장음표시 사용
231쪽
IIIS. VI. In iudeae possit eogere partes ad personaliter comparendum in imatis , et an in eodem peramae principalea per se ipsas ea, quae saeti Sunt, proponere debeant pPartes ordinarie cogi a ludim non possunt, quamvis hie sit a summo pontissis delegatus, ut personaliter in ludicio compareant, cap. Furis, i. h. tit. in s. nisi causa rationabilis aliud iubeat: et hine compelli possunt ad personaliter eomparendum, Primo in causis criminalibus eriminaliter intentatis. Secundo ad praestandum iuramentum de veritato dicenda. Tertio ad iuramentum calumniae praestandum. Quarto in aliis etiam easibus, in quibus
ipsa principalis statum in communi magis perspectum habet, et ubi ex qualitato personae colligi pro causae decisione aliquid debet. Et qninto denique si speciale delegatus a papa aliquod mandatum habeat, ad partes principales specialiter inquirendas. Factum tamen ipsum ordinarie personae prinelpales per se ipsas, et non per advocatos proponere debent i niti sint personae valde simpli res, et indiscretae, ut earum desectus a iudice supplendus sit eup. P storalis, 14. h. titi quin meliorem notitiam facti habere e Sentur prinelp les , quam advocati, quamvis his non prohibeatur , assistere illis in laeto tali proponendo, et in expediendis illis, quae in iure consistunt, in libello sei licet sormando , ln interrogatoriis, et articulis probatorialibus. S. VII. An, qui promisit se litigaturum coram iudice, si postea non cominpareat aa litigandum in iudicio, eensendus sit, contumaciter abesse, et puniri possit tanquam eontumax psi quis eoram ludiee sedento pro tribunali promittat, se eum Bdversario
litigaturum, non potest postea exceptionem sori declinatoriam opponere, et ludirem proprium recusare, etiamsi lis eontestata nondum fuerit; nisi nova musa superveniat, aut antiqua ignorata manifestetur, argumento eap. De quo vult Deo, i. h. tit. ex quo eapite etiam patet, contumacem hune talem habendum, et puniri Posse poena excommunieationis.
De causis , quas iudicare potot iudex lum saecularis, tum ecclesiasticus.
S. I. An iudeae sareularis tractare, eι eognovere possit cauma ecclesiastieas pCausarum ecclesiasticarum aliae sunt mere, ne proprie spirituales, quae proprie spectant ad praelatorum ecclesialieorum regimen , uti sunt causae benestelales, decimnies, matrimoniales, etc. aliae sunt causae mere temporales; causae V. gr. contractuum , instrumentorum, ete. de illis res talis eerta est, quod isti et eausas ecclesiasileas eo Oseere non possint, etiam in casu negligentium eoelesiasticorum, neque propria auctoritate, neque ex eommissione Praelatorum ecclesiastitorum, excepta plenitudine potestatis principalis, per quam lateo etiam tales causae eommitti possunt. Sumitur hoe ex cap. Dein cernimus , 2. h. tit. cap. Oualiter, 17. eodem. Cum lateo potius maneat
obsequendi neeessitas in ordine ad reclesiam, quam imperandi auctoritas cap
232쪽
ImI. De rebus ecclesiae alimnandis. Et quamvis negotia mere temporalia ecclesiarum , et personarum ecclesiasticarum etiam laici tractare possint, si scilicet ecelesiarum oeconomi sede v. gr. Vacante constituantur per hoc tamen nulla illis in clericos praeeminentia , gubernatio , But potestas consertur ; neque tamen possunt auctoritate propria causas iudiciales Meuniarias, seu mere civiles, quae inter personas ecclesiasticas aut ecclesias, vel contra tales moventur, cognoscere , et ludieare , uti eolligitur ex relato cap. 2. Quamvis hoe sarere possint ex commissione, Seu delegatione praelati ecclesiasti ei , saltem in easu aliquo parileulari, eum talis delegatio non sit comtra ius commune, et laicus in tali casu magis utatur Iurisdictione ecclesia-ati ea delegantis semper tamen quando taleis iurisdictio negatur in clericorum eausas iudieandas auctoritate propria, exeipiuntur eausae laudates, quas dominus laudi, sive laleus