Disquisitio medica de medicamentorum modo operandi in corpore vivo. Ex principiis physicis, moralibus et medicis deducta ...

21쪽

IN CORPORE VIVO.

iuroni familiore fuerit: deinde vero etiam cha trahit ac purgat: quemadmodum ex Terra noscentia o in ip iam plantata ne minata, ubi in terram te venerint, Ensem quo JΠρ Irahit i , quod natarae suae familiare in terra existud Ares nutem in terra se act m se amaram . . De se fossum es

inde trahit etiam reliqna: huyusmodi fme quiddam etiam si armara in corpore faciunt di c. non minUS Galenus uti in variis loCis, ita in Commentari L in Lib. Hippo de Nat. hum. 9 C dicit: niam Iratum etinm fAit, quod m dicamenta omniangant calefaPiendo, v frigefaciendo, UrI ccando vel huw ctando: eae vero sunt qualitates primae effectricss se altera-ir es corpor&m , si acti in Lib. des romentis sectini in Hippocroti m tpendebamuae: has vero sequi Vtin qualitu rs, qΠae attonesnt a senium sciseus, qVarom nomiVa sunt, ad rictio, an eritas, acerbi ias, iamaritu , si es , scredo , aes itas, dulee-do ac pinguitudo, neque quidem labor aliis quis medicis ineognitus, aut inusitauus fuit, sed illo loco ma xime araestatius Observ tur, Ubi de medicamentis horumque ooultoribus mentio incidit, licet deinde secundum dives, si istes temporamsi TEm hominum, Nationum, opinionum &c. di veris etiam explicationes de hoc modo operandi & emcacia medicamentorum innotUerint, Ut propterea hic respectus nullo ferme tempore Obliteratus sit, licet recentior aetas de hoc negotio longe subtilius & curre ius agere de prehendatur: eapropter Vero arduim Videri possit, exm opinionum cumulo sine veritatis jactura aut confusiones emergere posse, Cum vel antiqua &. 6bsoleta placita astu menda sunt, Vest recentiora lixis 6 6c speciose tricae praeferri debent, ut propterea nodus in scirpo quaeratur, vel ex antiquorcm & recentiorum opinionibus, Iunctim adhibitatis, mixtura &philosophia ec o ccnficienda sit inde habebit prudens indagatori ut sitae macula trium phum

22쪽

u: DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI

phum canat & de simplicioris veritatis possessione gaudeat,g. II.

Quod inscriptionem sive titulum praesentis tradi ti- OniS attinet, tunc de eo impraesentaurum duTerere animus est, quomodo videlicet medicam tu operentur, ut d rimus ad usus medicos necestarius , exinde desultet, aut qua ratione & ordine medicamentis vis medicam ic ad icribenda st & quae relatio rem dii esses mi A n, qui ad variorum morborum speciat; ain nimiri liDil .ec in medicamentorum ipsis illis remediis sit propria, an ad effectus me amentosos corpus aliquod active contribuat, an utriusque & remedii & corporis mtituti, co n cursus latus ciat, qMom dicas talis estectus inde desultet: haud vero fliaesingulari animadversione de modo operandi medicamentorum in corpore vivo agere constituimUS, AUO-niam magi ia differentia interctast inter modum operandi taliam subjectorum, quae medicamenta Vocmmr, incorpore exanimato, vita destituto & nude ph; sco trunco & ineorpore vivo : siquidem jam ipsa plebs annotavit, qUO- modo remedia potu mortem hominum adcitiorem corruptionem disponant, quomodo repentinam & inconsuetam tum seniliam abdominis, mutationem coloris , cci Statem & laxitatem membrorum, a lim hAmorum a ver si odoris & coloris ex cre &c. causentur: sicut vero eximia differentia est inter relationem Certarum causarum S stubstantitarunn physicarum ad corpuS humanum mortuum S et ivtim,

ita in praesenti tractatione p)-i is illa erit disquisitio,

quomodo medicamenta in corpore vivo operentur: neque

reprehendenda est Ceoi exclamatio in Prie atisne, quando micit: nihil ustius es, quam quale quid vivo homine est,

tale ex imare esse moriente, imo jam mortuo : ea propter etiam pessima confusio est, quando a corpore mortuo ad vi- m argumentationes instituuntur: sed cum observatio modi

