De rebus gestis Justiniani Magni auctore Philippo Invernizi

101쪽

gravis, Opportunaque dissensio. Hae enim

Iidovaldus nec . comparare milites, neque instruere exercitus, . neque eisdem praeesse potuit, omnino .

a belli cura distractus . Etenim cum formae exutmiae uxor i Uraiae, nobilis viri, ' maxime popularia , quadam: diei una cum Ildovaldi uxore ia- varetur , eamdem' nimis superbe est aspernata. ,, perinde ac si nullius gratiae ac pulchystudinis mulier, . digna regii thalami nΘ esset. . Ilaiori affici iniuria i mulier non potuit, Venustate negata . Quale apud maritum: instat quotidie. , ut illanta sibi iniuriam ali tam , Fiolatamque: male itate iulciscatur; quod si facere id recusaret mortem.

ipsum , ultimum Gothorum regnum exitium. .s hiturum . Ita irex, ad vindictam solicitatus . Ursari.

iam interemit. Fit statim seditio. inter Gothos

Ursaiae morte nunciatair i ardent omnes vindicia

eupiditate, ac regem ipsum morti , cum proceribus aliis designant are .paucos post dies IN. dovandus occisus est jς oi XI.' Post haec Totilae, viro non consilio m Digis atque opere prompto , quam crvdeli & sin i Perbo, regnum obtuleritot . Hic ,. belli . admifiiurandi tura sustepta, statim Florentiam tentavit quam licet posthac , Romanis subvenientibus deseruerit; prohibitus tamen non est, quominus Brutios & Lucanosi armis; subigeret, Apuliam Calabriam suam faceret , adventus . tandem si fama Neapolim expugnaret . Erat dam decimus belli annus, quo Belisarius revertit. Italiam hic totam fere. esse Gothorum cognovit, horum esse: Siciliam armis lacessitam , horum classe maria i

102쪽

ii V 1 et i m. oeeupata V multum 'milites partim cladibus c pat tim desidia' imminutos , reliquos sine disciplina

a que exercitatione. Omnibus itaque rebus . Selocis exploratis , Romam primo, quam Totilas obsederat liberavit. Sed proximo anno iterum ost sessa , eum neque esset frumentum in urbe ι Scquod ex Sicilia 'veniebat interciperetur, i abeundi oves quaeumque vellent potestatem obtinuerunt. Attamen,' fere ' omnes , partini hostium gladioec fisssi partim fame consumpti , interierunt

Belisarius , qui Lucanos & Brutios suam in fidem

seceperat , Romam cominus cum frumento atque

e re citu venit. Urbem vero ingredi non potuitastisque ingenti certaminet quo eum multi essente Romanis desiderati, tum omnem ipse tolerans militarem laborem, incidit in gravem valetudi nem Squallebat, autem turbs ruinis & inprea quentia viarum ac milites ipsi , , fame & laboro confecti, nulli esse auxilio p e videbantur. Seu& ad horum valetudinem , - & ad urbis repara tionem animum advertit Belisarius i qui liberatus

XII. Interim vero Totilas in urbem noctu clim parte exercitus intravit, scelere militum AIsaurorum, quit portam Asinariam custodiebant is, Diei' scribendo non potest , quantum haec res V si timorem attulerit, quantamque rerum omnium

nam concitarit. Cives namque & milites, mamore audito , ex adversa urbis parte , non quia dem tmemores - larium , - coniugum', parentum ,

liberorum se in fugam dederunt ; senes autem pueri, & mulieres ad Ecclesias confugerunt . Orta

