장음표시 사용
261쪽
241luramento, quod iuramentum dandorum dicitur, quo iurat actor , se non animo calumniandi, sed iuris sui tuendi causa , positiones tales exhibere. Ex his positionibus, si quae a reo negentur, nuut articuli probatoriales, si ad
quos probandos se aetor offerre debet, cum enim responsiones ad positiones debeant esse simplices, purae, et ariolutae, Bd rem pertinentes, et clarae, per verbum credo, aut non credo, etc. ut actor seiat, quid sibi probandum sit, eonsequenter ad lites abbreviandas, Rrticulorum talium plurimus usus est. In quorum loeum , si per viam inquisitionis ex offleto a iudice procedatur, certa quaedam capitula proponuntur , Super quibus suspeetus est reus, et iusamulus, ut ad ea respondeat.
Distinguuntur autem positiones istae, et articuli a litis contesilitione, quod in his articulis, et positionibus nihil a reo petatur , sicuti in litis Gn- testat lone , et libello : et quamvis etiam a ludice interrogationes fieri possent, ab his tamen positiones, et articuli disserunt, quod positiones tales ab aetore assertive sant, interrogatio v. gr. a iudice interrogative. S. III. An, et quomodo per oppositam eaeceptionem inducatur, vel impediatur litis contestatis pQuod per exreptionem dilatoriam, qua iudex tanquam ineompetens re cusatur , aut qua actori opponitur, quod non possit stare in iudicio, litis contestatio non induentur, certum est, quia tales ex eptiones non animo litigandi , sed potius animo litem declinandi, opponuntur: Sed aeque per oppositionem exceptionis peremptoriae indueitur litis contestatio , prout expresso deeiditur in e. Si oblato , 2. h. l. in s. Cum in tali casu , qui taliter excipit, non respondeat ad aetoris petitionem, eum tamen litis contestatio per talem responsionem seri debeat. Negari tamen non potest, quod per exceptiones dilatorias impediatur quidem , et retardetur litis contestatio, nisi per non oppositas illas ante litis mutestationem, videatur his pars litigans renuntiare, aut ludi eis iurisdictionem in se prorogare; per exceptionem tamen Peremptoriam, ante litis contestationem obiectam , non impeditur litis contestatio, nisi de re iudicata, aut lite finita reus excipiat, c. Eincepti . , . h. t. in s. vel de iuramento a parte parti delato, aut laeta legitima inter partes trau-
S. IV. De e retibus litis e testationis. Plures sunt illius esseelus. Primo enim per litis contestationem partes litigantes ex mutuo consensu ad hanc instantiam iudieii obligantur, ut neutra pars altera invita a ludleio recedere possit. Secundo, iudex recusari non potest post lius contestationem , nisi ex nova suspicionis causa Superveniente. Tertis, non possunt amplius post litis eontestationem opponi exeeptiones soricleelinatoriae, aut similes dilutoriae, quibus renuntiatum videtur. Quarto interrumpitur per litis emtestationem praeseriptio longi temporis. Quinto , revOeari non potest post litis contestationem procurator, nec libellus mutari, etc.