23쪽

IN CORPORE VIVO.

modi operandi ImeciiCamentorum in Corpore mortuo, neque

medicam neque realem ph scaminis tem habeat, ea propter sterilis labor esset, aliena tradi are velle, Ciam potius efficacia medicamentorum in Corpore vivo Cominiani consensu ad forum medicum referatUr: neque tamen propterea haec is straobservatio uisupersuadeclatramda est,quoniam medicamenta stant in relatione hominem visumsed ne haec nostraenunciatio de emcacia medicamentorum in

corpore divo pro sterili & inutili aestimari debeat, placuit eo ipso insignem illam confusionem res ectrauiam phrasicorum& medicor evitare, imo differentiani inter co pus humanum Ib cum sive mixtum & vivum , in quantum medicis respectibus magis accommodatum est, instituere: imo placUit eo ipso praeoccupore, ne praematura conclusio formetur, quasi omnia ph steis effectibus nitantur & relationem suam habeant ad CorpUS, Ut nudum corpus: inde secundum reliquam deductionem facile palam fiet, cuantum inserat & reserat nosse. quod corpus& corpus mixtum atque structum non sit unam idemque anam si substantiae, quae in corpore vivo medicamenta dicuntur, ad corpus h Ima nulla m0rtuuim appli Cantur, velut nuda

materia ad simpli em materiam pervenit & una musica qualitas, aliam similem qualitatem attingit, tunc longentii effectus prOVeniunt, quam si certae materiae, cum Ce tis phal cis qualitatibus praedittae, ad corpus animatum. ivum ataue sientiens applicantur. g. III. Ulut vero haec disquisitio de modo operan i meieamentorum in corpore. M secundum diversum respectum institui potest, attamen haud injusta moveri etiam potest quaestio, quidnam tuititutis haec notitia, quomodo nimirum medicamenta Operent Ur , ad Medicinam asserat, siquidem ille primorius medicae pus est, quor Zara cirCum- stantiarum veras, simplices S genuinas cauks inquirat &B et intel-

24쪽

ia DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI

intelligat, quae ad morbos inserendos, conservandos& confirmandos faciunt, quo iisdem Convenienter succurrere queat: videtur enim hanc vitissimam elle animadversionem, quo modo videlicet media & instrumenta ad effectus producendos cooperentur: haec eni in noti tia non es cit medicum rationalem: & sive hoc sive alio modo medicamentum operetUr, suifecerit nosse certoias1-, cujus remedii est yctum & in quogro si hic consistat: si1cute risim Conringius in Introd. Brari. Med. cap. I. di Xit: Atrum cor sit musculus, an cerebrum, hepar, renes, ex glandulis componantur , multaque hujusmodi quae ad partium naturam essentiam pertinent, non sunt scitu ad curationem nece Iaria , medico eriantiori tamen nota esse debent , ita etiam de praesenti tractatione facile quisquarn asseverare Posset, utrum medicamentum hac vir alia operetur ratione , quid haec ad medicinam p cum haec rectius ad shu eam aliquam speculationem quadrare possent: prudens enim a tifex in quolibet ossicio non de eo sollicitus est, ut exacle noscat, quomodo illis in a timenta op rentu , sed qUOmodo recte applicari debeant, quo fiam aris exinde esse rus impetretur et hic vero modus applicandi non consistir, in modo operandi , Maomam , nimirum modus prudentIS salutaris applicationis, nititur vera Cogitatione causae morbi , ut propterea abunde suffecerit cognitio esse Iamin, quos mediCamenta eaeserere solent Ast huic oblocutioni mirum in modum adversantur illi, qui mi inutias pol eas aliis f serioribus conliderationibus praeferre sciunt, qui pro fundamento ponunt, quod indagatio principiorum

