장음표시 사용
31쪽
dorem non absdlvat, dum sudores sine tori corna. procedunt & commotiones tales est quando is subsequente sudore contingunt: quapropter brevibus adhuc inculcamus, quod ars me Macuna totas penudo pede-ctu admodum infirma fuerit, si naturae L nergia deficeret,& quod remedia plurima, licet duplisato robore polleant, longe minimum ad conservandum CorpUS valeant, ni natura haec remedia ad salutares effectus applicet: multo minus vero dignissima haec consideratio negligenda aut seponenda est, quod plurimos illos esse stus , qui remediorum essicaciae adscribant 1r, vel sola natura sua poni θ in corpore suo administrare queat, dum diversas evacuatio-nmn & ali rationum species administrat, licet eapropter illa natura non absoluteormat arte carere posilit, sed in quibusdam casibus e artis concursu nillil valeat, qui tamen casus cum reliquis medicis effectibus Confundendi haud sunt, ' alias falsitas argumentationis a particulari ad universis facile liqueret: quemadmodum vicissim-&praecipitata esset Conclusio: si natura sponte interdum eva euare & alterare potest, eapropter ortis auxilio opus nouhaberet Scipsa bifola sufficeret, aut Propterea ars medica esset superssua &nullus homo vitam amittere deberet: sed cum haec oblocutio satis solide ab IVUri Stoblio in Di DG Nee tale artis Medicae, se de Potestate artis Medicae ventilata & infirmata fuerit, non necesse esse judicamus, quorem actam tractemus: illud breVibus tantum inculcamus, quod licet tales operationes natμra Committere latamen propterea easdem nonsemper administrare ad eoque manunctione, excitatione & invitatione indigeat, se- ut in moratibus similis ordo quotidie OOcurrere, adeoque praesentem vitalium motuum di estionem idus rare solet.
Licet vero adeo necessimi assile naturae e cursus ad remedia oblata , tamen hisce et uini rei quendat est suae a-
32쪽
α, DE MEDICAMENTORUM MODO OPERANDI
qua Massiciunt: hic ipse vero steritas medicamentorum in corpus perispe vanus & inanis esset, ni natura eundem perciperet aut jentiret: in tantum itaque remedia assiciunt naturam, in quantum haeciper corpussentit & eonio m medicamentorum observat A advertit ; quapropter
omnino remedia materialia commercium habent cum iura immateriali ' medium connexionis Internaturam-remedium est sensus, quo cum natura in corpore suo excubias agit &objecta quae corpori accidunt, percipis: Deinde etiam medicamentorum plasica essicacia paulo curatius tendenda, vel eiam quaedam remedia humorum intestinam commotionem adjuvant, cum qua desinde intensior pulseus &progressus humorum conjungitur; quaedam remedia sub augmento huius intesime commotionis. insuper humores intimius attenua e & resolvere adjuvant: alia vero vicis-fim humoresgelatin0ῖs, lymphaticos & mucilaginosos m-
spissani & nimiam subtilitatem S fluiditatem sanguinis emendiant attule coagulant: quaedam operantur in partes filius, dum hasce nunc molestesimulant &offendunt, ad- excretorium effectum post se relinquunt, quaedam partes leniant , emolliunt demulcent , aut molestos atque praeternaturales ardores temper i & mitigant; quaedam saries ita assiciunt, Uao lenis strictura aut interdum validi or eonfrictio iisdem inducatur: alia vero partes relaxant &elubricant: quaedam cum humoribus phureis, aescentibus , biliosis congrediuntur Scommiscentatur, eorundemque acredinem temperant : nonnulla remedia Hlinis suis principiis humores spissos Gnaterias nivem
