장음표시 사용
221쪽
Io administratio non convenit, nisi aliunde illis iurisdictio aliqua competeret, vel ex consuetudine patriae talem haberet, ut constat ex c. Dilecti, 4. h. t. aut amicabilem tantum eompositionem laetant, actu aliquo extraludiciali: et quamvis sint aliqui, qui putant, saeminae talis in arbitrum eleetae, quae de se eligi non poterat, sententiae sive arbitrio non teneri partes Mare, eum arbitrium tale ah inhabili sit latum, probabilius tamen alii putant, standum partibus arbitrio illius, praesertim si sub Iuramento in eam compromiserunt, non quidem ut arbitrii, quod non obligat, sed ut paeti iurati, quod sina dispendio salutis servari potest, aut vi poenae conventionalis tali compromisso adiunetae. Quarto prohibentur in arbitros assumi tales in causis spiritualibus, et sori reelesiastici e. contingit, 8. h. t. ita ut ipso lure invalidum sit taloeompromissum , ut d et stlossa hic in eum, et v. Spiritualibus, sive principaliter , sive incidenter tantum, etiam cum auctoritate episcopi assumantur; nisi musa, elrea quam in laicum compromittitur, mere eivilis, ne temporalis esset, ut constat ex c. 4. 8. et I l. h. t. aut eompromissum fieret simul in clericum, et taleum, quod valide, et licite etiam cirra rem spiritualem fieri posse eum ludicis ecclesiastici superioris eonsensu ex cap. Per tua , s. h. t. patet, quia in tali casu nulla iurisdietio conceditur, aut eompetit hule in arbitrum assumpto taleo, fleuit eompeteret, si nominaretur iudex delegatus , sed simplici tamen notione causae habita, super ea fert suum arbitrium, si euti consiliarit eonsilium: excludit quidem aliquorum Opinio laicos etiam, quominus in causis spiritualibus arbitratores etiam , et amitabiles eompositores esse possint, alii tamen neque probabiliter contrarium tenent, eum relata lura probent tantum de arbitro, non autem de amicabili compositore, quIplus non videtur laeere, quam quod boni amici solent, et ipsius eompositio nee sententiae ludicialis, nee quasi sententiae , sive arbitrii vim habeat. Quinto prohibentur in arbitros assumi religiosi, eum monachus non debeat se forensibus, et ei vilibus negotiis se immiscere, toto tit. a. Decret. Ne eterici, vel m naehi ete. Sexto prohibentur notorie exeommunieati non tolerati, seu Ultandi, cum quibus nullum commercium esse potest, ita ut nee amicabiles compositores esSe possint, quod tamen religiosis prohibitum non est. Et septimo denique fleuti nemo in re propria sua iudρx esse potest, ita nee potest esse in re sua propria nrbiter , cum nemo possit sibi ipsi ius, sive sententiam diuere.
S. III. De causis in quibus compromitti potest in arbitros, vel non. Super qualibet re, in genere loquendo, eompromitti in arbitros potest , de qua Id nullo iure reperitur prohibitum. In speele autem primo in causis arduis, et magni praeiudicit, quae a maloribus iudieibus expediri debent, in
arbitros compromitti non potest; uti habetur ex penult. eap. De in intestr. restit. Et hinc primo eausae matrimoniales , eum quaeritur de validitate, Seu invaliditate matrimonii per arbitros transigi non possunt; prout etiam exc-ril. Trident. sera. 24. cap. 20. De reformat. habetur. Nee Seeundo causae