103쪽

autem luce οῦ Pelagio supplicante , se a caedi'bus quidem incendiisque Totilas temperavit re'

bus tamen Omnibus aedes , templaque spoliarit. Adest , certior hac de re factus , Belisarius , ur bem non multo. sanguine recuperat, quam barrbaris deiectis saepe posthac defendit ac liberavit. Longius deinde progreditur, &. inter alias urisber, Spoletum quoque α Tarentum Occupavit. . . , i XIII. Belisarius ad Urbem hoc tempore , nondum bello confecto, sive a Justiniano revocatus , sive honesta missione impetrata, reve titur . Tunc omnis Totilae armis cessit i Italia, . militibus. inspectantibus . Romam quoque Totilas expugnavit, non quidem ut eam vastaret , sed , pluris turribus atque aedificiis restitutis , civibus & Senatoribus revocatis , equestri etiana certamine constituto, atque exercitu lustrato, inveterem splendorem suum vindicaret . Quibus peractis , pacem a Iustiniano postulavit, qui non eam modo negavit, sed etiam cum instructo exe citu Germanum expedivit: qui tamen dum vineteendi occasionem expectabat, mortuus est . . Qua re decimo ac septimo belli anno s8b Narses Eu nuchus , vir quidem strenuus ac fortis, atque in scientia rei militaris supra caeteros eruditus , cs cum iusto exercitu , acci sit etiam a Longo

Anno 2ῖ- Imperii. Jorn indes de Regno Gothor.& de Temporum Success Procopius loc. cit 8 Anno Imperii et . Anastasius Hiit. Eccles

104쪽

hardis auxiliatibus copiis, iM Iii Italiam perve nit. Hic sibi persitasit, bellum esse uno tempore

in locis disjunctissimis gerendum, ut celeritate &magnitudine praelio , ubique esse cum totis copiis barbari non possent. Hinc Ioanni classem dedit , ut maritimum bellum conliceret, & maria & por tus ad liberos commeatus occuparet i Arthabano Siciliam. commendavit, ut eam subito invaderet a Romam denique ipse contendit. Bellum itaque uno tempore adversus Gothos terrae marique gerebatur . Joannes paucis praeliis hostium classem deleviti barbaros e Sicilia post multas clades ejecit Arthabanus t Narses tandem non Romam modo e manibus hostium eripuit, sed Cumam quinque expugnavit, Lucam in deditionem accepit, multaque Thusciae munita castella superavit. XIV. casare Totilas omni classe amissa , maritimis civitatibus spoliatus, sibi et se fortunam belli tentandam arbitrabatur obviam ergo Na siti processit fretus multitudine barbarorum, milites multis verbis, etiam increpando, exhortatur , canere tandem signa imperavit . Narses contrae hanc oblatam sibi belli occasionem non recusat . milites inflammat deinde , ut se strenue gerant in hoc bello , quod futurum ultimum sperabat a

Intuemini milites , inquit, quam faveat nobis fors belli, quid vestri commilitones egerint in Sicilia, quanta denique facilitate fuerit hostium elassis superata . Gid nam quaeso timetis e Virtutem ho

stium

ro Paulus Diaconus De Gesus Longobardorum Lib II

105쪽

stium fortasse , an multitudinem barbarorum p. At hi saepe victi sunt , saepe sunt a vobis profligati. Mid λ Totilam ne pertimescitis p Totium, inquam, quem in fugam toties conjecistis, toties ex urbibus expulistis p Nunc autem , quae olim vestra virtus fuerit, considerate. Hon dicam ego a vobis Persas barbaros, feroces , crudeles, in finitos esse devictos i Herulos o Gepidas domi tos , aliasque immanes gentes superatas ; Ied de Italia dicam solummodo , quam victoriis O armis recuperastis, O pene nunc omnem tenetis . Bid renim reliqui est Z Classem quidem nullam hostes

habent, pauca loca occupant, portus nostri sunt penitus e Sicilia defecerunt , Romam denique ipsam recuperavimus. Macte ergo Qirtute milito estote , fortunam .estram sequimini . Pigeat jam vestrum, equires peditesque, non fuisse Gothos ex Italia dejectos tot annis , tot proeliis, tot m litibus, tot laboribus. Vos enim Vandalos frica spoliastis mensibus nonnullis , Mauritaniam versuna tantum excursione recuperastis. Mid de Persis dicam . quos uno, tantum praelio in suos fines repulsis p Gamobrem , milites, si in aliis semper.