das, viscidas incidunt, codi quant, abuergunt & attenuant,ant alia remedia cum-sua mucilagine materias invioluunt mobiles atque volubiles roddunt' quaedam medita camenta partes adeo ut OAE EAs humores copiosius assiuant & ardores , rubores & vesicariam collectiones post se traharit: quaedam remedia non modo in partes fluiduae
33쪽
das partes aegre assiciunt, ut propter illorum praesentiamdcfenfus& resiclum naturalis vigor in torporem, fastidium aversionem& somnolentiam transeat : nonnulla remedia, quae necessarias & salutares excretiones facilliant, aut quae
sensationi accepta sunt, vigoris & virium restaurationem post se trahunt, uti talia subjecta, quaesalutaribus effectibus ad vitam Sc sanitatem spectantibus repugnara vires opprimunt & defrutini: S sicuti partes corporis solidi diser ei turae & structurae sunt, imo discrepantis usus , nobilitatis S utilitatis, ut & diversusgradussensationis in iisdem adest, varia remedia pecussitarem relationem ad illas habent, unde acida pectori paulo plus quam alteri parti sunt infensa, & amara paulo magis ventriculo & intestinis sunt amica ; sic mereurialia & optata nervis &c. quibus fundamentalibus denique respecilibus& considerationibus addimus hanc animadversionem, quod etiam materiae ter se invicem diversam relationem , ut una alteri facilius combinari possit: id quod etiam observatur in
medicamentorum operatione, dum unum remedii facil1us in tam, aliud in alterum humorem Operatur , aut unum re,.
medium citius ventriculum, aliud intestina crassa, quoddam mesenterium, nonnullum pulmones , aliud renes facilius alterat: inde innotuerunt,bechica,diuretico,pomaehi- licet aeque haud cum illis consentiamus, opu1 obsolutam certitudinem an Angulis talibus remediis inquirunt : quid quod in illa denique circumsta latia bono judicio opus est, ne indiscresim Omnibus remediis tam phasicas ossicacias imputemus, cum potius vel leviter at . tenta observatio indicet, quam valide remedia quando per tot partes &ipsum humorum latifundium vehuntur: quare fustra quisquam crediderit, quod ad ingentia remedia, quorum aliquando exhibentur, quae nimium quantum Per corpus disperguntur,i,n- mediate in partes exteriores siVe remotio s operentur &
34쪽
cruentu i , naena Opi sin, Haemorrhoides eXcedentes, adstrictoriam suam vim transferant; quare illud asseveramus, quod non aeque Molutes'inpernecesse sit, quo remedia oblata ad i)lum locum pertingant in quo effectus ille medicamentosus observatur: subministramus enim hoc si decem grana croci martis aut Terrae de Catechu M. Memitum excessum cohibent, haec vero non modo per tot partes circumvehuntur, sed & per totam musam sanguineam diΩperguntur, quanti ni quaeso de hisce decem granis ad titerum pertingit 3 & num idud, quod ad uterum in tam minima quantitate pervenit, ad talem essectum adprictorium satisfaciat 8 & cur non milis adstrictio in aliis partibus , quas hoe medicamentum transfluit, Contingit 3 cur non in ventriculo ubi gula decem granat Malus remedii collecta sunt, non Geuptam este num adprictorium exserunt ρ quibus ipsis considerationibus viam pandimus Iuricandi A concludendi, in remedia nude ph vica ratione operentur & an necesse sit , quo semper medicamenta immediate ad illam partem penetrent, in Qua σὶ smo amentosus succedit.
