장음표시 사용
111쪽
hilnoruin scribebantur . Quare' cum leges nulliae de divinis rebus ac militaribus , & de eivium , libertorum, servorumque conditione , o de populo plebe, senatu, ac magistratibus , & de regnis utetis, provinciisque occupatis , rerum , acquisitione translatione . contractibus , - ludis , eriminibus , poenis essent latae r innumerae ferenioribus inolevissent i aliae tandem correctae 4 aliae abrogatae, aliae in usum Dillent revocataeue Caesar, Pompeius, & Tullius de digerendis iis',& in quamdam artem revocandis cogitarunt. cy Sed tamen hi viri doctissimi, vel asperitatibus rerum, vel angustiis temporis prohibiti, obscuram hanc legum molem intactam, inviolatamque
III. Interea statu Reipublicae everso , rest omnes ad unum redierunt . Tot hinc aliae leges veteribus accesserunt, ut dubitari optime possit. num plures eaedem libera republica, an sub Imperatoribus fuerint promulgatae . Si 'enim tum , eum respublica ita administrabatur, ut quidquam agere nemo posset, nisi rem aut plebs, aut tw-
Cicero in Orat. pro Domo sua, de Legibus Lib. II. & III. ' de Oratore Lib. I. in Orat. pro Murena . Justinianus in Constitutione de Heteri Iura
- s De Pompeio testis est Isidorus oririn, Lib. V cap. I. , De Caesare tum Isidorus, tum Suetonius cap. 44. Cicero autem id optulatur in primo de Oratore , , seripsisse librum De Iure Civili in artem redigendo. Gellius Lib. I. cap. 11- testatur . Vide Quintiliau, Li a V. Instit, cap. a. & Lib. AH. cap. 3α
112쪽
pulus , & collegae, & senatus approbasset, tox quotidie leges scribebantur et quid uno rempurplicam tenente factum fuisse cogitamus p Tune enim Plebis, Populi, Pontificum ac Magistra
tuum iura uno Imperatore exercente omnia in seius, arbitrio pendebant r tunc Senatus gra vitate in adulationem conversa , principum vinluntati Patres , Consulesque obsequeb tur O .itunc iurisdictione Praetorum circumscripta , Tribunis Plebis deletis , Censoria i libertate Prolapsa , non eat solum , quae Principes in terrogati per epistolam respondebant , vel st tuebant edictis, vel iudicando decernebant, leges erant; sed quae etiam ipsis placuerant inte loquendo - 8) Quare cum Rempublicam uni versam pervertissent, omnium ordinum . statum , civiumque conditionem mutassient, denique multa respondend0, edicendo, iudicando praecepissent, factus est legum numerus propemodum inmfinitus . Sed quid plura commemoro λ Quasi ita essent obscurae latae leges , ita numero Paucaeruiat nec sine perpetua interpretatione , nec sine longis commentariis possent intelligi , libris omniabus , Pauli, Gaii, Ulpiani, Papiniani aliorumque vis legum est data. M . - IV. Quas optime Sex- Αiiw Uictor de Caesaribiis .in Atig sor Anno Urbis, inquit, septingentesimo fere visesim sve secundo, etιam mos Romae incessit uni prorsus Pa
Panegyricus Plinii ad Traianum ., 8 Ulpianus . in Leg I. D. de Constit. Principum, Jumnianus Tit, II. Instit. s. 6.s Lex IV Cod. Theod. de Resp. Prud . .
113쪽
. . IV. Qua de re, ut fieri necessiario debebat, cum magnitudo legum fraudi erat, tu fit etiam studia multorum retardabat . Nam si quis ea saetate volebat sapiens Iurisconsultus videri, praeter sacras leges , quas et se iuris civilis partem maiores Voluerunt, atque eas omnes, quas ab urbe condita Reges, Ι'lebs , Populus, Senatus, Imperatores tulerant: praeter Tabulas Praetorias,
AEdilium Edicta , moremque civitatis , scientiam tandem rerum iudicatarum: Io) scripta quoque prudentum omnia erant eidem perdiscenda. ii Hi namque summi ingenii viri , ac plane docti , non solum libros de initi tuendis actionibus , &formulis interpretandis composuerant; sed etiam , disputando acutissime, longos addiderant legibus commentarios: qui & erant studiosis utilitati , &magnam in foro auctoritatem obtinebant. Ia
ro De his Tullius in Orat. pro Cluentio, & in Lege 37. D. de Legibus Callistratus , & inaintilianus Lib. V. Institui. cap Σ ri Sie apud Tullium instituendus orator, & apud Athenarum Lib. I. Vide Pomponium l. c. s. Ia , &Papinian. in leg. r. D. de Ι- & I. Interpres Tituli III.