262쪽
DT LITE NON CONTESTATA , NON PROCEDATUR AD TESTIUM RECEPTIONEM ,
Regula generalis hie traditur, quod ante litis contestationem nee ad testium receptionem super causa principali scilierit nee ad sententiam dess-nitivam serendam, qua causa principalis liniatur neque enim de interlocutoriis sententiis sermo est definiri debent, quia tamen suas haec regula patitur exceptiones, ideo in specie cxaminanda illa magis. Sit ergo S. I. De nonnullis casibus in specie, et iure e renis, in quibus lite non contestata testes recipi non debent, vel nυn ferri sententia desiliti a. Ρrimo in causis matrimonialibus, si agatur de foedere, et vinctio, ne
valore matrimonii, ordo iudiciarius exacte servandus non est, sed proredendum Summarie, et celeriter negotium expediendum : si tamen de crimine tantum agatur, adulterit v. gr. ad separationem thori , testes reeipi non debent, aut sententia definitiva ferri ante litis mutestationem , etiamsi reus sit contumax, et excommunicari possit, c. Ad haec, i. et c. Accedens, 4. h. t. cum in causa hac odiosa, quae tendit ad thori dissolutionem manente vinculo , rigidus ordo servandus sit. Secundo non potest procedi ad testium receptionem , aut sententiam definitivam contra contumacem in musa principali restitutionis, si lis contestata non fuerit, c. Accedens , 2. h. t. quamvis excommunicari possit: totus enim processus in tali casu nullus, et irritus est, lite non contestata, quae est fundamentum validi iudieii ordinarii. Τertio, quamvis contra contumaciter GSentem , neu testes recipi possint ante litis contestationem, nec Sententia denniti a Super causa principali serri, potest tamen netor , si reus contumaciter nbsens Sit, in possessionem rei petitae , custodiae causa, immitti; si Vero res talis sit, de qua litigatur, ut dicto modo in possessionem mitti non possit actor , per censuram ecclesiasti m compelli debet reus , ut compareat, et litem conteStetur, c. Tuae, a. h. t. ut ue eontumacia reo tali prosit. Si tamen actor post oblatum libellum , ante litis contestationem contumaciter Se amentet, nec ad instantiam rei citatus compareat, audiendus reus est, et ipsius defensiones, ne serenda sententia definitiva , etiamsi lis contestata non fuerit, ne innocens Scilieet propter contumaciam
aetoris, qui libere ad iudicium pira vocavit, patiatur. S. II. De pluribus casibus eaeceptis , quibus lite non contestata , testes recipi possunt, vel etiam interduin ad sententium desultivum procedi potest.
Primo si periculum In mora sit, quia testes sunt senes, vel valetudinarii , aut ex alia causa mors , nut diuturna absentia illius timetur, vel periculum est, ne testes rei gestae obliviwnntur, possunt recipi testes, si et vlliter tantum agatur ne veritas scilicet occultetur, et probationis copia sum trahatur j quamvis lis contestata nondum fuerit cap. Ouoniam , 5. h. t. non quidem , ut statim , sl reus citari non possit, vel non possit comparere , ad definitivam sententiam procidatur, sed asserventur attestationes tales, donee
263쪽
UT LITE NON CONTESTATA, ETC. 243
reus conveniri possit isi citari non possit , et ipsi ad defendendum exhibeantur
nisi in sacto notorio , non ex iuris necessitate ad cautelam tantum maiorem auditi testes fuissentὶ saltem intra annum ab initio utilem , in prorgessu vero continuum, a tempore, quo poterat conveniri, numerandum, ut ne videatur fraus aliqua in testium taliter laeta receptione intervenisse. Haec nutem intelligi debent de testilius ex parte aetoris; reus enim tam in causis civilibus, quam in eriminalibus testes suos producere potest, quandocunque vult, pro hae defensione , et petitione, ut ad perpetuam rei memoriam admittantur, ratione Ineertitudinis scilicet, ne probationes pro innocentia eius illi pereant, nisi ex ptio, a reo opponenda, vim actionis habeat, uti est exceptio de non numerata pecunia intra annum opposita. Possunt tamen in pluribus adhue casibus, ob eontumaelam rei absentis recipi testes, et serri denultiva sententia, ante litis contestationem, de quibus vide cap. vll. h. t. Ex quo capitulo etiam habetur modus procedendi contra reum absentem contumaciter, si eouventatur actione reali, vel perSonali.
Iuramentum calumniae est illud, quo partes litigantes iurant, quod in iudieio tam agendo , quam excipiendo , et defendendo nbsque fraude, et calumnia versari velint, omniaque bona fide peragere. Plura censetur continere capitula hoe iuramentum, his communiter versiculis comprehensa.