Iiberales , in quibus de libertute hominis, ingenuitate, vel libertinitate agitur, arbitrorum committi possunt iudicio. Nec tertio causae criminales publicae , et privatae, si eriminaliter ad vindletam publieam aut pecuniariam per multam fiseo applieandam agitur, arbitris committi possunt. Et quarto denique
222쪽
ea quae nobili onteio ludiels expediri debent, et ad merum , vel mixtum
imperium speetant, per arbitros expediri non possunt, eum arbitri tales non tantum nullum imperium , sed nullam etiam proprie dictam iurisdictionem habeant. Secundo, compromitti non potest in arbitros de iis , quae vergunt in praeiudicium ecclesiae romanae , aut sedis apostoliene c. Cum temstore, 5. h. t. ubi negatur, quod arbiter aliquid dicere valide possit in praeiudicium exemptionis , soli sedi npostolicae subiectae Peelesiae. Si tamen tantum agatur de parochia aliqua, aut capella , utrum pleno iure incorporata sit monasterio v. gr. aut ecclesiae, quam nemo dubitat exemptam esse , poterit in tali easu in arbitros compromitti, et per hos causa definiri e. Cum Olim, 18. de praeseripi. Hanc tamen prohibitionem merito extendunt aliqui, quominus a privatis in arbitros compromitti possit, ei rea causas sive res, quae spretantnd eommunitatem, ad regnum v. gr. ad civitatem , etc. ne quid nat in pram ludicium reipublieae. Tertio , compromitti non potest de iis , quae per sententiam indubitatam, et quae transivit in rem iudicatam , deeisa Sunt c. Eaeposita, II. h. t. Comia promissum enim fieri non potest super re, quae dubia amplius non est, prout est causa per sententiam legitimi iudicis iam decisa , a qua appellatum non fuit, nisi circa rem talem novae orirentur quaestiones, quae per sententiam decisae non fuerunt; patet tamen etiam ex hoe capitulo, quod ad observandum compromissum , et arbitrium ex eo latum , ObSiddi a partibus dari possint , qui postmodum arbitrio reScisso, vel revocato legitime restitui debent, eum sublato principuli tollatur etiam necessorium.
S. IV. De forma , seu modo, quo seri debet, vel potest
Compromissum fleri potest in unum, vel plures arbitros non solum praesentes per verba, sed absentes etiam per epistolam , pari, vel impari numero , quamvis consultius sit, ut in pari numero assumantur, quo maioris saltem partis arbitrium facilius haberi possit, c. Sane, i. h. t. iuncta stlossa v. Unus eligatur aut tres. Et quamvis de iure civili statutum sit, ut sententia maioris partis ni bitrorum, si plures iussumpti sint, valida sit, quod omnps debeant esse praesentes , quando profertur sententia, Seu laudum , adeo quidem , ut uno etiam quoeunque ex capite absente, laudum non valeat. De iure tamen canonico aliud statutum habetur c. O in quaestionibus, 2. h. t. in s. quod valide scilicet arbitrari possint alii electi in nrbitros, Si unus eorum, aut alter legitime requiritur ad causam decidendam, super qua in Eos compromissum est, absque legitimo impedimento interesse nolit, nisi aliter expresse compromissum omnium velit, ad serendum laudum , praesentiam ; aut qui arbitri sunt, non tam a partibus Sponte, sed ex luris praescripto , et necessitate assumpti sint, cum in hoc casu iuris isti arbitri, iudices potius reserant, quam arbitros ; et in illo casu a voluntate compromittentium compromissum dependet, quam voluntatem adiecta saeptus in compromisso elausula indient.