ΣΟΦΟΙ . Tullius in Topicis: Ut si quis, inquit, ius civile dieat id esse, quod in legibus, Sciis,
tebus judicatis , Iuris Peritorum auctoritate , edictis magistratuum , more , inquitate cons at .i1 Ilorum integram notitiam habebis tum ex Pomponio, tum ex indice τὸ πανδίκτου Florentini cum notis
kntonii Augustini extat in Thesauro Ottonis Tom. r. 3α cum animadversionibus Λ, Fabricii Extat Biblioth.
114쪽
Ctuamobrem in iure cognoscendo ac pertractando studium omne suum pauci ponebant: & qui noli erant tot tantisque dissicultatibus perculsi, imi esse
subsellii prudentes videbantur. Hac igitur ratione puto , Hermogenem ac Gregorium nonnulla st dio domestico edicta Imperatorum collegisse : cum de Τheodosio minime dubitetur. Ideo namque Theodosius Imperator suas, & quorumdam Imperatorum leges in quamdam veluti sedem eo locavit , ne dispersae tine auctoritate vagarentur, neve fraudis occasionem , iurisque negligendi suppeditarent. V. Attamen quale est foris intuentibus parvum aliquod pratum in isilvis peramplis, ut ne conspici quidem possit, tales erarit hi Codices in ter leges innumeras collocati . Quapropter licet ipsi multas dissicultates sustulissent, quemdam te
gibus ordinem , rebus seriem dedissent; erat i haeri prorsus necessarium , & in legum ' veterumiquallentem silvam manus inferre sI3st , ac res
Graecae Vol. XII. pag. 33o- tum ex Commentariis de Veteribus Ictis Panei toti, Tortorelli, Grotii, Rutilii . Bertrandi, Forstetit, Gravi e , Ηeineccii , aliorumque . 13 Sie Tertullianus Apologet cap. 4. De Romanarum legum multitudine Livius Lib- ΙΙΙ. cap. I . , E napitis, Marcellinus , Leo in prooemio βασἐλα- , & Iustinian. de Ueteri Jure Enucl. Paulus Diaconus De Ges is
Longobar. Lib. I. cap. 2- : Leges quoque Romanorum , quarum prolixitas nimia erat , 9 inutilis dissonantia mirabili brevitate correxit. Quare haec legum συλλογὴ ἀνακρισις erat hoc temporis necessaria . Vide Jacobum
Gothoitedum in Proterom, ad Codicem Theodos cap.
115쪽
Iines uno ordine, atque uno tempore pertractare. Nemo autem ex Romanis Imperatoribus
exstitit a Theodosio ad Justinianum , qui rem hanc omni pacto necessariam tentariit quin contra ipsi leges alias multas condiderunt . Haec . evecto ad Imperium Iustiniano, princeps eius cura fuit, quam quidem viris doctis commenda vit; atque ut facilior esset iuris emendatio, non modo ius honorarium cum civili coniunxit; sed etiam alias ipse leges condidit, ac tyronum gramita quatuor libris colligi artem iuris universam imperavit. De quibus ego rebus sic agam, ut primum de antiquo iure brevissime, mox de imperialibus constitutionibus, postea de institutionibus, tandem de novis legibus edisseram. VI. Cum multae leges essent latae Republica forente ad usum vitae, civiumque utilitatem ne- cellariae: ac multae postea fuissent ab Imperato ribus promulgatae, aliae ex consuetudine manassent, has fere omnes libris suis viri sapientissimi illustraverant. Id sibi dudum menti praefixerat Iustinianus, ut has veteres leges correctas &utatas, atque ad mores suae aetatis traductas paucis . libris digestas , artificiose componeret. Quare, cum neque vetera illarum . monumenta, amplius extarent, neque ab uno omnes fuissent. explicatae, erant hae leges profecto ex commen tariis prudentum eruendae. Licet autem rei dise
- I Plures jam sua. aetate suisse prudentum Libros .