Illud iuretur, quod lis sibi iusta videtur, Et si quaeretur, verum non infletetur, pili promittatur, nec salsa probatio detur, Ut lis tardetur, dilatio nulla petatur. Et hine a iuramento de veritate dicenda dissert, quod illud praestetur
in musis civilibus, et eriminalibus; iuramentum autem veritatis In spiritualibus , et his annexis: quod iuramentum calumniae sit iuramentum eredull-tatis , alterum vero de veritate sit iuramentum sesentiae, I saltem de iure, quidquid sit de praxi, et consuetudine, iuxta quam sufficit, ad hoe luramentum , credere, quod verum sit, quod dicit ; et quod denique iuramentum calumniae plura contineat, luramentum vero veritatis tantum sit de veritate dicenda. Α iuramento autem malitiae disseri, quod iuramentum calumniae regulariter semel tantum in causa tota praestetur post litem contestatam , malitiae vero iuramentum toties exigi possit, quoties contra litigantem partem est praesumptio de exceptione v. gr. malitiose proposita , etc. praestari nutem ne Mario debet iuramentum calumniae, si ab alterutra parte exactum fuerit, non obstante appellatione, quam in causa principali pars litigans socii, ita ut in tali easu ad substantiam prodessus pertineat, et nullus ille proeessus sit, quando exactum quidem, praestitum tamen iuramentum calumniae non fuit, et quamvis tacite remitti possit hoc iuramentum calumniae, in quantum scilicet a parte non exigitur , ita ut in tali casu validus processus sit,saF. i. h. t. in 6. S. Propter, per pactum tamen expreSSum , ut eonSuetudinem introductam remitu non potest, iuxta cit. o. iuncta stlasa. v. T
264쪽
244cite, et e. Caeterem, 5. h. t. etiamsi a ludies tantum ex ossicio exigatur , tum quod paelis privatorum favori publieo, cui ad plurimas fraudes pavendas conducit iuramentum calumniae , preiudicari non potest, tum quod consuetudo talis pluribus fraudibus materiam praehens sit irrationabilis. Potest tamen aliquid conducere hominum probitas, ut ne iuramentum hoc a iudice ex ossicio exigatur, et per iuramentum de veritate dicenda suppleri possit. S. I. Ouinam praestare debent iuramentum calumniae, vel non 8 Regulariter, et ordinarie non tantum personae prinei pales in Iudicio litigantes tam aetor scilicet, quam reus sprius tamen netor, qui prius ad ludicium provomuit per se de calumnia iurare debent, etiamsi per proe uratores agant, Sed etiam eorum haeredes, si ad hos lis, sive instantia causae talis devolvatur, eum illi quidem in bona fide respectu huius eausae esse potuerint, haeredes tamen malam fidem habere. Clerici vero si coram iudice suo ecclesiastico In propriis ea uias litigent , compelli possunt ad iuramentum hoc
calumniae per se praestandum lcum in enusis propriis censeantur melius esse informati , si autem agant In causis suarum ecclesiarum , aut coram ludire non Suo, cogi non possunt ut per se de calumnia iurent; nec possunt iurare sine consensu sui episcopi , vel superioris sui immediati: sussicit tamen , si ad ecclesiae bonum videbitur , praestare illud per syndicum, vel procuratorem ad causas ecclesiae generaliter constitutum e. In pertractandis, 3. h. t. , per quos in iudicio tales personae, praesertim si in dignitate reclesiastica constitutae sint, decentius agent, quam per se. Sunt it tamen ob maiorem reverentiam , si episeopus per se litiget in iudicio , ut propositis tantum evnn geliis, iurare debeat , uti colligitur ex e. ult. h. t. l nisi causae arduitas Plus exigat etiam respectu Ppiseopij si consuetudo aliud non lubeat; sieuti nutem in causis communitatis, quae Syndieum v. gr. non habent, satis est, si principalis pars de ealumnia iuret, ita potest etiam proeurator sphetalis admitti ad iurandum de calumnia, tam in nnimam propriam , quam In animam sui principalis, si speciale de hoe mandatum habeat, c. Nullam , s. h. t. in s. ut ne huic calumniandi detur occasio , nisi ex ossicio ludicis parti datus sitialis procurator , quo In casu in animam propriam talis procurator iurare non tenetur, cum dolo facere non censentur , quae saeit ex mandato ludicis. Imrno quamvis partes litigantes principales por se de calumnia iuraverint, et postea per procuratore S a Se eonstitutos causam suam prosequi velint, debent etiam isti luti et illi, qui a proeuratoribus post litem contestatam substituuntur de calumnia iurare, uti colligitur ex oup. 2. S. Procuratores, h. t. in s. cum et ipsi calumniari posSint, et consequenter per prinei palium iuramentum de cavenda ealumnia parti litiganti, non est satis consultum e quod ipsum ob hanc causam Sentiendum etiam, et dicendum est de advoeatis, qui melius saepius calumniari sciunt, et solent, quam ipsae partes, nisi hodierna consuetudine hi tales a iuramento hoe excusentur, de quibus dignitas personae meliora praesumere iubet, vel certe ue detur multorum periuriorum omn- Sio , vel quod videatur iuramentum generale , quod in curiis plerisque usitatum est, dum ad munus advocati admittuntur, aliqui fusileere.