maxime in hoc bello fortiter est dimicandum, ne liberata a nobis Italia tandem sit deserenda . Haec, cum Narses dixisset, ita milites exarserunt , uti vix signo proposito: , commissoque certamine Gothi caesi undique & vulnerati ducem , prae 'lium , caestra. deseruerint . Equites citato cursui telis fugientcis insectantur, quorum & magnam, partem interimunt, & ipsum Totilam , haud. R .manis cognitum , . vulnerant i quo ipso Vulnere

106쪽

εg v et v a Capreis non multo post mortuus esto . XU. Italiam Narses totam , hac illustri victoria reportata , peragravit: atque urbes o neis, pulsis praesidiis barbarorum, in deditionem accepit. Tum ii , qui supererant , supra Padum castris collocatis , Regis nomen Teiae viro forti dederunt . Quare cum hic esset denique vincendus , a Narsete ad bellum .paucis post diebus provocatur . Dispositis hinc ad pugnam ordinibus , cum Gothi ipe restituendi regni sui fortiter pugnarent, Romani ne Italiam , quam vicerant

omnem, amitterent , atrox praelium & dubium factum est . Μulta caedes in utroque exercitu fuit, virtus utrinque par: nec duces , nec mi

lites aliquid consilii , diligentiae, fortitudinis omiserunt, ne primi victas manus hostibus darent Nunc enim, quo magis difficile erat certamen, se conferunt , nunc milites excitant, nunc rem inclinatam restituunt. Teias tandem munus ducis. ac militis obiens , dum caedendo hosti intentus erat, interficitur , telo in pedem nudatum im- . misso . Caput a Romanis corpore excisum, fuit hastae superimpositum: quod ut Gothi animadve terunt; casum regis pleranteis, irati pugnam renovare non dubitarunt. Morem gerunt hostibus. Romani: ordines denuo utrinque miscentur: multi, occidunt , multi vulnerantur: fessi tandem omnes labore & vulneribus, nimium iam nocte appropinquante, praelium deseruerunt. Castra uterque exercitus subiti ac nil temporis quieti, nil somno, dato, noctem omnes in armis consumpserunt .

Erant quippe Romani ad occurrendum hostibus

107쪽

parati, si aliquid favore noctis molirentur; Go

thi vero, quid esset nova luce agendum, cogi tabant. Simul ac dies' apparuit, incondit,s ca minibus Gothi celebrant victores Romanos , dein legatos mittunt ad Narsetem , qui pacem ab e dem implorarent, eumden que obtestarentur a velisset Gothorum reliquiis veniam dare , qui Seregno & Italia & rebus omnibus spoliati , partim adversis rebus afficti , partini etiam vulnerati , nec Romanis eise impedimento pote. rant , nec dimicare unquam pollea cogitabant Humaniter legatos Narses tractavit, & veniam barbaris concessit; hac conditione tamen , ut suisquisque rebus avectis, ex Italiae finibus discederent, neve se posthac Romanis adversaturos i rarent . Qua re, Italia a Gothis omnino liber ta , bellum longum , ingens, & varium finem accepit. ir XVI. Atque hic ego consistam, nee de aliis bellis verba faciam, quae & dubia saepe & lon. gissima fuerunt . Licet namque Bulgaros Iustinianus Thraciam populantes devicerit: 1 a) Scivvos , Medos, Hunnos , Gepidas , Herulos superarit si3 , Italia Francos deiecerit civi , Μau.

rusios

xx Procopius , Amathias . t a Sigibertiis in Chron, ad A. C- s 3'. et 3 Procop. Lib- III. Beli. Goth. , Agath. Lib. V. Iornand. cap. I f., Theophan. , Zonaras , Cedrenus . Procop. l c., Aga*h. Lib. II., Paulus Diacon. de

