장음표시 사용
41쪽
in assidua observatione confirmata illa disserenita innotuit inter phlegmagoga, melanagoga , chologoga Sc bisagoga remedia: quas itaque materias purgantia remedia , praeter irritationem nunC majorem nunc minorem, quam intestianis inferunt, afficiunt, illas natura cum reliquo purgantiatim remediorum nexu eX intestinis evacuat , posteaquam pro Deilitanda hac evacuatione, prout circumstantiae requirunt, iam plus jam minus humidae materiae affusum fuit:& si contingit, ut purgantia quaedam resin a tenacius plicis& tunicis intestinorum adhaereant , tunc pro sicaciori illorum obsierasone non modo motuspersalmus augetur, ut torminosi exinde oriantur cruciatus, sed & copiosor hum ditas affunditur , quo moleculae illae resinosae mius adhaerentes citiuS eluantur Sc abluantur , qualis motuum ita ade-
quota directio & applicatio, minime vel purganti remedio vel corporis dispositioni adscribi potest: neque etiam illa circumstantia in praesenti consideratione oblivioni tradenda est, quomodo quaedam remedia in diversis casibus effectum colhorcticum sine aliquo actuali simulo causentur, sed per
nudam materiae, in cujus excretionem natura consentit & inclinat , praeparationem; quare in affectibus cholericis oblata terrea remedia interdum impetuosam biliosiam dejectionem post se trahunt: quale quid etiam contingit in diam, horis discilius succedentibus , aua colica contumari , in quibus affectibus positiva purgantia inique operantur; praeparantia vero remedia sine ullosimulo evacuationem facilitant: ut ita iterum manifestum fiat, quid natura operetur& quid remedia essiciant: Et ita etiam quaedam purgantia remedia operantur, non modo simulando vias, sed etiam
cossiquando tales humores, quales alias finis evacuari solent: inde etiam evenit, ut hujus conditio-nia, puruli ilia Pocrus &potentius operentur, dum natura ad hunc actum exeretorium non modo& provocatur, sed & in illo aetu suscipiendo materiam satis aptam,
42쪽
mobie m & praeparatam offendit: hinc dantur talia experimenta eX nuda lὶumorum praeparatione purgationi, successus colas equitur: quis quaeso sibi persuadebit, quod1-gantia remeditat in venam infuia i estina simulare debeant; cum queat, od humores, quosi,nmediate corvingunt, uiserenti& ad talem excretionem praeparent, qua iidem alia S e corpore evacuari solent: imo quis non facile concipiat, si Ser infusionem talem chirurgicam oblata purga absim fame effect u tantam operationem exserere debent, quantUS I lora extreme immoderatus effectus in immediata ingesione talium remediorum intra oentriculum pendere debeat: ut ita in hoc casu reditus ad praeparatione=nt uinorum, iuuam imulationem Viarum concludore queamus: attamen negare nDn possumus, quod in singulari casu purgantia in humoribus quailantenus a ierata etini stimulante enectu operentur, testimonio ptira gationum in infantibus concitatarum per fac nutricis, cui purgans remedium Oblatum fuit, ubi obd ferentiam aetatis & mis ris sensibilitatis praesentiam, etiam alterata purgantia , intra lac nIirificis ex Parte recepta, talem subtilem, moderatam tamen & eriCacem irritationem viarum oc simul conjunctam humorum causantur, Ut purgatio consequatur.