Quod si vero nulla adiecia elausula in plures laetum suit compromissum
223쪽
tanquam arbitros , praesumitur , quod x voluntate compromittentium omnes arbitrari debeant, ut valent laudum : et si omnes cloea pretium, Super quoeompromissum est, discordent, ita ut unus in derem somnos alterum eon. demnet , alius in octo , allus in quinque, etc. illius sententia praevaleat, qui in minimam quantitatem condemnavit, eum in hae quantitate omnes eonveniant e. Si eae tribus, i. h. t. in s. et ut sie Verum sit dicere, quod praevaleat sententia a pluribus lata , neque haee, quoad minorem partem contraria sit ullis, eum omnes in hane minorem quantitatem consentiant, quoad maiorem tantum quantitatem sibi contrariantibus, ita ut nec aliorum, qui ad summam maiorem condemnaverunt, pmtestatio quidquam operetur, eum protestatio contra ea, quae ex luris dispositione eerta sunt, nihil valeat. Si tamen ea conditione in plures arbitros compromissum sit, ut, si inter se dissentiant, tertium aliquem assumant, nemine tamen nominato, quem assumere debeant, Invalidum quidem est compromissum, si ex voluntate praeelse compromittentium Bliquis assumi debeat i eum nemine nominato , qui assumi debeat , ipsi etiam assumpti arbitri in eo assumendo dissentire possint, et sic causa nunquam expediretur , et compromissum pure fieri debet in rertos arbitrosi prout statutum legimus in o. Innotuit, let. h. t. Possunt tamen in casu plurium nrhitrorum dissentientium iudieis aueloritate cogi a bitri tales, ad tertiam personam assumendum , cuius Bue tori tali pareatur, I. Item si unus, S. Principaliter, II. h. t. quae tamen persona non tam compromissarius arbiter dici debet, eum non sit assumptus a partibus, quam
eonsultor, et diremptor causae controversae. Immo iuxta c. 13. h. t. cone
ditur arbitris , ut per alios, quos ipsi elegerint, causam definiant; qui tamen non tam arbitri, quam arbitratores, sive mediatores, eompositionem amica bilem serant, prout stlova asserit hic, v. Mediatores , qui de plano, et sine ordine ludiciario, seu cognitione nil qua partes in concordiam componant, et quorum arbitramentum, Si iniquum sit, ad arbitrium boni viri, seu iudicis redigatur. Neque tamen per hoc prohibetur , quominus compromissum validum flat, cum dependentia exquirendi alterius consilii, modo liberum deinde relinquatur arbitro sequendi, vel non sequendi tale consilium, c. Cum olim, 7.h. t. S. V. De of eis, et potestate arbitri. Tota potestas, et omelum arbitri ex compromisso dependet, ne desumi debet, ita ut de iis Lantum arbiter arbitrium ferre possit, super quibus compromisSum est, et non super nitis, cum compromissa talia sint stricti iuris, ultra velle compromittentium non extendenda , nisi fortassis haec talia necessario eum causa principali connexa sint, et sine his causa principalis expediri non possit. Et hine coram arbitris non potest seri reconventio, e. Cum dilectus , s. h. t. nisi sint arbitri iuris, qui statim eausam expedire possunt, et debent, aut clericus contra episeopum suum litem moverit. Et nisi in com- Promisso specialiter cautum sit aliud in praesentia partium eompromittetallum pronunciare arbitrium debent, prout colligitur ex parte 10. h. l. luncta glau. in cit. e. Cum dilectus, v. Nisi de his , eod. Et quamvis proprie, et Stricto loquendo arbiter compromissarius non sit ludex , debet tamen servare ordiuem iudicialem , quia hodie luxta l. l . f. h. t. compromissa, et arbitria ad simi-
224쪽