hie sit, sive Getesiasticus, diiudieare potest, uti habetur in e. Caeterum , 5. h. tit. J Causas vero criminales clerieorum, nee propria auctoritate tanquam iudex ordinarius , nec ex commissione inferioris praelati, non obstante quavis eontraria consuetudine, ludicare potest laicus hoe enim cederet in grave opprobrium eserit nudum tamen ministerium aliquod ei rea eleri os V. gr. capiendos, aut allas executiones aliquas laetendas , etc. committi etiam laico potest; prout etiam admitti potest taleus alcausas has diiudieandas, ut assessor , conSiliarius, notarius , etc. cum haec talia nullam iurisdictionem importent. S. II. De muris, quas tractare, et cognoscere potest iuria ecclesiasticus. Iudex reclesiasticus cuiuscunque dignitatis sit, non potest, qua talis , directe, et ordinarie causas mere civiles, vel etiam criminales, quae ad magistratum laicum pertinent, iudicare, ad non confundendas , et perturbandas iurisdietiones, quod sine inlustitia fieri non potest, cap. Novit, la. h. tu. nisi crimina mixti sori essent, ubi daretur etiam praeventioni loeus, aut per viam denuntiationis evangelieae preeedendum esset, circa pereatum mortale subditi iurisdictioni ecclesiasticae, prout sumitur ex est. cap. Novit. Possunt tamen ex commissione principis saecularis causas etiam profanas inter laicos iudicare cap. Inter dilutos, 6. De Me instrum. et in casu negligentium mugistratuum civilium, eum iurisdictio etiam circa saecularia abs lute negata non sit Melesiasticis personis, sicuti Iaicis negata est iurisdictio circa causas spirituales , et personas metesiasticas, etc. S. III. An aliquis possit esse iudein, sive ecclesiasticus, sive saeculiaris, et iudicare in causa propria ' QuamvIs ob planitudinem potestatis, et praesumptionem aequitatis supremi principes in causis propriis, quae ipsos inter , et eorum subditos moventur, vel de iniuriis sibi illatis ludices esse possint, i. Et hoc, 41. 17. De haered. institui. et t. unic. cod. Si quis imperat. mclesiae. prout etiam ex eap. Cum venissent, 12. h. t. colligitur, consultius tamen, et aequitati naturali consorinius eonstituet prineeps talis in talibus causis arbitros, aut iudices alios,
qui ius dicant, quod etiam hodie passim praeticatur. Inserior tamen supremo principe iudex nunquam in propria causa iudex esse potest, aut lus sibi di-Di is ipso by Coo le
233쪽
cere, ut habetur in ι. 5. cod. Ne quis in tua mina, etc. Cum iudex quaslmedia persona ad dirimendam litem inter aetorem, et reum ordinario esse debeat; nisi laetum , seu iniuria iudiei laeta notoria sit, ut vi iuris certam menam statuentis , quoad publieam vindictam , sine alio proe su puniri possit nocens, cum in tali ensu non tam ut iudex, quam ut luris executor proeedere censeatur; stut nisi epiSeopus V. gr. in causa ad suam ecclesiam principaliter spectante iudicet, quo tu easu, Si non recuSetur, valide pronuntiabit ; aut nisi iudex in easu , quo rationabiliter dubitatur , an sua sit iurisdietio, cognoscat, ac iudicet suam esse iurisdictionem, eum in tali easu non tam in propriam utilitatem directe ludiret, quod prohibitum est, dum prohibetur , ne quis in sua musa iudex esse possit; quam ob bonum com . mune , ut ordinario suo ossicio iungi possit, ita tamen , ut si contra talem ludieem excipiatur, quod inhabilis v. gr. ad iudicandum sit, ad superiorem recurri debeat: de tuli enim exceptione, aut recusatione non potest inferior ludex, cui haec inhabilitas obiieitur, Iudicare. S. IV. gn iuriae, qui agnoscit de causa posses3imis, semper, neeessario cognoscere , seu iudicare debeat etiam de causa proprietatis pominarie, et regulariter , si reus , et Rctor sint eiusdem sort, mram eodem iudiee eausa possessionis , et proprietatis traetanda, et terminanda est, prout habetur ex cap. sn. h. αι. et pluribus intra explicabitur in ii
De causa possess. et proprietatis.