Proinde hanc evacuationem alvinam ortili amethodo adjuvant talia adminicula, qtiae vias leniunt , demulcent, hi ectam & contenta in intestinis diluunt, emodiunt atque elubricant , unde laon quidem& nudesvis e faeces alvinae decidunt, sed ob v arum Fexilitatem &materiarum excremetititiarum mobilitatem natura hunc a-etum excretorium majori activitate administrat, siqua demi alias adius exeretorii, non sub directorio corporis, sed naturae 1 ant: quando Vero remedia quaedam materias se res
in intestinis & primis regionibus haerentes emcacius co
43쪽
quant, incidum abstergunt, insuperque sicli edines intes inolen T vellicant, tunc perinde hunc duri u natura δε-quitur areum eVacuat, unde medicamenta de tersiva, di- thermae & acidulae alvum aperiunt atque laxant; id quod etiam talia remedia essiciunt, quae in primis regionibus sermentativam aliquam commotionem excitant & per hanc aliorum humorum resolutionem perficiunt, qualia sunt communia dulcia laxantia, saccharata , Prunata , pamulata, mannata , tamarinilinata : sed dantur etiam remedia quaedam, iuuae intimius colitquatoriam suam virtutem transferunt, ut demum hae restatue materiae ngulori directione intra intesina deferri & denique ex
iisdem evacuari debeant; qualis actus vero non medica mento, quod nonpius PQ rficit, quam quantum valet, sed naturae Competit, Ut providὰ in talibus casibus discernendum sit id, quod =emedium & quod natura operatur: equibus singulis animadversionibus itaque facile liquebit, quod neque medicamentum perse, neque corpus sibi relictum, neque remedii relatio phasica ad eorpus & substratas
materias formalem emeetum evacuationis absolvat: sed occurrit adhuc notatu omnino digna observatio &inquisitio, videlicet an&quomodo rvam Ia remedia alvum aperiant Z vulgo quidem eximiae laudes deoperritiva virtute martialium perorantur, sed non immerito quaestio moVetur, quo respectu alVum moveant martialia 3pὸ, se id minime essiciunt, simulant intestina; interim dum horum tonum augent, dum porro materia excernem da adest, imo diam natura nunc ad evacuationem suscipiendam propendet, ita uitima haec incitatio, frictoriam estituam commotionem in intestinis post se trahens, eo usque commovet naturam, quo eandem excret Nem actu parficiat :quod vero alvum liberantia remedia attinet, quae diversum intestinorum tractum assiciunt, tunc ratio consistit, vel in differente relatioηem diversos humores
44쪽
qui in intestinis haerent, dum in duodeno bilis magis, in tenuibus fluidiores ferosi, in crassis Ois ores muciloginosi humores reperiuntur; Vel incitiora vittar ri remediorum resolutione, secundum quam nunc Citius nunc iterum tardius ph eam suam operationem exseruiat, adeoque nUnc hune nunc aliuni intestinorum tractum efficacius attingunt& assiciunt: quaecunque vero alia purgantia causiso sale multum praedita sunt, illa ob vehementiorem intestinorum stimulationem etiam immoderatiores commotioneSi spasmodicas &impetuosiores aer ectiones causantur, quoniam pro adfers huyus subjecti repentina &-remotione nitura omnes vires atque Conatus intendit & impendit: unde tam male fida sunt cosi mhiaca, scammoniata , Uulina &hujuscensus alia: testantur etiam diveris observationes, quam acriter talia subjecta intestina offendunt, ut in m- motoriae interdum commotiones in intestinis suboriantur, qualia experimenta & exempla allegavit inepsterus in tractatu de Cicuta Aquatica.