Iitudinem indieiorum redaeta sunt, ita ni libellus eoram arbitro compromisissario etiam asserri debeat, debeat neel litis contestatio eis. et quamvis Iaudum, quod arbitri iuste tulerint, omnino servandum sit, si tamen dolo , aut ex alia iniquitate inlustum illud sit, observandum non est, uti sumitur ex o. Non sine, I. h. t. vel si cedat in praeludleium, et damnum ecclesiae, cap. Pe Draxit, 3. h. t. S. VI. De effectu, seu obligatione compromissi, et sententiae, seu laudi arbitrorum. De lure et vili nulla esstem obligatio, aut actio eompetit, qua partes star compromisso cogantur, Aut ad interesse conduceretur pars aliqua , Si per nudum paetum in arbitros compromissum sit; secus autem dicendum videtur de iure eanonico , ubi secundum aliquos ex nudo paeto etiam datur aeuo: et de iure civili, si in compromisso laetendo stipulatio intervenit, ut colligitur ex L Diem, 27. S. sn. iunet. gloss. v. Incerti, h. t. et ea c. Per tuas, s. h. t. Praesertim si arbitrium, sive laudum a partibus emologatum, sive approbatum , et receptum sit, quo in casu datur etiam exceptio , et aetio quasi res iudieatae: et quamvis ex desectu mandati nullum illud suerit, si tamen a partibus receptum , sive emologatum est, executioni mandari debet, uti patet ex relat. e. Per tuas. Ut autem dicatur laudum , sive arbitrium expresse em togatum , aut approbatum a partibus, de iure civili quidem requiritur subseripuo partium , ut constat ex l. penult. e. h. t. de iure Vero icanonico , et quoad forum conscientiae, sussicli, si verbo, vel quovis alio modo in sententiam arbitri partes consentiant, uti colligitur ex cit. e. Per tuas, A. t. de utroque tamen iure , ut tacite emologatum, seu 3pprobatum sit, plus non requiritur , quam ut intra decem dies nullus ex compromittentibus contra laudum , vel arbitrium reclamet; si enim in serendo laudo dolus aliquis, aut iniustitia arbitri intervenerit, exceptio doli parti gravatae competit contra petentem exreutionem arbitrii, quae est quasi appellatio intra decem dies a lato arbitrio interponenda, et quidem ad proprium iudicem reelamantis , quia hiese defendit contra alterum executionem urgentem. Si tamen adiecta poenaeompromissum in arbitros factum est, si ille, qui arbitrio Stare non vult, poenam solvat, ulterius ad arbitrii executionem urgeri non potest, prout in omni contractu adiecta poena conventionali firmato seri solet, modo compromissum non expresse emologaverit pars, quae hie, et nunc soluta poena in eo recedere vellet; aut clausula adiecta compromisso poenali, rato manente com promisso , et arbitrio super eo lato, aliud lubeat, aut nullum iuramentum de observaado arbitrio adiectum sit, cum iuramentum hoc clausulae modo ante
allatae aequivaleat i quamvis non improbabiliter putent aliqui, non obstanis iuramento tali, si poenam adiectam solvere velit, qui vult a compromisso recedere, quod possit hoc saeere, eum iuramentum accedens poenali comis promisso non laciat ut ad plus obligetur, quam si iuramentum non adesset sed tantum faciat, ut sortius obligetur , qui obligatur. Quod si vero iurassent eompromittentes, nulla poena compromisso adiecta, staturos se arbitrio, de iure quidem civili novissimo, nulla datur aeuo compromittentibus , eum secundum hoc ius iuramentum compromisso adiectum habeatur pro nullo,
225쪽
et pro non apposito; de iure tamen canonleo servandum iuramentum tale est, cum luxta hoc lus omne iuramentum servandum sit, neque iterat re-elamare , nisi prius iuramenti sul relaxationem obtineat; nisi iurando Intentionem habuisset, arbitrii talis non servandi , si iniquum illud futurum siti eum nemo ultra intentionem suam obligari possit, quae mens ordinarie praesumi potest. S. VII. De reduetione laudi, sive arbitrorum, sive arbitratorum, ad arbitrium boni viri. Quod ab arbitris eompromissariis eompellari non possit satis, eerta senistentia est, conceditur tamen , ut redueatur sententia arbitri ad arbitrium boni viri, non quidem quasi a compromittente peti possit haec reduetio, eum promissum videatur hahere rationem transactionis, lura autem non permittant, ut iis per transactionem semel decisa iterum testaretur, sed quod ex omeloiudieis facienda sit, si manifestam iniquitatem , aut enormissimam laesionem laudum illud contineat, vel arbitratoris arbitramentum sit, quo in easu peti etiam potest reductio usque ad triginta annos Gram ludire ordinario, eoram quo alias agendum fuisset, Si nullum eompromissum factum suisset, nisi laeto iuramento renuntiatum suisset reductioni arbitramenti. S. IIII. De Meo , et tempore ferendi arbitrii, seu sententiae arbitrorum. Sl locus eertus sit designatus, in quo arbitri suum laudum pronuntiara debeant, observandus hie est, ita ut partes ad allum citari non possint, neque poenam incurrant, si sordissis aliqua Opposita esset, non compareant in alto loco; si vero nullus locus determinatus est pro serenda sententia, debet ibi haec pronuntiari, ubi compromissum laetum est, si tamen locus talis honestus sit, et nulla exemptione contra iudirem, aut Rrbitrum talem gaudeat. Si autem quaeratur, quo tempore ferri possit arbitrium, saeile respondebitur illicite seri, et nulla esse arbitria diebus seriatis ad honorem Dei institutis lata ; legalibus vero seriis, si serantur, partibus petentibus , valida quidem esse, cogi tamen ludicem , vel arbitrum non posse ad laudum aliquod talibus temporihus serendum , sicuti ali hi docetur de sententia iudicum , quibus a hi tri tales multum aequiparantur. Attendenda tamen in his omnibus est recepta Praxis, et consuetudo. S. IX. De modis, quibus snilur compromissum, et arbitrorum offfetum, ac poteStas. Finitur compromissum , et arbitrorum potestas primo , si causa per illos definita sit, propter quam laetum est compromissum. Neque enim, POStquam sententiam , sive laudum de omnibus in controversiam adductis, et propter quae compromissum lactum suit, pronuntiaverunt , mutare amplius aliquid possunt, aut interpretari, vel eorrigere, ete. cum functi sint omni suo om-clo , propter quod eompromissum suit Inisi in eompromisso aliter expressum sit j ita ut ipsa etiam exemiso non ab arbitris, sed ab ordinario iudice faetenda sit. Meundo finitur arbitrorum potestas, si conditio compromisso adi eta descit, vel si terminus , aut tempus compromisso praesxum suxerit
226쪽
s quamvis partes tempus hoc prorogare possint, sicuti primo constituere potuerunt j vel si trIennium elapsum sit a lite eontestata. Tertio finitur haec
iratas, Si arbiter, aut unus eorum, si plures in arbitros electi suerunt , mortuus fuerit, vel longe discesserit, aut necessario impedimento impeditus Sit, nisi cum clausula compromissum laetum fuisset, ut si unus non posSet arbitrari, reliqui tamen, hoe non obstante, arbitrium suum ferre possunt. Quarto sinitur haec potestas, si compromittentes, aut saltem unus eorum m riatur, prout sumitur ex e. Eae parte, 10. h. t. etiamst in causa iam suisset zelusum , neque ad haeredes compromittentium transit compromissi obligatio , qui a compromittentibus ex singulari plerumque personali assectu , notitia , et amicitia in certos quosdam arbitros compromittunt, quae specialia non habent haeredes ; quod si tamen sententia sive laudum ante mortem eompromitteutis iam latum sit, potest contra haeredem compromittentis, qui ante exeeutionem talis laudi mortuus suit, seri post mortem illius executio, cum per mortem illius compromissum quidem exspiraverit, non autem Sententia , sive laudum : in illis tamen easibus, quibus per clausulam specialem mutum est, ut eompromissum etiam ad haederes compromittentium transeat, transibit hoc vi elausulae talis ; sicut etiam ad successorem in beneficio V. g. transit compromissum super rebus , et iuribus ecclesiae , de quibus solus praelatus V. g. disponere non potest, si compromissum tale lactum sit eum consensu capituli, superioris , et aliis requisitis solemnitatibus , quia tunc
censetur compromissum laetum, non nomine personae compromittentis, Sed nomine Meleuae.
Sunt adhue alii modi, quibus compromissum finiri censetur, qui tamen, quia magis Ex iure civili, quam canonico desumuntur , ex illo potius, quam ex hoc peti debent. Quae tamen de arbitris hoc S. dicta sunt, etiam de arbitratoribus intelligi debent, quorum eadem quoad siniendam arbitratoris ρο- testatem videtur esse ratio, quae arbitrorum est, saltem , si non sint meriamicabiles tantum compositores, sed potestatem habeant ius aliquod dicendi partibus , quo Stare debeant.
227쪽
De iudieiis in genere, ei personita, quae stare Possunt in tu iclo.