Corporum, eorum Ue virium, modissule operandi eo praec1Puain utilitatem afferat, quo certis principiis materialibus is, hora inaque et siciis 3c Certo operandi modo alia congrua adminicula opponi possent: V. g. si subjecta ob tenuitatem & mobilitatem suam cras essiss-

25쪽

IN CORPORE UIUO. I 3

stantias aggrediuntur in easdem se insinuant, illa S 1inmotum rapiunt, adeoque distrahunt & div Punt , eapropter ob hanc cognitionem nis i operandi talia subjedla & facilius &Confidentius in ob ractionibus, infarctibus , humorUmnis situdine dcc. adhiberi possent &c. sed haec argumentatio nimium quantum limitata &restri Ela esse deprehenditur, quando attenta & provida experientia medica conciliatur: unde Obs sicanat adem dis UdiCationem , praesen Stractatio aestinanda haud est, cum JAbtilis illa disquisitio A& necivativa applicatio ad corpus via um & artem eaec me Diam, Utplurimum sex, dubia, inutilis & sterilis esse

deprehendatur: neque etiam parum detrimenti Theoriae, imprimis medicae, affert, quando CirCa hanC operationem medicamentio rhina tot dis, uti,ntes opiniones cir-CUmVolant, qtre potius animum cons dAnt & a veritate detinent atque distrahunt: quapropter etiam maXima cautela necessaria est, ne contemplationibus animus

nimium inhaereat: quo Dbtilius enim de tali circumstantia medicus meditatur, eo cras fus veritatem Obscurat at-Que offendit. g. IV . Sed ne praesentem Considerationem plane rejiciamus, neve nos videamur in hisce minutiis haerere &operam cὶ C temPUS perdere, ea propter aliquot utilitotes, ex hac tradiatione profluentes, annotabimus: & ita I non partim haec disquisitio contribuit ad illustrandam S confirmandam dissereni iam inter corpUS humanum vivum & misisitim, dum eXefectibus & modo operandi medicamentorum elucescit, an medicamenta se inplicem p Mom relationem habeant ad corpus, an Vero motus quidam altioris influxus atque re inlinus ciam iisdem congrediantur & ad sitos mstatum magis pertineant, quam ad nuda S affectiones corporis: et juvat haec consideratio ad meliorem illustrationem oeci nomia motuum et italium quo horum efficacia in

26쪽

r DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI

fumendis , dirigendis dc applicandis remediis magis inclarescat & quo eo ipso magis illucescat, quid is motibus, aut quid is materiis proveniat, ne in hac ita eo retica Consideratiotae gravis quaedam confusio su boriatur , qualis vulgotain uapbsicis, quam medicis contemplationibus circa diversitatem motus εχ materiae occurrit: 3) & quanquam ibi relicta haec tractatio practica, usum vere & recte medicum

parum adjuvet, tamen in conciliatione, collatione & subordinatione aliarum circum antiarum aliorum qile re py

uni, non parum ad Theoriae medica confirma agionem, emen dotionem augmentatio i4em veritatem contribuit: imprimis vero certitudinem &evidentiam doctrinae de 1ia. tura promovet, magi SqUe eVincit, quod in corpore nostro non simplises materiarum facultates dominentur, sed quod nobilius & rationala plane principium motuUm vita lium ordines & differentes applicationes in Veniat, exerceat& dirigat: frustra enim esset, de corpore Ibummo, nudumateria praedicalle Velle, quodsi nidori, vellicari, irritari

possit, siquidem haec philosophia sano sensui repugnaret,

quando corpori illa facultas adscriberetur, quod inductas rosiones percipere & secundum illam perCeptionem motus variare & rite applicare queat: s) eb etiam haec tractatio inservit, quo illam veritatem magis in Culcet & confirmet, quod in corpore nostro subtilis atque efficax se usus succe stat, qui ad boni & mali, utilis instilis tractationem & dire monenureo limitur: ο) nec non Ulterius eb in servi quo notitia de personali hominum fensibilitate magis inclarescat, utpote cum tali sensibilitate me libamenta horumQuemo; tis operandi eXimium com/uercium habet: subinde etiam inculcat, quam parum artifeX nudis remedior iam &Iraescriptis formulis atque do bos Mere debeat, cum non ussiciat, nosse, quomodo hoc, aut aliori u locvela ad operetur, sed quomodo haec notitia eo applicari debeat, an etiam hoc vel illud sube tam atque temperamen

27쪽

IN CORPORE VIVO.