Tullius in Epistola is, ad Trebatium, Lib. VII, testa
116쪽
Justinianus dubitare, quin haec & summa eura, Sc
diligenti labore superaretur . Tribonianus , vir Gne dubitatione doctissimus , ea tempestate flore hat, aliique clarissimi & ornatissimi viri, qui imgenio & usu praestanteis , ad magnos honores Reipublicae pervenerant . Is) His igitur ad sevocatis, & qui aberant ad urbem arcessitis , suam eum iisdem juris emendandi voluntatem comm
nicavit , contrahique paucos in libros iussit leges Imperatorum. o facto, hi libri Codex Justiniani dicti sunt i de quo commodius postca i
VII. Anno itaque Imperii sui tertio Iustianianus, Lampadio & Oreste Cos . , iam codice ad finem perducto, iisdem, quibus fuerat usus, alitiatur. Conser Leg. i. de Uet. Iure Enuel. Justinian. loe Constit. de Confirmat. D. Sed eum omnia, inquit , percontabamur a praefato νirci exeelso Tciboniano λDraesum es duo pene millia librorum esse conseri ea, D pi quam trietes centena millia νerjuum scilicet στίκω vvel παραγραφων, quae κῶλα Graeci vocant, membra latini. Uide Contium Subseciv. Lect cap S , & Byn-ketinoeli Observat. Iul. Rom. Lib. U. cap. I s. aνeleribus effa et quae necesse esset omnia D legere εν perfruturi , D ex iis , quod optimum fuisset eligere. is Tribonianus Praetor & Quaestor, gentilis suit, & Atheus , si Suidae credendum est .
Avaritiae & assentationis tinti ab Arcana Historia cap. I 3., tum a Suida , tum ab Harmenopulo ναμ ν Li-hr. I. tit. I. s. 8. , tum a Matthaeo Biaitare in praefatis ad Syntae ma Canonum accusatur Α Procopio autem Lib. I. Belli Persei humanus , doctus , mitis inducitur,
ae qui in sectando lucro justus erat . Eichelius ossi vianum defendit .
117쪽
aliisque hominibus eruditis mandavit, ut ex pr dentum libris , quos omnes comparaverat , ius vetus eruerent , atque in paucos libros digere-.rent. Jussit autem Imperator, ut ex tot veterum prudentum libris non aliud mutuarentur, praeternecessaria. Quo in delectu faciendo , ita se gererent, ut ex libris nec usitatis, nec approbatis nihil in suos transferrent: cI 6)i-&smilitudines fugerent: leges abrogatas non renovarent: tandem 'Perpetui Edisti . ordinem imi tarentur. Itaque in Imperiali palatio introducti, tanta hoc opus' celeritate confecerunt, ut, quod ad exitum perduci nisi multis annis haud posse videbatur, quatuor tantum fuerit absolutum δNam & anno septimo Imperii prodiit, &, quo solus ipse erat tertium Consul, evulgatum. an Fuit omne in libros quinquaginta distributum ,3 qui & titulis nonnullis, iisdemque . diversis distinguunture ac veteribus nominibus Digesta a digerendo, Pandectae a legibus ex omnium priadentum libris depromptis , dicti sunt. 18b Vix autem Digesti prodierant, cum vim legum omitem o 'Trebatii libri minus erant frequentati, Tuberonis autem parum grati, iit Pomponius f- s- & 46. testatur. II Α- C s 3 - , Ind. XII., mens Decemb. 18. Conser Carolum Selvaghium De Pandectarum origine & Praestantia Tom. I. Thesauri Iuris Ottonis Paulus Diaconus. Rursus, inquit, Io inianvssingulorum mulatratuum sive judicum leges, quae usque ad duo mi La pene librorum, erant extensae, intra T. librorum numerum redegit: eumdemque Codiem Digeforum seu Pan
118쪽
tinuerunt; ita ut leges in iisdem conclusa in u.