265쪽
s. II. In quibus causis, guando, et quomodo praestandum sit iuramentum ealumniae pIn omnibus musis, in quibus probatio est necessaria , non tantum in prima instantia, sed etiam in causa appellationis, praestandum est iuramentum calumniae , Sive causae illae civiles sint , sive criminales I stloss. in c. i. v. Criminaliter, h. t. sive sint ordinariae, Sive delegatae, sive eom- promissariae , quae eorum arbitris tractantur, Sive parvae, sive magnae: et quamvis olim de iure antiquo canonico , in musis spiritualibus aut eis annexis iuramentum calumniae nee deserri, nec recipi soleret, e . Literas h. t. eo quod in spiritualibus praesumeretur semper Deus haberi prae oculis, nee calumniaturos litigantes, et sufficere iuramentum de veritate dicenda ; quia tamen postea animadversum fuit , ut ait pontifex in eop. l. S. Quamvis, h. t. in s. etiam in his musis frequenter n litigantibus calumnias irrogari, hine statutum hoc iure nox o fuit, ut in his etiam causis tam de veritato dicenda, quam de calumnia iuretur. Est autem hoc iuramentum calumniae in principio litis praestandum , statim scilieet post litem contestatam , antequam positiones ah adversario osserantur, neque tamen, ut advertunt fis. canones , proressus iudieiarius erit vitiosus , si serius praestitum suerit hoc iuramentum, cum ordo hic, ut ait pontifex incit. cap. I. in si . non sit de substantia processus, et ideo exigi nonnunquam potest etiam ante litis contestationem, Super una saltem partieulari dilatione v. gr. quam petit litigans , et post litis contestationem , dum in eausa conclusum fuerit. Ad formam iuramenti de calumnia , quod attinet, praestiandum quidem illud esset, propositis, aut laetis evangeliis procliversitate iurantium , ut dictum ; hodie tamen haec solemnitas necessaria non est, modo Bpud aeta iuretur coram iudice, aut ossiciali ab illo deputato ete. S. III. De poenis recusantis praestare iuramentum earumniae, et huius gyectu. Qui recusat praestare iuramentum calumniae, eum tamen praestandum esset, eam poenam ineurrit, ut, si actor sit, ab instituta actione eadat; si vero reus sit, pro consesso habeatur, prout deciditur in cap. ult. S. Poena Nero h. t. non quidem, quasi ipso iure poena talis incurratur, sed opus est sententia iudicis, uti patet eae Authent. Prinefates cod. h. t. neque tamen hane poenam incurrit ecclesia, vel universitas aliqua, sl syndicus , aut ad ministrator ete. recuset iuramentum hoc talumniae praestare, eum contumacia horum non noreat principalibus; sicuti nee nocet contumacia procuratoris ad litem constituti, si post litem eontestatam in propriam animam iurare nolit de ealumnia , cum horum delieta non debeant adscribi principalibus. Effectus autem huius iuramenti de ealumnia vitanda est, quod iurans ob hoc iuramentum praestitum excusetur ah omni calumniandi suspieione, tam taeita, quam praesumpta , nisi evidens illa esset, de qua eriminaliter accusari, et puniri potest, finita musa principali, ealumnians.