Istum, hic vel ille sexus, haec vel illa hunc aut alium modum operandi perserre queat: 8) insuper etiam certiorat artificem haec consideratio , quam longe major dignitas & utilitas haereat in respectu illo, quod ad P.761niam vitalem gubernandam & secure adjuvandam longe

plus motuum vitalium efficacia, quam materiarum qualis tes conferant, siquidem utplurimum remediorum capacitos ad salutarium finium conciliationem parum conferret, ni primario motus et itales concurrerent: 9 ) interdum etiam haec notitia H& eYplicat causarum iadentium vim& efficaciam, ut eo ipso e certiori fundamento artifeX illarum cau1arum moderationi & expugnationi operam dare posset, V. g. quando ex eXpera metuis physico-chInricis constat, quod

terrea corpora corrς Γυrum laumorum causticitatem temperent, quod acida pinguia & gelatinosa subjecta coagu-

dent &inspissent, dum curn mucida illarum parte coalescunt, harumque liberam putilitatem impediunt, Scin tunc eX ejusmodi veritatibus varias Osciatissmas con ClutioneS practicas formare potest artifex , quaenam optima snt remedia in Oscro a limanorum salina, biliosa , acescente, acri, caustica, Scc. quaenam conferant inn1mia humorumitate& C. io) & hoc ipso etiam respectu, aliquid utilitatis

haec notitia adnexum Theoriae cum praxi confert, dum causas morbi cas detegere & super hoc fundamentum reli quam 4 herapiam in variis occasionibus struere adjuvat: N)&cum minorum circumstantiarum cognitio ad m*ores veritates aditum pandit, ita pro ornamento ad minimum medici spectat, quo harum rerum causas reddere possit: re te enim Celsus in praefatione diYit: Contemplatio natErae rerum , quamvis non facius medicΠw, aptiorem tamen medicinae reddit. Ia) denique haec notitia ad circumspectiorem ipsorum remediorum artificem allicit & instruit, dum cum talibus medicamentis, quae per modum simulationis& fortioris impulpiu e cominctionis operantur , cautius

28쪽

i6 DE MEDICAMENTOR UNI MODO OPERANDI

procedere discunt. neque plebejis illis dicteriis aus e inen

sensum praeben c. g. V. Dum vero de vulgari illa tra ita ti o ne nudi operandi m dicanrentor 2 generale quoddana judicium ferre volumus, minime reticere possit mus, quod illa consideratio ad ρυ- secum magis, quam medicum sCOpUm s pectet, diam pri no explorantur principia remediorum Constitutiva , quae submultis dissicultatibus , iambigitatibus & oblocutionibus demum nominanthin: deinde honian principiorum rates inquiruntUr, qui e perinde etiam interdum satis oequivocaestini, dum effectus & indiet id os cireumstantias discrepant; porro supponUntUr Communiter certa a serta de corpore humano, Cui remedia illa, horumqtie qualitates applicantur & quidem satis Θpe talia , quae corpori non propria, sed imp tata sinat & qua- medicamentorum ploti a Consona, V. g. mal ICjup ponuntur remedia assicere & cerea quadam specie certoque gradu emcaciae partes irritare, hinc a fuere aut succum nerverma, inde hunc aut alium effectu in pendere; nUnc gemrs Ner , qUod a re edior infatibus diversimode vel cori dicitur, indeqIle nescia S quam prompte effectus quidam derivatur: alibi vero certi bolium &ssi

confiis O plane modo rvrdicamenta excogitantur, in quali conatu vero inhiltiplices peralogismi occurrunt, qui plurima illa regili si a concernunt, quae ad rationem corpori S Ut Uivi, non vero nudepti ci pertii nent: etiam sX illi S remediorum principiis , horum qualitatibus , Certi Sque corporis proprietatibus applicatio remediorum ad corpus instituitur, indeque meri effectus phas ei excogitantur & declamantur, ut adeo propter has