Neque etiam oblivioni tradendum est, quomodo me- dicamenta quaedam, at Vinam excretionem liberantia, uno tempore efficacius , alio vero mistus operentur: ubi non quidem nobis sermo est de eo, quando subjecta quaedam post purgantium assumptionem in regimine aliquem sonticum errorem commiserunt, ut opercathar sinstobuatur, sed quando contingit,ut remedia talia multam faburram excernendam offendant, tunc ob hunc simultun medicamentosum oblatum, Jrequentius & copiosius alvum deponit, id quod etiam evenit, si evacuantia remedia tali tempore exhibentur, quo nunc per senatura magis o ite ad talem evacuationem inclinat . ita exempla constant de
Pillulis balsamicis Statilianis, quae alias lenit me alvum
aperiunt,) quomodo in uno eodemque nunc unam vel alteram dejectionem, alibi vero octies Aecies alvinam ex
45쪽
cretionem induxisse observentur: & obtigit aliquando D. ID. Praeses casus in Puerpera, in qua mox post puerperium oblatae tales pillulae nullam extraordinaria II eva Cuationem alvinam concitaverant: sed chim post besiduum paulo Lygiori prandio assati anseris puerpera illa usa fuerit, mox vehementes cardialias, Capitis dolores, ripoth mias, Achiorum residuorum turbas, cum dolorificis pasemis in b-pochondriis experta fuerat, quae vero post earu dem puta- Iarum assumpta mem, ferme viginti dejectrionibus alvi, satis potentibus evacuata & defatigata fuit , attamen sine tisio δε- mnor nec non haec observatio Circa praesentem tractationem inculcanda est, quomodo interdum ex singulari naturae directione eathar a remedia per emesin & emetica per rejiciantur; uti perinde activitatem in purgationis actu administrando &applicando testantur ob servatio ines purgationum ex con pectu purgantis, secundum Sa rubum Cent. I. ob fi . Bartholinum Are Hastin vo s. ob A. N. C. Cent. I. obf. I s aut purgationis ex odore pharmaci purgantis, qualem notavit Salmuthus Cent s. o I. ita recensentur purgationes ex imaginatione A. N. G Dec. L. An. IT Vobsidio. An. VI. VIL obf. 6y. si Cilis conditionis est ingens idocasharsis ex insomnio A. N. C. Dec. I An. IIL OF Ddo. ILAn. IV. ob Iri in App. cons Barthiarius Cent. T. his . Quod denique aettimet illam modum, qUO purgantia, ab extra adhibita, operantur, tunc talia subjecta communiter valde acria & colliquantia sunt, quorum principia per poros cutis sanguini immixta tantam subitaneam resolutionem materia rum mucidarum &sero arum CO Iam iit uia i , Ut actUS excretorius citius a natura sub ordinetur, uti recte etiam judicat Scholiastes observationis A. . D'c. H. Av. quando itaque talia remediat ad regionem umbimalem tunc materia tali S non ristius circumvehi, sed propius intra /transferri debet, qUam Vero in intestina inelue corporis dispositio, ireque ipsius materiae mihi- si mas
46쪽
absolvit , sed primario horum motuum excremtoriorum principalis causa, perficit: & pro illustratione huius circumstantiae inservit ille communis casus, quando arrhoea ex refrigeratione abdominis, post praegressam suationem corporis, concitatur, dum auctior illas rite γ quasi & alterati traiaspiratio sibito reprimitur , quae tam bata excretio imposterum cum tali subordinato alvi fluxu compensatur, quando fero illud subtile acre orgasticum cum fluida nuciab ubstantia involutum truncin proximiora se & excretoria loca dimittitur & ne aliquam noxam inferat , prompte expellitur: & eX eodem fundamento ratio duci & inveniri potest , quomodo purgantia remedia, odora percepta , catharctisum elisectum post se traxerint, qualia e empla allegantur apud Salmuth. Cent 3 f. i. mechsetterum Dec. . ca . On schol. Rob. Bois de natur. determ. Ustuv. cap. s. SPhneiderum de osse cribriformi , Binningerum Cent. ac obf.