diciis, in testamentis, in contractibus. Observa
, VIII. Putant viri docti, Digesta non modo
ab eodem Thalaleo, qui iliam tu. his componem dis operam studiumque locaverat, e latina in graecam linguam. fuisse conversa ἔ sed huius quoque versionis ini magnam adhuc s partemiaperesse. Is At nostris lare temporibus , dum Pisa capta , vetus quidem, sed aetatis incertissis inae exemplar est adinventum cro) , multis sunt leges omnes , longisque commentariis oneratae. Quaeritur a viris doctis, quid tandem fuerit, cur tam variae ac discrepanteis lectiones, cum in D,
gestis, tum in reliquis juris libris deprehenda tur. Qua in re fateor, omnia & exemplarium corruptioni, & avidis grammaticorum manibus esse tribuenda. Etenim cum hi libri ad fidem, scriptorum exemplarium ederentur, discordiaequci
Uide Suaresium in N, tilia Βασα- , & Fabriciuini tiblioth. Graeca Vol. XII. pag. 3s8 2o Πανδεκτησ' Florentinas Authenticas esse Politianus sistimavit . Id Alclattis & Samuel Cocceii negarunt . Antonius Alitus inus omnes quot extant nunc libri Juris: civilis fuisse ex Florentinis descriptos putavit. Lipsius: De recta Pronunciat, Lat. Linguae cap. I 2. ait Pande-Has saltem Florentinos quorum aetatem pauei libriseripti aequaverint inspice De. . Leunclavius antiqnissimas esse censuit, si non aetatis lustiniani, nec προ ρυπον Tri-honiani. Uide B. G- Struvium Historiae luris cap - .α. quos allegat Fabricius Biblioth. Latina Tom. I. Lib. IU- cap. Io. Quae quidem controversia non ita elidem fuit a viris doctissimis in lucem revocatast . . .
119쪽
hofinullae legerentur, tantum ferro medicina ab interpretibus est parata a I . cIX. Loquar nunc de illa veteri eruditorum hominum querela, qua dudum horum libri resonarunt . coeruntur enim non pauci, Justinianum, eo quod iusserat, leges Veteres esse ex
commentariis prudentum repetendas, uno eodem
que tempore praecepisse, ut hi libri, hoc pacto lacerati , penitus disperderentur. Ac, si mihi
uti exemplis liceret, sic profecto responderem, solam temporis diuturnitatem sat esse ad omnium quoscumque libros , artificiave obruenda. Sed quoniam longam esse mihi interdictam orationem animadverto, & certum est contra, Justinianum libros hosce incorruptos reliquisse ; quid tandem est, cur de temporis vitio dubitemus p Neque vero possum ego cogitare, neque alius quisquam existimabit, hanc prohibere debuit se collectionem Iustinianum, hoc timore solummodo librorum amit tendorum . Quamvis enim hi libri maximam nunc nobis afferrent utilitatem, & voluptatem; id potissimum erat tunc temporis nece sarium , ut certis quibusdam finibus veteres illae leges con cluderentur. Tandem situm pro nihilo ducebantur prudentum libri , si a paucis consulebantur, si a nemine legebantur; nonne brevi omnes concidissent ρ Quare ita cum viris doctis nonnullis de re hac esse credendum intelligo, ut ex tot
as Anton. Augustinus in Procem, Emendat. dc Opis
120쪽
libris , dentum nobis partem aliquam Iustinianus reservarit saet) .X. Nemo vero censeat, velle me de singulis vitiis disputare, quae & tam multa & tam gravia nonnulli in his libris deprehenderunt. Etenim cum ab utraque parte multa scripta sint, ut libri innumerabiles demonstrant, multa parum apta & inconcinna, multa dicta in Tribonianum contumeliose fuisse , nemo quidem est, ut opinor , qui sua sponte non videat . Emblemata oenim a Fabro , Vetramio , Raeverardo, Wisen bachio cognita, Naevos a Thomasio repertos, Inuintilitatem ab Hotomano celebratam , tandem sic veteribus commendatas, iam pridem
homines & doctissimi & eruditissimi resutarunt. a 3 id autem dicam de horum librorum obscuritate λ Ex qua pridem plerique existimarunt , i
numerabileis illas iuris controversias, quibus nune improbe fatigamur, prodiisset cum ea legum viatio vertant, quae sunt interpretum luxuriae tribuenda . savi Quid de ordine rerum, erroribus in historia, legibus repetitis, falsis definitionibus iniae quidem semper tanti esse mihi faciem daxx Villius Zuicheinus in Praelat, ad Theophili Ιnsitutiones, Conradus Rittershusius in Proaemio ad Sententias Iulii Pauli, & Antonius Schultinius in Oratione de Triboniano, Justinianum defendunt. 23 Franc- Connanus , Gregorius LopeE, Joan. Wibo, Cornelius Van Bynher oeli . Vide Lipsiuin iti Satyra Μenippea . x Vide Μ. A. Muretum in praelat, ad Comme tarium quatuor Titulorum Digesti.