissime praesumitur. Peregrini tamen vagi, et iter facientes confiteri possunt paroelio loci, in quo pro tempore versantur. Vagi vero, qui nullibi domicilium habent, confiteri possunt vel loci par ho, ubi versantur pro eo tempore, Vel cuivis alii sacerdoti pro consessionibus approbato, cum non sit maior ratio pro illo, quam pro quovis alio. Neque P Sunt parochi absolvere a premus, aut censuris summo potitifici, aut episeopo de iure reservatis excepto articulo mortis , in quo cessat omnis reser-Νatioi possunt tamen absolvere in foro poenitentiae ab ea exeommunientione . Q
189쪽
DE OFFICIO IUDI 31 ORDINARII. Isis
et luris censuris, quae nee in iure, nee specialiter reservatae sunt, quod enim author canonis non reservavit, hoe concessisse Videtur cap. Nuper, 29. S. 2. de sent. Geom. et ex probabili sententia ab illis etiam casibus papae reservatis absolvere possunt in foro e seientiae, qui per oecidens episcopales fiunt dissicilem v. gr. ad pontificem necessum , est. l si nee ipse episcopu aut illius vicarius saeile aeredi possit, ut ne sei licet reservallo quae pro honocommuni introdueta est, contra bonum commune in periculum cedat animarum. Spectat etiam nd onteium parochi suis parochlanis ndministrare sacramentum baptismi s Ita tamen ut cum Illius licentia expressa, aut prudenter praesumpta etiam alienus sacerdos , sive Secularis ille sit, sive regularis, So- Iemniter hapurare possit j et in gravi infirmitate eonstitutis suis parochianis extremam unctionem, ita ut graviter peccet, si sine iusta eausa, nut eam
neget, vel disserat eum probabili periculo, ne infirmus interim decedat, ita
ut regulares sacerdotes excommunieationem etiam latae sententiae incurrant, si sine licentia speciali proprii sacerdotis eam extra easum Beeessitatis secularibus administrent: et denique sacramento matrimonii a parochianis suis
contrahendi assistere etiam debet proprius parochus, vel cum licentia huius
S. IV. De praestentione verbi Dei, et doctrina christiana per parochos tradenda, et aliis functionibus, et obligationibus parochialibus.
Osfletum par hi requirit, ut paseat eommissum populum, per se, Vel per allos idoneos , si legitime ipse impeditus fuerit, verbi divini praedicatione
saltem singulis diebus dominicis, et festis solemnibus, et doctrinae christianae pabulo iuventutem instruat, docendo christianae fidei rudimenta, et morum componendorum doctrinam; sunt et nitae obligationes, et iunctiones parOchiales ad par horum curam pertinentes, uti sunt variae denuntiationes , annuntiationes, et libri ad hos pertinentes , proeessiones , benedictiones, etc. quibus se capellani sine commissione speciali immiseere non Possunt, eum Illae ad legitimam poscendorum subditorum in spiritualibus curam pertineant, de qua parochis sua incumbit reddenda ratio, non autem capellanis.
Ex dietis iam patet, iudicem eum diei, qui publiea auctoritale constitutus ius dieit populo, causas cognoscendo, iudieando et sententiam serendo, est. Duplex esse illius officium nobile aliud , quod per se subsistit, nulli actioni deserviens, et impendi potest, ne obtineri etiam , ubi nulla aetio loeum habet; nonnunquam, et motu proprio iudicis impenditur; nonnumquam ad supplicationem partis, aut nobilis ossicii Implorationem : aliud autem diei meroenarium , quod actioni, sciliret, civili deservit, neque a iudice impertiri potest, nisi ad instantiam aetoris, sive aetione praecedente. Dissert autem aetio ab imploratione ossieti, quod illa supponat ius ex parte agentis, et debitum ex parte illius, eontra quem netio intentatur ; imploratio vero omeli aequitato
190쪽
S. I. De duobus easibus specialibus pertinentibus ad Escium iudieis, de quibus astitur in hoc titulo. Primus casus est, quod ad onteium iudicis pertinet, siva ordinarius ille sit, sive delegatus , ut parti litiganti de idoneo advocato provideat ne patrocinio necessario destituatur Si ob paupertatem , linteit imbecillitatem ,
adversarii potentiam , vel oly aliam PauSam pars litigans talem habere non possit, prout statuitur in c. Ex literis, i. h. t. Alter easus est, quod litis eontestatio requiratur , Si l ο aetionis ludi eis ossicium imploretur prineipaliter, et contra eertam personam Si Vero iudicis omelum tantum inei denter im ploretur , sive ante , Sive post ingreMum eausae hoe fiat, litis eontestatione opus non est e. Iudicis, 2. h. t. in hoc enim casu, vel non requiritur plenaeausae regnitio , vel Sunicit litis contestatio Super negotio principali laeta, quae necessorie se etiam extendit ad incidenter imploratum omelum iudicis, quod in primo casu locum non habet. S. II. Utrum iudeae ea of io suo debeat iudicare, secundum allegata, et probata pnegulariter , et ordinarie hoc seri debere certum est; plurimum tamen dubitatur , utrum in illo etiam easu Secundum allegata , et probata procedere debeat iudex, quo privata Seientia Scit innocentem reum, qui per publicas
tamen in iudicio probationes reus esse convictus est. Sunt qui absolute velint , serre sententiam iudicem semper debere luxta scientiam , quam habet, sive privata illa sit, Sive publica, et conSequenter nunquam posse eontra reum , quem privatim ipse Seit innocentem, procedere: alii cum opposita sententia putant, quaecunque denique privata iudieis seientia sit, secundum allegata , et probata semper debere eum proeedere, et reum, quem novit ipso quidem privatim innocentem, si publicis tamen probationibus nocens ille eonvictus est, condemnare debere : tertia tamen sententia , quae verior videtur , distinguit inter causas civiles, et minores erimiuales, et inter eriminales maiores, in quibus de vita Vel mutilatione, etc. agitur, et concedit, quod in civilibus, et levioribus causis eriminalibus possit, et debeat ludex contra privatam suam Selentiam secundum allegata , et probata iudieare, ita ut quem Innocentem privatim novit, si publicis tamen probationibus nocens convictus sit, rendemnare possit ad civilem sententiam aut leviorem eriminalem poenam , non autem hoe possit, Si condemnandus reus esset, quem novit ille privata selentia innocentem , quamvis publicis probationibus reus probatus esset ad poenam mortis aut mutilationis: cum enim respubliea lus habeat a dominis sine illorum eulpa ex causa boni publici bona temporalia auferendi, et poenam leviorem sustinere debeat innocens, si bonum commune exigat, non nutem lus habeat in vitam innocentis , neque hie sustinera debeat inultus vitae privationem, etc. consequenter illud fieri poterit, bono publico exigento , ne ludicia perturbentur , talem iacturam ut patiatur innocens, non autem hoe, de quo .respublica disponere non potest. Vide auctorem hie, et eum eodem adverte omnia prius a iudice tentanda esse luxta quamlibet sententiam, priusquam ad sententiam contra innocentem serendam prooedat.