De actis iudicii, modo procedendi, et aliis quibusdam obser andis in iudicio , et quomodo finiatur iudicium pS. I. An aeta iudieii per iudicem existimatum, qui vere iuriae Non est, sint τalida pQui existit in possessione osseti iudieis, quamvis ob defeetum luris, aut tituli veri verus iudex non sit, si tamen titulum coloratum , seu putativum habeat leo quod v. gr. potestatem ad actus iurisdictionis exercendos ab eo neceperit, qui talem potestatem dare potuit) etsi error publicus, communis ne probabilis, pro Vero, et pro legitimo ludice eum communiter habeat, acta per illum ut iudirem laeta, valida sunt, supplente iure omnem desectum , qui a iure positivo suppleri potest, ab boni communis, et publici necessitatem , prout clare habetur in I. Barbarius. H. De offleio praetor. 3. et desumitur etiam eae can. 1. S. Veremtam , causa a. Ouaest. 7. Ille tamen qui titulum coloratum non habet, sed mala fide se intrusit absque legitima superioris auctoritato in omelum ludicis, nihil prodest ad eorum, quae ut iudex egerat, valorem, publicus, et communis error; lure scilicet desectum non supplente, nisi in ossicii sui possessione sit iudex cum dupliet illo re quisito e valde tamen probabile etiam est, quod Illius etiam ludicis ne a va- Iida sint, qui nullum quidem coloratum , aut apparentem titulum habet, na tamen sdo suam iurisdictionem possidet, et communiter pro ero ludieo habetur, ita ut in tali casu eommunis error solus susteiat ad supplendum in
234쪽
214eeeIesia desectum legitimi tituli, nil eolligitur ex eap. consultationibus, s s. de iure patrem. praesertim si talis, selente saltem illo, qui titulum legitimaeonserre potest, in sua possessione existat. S. II. An acta in uno iudicio valida, valida etiam sint,
et Idem faciant in ultero iudicio pΑeta eorum ludiee incompetente non valent, neque fidem faciunt coram Iudire eompetente, ut sumitur ex cap. Etsi eleniri, 4. h. tit. et hinc eo sessio eorum iudice incompetente laeta, confitenti non praeiudicat, ut exinde condemnari possit; potest tamen etiam haec consessio ludicium, et pra sumptionem criminis parere, et vim habere consessionis extraiudicialis, si non per vim , et metum tormentorum extorta, sed sponte saeta fuerit; eum indignum videatur, ut, quod quisque sua voce consemus est, postea ita mei, proprioque testimonio resistat. Quae tamen coram ludiee competente in uno iudicio aeta suerunt seirea merita causae probanda , non tamen ei rea ordinationem litisὶ valida etiam sunt, et probant, ac fidem faciunt coram altero ludice competente, dummodo inter easdem personas , et in ordine ad eundem finem, seu esseetumacia talia producantur, argu. c. I. De excepi. in s. et iuxta ean. Multi, 18. causa 2. Ovest. I. Quia bonum commune exigit, ut unus iudex iuvet ait rum circa causam executioni mandandam; et hine, fleuti saecularis iudex luvare debet ecclesiasticum, ad latae Rententiae, sive eensurae observati nem , ita ecclesiasticus etiam iuvare debet saecularem ad executionem sententiae a se latae, censuris etiam compeIlendo damnatum ab observationem sententiae a saeculari iudice latae, ita tamen, ut ecclesiasticus iudex prius examinare possit processum a iudice saeculari laetum, tanquam hoe superior, non tamen saecularis , tanquam inferior, processum ab e Iesiastico iudice
Quod si tamen ad universum finem tendant diversa iudieia, acta in uno ludicio non probant in altero, nee fidem laetunt, et hine si coram iudice saeculari actum fuit ad poenam legalem, non probant eadem aeta eoram iudice ecclesiastico ad poenam canonicam ; nee testimonia, quae probabant in iudicio summariis, plenam semper fidem laetunt in iudicio ordinario. S. III. De ordine, seu modo procedendi summaris, et de plano, in iudieis. Quod ludietum aliud sit solemne, ordinarium , et plenarium, aliud vero
sit summarium , et extraordinarium , ex dictis iam patet, uti etiam ex diverso modo procedendi utrumque iudietum inter so disserat: hoe ergo S. modus tantum Summarii processus , Sive tussicii explicatur. Et primo quidem certum est, quod duas potissimum ob causas processus hie summarius instituatur. Primo quia sunt tales musae, quae celerem expeditionem requirunt, quales sunt pleraeque causae e lesiasticae; eausae quae incidenter tantum cognoseuntur ; causae beneficiales, decimales, lites mercatorum , ob nimiam frequentiam ; causae alimentorum, et tributorum, seu evileetarum , causae naufragorum , pauperum, et miserabilium personarum ;eauine meroedum, et salariorum ; quando agitur de tutore dando ete.