266쪽
Dilallo in genere aliud non est, quam indultum, seu concessio tempΦris, inter quod aliquid agi potest. Alia est iudicialis , alia extra ludicialis , prout ad actum aliquem iudicialem egendum , vel extraiudicialem conceditur; et iudiciales, de quibus hie sermo est, sunt aliae legales , quae a lege, statuto, consuetudine, vel styIo eurtae conreduntur; aliae conventionales , quae ex partium conventione, seu consensu dantur ; aliae stricte dictae ludiciales , quae a ludiee, pro tribunali sedente, causa cognita, et utraque parte praesente, in iudicis dantur, longiores, et breviores pro diversitate circumstantiarum , prout etiam ludicis est legales nonnunquam restringere , Vel prorogare. Et sicuti tres sunt iudieii partes; Prima a ellatione usque ad litis contestationem ines usive. Secunda a litis contestatione usque ad sententiam desinitivam exclusive. Tertia a sententia usque ad eius exemtionem ines usive, ita dilationum etiam ludicialium tres sunt species. De quibus sit S. I. De dilationibus, quae ante litis mutestationem conceduntur. Sunt plures tales dilationes , primo quidem citatoriae, quae etiam V eantur expectatoriae, et dantur reo citato, nbsenti, ad comparendum, et respondendum in ludicio petitioni ne toris, quae quidem dilationes sua natura peremptoriae non sunt, sed potest una concessa, altera, ne etiam tertia concedi , quae tandem peremptoria est, si tamen ratio aliqua exigat, potest prima statim eum termino peremptorio fieri, ita tamen commodum tempus ad comparendum determinando , ut tribus citationibus aequivaleat, vel saltem pars citata, abbreviato sine causa iusta termino, non nimium gravetur , quo in caSu appes lare etiam posset, e. Dilecti, i. h. t. ad quam excludendam eonsultum est, ut si dilationem abbre et ludex, causam illius exprimat, et peremptoriae citationi inserati aut ius domum revocandi haberet in causa privata, et novas dilationes petendi, si ex loeo remoto in publica causa etiameitatus suisset e. raposuit, 4. h. t. Secundo sunt aliae deliberatoriae dilati 'nes , quae dantur reo post oblatum libellum , ut deliberare possit, utrum litigare velit; et plerumque sunt viginti dierum deliberatoriae hae induetae a die porreeti libelli. Quae tamen deliberatoriae dilationes quandoque negari possunt, si per literas ellatorias , quibus lata petitio actoris inserta scit,
sumetenter instrui possit reus eap. Praeterea, 2. et c. Literae, a. h. t. Terti sunt aliae recusatoriae, seu declinatoriae, quae in omnes exceptiones dilat rias opponendas dantur, priusquam fiat litis contestatio, luxta e. Pastoralis, 4. De eincept. quales dilationes sunt, quae recusant iudicem, quae rescriptum impugnBDt, etc.
i. U. De dilationibus, quae post litis contestationem, veI ante sententiam definitivam, ret post illam eo me luntur, et de prorogatione, atque eLDetibus dilationum. In seeunda indicii parte post litis contestationem , et iuramentum ea-lumniae praestitum e ceduntur dilationes probatoriae, et allegatoriae. Pr
267쪽
tortae sunt, quae dantur aetori ad positiones, et artieulos probatortos la mandos , vel reo ad respondendum ad eos ; item ad testes vel instrumenta quaerenda, aut praeparanda, adeoque ad probandam suam intentionem , et exceptionem. Et quamvis in causis pecuniariis, aut civilibus regulariter uniea tantum detur, Inisi ob iustum impedimentum a parte litigante allegatum et probatum, tertiam , Vel etiam quartam , nunquam tamen quintam iudex indulgeat eum solemnitate legali, sive post probatam petendi causam , et praestitum a parte petente iuramentum , quod malitiose non petat dilationem talem in musis tamen criminalibus, ubi maius vertitur praeiudicium, accusatori duae, reo autem tres tales dilationes ex quamnque musa, etiam