soporum diver

29쪽

IN CORPORE UIUO. I

Considerationes non sine praegnanti caiisa & satis solido fundamento communem hanc rationem tractandi & explicandi modum remediorum oper diu ad phlysicam magis

quam medicam sphaeram retii terimUS: neque in eo ab hisce phrasicis contemplationibus liberos deprehendimus au-tiquissimos theoreticos, qui ex una parte medicamentis certas qualitates physicas adsignant & diversosgrat-dus harum qualitatum sive caloris , sive frigoris, si ve humi-Aitatis , sive collatis significant; ex altera vero parte di versis corporis parti bita similes discrepantes qualismes physicas imputant, neque tantum si riplices tales facultates, sed& cereas illarum intemperies , ut propterea hoc vel aliud remedium in tali vel alio casu prodeise dicatur, quia vel calidi vel frigidi temperamenti esse traditur: quae obsole-ca & aeruginosa sententia , Quantum veritati respondeat, ipsa attenta illius perlustratio testabitur: post haec theoremata, ad modum operandi medicamentorum applicata, innotuerunt alia, sed perinde nudeshysica, quae inphdisicorum & ebmisorum schola nata & educata sunt, quae circa diversitatem calium versam ur, inde varii diversorum salium eo ictus, Ufervscentiae, fermentationes, exaltationes, praecipitationes, ligationes , ationes , excogitatae & ad effectus remediorum applicatae, sed fane parili adversa fortuna, quoniam talis theoria utplurimum in nudis adegoriis consistebat: & licet minime negemus, quod remedia ex diver-s alium*ecie constent, tamen haec nuda salia minime in exponendo modo omne punctum absolvunt, Pilatatuis ρυ- illorum emcaciae passim aliquid debeatur: recent sifimae denique sententiae circa modum remediorum operandi seque tractant & praeter principia medicamentorum materialia & Vulgo pro ag sis habita, simul certam corporis dispositionem & relationem,

sed sane valde intricatam & ob curam, supponunt & licet vi illius opinionis quidem acteratur, quod haec aut illa re-C me -

30쪽

1s DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI

inedia ob suppositam talem relationem talem aut alium gradum motus excitent, tamen ejusmodi demonstratri adhuc valde obsicura & mutila est, ut propterea hisce tenebris facem addere conveniat, quoniam remedii, in adhuc latitantis, remota loca ®iones, non nude phrasicis Causis nititur.

. Antequam vero ad speciali orem praesentis thematis explicationem progrediamur, placet antea fundamentales quasdam considerationes & demonstrationes praemittere, quae ad reliquam deductionem applicandae erunt: primo memori mente tenendum est, quod ad diversarum o ventitiorum materiarum &causarum, tam utiliunt , iubam inutiliatim justam applicationem Setractationem altius iustectorium requiratur, nevaemuda corporis dispositio aut ulla simplicior materialis affectio satisfaciat: propterea etiam medicamentorum plurimorum applicatio ad solutarem effectum& scopum, neqHe ab ipsa remediorum pD ea efficacia , neque a corporis capacitate & receptivitate pendet, quare naturam, tanqUam ens sangulare , neque Cum corpore

hujusque qualitate confundendum , ut principalem causam producimus, almae remedaorumpis com essicaciam ita disponit & applicat, quo salutares Δhanc effectus proveniant : haec enim & ratione &sensu praedita natura oblata r media percipit, quoniam cum peculiari sensu oeconomiae vitali invigilat, quam animadversionem latius explicavit D. D. Praeses Di p. de Sensu vitali ; deindesecundu=χ horum remediorum e maciam motus vitales instruit, quo convenientes effectus producant: quis enim ita credulus fuerit , ut sibi persuadeat, quod ad ringentiam remediorum intrinsecus assiimpiorum effectus phta cus sese extendat itaexrremitates Corporis : aut quod diaphoretica ob nudam mmotionem , mum a sanguini conciliant, intensius orgosi eum sudorem expellant; U- isAmplexi Iacommotio