235쪽
Seeundo institui solet proressus tantum summarius, si agatur de causis modicis , in quibus de parvo, et facile reparabile damno agitur, quales sunt eausae civiles , de delicto v. gr. modicae summae, respectu personarum litigantium etc. aut si agatur de delictis levibus, aut lis sit mota inter personas viles, et imperitas; aut si agatur iudicio possessorio momentaneo etc. inter quos modos illud tamen discrimen est, ut, si pro datur summarie propter causae levitatem , plena probatio necessaria non sit, sed sussciat etiam semiplena , quia agitur de modico praeiudicio. Si Vero Summarie agatur , quod causa exigat celerem expeditionem , plena plerumque probatio requiritur, musas tamen qualitate, et gravitate spectata. Videatur Clementin. Dispem diosam, 2. h. t. Tertio certum est, quod in processu hoc summario ea, quae iuris naturalis , aut gentium sunt, non sint omittenda, uti in citatio partis, luramentum calumniae, aut malitiae , de veritate dicenda, petitio laetenda ab auctore, terminus ad exhibendas probationes omnes necessarias, et Iegitimas defensiones producendas etc. ea vero, quae iuris positivi tantum humant solemnitates sunt, nihil in hoc processu summario necessaria sunt; et hinc non requiritur necessario libelli oblatio, litis contestatio, variae dilationes, multa advocatorum , aut partium iurgia, superfluae probationes etc. Videatur Clement. Saepe, a. de V. S. et Eatravast. Frequentes, inter communes h. t. S. IV. De modo procedendi iudicialiter contra clericos criminosos. EX cap. . . Cum non ab homine, 10. h. t. modus hie desumi debet, ubi statuitur, quod clericus i extenditur hoc eommuniter etiam ad regulares in quoeunque ordine constitutus, etiamsi prima tonsura tantum initiatus esset, propter surtum , homicidium, periurium , aut aliud simile grave erimen, si de hoc legitime convictus fuerit, ab ecclesiastico sudire sit deponendus stive verbaliter degradandus per sententiam iudieis ecclesiasticit, et si depositus in- eorrigibilis fuerit, quod sit excommunicandus, ac ereseente deinde contumacia anathematizandus leum solemnitate maiore, de qua infra in I. 5. Eaemmis munieari , et si necdum resipuerit, sed in profundum malorum venerit, eum ecclesia non habeat ultra quod faciat, per saecularem potestatem, eul re, liter degradatus tradendus erit, coerceatur, et puniatur. Putant quidem atruqui, modum hune contra clericos criminosos non semper esse observandum , sed posse elericum lacinorosum in gravissimis delictis depressum , furiis v. gr. sacrilegiis, parricidiis, latrociniis etc. non expectata incorrigibilitate, statim degradari realiter, et tradi potestati saeculari puniendum, ut bono publico, et cleri reverentiae magis consulatur : verum alii communius , et probabilius Putant, etiam propter enormia scelera, non posse ciericum statim tradi curias saeculari puniendum, nisi sit incorrigibilis, aut nisi casus sit a iure exceptus, non tantum ob textum cit. cap. Cum non ab homine, generaliter loquentem , sed ob textum etiam eap. Tuae, 6. de poena, ubi de latrociniis, et surus qua- Iisscatis clericorum puniendis respondet pontifex, deponendos eos esse sue haliter j et ad agendam poenitentiam in monasterium detrudendos, vel in ear rem concludendos, ergo nee ob gravissima delicta commissa statim sunt
realiter degradandi, et curiae saeculari tradendi, quod apertius esse patet
236쪽
2lsi ex my. Ut famae, 25. De sent. excommunicationis. Sunt autem in iure easus aliqui exemti, in quibus si deliquerint clerici, non expectata ineorrigi litate , saeculari curiae puniendi tradi possunt. Crimen haeresis Mil. cap. communicamus, 13. S. Damnati, et eap. Ad abolendam, D. S. l. meret.