nullo allegato impedimento coneedi possunt modo absit praesumptio, qua mall-tiose tales dilationes petuntur. Sunt autem ordinario trium , sex , But noVem mensium hae dilationes, pro cireumstantiarum diversitate arbitrio iudicis definiendae , ita tamen , ut inter notorem , et reum servetur aequalitas. Ali gatoriae vero dilationes sunt, quae dantur partibus, post probationes, et exceptiones nuditas, ad allegandum ultra quid , si velint; debet enim post nuditas probationes interrogare partes iudex, num ulterius aliquid allegare velint, et ad has allegationes producendas conoedendae sunt partibus tres dilationes, quarum quaelibet triginta dies, Sive mensem continet. In tertia parte iudicii conceduntur dilationes definitoriae, et exemtoriae. Definitoriae sunt, quae dantur ad causam definiendam, statuto selli et certo
tempore, quo ad audiendam sententiam partes eomparere debeant: exemtoriae dilationes sunt, quae dantur reo per sententiam condemnato , ad solutionem V. gr. laclendam, quod tempus ordinarie quarta mensium esse solet,
ita tamen ut a iudice abbreviari, aut prorogari possit, quae quidem dii tiones exeeutoriae in actionibus realibus, aut criminalibus raro locum habent, eum statim executio in talibus easthus stat, nisi per Meidens executionem talem quid impediat. Prorogatio dilationis tum censetur fieri, quando dii tionis Iabentis , nondum tamen elapsae, fit extensio, quo in casu prior dilatio adhue durare dieitur, et lapso prorogatae etiam dilationis termino , nova censetur fieri dilatio, quae concedi non potest sine aliqua causae cognitione, utrum Milicet causa concedendae dilationis sufficiens sit ete. Prima tamen probatoria dilatio non potest promgari, quia superest secunda , tertia, et quarta , allegato et probato iusto impedimento. Esseetus dilationis praeeipuus est, quod, ea pendente, ossicium ludi eis conquiescat, neque quidquam age dum sit, aut innovandum super articuIO, seu capitulo, super quo data est dilatio; nisi pars litigans, cul e cessa suit dilatio, hae nondum sinita, ngat in eausa sua, et in hae, non obstante dilatione, nondum finita procedat.
S. I. De variis feriarum generibus, et earum eo utatione. Feriae hie loci generatim dicuntur dies, seu tempora, quibus ius non dieitur, sive quibus a negotiis forensibus, sive actibus ludicialibus oessatur, et vacatur. Sunt autem seriae aliae Solemnes, seu ordinariae, quae a legibus,
268쪽
24set ss. eanonibus definitae sunt, et Singulis nnnis recurrunt; aliae sunt extraordinariae , Seu repentinae, quae nou certa, et stabili lege, sed pro re certa occurrentibus variis occasionibus, Indicuntur a principe v. gr. , illarum aliae sunt saerae, ob Dei cultum, et honorem sanetorum institutae; et quidem vel politicae, Seu honorariae, in honorem prineipis institutae ; aliae necessariae, sive ru Sticae, ob utilitatem tuti laborantium institutae, messis, v. gr. et vindemiae tempore eis. , iuxta regionis eonditionem observandae. Praeter has serias dantur etiam seriae nuptiarum, quibus a nuptiis publice, et sοIemniter celebrandis abstineri debet; de quibus videndum Tridentin. fras. 24. c. 10. De reso n. matrim. quod hodie eorrexit antiquum ius, et om servari debet. Inehoantur autem seriae merae a vespera praecedentis diei, et terminantur in vespera diei sequentis, atav. c. i. h. t. ita ut observari debeant tales sacrae feriae a vespera ad vesperam , non tantum circa o leta divina facienda , sed etiam circa abstinendum a laboribus servilibus, aliisque prohibitis : plurimum tamen hac in re valet consuetudo, iuxta quam in plerisque Europae regionibus a medio noctis praecedentis usque ad medium alteriusnoetis talis a laboribus vacatio observatur , quam consuetudinem multum iuvate. Ouoniam, 2. h. t.