S. I. Ouid, et quotvleae sit iudicium pIudicium est legitima res emtroversae apud ludiem Inter litigantes tractatio , seu disceptatio, et diludieatio, litis stulendae gratia; ad quod tres principales personae ordinarie requiruntur, iudex, aetor, et reus o. mus, Io. In omni, se ν. S. Iudex est persona, qu ne publiea autoritate iudicio praeest, ah eo, quod ius dieat, sive rem eontroversam secundum iuris praeseriptum desiniat, iudex appellatus, iuxta est. cap. Forus. Actor ab agendo dicitur , estque is, qui actionem proponit, et prior ad iudicium provocat, l. In tribus, 13. et I. Oui, 29. 17. h. t. ae in aetionibus criminalibus accusator dieitur. Rous dentque est, qui ab actore provocatur, seu in lus Vocatur, ita dictus non a reatu semper , sed a re, de qua disceptatur, et est controverin Sa , ut apparet ex est. cap. Forus , iunci. gloss. v. Rous. Silauit autem actoris vicem supplere nonnunquam potest magistratus , si procedat per formam inquisitionis, V. g. Ob famam praecedentem, ita reus de praesenti non debet semper esse eertus. Interveniunt autem plerumque etiam aliae personae in iudicio, quae tamen minus principales, et necessorie tantum ad principales se habent, quales sunt assessorPs, consiliarit, notarii, advocati, testes ete. Variae autem sunt ludi lorum divisiones. Prima desumitur ex diversitate ludicantium, ita ut illud , cui praeest iudex ecclesiasticus, iudicium e elestasticum dicatur , et mi praeest iudex sareularis , indicium saeculare. Illud su, dividitur in spirituale , et temporale ; spirituale est, quando lis de re aliqua spirituali, aut spirituali annexa, est, de matrimonio v. g. decimis, henell-ciis etc. : temporale est, quando lis movetur de re temporali et pro sana, defundo V. g. pecunia eis. inter personas tamen ecclesiastieas. Secunda divisio desumitur ex diversitate materiae, iuxta quam diversitatem aliud est iudicium petitorium , in quo movetur quaestio de proprietate rei, Seu dominio, nut quasi dominio, aut iure, ad quem ea perlinoat; aliud est iudicium possessorum , in quo movetur quaestio de Possessione rei, sive adipiscenda, sive retinenda , Sive re peranda.
Tertia divisio ex diversa forma . quae tu iudicio adhibetur, aut luxta quam proceditur, desumitur; et hinc aliud iudieium plenarium, ordinarium, et solemne dicitur , in quo scilicet omnes iuris solemnitates ad iudicium spectantes , et de iure requisitae , adhibentur , eitatio v. gr. , libelli oblatio, litis
228쪽
rontestatio , iuramentum , calumniae eis. allud est summarium, sive extrao dinarium , in quo non tam ad sormam luris solemnem, et saeptus accidentaliter tantum ad eausam decidendam requisltam , attenditur, quam ad insentialia, et substantialia iudieii, sine strepitu quidem, ac forma solemni ludicii sed inspeeta sola rei veritate pro ditur. Quarta denique divisio lut omittam allas, vel mere civiles aut alias sa-ciles j desumitur ex diversitate finis , quem ludictum tale intendit; sic dicitur aliud civile, in quo de causa civili agitur, mutua V. gr. emptione, nut ex alio eontractu civili etc. aliud dicitur criminale, in quo de delictis agitur , de furto v. g., homicidio , sacrilegio, haeresi ete. et si agitur ad publieam vindictam, ad menam corporalem V. gr. aut pecuniam sisco applicandam, dicitur eriminale ludicium criminaliter agi; si vero agatur ad poenam privato appli-randam , sive ad interesse privatum , dicitur eriminale ludicium ei viliter tractari; lta tamen , ut quod participat de utroque, mixtum iudicium dieatur, quin immo saepius duplex actio poenalis iniuriam passo competit, civilis una, quae tendit ad poenam actori applicandam; altera criminalis, quae tendit ad publieam vindictam, ac optio datur iniuriam passo , quam velit actionem instituere, ita tamen ut una earum eleeta, altera ipso iure tollatur seum utraque poenalis sitὶ nisi sit re tantum perseeutoria, quae per nullam actionem mere poenalem tollitur.