erimen salsationis literarum apostolicarum e. Ad falsariorum , 7. De erimine falai; eonspirationis, seu insidiarum structarum contra proprium episeopum. n. Si quis, 18. caus. H. g. l. ; crimen nsSasinii; crimen nefandum eontra naturam; non ordinati in sacerdotes, si missas ictinen laetant, consessiones excipiant ete.
S. V. De aliis quibusdam observandis a iudire, vel partibus litigantibus in iudicio. Citatio per edictum, per quam firmatum ludicium perpetuatur, et praevenitur lurisdIetio, non tantum locum habet respectu pontineis citantis, aut ex illius commissione, iuxta Clement. Dudum, 1. h. t. et Eaetravag. 2. intere . De dolo, et contum ., sed respectu etiam alterius cuiusvis insertoris iudieis, si Mil. impediat aliquis , ne citatio personalis ad eum, aut ad domum IlIius laeta perventat. In libello oblato ludici, non necessario, de iure canonico, nomen aetionis exprimi debet cap. Dilecti, s. h. t. sed satis est, si laetum , et rei veritas ita exponatur, ut appareat ius actoris, et causa petendi , quidquid sit dature civili, iuxta quod aliqui volunt, exprimi debere nomen actionis abactore, quam intentat: alii tamen etiam de hoc iure negant; certe eonsuetudo magis videtur observare ius eanonicum, nisi ex eodem laeto plures actiones oriri possint, ubi exprimenda aetio, ut appareat, quid petat actore quod ipsum tamen omitti potest, si ex aliis coniecturis satis colligi possit mens , et actio aetoris. Si iudex habeat eausam consimilem in speete eum causa sibi commissa, reeusari potest tanquam suspeetus, eap. causam quae, i8. h. t. eo quod parti videatur favere , eum qua consimilem causam habet, et merito pia sumi possit, ita iudicaturus in causa sibi eommissa , prout iudicari cuperet in eausa sua. Si ludices de causa principali, et exceptionibus praeiudicialibus simul cognoscant, vel super ipsa causa principali lite nondum contestata testes
reeipiant, potest ab illis licite appellari cap. Eaehibita, 19. h. t. Vide de his, et aliis auctorem Method. in hoc S. culus d trina etiam alibi traditur. S. VI. Ouomodo siniatur iudieium pIudicium sine instantia iudieii duobus modis finitur, per lapsum temporis, et per absolutionem ab observatione iudicii: per lapsum temporis, de
iure civili, perit instantia in musa criminali intra biennium; in musa vero civili intra triennium a litis contestatione numerandum, I. Properandum, la. d. h. t. De lure tamen eanoni eo nec per lapsum triennalis, nee per lapsum biennalis temporis exspirat instantia, sive in civilibus, sive in criminalibus causis; uti docti stloss. communiter recepta in e . Fenerabilis, 20. h. t. Quia
non expediebat dictam legem civilem, de pereunte instantia per lapsum certi temporis recipi, cum tali modo non eonsuleretur expediendis elis litibus, seu
237쪽
hae potius fierent immortales, eum de iure elvlli finito triennio litem ean dem inchoare iterum potuissent partes , ac si nihil unquam motum suisset, et frequentibus appellationibus a sentenuis interloeutoriis, quae de iure ea-nonico conoessae sunt, saelle ultra tempus constitutum lites extenderentur. Conredit quidem Trident. sera. 2.1. c. 20. de refor. quod si eausa ad forum e lesiasticum dedueta, in prima instantia coram locorum ordinariis e
gnoscenda, infra biennium a die motae litis non terminetur, liceat partibus ad aliud ludicem superiorem causam illam deducere, ita tamen ut acta elnpso biennio, aut instantia non pereant; Sed partes, si velint, yel eoram eodem ludire litem prosequi possint, vel si lubeat, superiorem ndire, causam tamen prosequi possint, ubi inserior destilli, et in eodem , quo fuit apud inferiorem statu, assumere. Haec in puncto luris vera sunt, consuetudo tamen videtur potius approbare luris canonici sanctiones, quam quae iura ei villa statuunt. Per absolutionem ab observatione iudieii perit instantia, si in