S. II. De potestate indicendi ferias saeras, et de operibus serrilibus, quae in illis seri prohibentur. In ecclesia universali solus papa, et in sua dioeeest quilibet episeopus
potest serias saeras indicere can. i. dist. 3. De consecrat. saltem cum consensu sui capituli, et circa sanetos iam canoniratos. Et quamvis princeps etiam secularis praeeipere possit suis subditis , ut a laboribus , et operibus servilibus, ne forensibus vacent, non tamen sestum diem instituere potest ad cultum saneti aliculus in conseientia , aut ad poenam obligantem , ne laicis concessa 1ideatur de rebus spiritualibus disponendi saeuitas, et hinc si populus voto facto se obligavit, ad sestum saneti alicuius celebrandum, possunt quidem illi, qui voverunt, vi voti ad sestum tale celebrandum obligari, non obligar r tamen neque isti Voventes , neque successores illorum vi Statuli alicuius, aut consuetudinis, Disi approbatio episcopi Interveniat. Prohibentur nutem In sacris seriis non tantum aetus forenses, seu iudiciales , qui soli prohibentur in seriis rusticis, ne labores scilicet illorum interrumpatitur , Sed opera etiam Servilia , seu mechanica, quibus ministerium eorporale, aut famulatus aliis exhibetur, ut est arare, labricare, artificiata conficere etc. de quibus operibus videndi theologi morales. S. III. Ouinam actus non ser miles, seu liberales Merreri
prohibentur diebus ferialis pProhibetur insuper in c. l. et ult. h. t. no sestis diebus, divino, aut saero cultui destinatis, mereatus stant spublici, et solemnes contractus, publicae nundinae ete. ὶ ne stant placita iudicia selli det, et strepitus iudiciales, aut arbitria, in quibus servari debet ordo iudiciariusὶ ne iuramenta pra stentur ira traiudiei alia, quibus paeta, et conventiones publice , et solemniter
269쪽
non tantum servandae ree picte consuetudines, sed semper a prohibitionibus his exeipiuntur easus necessitatis , et casus pietatis , sicuti enim neeessitas non habet legem , ita ut si illa urgeat, non tantum pausae civiles, sed etiam eriminales diebus sestis expediri possint; sie plurima etiam seri possunt, ob causam pietatis diebus sestis, in causis v. gr. alimentorum, iuramentorum , pupillorum, pauperum , et miserabilium personarum etc. in causis cultum sacrum con rnentibus etc. Immo diebus sestis etiam sieri possunt actus voluntariae iurisdietionis, emancipatio v. gr. manumissio, dispensatio, dies lutio , concessio indulgentiarum ete. cum strepitum hare talia ludietatem non requirant, vel sint opera pietatis. Et quamvis seriis rusti eis , messium sellieet, et vindemiarum, quae ad omnes loel talis ineolas extendi possunt, renuntiare possint partes litigantes v. gr. ita ut non obstiantibus his seriis , musam suam agere velint, cum seriae istae ob privatum favorem conressae sint, ludirem tamen cogere non possunt, ad eausam diiudicandam tali seriarum tempore, nee possunt renuntiare seriis sacris, aut extraordinariis profanis , ob cultum sanetorum , aut bonum publieum indictis, cum publico tali derogare non possit privatus, prout colligitur etiam eae c. cit. ult. h. t.
S. IV. Quit m actus iudiciales in specie sint prohibiti in diebus festis , vel permissi 8 Primo quidem libellus ludiei in sesto etiam offerri potest, eum libelli
talis oblatio non sit aetus ludietatis , uti nee inquisitio, quae a iudice nomnunquam sit prius, quam causa ngi inchoatur, citata saltem parte adversaria. Decretum tamen, sive iudicis mandatum, de eitando reo die festo seri non potest, ob contrariam rationem, eo quod ab hoc mandato iudicium inchoari censeatur. Ipsa vero citationis executio, sive mandati citatorii Insl-nuatio, quae nudum ministerium continet, et actus iudicialis non est, per
iudicem fieri solitus, die etiam festo fieri potest. Et quamvis sint aliqui, qui putant, validam esse citationem illam, qua iudex die non sesto de eitando mandatum dat, ei lat tamen ad diem festum, ut in sesto Assumptionis V. gr. D. Virginis in iudicio compareat, eum in tali easu mens et tantis iudieis non sit, ut in hoe ipso die festo in iudicio se sistat, sed ut in loco compareat, quo possit altero statim die iudicium fieri; distinguunt tamen rectius alii, verborum et iurium rigori inhaerentes, et nolunt valere citationem , qua ludex expresso ad diem festum citat partem, ut se sistat in iudieio , cum ea, quae eontra ius fiunt, pro insectis haberi debeant, tu aeta rest. 64. in s. Va-I re nutem putant citationem , qua ad certum diem mensis citatur aliquis, in quem illo anno dies festus indidit, eum in tali easu nihil expresse contra iura sat, et mens citantis benigniorem explicationem mereatur. Secundo probabile quidem est, quod in die festo testes examinari, et corum depositiones licite, et valide possint audiri, modo praecedente die non festo iuramentum deposuerint, eum iuramenti praestatio die sisto sit prohibita , examinatio vero , et depositio testium actus iudiei alis non sit, qui per quemlibet a ludiee deputatum tanquam merum executorem, in Ioeo etiam Bon publim fieri potest; opposita tamen sententia probabilior, et iuri eo Di