9 VIII. Sed ne diutius in generalioribus hisce praelusionibus
haereamus, nunc praesentem traetati a nem per perinlior sobservatioines perlustrabimus &illustrabimus: distinguimus remedia in Evacuantia & Alterantia : propterea placet diversas spectes ut iusque ramediorum clatiis percurrere && primo quidem Evacuantium mentionem injicere : &ita ordine primo disquisitioni nostrae sese offerunt vo-MITORIA, quae nunc per crassum, ni anc persubtile Ierodens altosve septicum prompto & accelerato effectu operantur &ita ventriculum eximie stimulant, tanto magis vero in illis regionibus , Labi ob nerussam constitutionem sensis fior est: quoniam itaque haeC urrino Naturam valde mole- se assicit, ita haec nullum rationabilius conisinsium capessere poterinis prompte atque cito hoc subjectum ex illa parte,
35쪽
quam Ungit, excutiat, adeoque 1e ab eodem Ii herere est itaque vomitum ciens remedium, subjectum quoddamnaturae in ventriculo perquam adversum, quod propterearin corpore tolerari non debet : hic enim mos naturae, ut, si aliquid adversum in ventriculo gestat, vel id aliter praesumit, illud vomibundo actu prosequatur ; quale lucu- . lentum exemplar occurrit in nausea, ubi interdum cum Perei baci aversone quoddam subjectum Hieitur :quoniam vero positivum emeticum remedium con stanterirritat & ventriculo vexas dat, propterea nulla commoriori
S compenio ori via natura sese ab hoc molesto subjecto liberare potest, nisi per illum breviorem tractum tale remedium strenue & potenter evaeuet, per quem illud ingestum fuerat, ita brevi methodo ab hac molesta & irritation sese liberat, aC pro hoc scopo ita apposite & convenienter motum ventriculi exercet, quoDr m obje istum illud elidatur, uti alias in orae rio statu peristaliin ad cator erisam excretionem applicat: quis vero jam adeo fuerit, simplici phasicae hujus remedii tam congruum essectum adscribat Z quid remedium ventri lata insimulare posset, mi in hac parte sensis exerceatur 3 irritatis haec tantum valeat, quo peristat sis aueatur & non omitiatur Z quid porro essiciat illa venicatio , quo excretio perveniat & illud augmentum perissalseos aut spasmus ille non in pertinaci Ventricula confrictisne persistat λ quid
medicamentum per se contribuat ad hanc ano--ucam evacuationem Z quis non agnoscat, qpuod comiss& Dbulosa illa sit assertio, quasi remedium emeticum Vel- licet nervos stomachi, per quos Spiritus assiuant, qui Veia triculum inmertant & remedium insessium una extrudant Zquis non confiteatUr, quod nudus J V m hunc quiaremaelum exeretorium in sui indemnasmorum ea --am est relatio & escacia ad ob structisues &retentio nescin
36쪽
p culiari liadigebunt directorio, quo ad excietionem administrandam satisfaCianti quis vero etiam non confiteatur, quod nostra demonstratio non modo evidens, sed & cum quotidianis exemplis actionum humanarum illustrata sit: ita enim evenit, ut, si qui Squam aDersum subiectum intra velim uniangesserit, quod, licet non aeque genus nervosum vellicet tamen Hsimationi indiuiduali adversum est rationabiliter tunc agat natura, si subjectum iterum e ventriculo eliminaverit linde etiam fit, ut si medicamenta alterius plane operationis &effectus medici cum fuerint, eadem mox iterum revomantur: quem latet ille u-gularis casus, quomodo subjectum qIuoddam, quod olim gratum & acceptum fuerat, si cum aDemo remedio quam vehiculum offertur, imposterum animUS cum contumaci tali aversione ut, si illud alia occasioneshb diaeta denuo offertur, ipsum impserum natura tam immoderata aversone prosequatur & cum vomitu rejiciat,