A. N. Q Dec. I. An. IX.X. OUIM . n. 9 Dec. II M. L obf. r. in scholis: quanquam etiam in ejusmodi casibus multum valeat imaginatio, atam ob adversum odorem Sc 'torem
natura tum ad vomitum , purgationem aliquando
eommoveatur: sed ducticiant haec de purgantibus
I d DIAPHORETICA remedia iam progredimur,
Loriamque modum operandi eXponemus; sed mox in limine hujus considerationis indicare debemus, quod & haec Ovacuationis species quonte is natura administretur, adeoque long Pipliciori& essicaciori successu ab illa exesceatur , ita quidem, ut haec ordinaria Scprincipalis sit evacua,tio, qua in mitiori gradu in oeconomia vitali corpus suum re purgare, interdum vero paulo inte=litas advetiarum xum materiarum remotionem perficere solet: proinde vero etiam mox indicare debemus, rod nudus sanguinis
pulsus minimo hanc excretionem ob tuos, quare rem -
47쪽
is qualitatibus p a cis disphoresin non esciant, intei imeos praebent naturam qua si adiiciunt, C ao se restim
remediorum illorum operationem piscam hanc excretionem suscipiat &subordinet: attamen medicamentam nori expellant licet enim thaec motum ira humoribus intestinum augeant , licet sub hoc motu serum attenuettir &augeatur, licet ipse etiam reliquus impulsus es progressus sanguinis intendatur & licet singula lite circumstantiae admirem contribuant , tamen illum non absolvami, siquidem sub harum circumstantiarum praesentia, sudoraamen d cere potest & solet; g. in initiis febrium adest diimi sina&progresstvo ctior sanguinis commotio, sed δε-
es tamen sudor: ira de primario ad sudorem requiriturasmio&relaxati Giqi r bi Corporis, qua obtenta non que adeo magnus impulsus &orgamus sanguinis nec Tarius est, quin facile & libere subsequatur: nunc vero iterum in remedioris potestate non est, quo perse Sc ab intra oblataperipheriam corporis relaxent , licet ab applicata diluentia, emollientia & humectanti upe ciem eo pori accidam reddere queant: hinc iterum Concludimus, quod natura causa es iens Haphor feos existat, quae fecundum remediorum op rationem materias ferinas , tenues stilpureas e Corporis sui peripheria ira transmittit Maando hanc Scgradu & tempore congruo aperit &permeabiim reddit, opuae remi o toni seque sib potestate naturae est , ac illius intensio atque augmentum: hinc interdiim etiam contingit, ut diaphoreses, nunc procedentes , su bito turbari possint, quando Cum intercurrente animi prith mategeneralis per v rso motibus vitatibus accidit Dibi repentina Assa Upicncia & potestas in hanc exactin' n mia Clarescit: sicut contra re eia sanguinem vald immpellentia ad fridorem eliciendum, interdum mmim satis is citini, Ut e ropter a gmentum illud motus pr/gr sanguinis pro primaria causa produci quod vero
48쪽
inten or ejusmodi motus aliquida sudorem prinovendum conferat, neqUe nos negamus; id tantum inseri mus, quod remedia minime illius potestatis sint , quo excretionem proprie sic dictam & dicendam et enter administrent: neque etiam motu a ment m remediorum pote- subjacet, cum nulla medicamenta ullum Vere vita mmotum augere queant, licet suppeditent, propter quam motus tales deinde augeanetur: quod vero secundum motus humorum infestini augmentum, etiam motus progressivus augeatUr, alterius directionis & aeque a natura non vero P remedio dependet: quare remedium po sitive disphoreticum nihil aliud potest . qUam orgo simum hirmorum augere: motUS Vero progre ibi, Ut actus vitalis augmentum & subsequens sudor , naturae competir, quae nunc humores copiosius in supersiciem Corporis transfert, eosdemque, si sussicienter fluit fuerint, quando convenienter peripheriam aperit, evacuat & post fuscientem evacuationem iterum Issam occludit: hinc notam digna est illa observatio dontaneorum sudorum in febribus conti nuis contingentium, qui minime ilis tempore procedunt,
quando orgo us & impulsus sanguinis acerbior, sed quando mitior &remi or est, & illo tempore iterum cessan tium, quando orgasinus & impulsus alIe sanguinis denuo in ere1escis: neque quidem est, quo in peripheria notabilem no stam constrictionem accusemus, cum Vel ordinaria perficiei corporis ad retinendum & reprimem dum sudorem satisfaciat & cum in eiusmodifebricitantibus satis eminenter sanguis ingrediatur, quod tam evidenter fieri haud possctet, siri, ire quaedam occlusio adesset. .