progressulitis appareat, intentionem ac petitionem actoris in libello inepte propositam suisse, quo in casu absolvitur reus ab instantia huius ludieli, resedivato tamen aetori lure iterum agendi, et rectius libellum sormandi, prout habetur in e. aminata, 15. h. tit. ut reo provideatur, ne respondere dein heat ad inepte petita, et tamen etiam aetor non multum pallatur, ob inepte formatum libellum, sed rebus suis, meIius hune formando, consulere pos sit : et hinc si in prinei plo statim , ante litem eontestatam, libelli ineptitudo appareat, statim libellus talis a ludice ex ossi elo reiiel debet, et lis non eomtestari ante libellum melius sormatum, nisi ex aliis ei reumstantiis, et eo lecturis satis appareat intentio, et petitio actoris, quae etiam non nominata actione ex aequitate observari debet. Sunt insuper alla, quae saetunt ludietum omnino nullum, ineompetentia sellicet iudicis, persona actoris, aut rei, quae in iudicio agere, aut conveniri non possunt; res ipsae, quae non P Sunt Gram hoc ludire tractari; desectus citationis; deseetus, et omissio substan uallum solemnitatum ; ordo luris non servatus, qui ad substantiam iudicii pertinet, de quIbus tamen alibi.
De soro competente in genere, et varila modia, quibu1 eo lituitur forum eompetens.
S. I. Quis dieatur iudeae competens, et quod fomum competens 'Forum tompetens aliud non est, quam tribunal ludicis, cuius luri illelioni in tali musa reus sublicitur, sive ubi reus ab actore conveniri potest , ne debet, iuxta illud, quod ordinarie forum rei actor sequi debeat, et hine iudex competens dieitur ille, euius iurisdietioni subisscitur reus, flucteoram quo actio, et lis proponi, institui, ae finiri potest. Est autem l dex competens alius simpliciter eompetens, quem partes litigantes adire pos Sunt , et per se debent, tanquam ordinarium suum ludiem. Alius per se quidem incompetens est respectu partium litigantium, euius tamen iurisdictionem partes Iu se prorogare possunt. Alius denique est simpliciter respe-
238쪽
218 LIBER II. TITULUS II.ctu harum partium incompetens, qui nee ordinariam in partes litigantes lurisdietionem habet, nee per partium consensum lurisdietio eius in has partes prorogari potest; cuius sententia ipso iure est irrita, et contra huius sententiae nullitatem semper excipere possunt partes, ita ut nunquam in rem Iudicatam transeat, si certo constet de ludicis absoluti incompetentia. S. II. De variis causis, seu modis, quibus eo lituitur
Ordinarii sunt quatuor modi, quibus forum competens constituitur, et sortitur aliquis , prout habetur ex e. ult. h. t., ratione domicilii scilicet, ratione contractus, ratione delicti, et ratione res sitae in certo territorio aliquo. Praeter hos quatuor modos , de quibus paulo post, sunt etiam extrao dinarii aliqui, et generales, quibus forum quis sortiri poterit. Si e primo ex
eap. Licet, 20. h. t. patet, quod advenae, et peregrini in curia romanaeon veniri possint, si Romae existant, quamvis ex nullo alio quatuor modorum prius enumeratorum forum competens Romae sortiantur ; cleri et quidem in omnibus causis tam Melesiasti eis, quam temporalibus, tam ei vilibus , quam criminalibus; laici vero saltem in causis ad sorum erelesiastieum pertinentibus, eum enim omnes ecclesiae totius mundi sint in territorio papae, eo equenter respectu omnium Melctiis illis subditorum competens ludo est Papa. Per hoc tamen non negatur taliter convento, ex iusta, et necessaria causa, litem sibi Romae intentatam, domum revocare ad latum domicilii, ubi ad respondendum melius iustructus est, et quamvis Trident. S3. 