270쪽
250 MBER I . TITULUS IX. DE FERIIS.
sormior est, neque enim testes die tali sesto ad respondendum a ludire cogi possunt , ergo depositio eorum non est luridica , et consequenter non retvalida . .
rtio nulla est in die festo non tantum prolatio sententiae ludiciaIis, sed huius etiam executio , iuxta l. ult. eod. h. t. cum sine strepitu iudi tali seri non possit; et ideo etiam reus die festo capi, aut ineareerari non potest, sive hoe stat pro debito civili, sive pro crimine, nisi perieulum esset in mora ; et quamvis lura et ilia plus line in re admittant, Servari tamen debet lus canoni eum, quod haec talia ordinarie prohibet. Quarto denique oppellare quidem potest aliquis die etiam sesto, non tamen appellationem prosequi, eo quod appellatio non indigeat tanto strepitu, quanto indiget appellationis prosecutio, quamvis et illud tutius fiat die non festo.
Si plures quaestiones in Idem ludicium conveniant, et deducantur, de qua prius cognoscendum sit, potissimum hic dubitatur, et hinc est. S. I. blii prius discutienda sit quaestio consanstuinritatis, quam super matrimonio pronuntietur pEx c. Intelleximus, i. h. t. deeidendum hoc est, ubi mulier in maritum petiit olἰquem , eo quod eum eo contraxisset, et super hoe testes produxit ; vir tamen hoc negavit, consanguineum illius esse se in gradu prohibito probans; quae viri exceptio, quam quaestionem incidentem dicunt , prius diiudicanda a pontifice dicitur, quam causa principalis matrimonii. Ex qua pontificis deelsione inserunt communiter peremptorias exceptiones , quae iustitiam causae principalis concernunt, per quas actio omnino exeluditur ipso iure, seu potius nunquam nata ostenditur , prius diiudicandas, quam de causa principali cognoscatur, cum illa probata clarum sit, nullum ius competere in causa principali actori, et consequenter etiam hac exceptione probata, super causa principali indirecte saltem cognita ludex pronuntiare potest, et debet. Si vero apposita exceptio non tam iustitiam causae perimat , quam processum ordinarium iudieii impediat, qualis est exceptio litis finitae, rei transactae ete . quales oeeptiones emergentes dicunt, non tantum Prius cognosci debet talis exceptio, quam causa principalis tractetur, sed prius etiam super ea pronuntiari debet; ut appareat, utrum procedi ulterius debeat. S. II. Quomodo, seu quo ordine procedendum sit in causa, Sstu quaestione spoliationis pColligitur responsio ex e. Cum dilectus, 2. h. t. ubi pontifex dicit: si reus eontra netorem Spollatorem ngentem super spolio, vicissim spoliationem obiiciat, distinguendum esse, utrum quaestio spoliationis per modum aettonis proposita suerit, ad restitutionem petendam; vel utrum proposita merit per modum exceptionis, ad intentionem adversarit repellendam. Prius si nat, censebuntur mutuae actiones, sive eonventio, et reconventio, et iuxta m dum mutuarum talium petitionum pariter tractandae, et una sententia υν-