IX. Eo ipso vero demonstramus; quod vomitus non 3 medicamentis, sed a natura perficiatur & quod remedia naturam excitent, quo haec evacuatio celebretur, siquidem quaedam subjecta vel noxia & inimica sunt, alia veromousa quantitate sua aliena, alia denique adversa Sc tue-diosa , quae natura e ventriculo expellere solet : irritum itaque conamen esset Vel unquam emetica -talem evacuationem proVocare Velle, ubi neque molesta neque adversa materia in ventriculo haeret; neque etiam consultum esset ad vomitum naturam irritare velle, vel nimis stimulantem & inimicam causam Offerendo, vel ventrisuluis oggravando ves etiam ad nimium Uidium natauram commota vendo A adigendo; quod vero hanc ultimam Circumstana tiara de quo Calu clicunt:
37쪽
tiam attinet, nimirum quomodo per modum alicujus --stidii mediocris vomitus eXcitari possit, tunc constat quomodo largior ingestio oleo orum, pinguium subjectorum, imprimis in subjectis sensibilibus & ev metis, fatis promptum atque efficacem Vomitum conciliet: & hujus effectusci parallelum effectum in reliqua communi vita observamias, quomodo varii homines ob liberaliorem ingemionem pinguium substantiarum nauseqm aliquam Concipiant, indeque ad Momitum aestualem Concitentur, quale quid tanto citius cum pinguedin ibus facile coagulantibus & sebaci ameonsidentiam assumentibus contingere solet: & cui non homini vel leviter delicato adversum fuerit, si oleos araneida quaedam sensatio fauces molestat, de quo adverso gu-
Rhi vulgo dicunt: steige einen ' fetu i unt,
aus deii 8'agen, ruie ast inde varii ad vomitum concitantur : &-ratione nititur, quo modo Uis ingesta in discretis, is tectis, temperamentis, aetatibus, sexu, vomitum Provocare Valeant, ni propterporem denuo rejiciatur, quod ingestum fuerat: neque et iam desunt quaedam subjecta, quae ob valde nauseosum &simul sapidum effectum, vomitum excitant, cujus indolis venerea remedia eXistunt, unde croci vomitum satis potentem copiosum concitare solent, siquidem pleraque eX cupro parata remedia vald dversum saporem inferunt, ea propter etiam naturam offendunt & incitant, quo in removendis talibus subjectis venereis denuo omnem sim adhibeat: &hoc eodem etiam fundamento nititur, cur Tartarus vitriolatus, minus congrue praeparatuS, cardia gias, vertigines, vomitu Sc. proVOcet, quod minime de hoc remedio rite parato Valet; unde Commixta ramenta euprea in hoc tartaro vitriolato, insi icienter cum sale OLeon saturato, effectum illum e=netisum causantur; non alia causandi ratione, nisi intimiorem talem nauseam excitent, cujus consectarium deinde anxius ille vomitus existit: quo D . magis
38쪽
magis vero subjeeta quaedam corro va sunt, ut arsenti alia, Mercurialia Cmm larga quantitate salium acidorum mixta, & similia certius , citius i&-VOmitUS provocari observantur: & haec eadem demonstratio proximo nexu quadrat ad vomitus spontaneos, qui ob eundem em exercentur, cum in nullius materiae solapotesate sit, quo vomitum ex & perser absolvat, sed semper natarae destinatio omne punctum abssilvat, dum per vomitum alicujus vel noxii vel movi vel adversi obiecti remotio urgetur &licet nonsemper objectum materiale existat, tamen imma ierialia & id alia etiam objecta in dies nauseam Sc vomitum concitare selent: quidquod aliquando vomitus adhuc ιinuant, quando materialis ciniti irritans remota fuit: ut per tot documenta facile liqueat, qUOmodo vomitus ne que is medicamentis , neque is corpore primario pendeat, sed naturae potestati unice adscribendus sit: quod vero aliquando vomitoria disrentes eXserant effectus , ratione
citioris & fortioris successus illud. erenti sensibilitati sub
jectorum adscribendum est: neque illa oblocutio alicujus momenti existit, Maaislsimulatio ab emeticis remediis triculo inducta non tam crassa & manifesta sit, ac quidem aliae irritationes occurrere selent, Cum in xnti oribus visceribus partim sensatio alios gradus habeat, partim ob nobilitatem partium etiam levior offensio mo ores effectus post se trahat, ac irritatio externo corpori & ignobilior bus partibus illata, causari selet.