S. II. Quinam in iudicio agere, vel conveniri possint, vel non possint 'Qui personam legitimam standi in iudicio habent, ii agere, et conveniri
possint, in genere loquendo. In specie vero primo certum est, quod pupillus alne tutoris auetoritate, nec agere , nec conventri in ludielo possit. Secundo certum est de iure communi, quod minor 25. annis legitimam personam standi in iudielo non habeat, nisi et curator, saltem ad litem , datus sit ob ludietum Milicet nondum ad lites satis maturum nisi minor talis , qui vigesimum tamen annum tam implevit , veniam aetatis impetraverit, agendi in iudieio etiam sine curatore: aut si 14. annum implevit, et Rgat, vel eonum nlatur in causis beneficialibus, aut aliis spiritualibus , vel his annexis, e. Si annum, a. h. t. in s. i quamvis impuberes, neque in his causis sine tutore agere possint, puberes tamen in huiusmodi causis censentur esse maiores aut agat tantum minor 25. Bnnis in posseSSOrio, de recuperanda, vel obtinenda possessione L. In . iunci. ylvis. v. Per quia1ncumque, cod. Qui legit. person. atandi eis. De filiosamilias, quamvis maior sit 25. annis, quod suo Domine, et in causa propria, etiam quoad bona adventilla sive pater usumlauctum in illis habeat, sive non regulariter , et ordinarie in ludicio agere, aut respondere sine asSensu parentis non possit, eonstat ex I. ult. cod. de bonis, quae lib. etc. et cit. c. tiu. h. tit. in s. leum in his omnibus consensus patris
requiratur ad integrandam personam siliit nisi alieno nomine, ut proeurator v. gr. stet in indicio , vel lis sit de bonis eastrensibus , vel quasi castrensibus, vel pater longius absit, qui procuratorem non relinquerit; aut inutili patre ad res suas curandas agere velit; vel In preparatoriis tantum ludieiis ante litis contestationem versetur , vel causae sint beneficiales , spirituales, vel his annexae, tu quibus nee ius, nee administratio ad patrem pertinet. Mulieres
229쪽
20sdentque saltem honestae , quod invitae ad iudicem trahi personaliter non possint, ex causa quacunque de iure non expressa, possint vero, si velint, in musis saltem ei vilibus, in iudicio per Se stare ex ev. Mulieres, 2. h. t. in s. habetur, nisi sint foeminae religiosae , praesertim quae sub clausura vivunt, quae nec vocari, nec admitti debent. De aliis, quibus de iure et vlli interdictum est stare in iudicio, videantur iura civilia. S. III. An, et qua ratione praelatus ecclesia3ticus , praesertim regularis, vel eapitulum, seu conventus, vel religiosi singuli agere, aut conveniri
in indisio possint pretest praelatus ecclesiasticus , et regularis , per se Solus, absque consensu , aut eo illo capituli, in iudicio agere, et eonveniri, de rebus et luribbus eommunibus monasterii, et tam ad praelatum , quam capitulum communiter pertinentibus inisi causa valde gravis, et ardua esset j quia talium honorum liberam administrationeam a lege, sive a lure sibi concessam habet independenter a rapitulo , et quamvis luxta communia iuris, qui rem alienare non potest, nec possit eam in iudicium deducere , praelatus autem non possit saepe talia bona solus ulienare, consequenter nec possit pro lis, In iudicium deductis , sine consensu sui capituli litigare; conoedo, In hoe neri non posse ab eo, qui suo nomine agit in iudicio, nego autem, quod hoc verum sit de eo, qui alieno nomine agit in ludielo de re aliqua, quam solus alienare non potest, sicuti praelatus ecclesiae agit tu iudicio nomine ecclesiae. Hoetamen, ut sine consensu sui praelati, pro bonis etiam communibus monasterit , in iudicio eontendere possit capitulum , aut conventum ecclesiae, Sive regularis haec sit, sive saecularis, non concedit e. Causam, s. h. t. ob rationem scilicet priori contrariam, nisi sint causae propriae rapituli in bonis ad capitulum solum spectantibus; vel nisi capitulum agat pro recuperatione honorum a praelato illegitime alienatorum ; vel nisi consuetudo Melesiae illius, aut peculiaria statuta aliud velint. Multo minus conceditur regularibus singulis cuiuscunque sexus sint, ut suo, vel alieno nomine, per se, Vel per alium ad agendum, vel defendendum in iudicio stent, sine eonsensu , et licentia sui stuperloris, cap. Cum dilaeta, 22. de reseriptis. Cum regularis talis non sit sui iuris, neque honorum dominium habeat: et hine ratione contractus cum religioso initi, non potest conveniri religiosus , sed debet conveniri monasterium ; et si religioso laeta sit iniuria , non potest ipse agere In iudicio, nisi praelatus sit absens, et nullum procuratorem ad talia negotia reliquerit, vel ipse religiosus ex iusta enusa studiorum v. g. a monasterio absens, licentiam praelati sine periculo in mora, nee petere, nec exspectare P Sit. Quod si tamen ratione beneficii, quod habet eum illius administratione, etiamsi man Ie hoe tantum sit, in iudicio contendere debeat, ratione professionis suae, ratione inlustae eleetionis , ratione alimentorum etc. potest hare sacere, sine alia a superiore petita, aut obtenta licentia c. cum durusali, 36. h. t. non tantum ob regulam universalem , quod pro iuribus suis stare in ludi-eio possit, cui administratio competit, sed etiam ob necessariam sui defensionem.