108쪽

rusios subegerit , Parthos profligaris, crin Zanos populi Romani vectigalea effecerit si ) , Anticos triennio domuerit Ι 8) , Misimian rum copias delerit ἔ Judaeos rebellantes caec, derit cro , aliasque feras gentes, aut penitus sustulerit, aut post ingentes clades socios sibi amicosque reddiderit, atque ei se Populi Romani vectigales coegerit; a I) nullum tamen ex his tam magnum fuit, quod & diuturnitate , & magnitudine , & atrocitate sit vel cum Persico aut Vandalico, vel cum Gothico comparandum. a G

3s Proe. Lib. II. Bel. Pers. ' x6 Iornandes i. c. II Agath. Lib. V. Proeop. Lib. III. Beli. Gotho i Agath. l. c. 's ci Cedrenus.

109쪽

De Legum Collectione atque Emendatione, item Digestis, Codice, Institutionibus O Vovellicoma initio a Regibus, postea ab annuis Magistratibus, denique ab uno Imperatore gubernata, tot leges habuit , ut harum saepe mole nimium laborasse videatur. Cumis enim duplex esset legum rogandarum potestas r), quarum altera res sacras, altera res civiles complectere tur; leges pene infinitae & de rebus diavinis , & de humanis fere quotidie condeba tur . a) Nam , ut ego illa praeteream , quae Re-

, . gest Cicero in Partitionibus. a Nirma Pontificibus sacra omnia cum maximo jure commendavit Dionysius Lib. II. cap. 73. , Pluta elius in Nithia) cujus rei extant exempla apud Ciceronem de Aruspicum Respoἀsis; de Divinatione, de Le-ibus, Livium saepe, Valerium Maximum, & Macro-ium . Leges Pontificum Ius Pontificium a veteribus

110쪽

H V et Y ages de statu Urbis, de civium conditione , de

auspiciis', de caeremoniis , comitiis , provocationibus , equitum peditumque descriptione, de sagris, de militia, de poenis constituerunt: atque illas etiam leges omittam, quae , Roma in libertatem vindicata, a suis magistratibus accipiebat; adeo novis e Graecia allatis tabulis creverunt , ut neque in iis simplicitas , partim corruptis , partim mutatis, partim etiam in usum revocatis 3 , nec vetus sanctitas ulla conspiceretur.

II. Ac licet saepe leges plurimas rerum ipsa

necessitas postularet, tum cum aut populis devictis , novi magistratus creabanturr aut, noUis

opibus acquisitis , longinqua negotiatio suscipi batur: aut civeis luxu & ignavia corrupti, frena libidinibus laxabant; saepius tamen leges vi tio interpretum, superbia Praetorum, invidia Τr,

dictae sunt, quas Pontifices ipsi Iongis commentari iglocupletarunt. De hoc mentio apud Varronem Lib. de Lingua Latina, Ciceronem Tusculano Lib. I. , De orat. Lib. r. , in Bruto, & pro Domo sua, Macro-hium, Gellium Lib. II. Noct. Att. cap. 28 , & apud Eumdem Sylla Lib. I. cap. xx. , Uictorem de Origine Gentis Romanae, & Scholiastem Virgilii in Eglogam X et Nam & Coruncanius , Se Capito, & Varro, & Caesar , Trebatius, & alii Commentarios de Jure Pontificio compositerunt . De legibus Augurum , Aruseieum , α Iiorum Maerobius Lib. II. cap. 1. , & Lib- III. cap. 1., Cicero de Senectute, Pro Domo sua , de Divinatione , Varro Lib. IV. & U. De Iure Faeciali extat mentio

apud Tullium de OS. Lib. III, & Livium saepi*me 3 Macrobius Salutiual. Lib. III. cap. 17