Proximum est, Ut PURGANΤIUM modum operandi
nunc describamus & quam diversus horum est ctus sit significemus; priusquam vero ordinarium modum indicemus, quo purgantia operuri necesse est, quo fundi me=ui loco triplicem notatu dignam circumstantiam inculcemus; pr o quod tacite .sponte natura potentes impetitosas ct euicacesi dejectiones aluinas. Perficere valeat ,
39쪽
soleatque & quidem interdum fatis & exquisitis anni P riodis, testimonio Diarrhwarum annuorum; quippe qui aditus soli noturae activitati & directorio subjacet: unde concludimus, quod notura & prompte & essicaciter corpus suum per alvumpurgare&evactaare possit atque soleat:'cundo hic ipse actus extraordinarius eo citioribus alterationibus subjectus est,ut nuncfacilius c beatur,1 Nunc vero citius augeatur , quo majori sensibilitate praedita sunt individua; ut itaque haec seculiaris naturae qualitas , quae quoad forma. lem suam rationem is proprietatibus aliena est , in praesenti excretioniS speciem uic Um Valeat: ac dit temo, quomodo varia subjecta adverso stomacho ingesta, etiamsi aliquando notabilistimulo libero fuerint, tamen cum strenuo augmento et colico nonnunquam apparatu pernisum iterum rejiciantur: & cum hisce quidem circuin- stantiis, nunc indico, quomodo alvi depositio non modo in ordinario, sed&in extraordinario statu sub naturae potestate sit, imo quomodo secundum
naturae materiae evacuandae mobilitatem & aesimationem alitum talem eadem natura&augere possit: exinde porro Concitidianus, quod rem diaqualiacunque fuerint purgantia , perse alvum non purgentneque corpus ita irritent, quo per hujus incaciam evacuatio fiat, sed quod iterum primario naturo illud principium sit, quod Purgationem exequitur: etenim remedia purgantia illius materialis a itudinis sunt, ut cum Folino suo principio facilius & essicacius teneriorem intestinorum texturam, aisCiant, neque tam acriter ventriculum irritent, quare tamdiu in corpore tolerantur, done ensibilius intesina stimulent, e quibus denique catoteria ea commotione & promotione evacuantur: dantur vero etiam purgantia remedia, quae scrius operantur & una vertriculum valde irritant , ut sunt Diana, SP mmonium, Gloonthis &c. quapropter talia remedia interdum
40쪽
fursum & expellit, quo eo citius a tali adverso subjego sese aliquando vero quaedam subjecta ita)γγι- Hiisa sunt , ut purgantium remediorum emcaciam citiussereipiant & aegrius serant, unde illa ciliori actu &sursum &iorsum dejiciuntur, ne ulterius subtilem illamsensationem offendant: haud enim principalis ratio in genere nervoso inquirenda est, de quo minime absolute asseverari potest, quod in uno subjecto materialiter tenerius, proptereaque sensibilitis sit,cum in diversis subjediis singulares partes tamediscrepent & robustior nervus aeque sensibilis ac tenerior, ita ut materialis partium subtilitas & teneritudo formam majoris sensibilitatis minime absolvat: hinc saepe
in communi hominum cohorte subjecta quoad corporis qualitates robusta & procera occursant, quae tamen valde delicata & debilia sunt, & vicissim observantur corpore t nera , quae multum perferre possunt.
Quod itaque purgantia unius ejusdemque speciei in diuersis subjectis modo leniores, modo Drtioros effectus e-darat, principalius differenti fens bilitati personali adscribendum est ; deinde non parum ad citiorem & escaeiorem puringantium operationem contribuit, si materia excernenda mobilis &tractabilis est, nec non si nunc aliquo modo suaseonte natura ad evacuationem illam inclinat: hinc purgantia luna exhibita facilius & copiosius operantur, quam crescente luna oblata, id quod tanto magis infensibilibus Genit, quae ab externarum accessiifacilius alterantur: in quo passo vero iterum non
primario harum externarum causarum meacia accusanda est, cum potius natura perdiscretam suam sensebilitotem secundum harum causarum oblationem motus suos variore soleat: interim etiam remedia habent aliquam discrepaniem physicam essicaciam in materias diversus, quas in cor pore suo offendunt; quapropter jam antiquitus recepta &in