24. c. 26. De refor. velit, ut musae Melesiasticae in prima instantia Gram ordinariis locorum cognoscantur, ae terminentur, per hoc tamen nihil derogatum voluit e. Licet. cum omnium loeorum ordinarius diei possit etiam papa, et Roma sit communis mutum in Christo fidelium patria. Se- eundo possunt etiam sortiri sorum aliqui ratione musae, prout musae Getesiasticae , et spirituales etiam laicorum coram ludire ecclesiasti eo tractari debent, etsi nec ratione domicilii, nee ex alio ordinario capite, ad talem ludieem personae tales spectarent. Tertio , possunt speciale forum sortiri aliqui , ob certa illis concessa privilegia, quibus ab ordinario laro exempti, eerto soro gaudent. Quarto ratione communitatis privilegiatae, cui adscripti sunt. Et quinto denique ratione continentiae , et co exionis causarum , de quibus suis locis. S. III. Ouomodo , et guando sortiatur quis forum, ratione domisit ,εive originis, sive habitationis pDuplex est larum domicilii, originis scilicet, et habitationis. Originis domicilium ibi quis censetur habere, ubi quis natus est ex patre, qui non tantum per modum transeuntium in hoc loco, ubi quis natus est, morabatur , eum alibi domicilium habeat, sed in quo pater nati silii stabile domicilium habebat, si tamen aliquod haberet, licet filius extra hunc Iocum ex casione transitus v. gr. aut sugae natus sit. Immo iuxta aliquos ibi etiam larum originis sortitur aliquis, ubi pater illius natus, vel si ipse nepos vi-Vente avo, et in huius potestate natus sit, avitae originis sorum Sortitur:
239쪽
nunquam autem matris, nisi sit vulgo quaesitus , qui patrem demonstrare non potest. Et quamvis de iure sortius sit domicilium originis, quod immutabile dieitur ineque enim qui in hoc loco V. gr. natus est, non potest esse aliquando in Me loeo non natus , domicilium tamen habitationis quoad lurisdietionem praesertur; et recepta passim consuetudo habet, ut mutato domi. cilio ex lom originis in alium locum, lura etiam originalia , quoad omela,
munera, et praestationes, eis. amittantur.
mlellium habitationis vero ibi censetur quis habere, ubi aetu habitat , et animum habet permanendi, nisi quid oecurrat, quod animum lilius immutet, ita ut duo requirantur ad eonstituendum domΙeilium , actualis gel-Ileet habitatio Isaltem inchoata j et animus permanendi in tali locor et fleuitelericus duo benestela habens, in diversis Melestis , quorum quodlibet resis dentiam per dimidium v. gr. annum requirit, domicilia habere dicitur, si in quolibet benesiclo conveniente tempore residet, ste etiam taleus dici potest duo domicilia habere, si in duobus v. gr. locis per aequales anni partes aetu habitat, eum animo , ita utrubique residendi, ut in quolibet lota ex ratione domicilii conveniri possit, etiam ob contractus, et crimina alibi commissa, tanquam absolute loel illius magistratui subditus, si ab alto ludice loei illius, ubi contractum, aut delictum est, non fuerit praeventus. Vagi autem, qui nullibi sedem stabilem habent, sicut ubique, ubi existunt, eonveniri possunt, iuxta illud, ubi te invenero, ibi te iudicabo. Qui vero aliut quidem stabile domicilium habent, ad alium tamen locum veniunt, animo
per annum V. gr. vel maiorem anni partem ibi commorandi, censentur, si in tali loco meis modo morentur, quasi domicilium in tali loco habere, ut delletis , aut contractibus v. gr. etiam alibi commissis conventri coram loci illius Iudice possint, prout famuli, milites, praesidiarii, studiosi, ete. se habent. Quod si tamen absque dicto animo longius in loco tali permanendi, ad loeum talem accedant, praeter opinionem tamen suam per necidens diuintius ibi morari eogantur, non dicuntur quasi domicilium ibi habere, sed hospites tantum , et loci illius peregrini. S. IV. Ouomodo constituatur forum ratione stellati Ratione delieti sortitur quis forum, et sublieitur lurisdictioni illius Iudicis in foro externo sellicet in cuius territorio deliquit, etiam si alias et subditus non esset lut scilicet scelera in eo loeo puniantur publiea vindicia, ubi commissa suerunt; et ob bonum publicum manifesta sit delieit punitio, ubi eum offensa honi publiel desietum commissum est, arg. eap. POStulmiti, 14. h. t. in si in tali loco, ubi deliquit, delinquens deprehenditur, vel