230쪽
i. IV. Utrum ius agendi in iudicio pro iuribus, et rebus ecclesiae inferioris, subiectae praelato superiori, pertineat ad superiorem, an ad inferiorem rectorem, vel etiam ad Di rium perpetuum ZPotest quidem in genere ludicii penes eum esse ius agendi pro suae e etesiae rebus , penes quem est administratio, ob allatam Raepius regulam, ita ut penes utrumque sit, tam superiorem quam inferiorem actualis administratio , uterque D re possit, praeserendus tamen sit superior, si hie agere velit, ob maiorem sei licet, quam hie habet, auctoritatem, Clement I. de rescript. Quod si tamen actualis administratio tota sit penes insertorem non quidem temporalem tantum, sed perpetuum beneficii talis rectorem, aut vicarium t et penes superiorem tantum in habitu, immediatus administrator, sive inferior rector, seu vlearius perpetuus, in musis ad erelesiam illam, et lilius administrationem pertinentibus praeserri debet in iudicio , nisi ob negligentiam, aut aliud desectum inferioris rectoris pateretur ecclesia; quo In casu superior , qui alias administrationi se immiscere non debet, ecclesiae causam suscipere potest, et debet: et hinc quamvis episeopus pro luribus quarumlibet ecelesiarum parochialium suae diocesis agere possit, velut pastor pastorum, In causis tamen redituum , decimarum, etc. par ho eompetemtium , vel vicario perpetuo, parocho, aut dicio vicario potior ineumbit agendi in iudicio licentia, cui immediate horum honorum administratio competit. S. V. Utrum e Ommunicatus possit stare in iudicio ZAgere quidem non potest excommunieatus maiore exeommunicatione, sive per se, sive per ni iud, sive civiliter, sive criminaliter agere velit nisi
in causa suae excommunicationis, aut nisi toleratus sit, et nec a ludice, nee a parte repellatur leonveniri tamen Potest ut reus, ne ex malitia sua fructum habeat, et saltem per Blium in iudicio velit respondere, c. Inte leximus, T. h. vi. et c. Decernimus, 8. De sententia excommunicationis in 6. Quod si vero de bono publieo ecclesiae ageretur, vel ad animae perieulum devitandum, excommunicato comparendum esset, vel ob reum v. gr. lagitivum periculum esset in mora, vel si ad praemissa sibi laclenda impediretur excommunientus , posset etiam in ludicio agere, aut contra aetorem etiam exeommunieatum excipere, Vel compensationem in pari causa obiicere, quia in talibus casibus magis videtur se defendere, quod concessum illi est, quam agere; et quamvis in causis minus arduis cogi possit ad defendendum se per Proeuratorem , prout ex est. e. Intelleximus eoiligitur, in arduis tamen musis ad hoc cogi non potest, sed per se causam suam defendere permittitur, ne amicto nova addatur amictio, et minus fidelem eum magno suo incommodo habeat sul defensorem J etiamsi esset in culpabili mora petendae absolutionis ab exeoin munieatione , neque tamen ab aetore excommunieato in iudicio gesta, qui per oppositam exeommunicationis exceptionem non suit repulsus, irrita sunt, si coram ludico ordinario , aut legitime impetrato egerit, quamvis enim a ludicio propter excommunicationem, et prohibitam communicationem forensem repellatur exeommunieatus, nullum tamen ius spretale reperitur, per quod acta illius reddantur irrita, quamdiu contra illum exceptio excommunicationis non probatur.