Messicamenta itaque quae fuctrem provocant, diver P sunt efficaciae, quaedam enim ob principiis copiose Iphurea, aeria, subtiba, resinosa, oleo a salina Sc interdum platane obfutilia in massa sanguinea intestinam org licam com-
49쪽
motionem Valide dum objubtilitatem Robilitatem suam cito humorum latifundium penetrant, & sub hoc jnthniori ingreisu saltiliorem & eiscuCiorem mixtionis sanguinis resolutisnem & divulsionem causantur; ne Vero haec disibltitio jui juris fiat &in praejudicium integritatis vitae almae sanitatis succedat, mox su perv en it motus progreo vi, sub quo non modo sanguis r fositus, sed &sublina haec principia oblati medicamenti intimius in pernpheriam corporis transferUntUr & posteaquam cutis relaxata fuit, denique penitus evacuantur: etenim hae materis Dbtiliores & agiliores directe & perse corpori non sunt pro sotiae, quia mixtionem animalem destruunt, attamen si eaedem semel intra corpus & ipsam humorum massam delatae, tunc minime crasso modo S subitaneo effectu, neque etiam ex unico osio expelli possunt, unde vix magis rati nobili, quam hoc methodo apprime convenienti h toto humorum 'btiliter exterminantur, quam subtiliter eidem immixtae sunt: quo citius itaque, de fas 3 cum copioso aliarum humidarum materiarum comitatu intra periphertiam corporis dejici Untur, eo certi sub sormaoquo sudoris eliminantur, quo lenius atque modestus v1ciflsim hoc contingit, eo sub;ilior & moderatior est ipse hic aestus elicretori VS, quam discretionem etiamsia omie seruare solet natura, ut nunc per modum ordinariae tw- distranspirat nis, alibi per modum evaporationis, sive halita e transpirationis, interdum per modum aquo- fae effluxionis, quam vulgo bis π vocant, talis eXcretio procedat: prout itaque remedia ves magis vel miinus a cria, hi illa & agilia sunt, ita ad diversum talem successum hujus excretionis disponunt, ni vel pontanea procli ivitas ad faciliorem vel in ciliorem talem evacuationem in aliquo subjecto adsit: dantur vero etiam remedia, quae subtile vMporosum adversum fulphureum: principium valde mobile continent, quae misnetrani & magis contrariam orgauisam commotionem in humoribus provocant &ali-
50쪽
-aS n ut e Percepti aiat adinouum uiri /ι lanat, qualia existiana, quae ipse etiam ad coactam & sub multa avsr - ο ιθ & con si me succedentem, diaphore in Concitant, quare de siectu & eventu hujus diaphores eos natura nougaudet, neque levatur , sed valde torpida & debili, redditur; qualis analgia quotimin in operotionibus occurrit, quando cum adicillo tardiis, fastidio&aυ rsione administrantur , quae uni in magis amigunt, torsant sternunt, quam mgunt &sublevant: ita etiam dantur subiecita diophorem provocantia, quae non modo, massam humorum diluunt S m Morem caloris gradum interno Corpori conciliant, adeoque majorem intestinam commotionem excitant & ad progrus vi motu8 augmentum Contri-bsunt : hujus indolis sunt j scula S decocta calida, quin ipsi simplisior aqui e calidae : inde Contingit, Ut eadem ingesta humida substantia cum multa fri idioris pia iterum evacuetur & quidem ex illis confisetii locis, per
quae ordinarie simileS materiae excerni solent, nimirum vel renes, oupersistem corporis: haud vero v ritati respondet ill a affertio, quasi calor ab intra superficiei con-poris superveniens, eandem eisCaciam relaxantem habe. ac, ac calida humilitas ab extra immediate corpori applicata, habere solet: cum contrurium Coinspiciam ius m febriabus aeutis, ubi interdum neque internus neque externus calor tantum e scit, quo sudor insequatur: ut ita in caloris potestate Sca luta aeque minus sit peripheriam corporis operire, ac in solo sanguinis impulsi : siquidem quidam homines proni ad sudan M scanit, ut vix singula ris caloris gradus concurree debeati
Dantur etiam alia remedia quae citra ullam eo ac-o m & impellentem vim sudorem causantUr & quae vulgo priet oliva Ses a diaphoretica VOCantUr, quae vero Cum
amrine quodam diaphoretico adjuvari debent: hujus indo lis sunt partim terrea casiarea sive an alia sive miner a partim