si antequam ex territorio tali egrediatur, et talione preventus suit. Sicut autem nullum delictum exreptum est in tali Ioeo commissum, quod territorii illius iudicis iurisdietionem non subeat, ita nulla persona exempta int ab hoe delicti soro, si tamen delictum non tantum sit contra particulare Si tutum aliquod , ad quod fortassis alter non tenetur, sed contra lus commune pro conditione tamen personae, ut scilieet ecclesiasticus delinquens larum delicti huius ratione sortiatur apud Eeelesiasti eum illius loel ludicem, saecularis vero apud sareularem iudicem , et regularis apud regularem, iuxta Tri-
240쪽
re Mihi. Quod si vero in uno quidem loco seu territorio inchoatum est delictum, in alio autem persectum , et consummatum ut si quis globum ei aeuletur in territorio et iuris Bavariae, et oecidat hominem in territorio episcopi Augustani existente i probabile quidem est, quod iudex loci, in quo delictum persectum est, et homo occiSus, non iudex loci, ubi delietum inchoatum est, possit delinquentem talem , si in territorio illius deprehendatur, iudieare , et punire ; probabilius tamen est, quod utriusque territorii ludex pr redere eontra talem delinquentem possit, et detur locus praeventioni, leum in utroque territorio reus deliquisse censeatur j nisi vulneratus lethaliter in uno loco, ad alterum Me Vulneratus abiisset, et mortuus esset, quo in casu punitio , et iudicium vulnerantis, penes ludicem loci, ubi vulnus inflictum
Si tamen reus ex loco delicti commissi fugiat ad aliud territorium , tum spretato iure communi, si sub eodem supremo principe sit tale territorium, iudex talis territorii si fuerit requisitus a ludire delicti vel domiellit, eum capere, et remittere debet, eum eiusdem principis iudiere se invicem luvare debeant, si requirantur, ne delicta maneant impunita; si vero reus ad territorium sugerit, quod est sub alio principe, non tenetur reus remitti, nemo eoo potest illius Ioel ludo ad hune remittendum , quamvis compelli possit ad agendum a reo talis sori ratione laesionis aut damnorum saetorum. Hare autem remissionis materia , quia hodie multum a Gnsuetudine dependet, illa consulenda est, vel statuta particularia, est. luxta quae in nostra saltem Germania delinquens punitur, ubi deprehenditur , absque ulla remissione facta in iudicem delicti: neque possunt ministri, aut Osiletales sive ludires, ubi delictum eommissum est, in alieno territorio , quo reus iam aufugit, eum persequi, sed ab omni illius persecutione desistere debent, quamprimum alienum ille territorium attigit, nisi sint grassatores , latrones, aut alii similes pacis publicae perturbatores , quorum persecutio in imperio etiam extra territorium persequentis continuari potest. Quomodo etiam praelatus regularis in quoslibet sui ordinis regulares , ubicunque delinquunt, lurisdietionem habet ratione obedientiae illi promissae, et belli dux in quoslibet milites sul exercitus. S. V. Omomodo, et quando eo natituatur sonum ratione
contraetus pnatione contractus, aut quasi contractus sortiri sorum contrahentes ibi, ubi contraxe ut, eae e. ult. h. t. et c. l. eodem in s. patet, si tamen in Ioeo, ubi contraxerunt, moram habent, tabernam , ollietnam, tentorium erigendo, ad merces distrahendas, sive horreum conduxerint ad emendum, aut vendendum neque enim , qui cum viatore, aut peregrino sciens hune talem, et statim iterum digessurum , contrahit, in loco contractus hunc t lem conventre poterit, nisi etiam hic talis in iudicem contractus consensisset, aut aliud exigat natura contractus, aut consuetudo loci, alias enim
durisssimum test peregrino laret, ubique loeorum , quo devenit, respondere Disiligoo by Cooste